Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Chính sách phát triển cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:106

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu đề tài "Chính sách phát triển cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam" là đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách phát triển CCN tỉnh Hà Nam đến năm 2025, góp phần đẩy nhanh quá trình phát triển công nghiệp của tỉnh theo hƣớng CNH - HĐH.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Chính sách phát triển cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI ----- o0o ----- NGUYỄN THỊ HẠNH CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CỤM CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HÀ NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ HÀ NỘI – 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI ----- o0o ----- NGUYỄN THỊ HẠNH CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CỤM CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HÀ NAM Chuyên ngành : Quản lý kinh tế Mã số : 834.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. HÀ VĂN SỰ
HÀ NỘI - 2021
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Chính sách phát triển cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam” là công trình nghiên cứu độc lập, các dữ liệu phục vụ cho mục đích nghiên cứu trong công trình đƣợc sử dụng đúng quy định, không vi phạm quy chế bảo mật của Nhà nƣớc. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nội dung cam đoan trên. Hà Nội, ngày 15 tháng 01 năm 2021 Cao học viên Nguyễn Thị Hạnh
ii LỜI CẢM ƠN Luận văn thạc sỹ chuyên ngành quản lý kinh tế với đề tài “Chính sách phát triển cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam” là cố gắng không ngừng của bản thân em và đƣợc sự động viên khích lệ của các thầy cô, bạn bè đồng nghiệp và ngƣời thân. Học viên xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo trƣờng Đại học Thƣơng mại Hà Nội đã nhiệt tình giúp đỡ học viên trong quá trình hoàn thành luận văn thạc sĩ. Đặc biệt học viên xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thầy giáo – PGS.TS Hà Văn Sự đã hết lòng quan tâm chỉ bảo, giúp đỡ học viên hoàn thành luận văn này. Học viên xin cảm ơn các cơ quan, đơn vị liên quan đã giúp đỡ, phối hợp trong quá trình nghiên cứu luận văn. Học viên chân thành cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã động viên, khích lệ, tạo điều kiện và giúp đỡ trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn này. Do thời gian có hạn nên luận văn không thể tránh khỏi những sai sót. Kính mong nhận đƣợc sự góp ý của các Thầy cô giáo cũng nhƣ bạn bè, độc giả để kiến thức của tôi đƣợc hoàn thiện hơn.” Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 15 tháng 01năm 2021 Cao học viên Nguyễn Thị Hạnh
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii MỤC LỤC ................................................................................................................. iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... vi DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU ....................................................................... vii PHẦN MỞ ĐẦU .........................................................................................................1 1. Tính cấp thiết nghiên cứu của đề tài luận văn .........................................................1 2. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan .....................................................2 3. Đối tƣợng, mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu .........................................................7 4. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................8 5. Phƣơng pháp nghiên cứu .........................................................................................9 6. Những đóng góp về lý luận và thực tiễn của luận văn ..........................................10 7. Kết cấu khóa luận văn ...........................................................................................10 CHƢƠNG 1 MỘT SỐ CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CÁC CỤM CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN CẤP TỈNH ............11 1.1. Bản chất và vai trò của chính sách phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn cấp tỉnh ......................................................................................................................11 1.1.1. Một số vấn đề liên quan đến cụm công nghiệp và phát triển các cụm công nghiệp ........................................................................................................................11 1.1.2. Bản chất của chính sách phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn cấp tỉnh .............................................................................................................................14 1.1.3. Sự cần thiết và vai trò của chính sách phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn cấp tỉnh .........................................................................................................20 1.2. Nguyên tắc và nội dung chính sách phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn cấp tỉnh ......................................................................................................................23 1.2.1. Các nguyên tắc đối với chính sách phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn cấp tỉnh ...............................................................................................................23
iv 1.2.2. Các Nội dung cơ bản của chính sách phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn cấp tỉnh ...............................................................................................................24 1.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến chính sách phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn cấp tỉnh ...............................................................................................................28 1.3.1. Các nhân tố thuộc về cơ chế chính sách của nhà nước Trung ương ..............28 1.3.2. Các nhân tố thuộc về bộ máy tổ chức và cán bộ địa phương .........................29 1.3.3. Các nhân tố thuộc về lợi thế và trình độ phát triển của địa phương ..............31 1.3.4. Các nhân tố khác .............................................................................................31 1.4. Kinh nghiệm của một số địa phƣơng và bài học cho hà nam trong hoạch định và tổ chức thực hiện chính sách phát triển các cụm công nghiệp .............................32 1.4.1. Kinh nghiệm của một số địa phương ..............................................................32 1.4.2. Bài học cho tỉnh Hà Nam ................................................................................37 CHƢƠNG 2 PHÂN TÍCH VÀ ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CÁC CỤM CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HÀ NAM ...............38 2.1. Khái quát vể quá trình hình thành và phát triển của các cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh hà nam ...................................................................................................38 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên và kinh tế, xã hội tác động đến sự hình thành và phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam.......................................................38 2.1.2. Thực trạng hình thành và phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam .....................................................................................................................40 2.2. Phân tích thực trạng chính sách phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh hà nam ................................................................................................................41 2.2.1. Thực trạng chính sách về quy hoạch...............................................................41 2.2.2. Thực trạng về chính sách thu hút đầu tư.........................................................48 2.2.3. Thực trạng chính sách về hỗ trợ hoạt động ....................................................58 2.2.4. Thực trạng các chính sách khác......................................................................62 2.3. Các nhân tố cơ bản ảnh hƣởng đến chính sách phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh hà nam ............................................................................................66 2.3.1. Các nhân tố thuộc về cơ chế chính sách của nhà nước Trung ương ..............66
v 2.3.2. Các nhân tố thuộc về bộ máy tổ chức và cán bộ địa phương .........................68 2.3.3. Các nhân tố thuộc về lợi thế và trình độ phát triển của địa phương ..............69 2.4. Đánh giá chung về thực trạng chính sách phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh hà nam thời gian vừa qua ..............................................................................70 2.4.1. Những thành công và kết quả đạt được ..........................................................70 2.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân ......................................................................72 CHƢƠNG 3 ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CÁC CỤM CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HÀ NAM ĐẾN NĂM 2025 ...........................................................................................................................76 3.1. Mục tiêu và định hƣớng hoàn thiện chính sách phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh hà nam đến năm 2025 ..............................................................................76 3.1.1. Một số dự báo và mục tiêu phát triển công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam đến năm 2025 ............................................................................................................76 3.1.2. Mục tiêu hoàn thiện chính sách phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam đến năm 2025 ......................................................................................78 3.1.3. Một số định hướng chủ yếu hoàn thiện chính sách phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam đến năm 2025 ......................................................80 3.2. Một số giải pháp chủ yếu hoàn thiện chính sách phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh hà nam đến năm 2025 ..............................................................................82 3.2.1. Nâng cao chất lượng hoạch định chiến lược và quy hoạch phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam .....................................................................82 3.2.2. Nâng cao chất lượng ban hành chính sách quản lý và thu hút vốn đầu tư vào các cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam.......................................................84 3.2.3. Tăng cường năng lực bộ máy và các nguồn lực cần thiết để quản lý, phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam ..............................................88 KẾT LUẬN ...............................................................................................................93 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT TỪ VIẾT TẮT NGHĨA CỦA TỪ 1 CCN Cụm Công nghiệp 2 CLKCN Cụm Liên kết Công nghiệp 3 CNH-HĐH Công nghiệp hoá, hiện đại hoá 4 DNNVV Doanh nghiệp nhà nƣớc 5 GPMB Giải phóng mặt bằng 6 KCN Khu Công nghiệp 7 QLNN Quản lý nhà nƣớc 8 TTCN Tiểu thủ công nghiệp 9 UBND Uỷ ban nhân dân
vii DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU Bảng 2.1 Tăng trƣởng kinh tế giai đoạn 2015 - 2019 ...............................................39 Bảng 2.2: Danh sách cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam ...........................43 Bảng 2.3: Kết quả sản xuất kinh doanh của các CCN trên địa bàn tỉnh Hà Nam .....50 Bảng 2.4: Tình hình giải phóng mặt bằng của các CCN trên địa bàn tỉnh Hà Nam 55 Bảng 2.5 Kết quả đào tạo nghề nông thôn tỉnh Hà Nam ..........................................59 Bảng 2.6: Số liệu lao động của các CCN trên địa bàn tỉnh Hà Nam ........................60
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết nghiên cứu của đề tài luận văn Trong xu thế hội nhập và toàn cầu hóa hiện nay, mỗi quốc gia phải không ngừng đổi mới, thúc đẩy sự phát triển nền kinh tế của mình nhằm theo kịp và chủ động hội nhập với nền kinh tế toàn cầu. Việt Nam xuất phát từ nền kinh tế lạc hậu, kém phát triển, để có thể theo kịp sự phát triển của nền kinh tế thế giới, đạt đƣợc mục tiêu xây dựng nền kinh tế thị trƣờng theo định hƣớng xã hội chủ nghĩa, Đảng và Nhà nƣớc phải có chiến lƣợc và chính sách phát triển kinh tế phù hợp, thực hiện từng bƣớc CNH-HĐH đất nƣớc một cách vững chắc. Đối với các nƣớc đang phát triển, xây dựng và phát triển CCN có vai trò đặc biệt quan trọng góp phần khắc phục những nhƣợc điểm nội tại của các doanh nghiệp vừa và nhỏ. CCN đƣợc coi là một cơ chế hữu hiệu hỗ trợ sự phát triển của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, từ đó tạo nhiều việc làm với mức thu nhập cao và ổn định góp phần quan trọng đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động tại các địa phƣơng theo hƣớng công nghiệp hóa – hiện đại hóa. Do đó các nƣớc đang phát triển đều coi trọng phát triển các CCN và Việt Nam không phải là một ngoại lệ. Vì vậy, Đảng và Nhà nƣớc ta đã xác định chủ trƣơng nhất quán về phát triển CCN Nghị quyết Đại hội Đảng XI năm 2011 nêu rõ: “Bố trí hợp lý công nghiệp trên các vùng; phát huy hiệu quả các khu, CCN hiện có và đẩy mạnh phát triển công nghiệp theo hình thức cụm, nhóm sản phẩm, tạo thành các tổ hợp công nghiệp quy mô lớn, hiệu quả cao”. Sự hình thành và phát triển các khu, CCN phụ thuộc vào chính sách chung của Nhà nƣớc, đồng thời còn phụ thuộc vào chính sách và tổ chức thực hiện chính sách của từng chính quyền địa phƣơng. Hà Nam là tỉnh thuộc vùng Đồng bằng sông Hồng, là cửa ngõ phía nam của thủ đô Hà Nội, gần vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ. Tỉnh Hà Nam có diện tích 860,5 km2, phía bắc giáp thủ đô Hà Nội, phía đông giáp với tỉnh Hƣng Yên và tỉnh Thái Bình, phía nam giáp với tỉnh Ninh Bình, phía đông Nam giáp với tỉnh Nam Định và phía tây giáp tỉnh Hoà Bình. Với vị trí đầu mối giao thông nhƣ vậy nên Hà Nam có lợi thế trong việc mở rộng hợp tác, giao lƣu
2 kinh tế với các địa phƣơng khác trong cả nƣớc, nhất là với thủ đô Hà Nội và các tỉnh trong vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ. Trong những năm qua, sản xuất công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp tỉnh Hà Nam đã có bƣớc phát triển rõ rệt, góp phần vào tăng trƣởng kinh tế của tỉnh. Việc quy hoạch và phát triển các khu, cụm công nghiệp trên địa bàn là hết sức cần thiết nhằm tạo điều kiện để thu hút các tổ chức, cá nhân thuộc các thành phần kinh tế của tỉnh, trong nƣớc và nƣớc ngoài đầu tƣ vào các dự án sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thúc đẩy công nghiệp hóa – hiện đại hóa trên địa bàn. Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của các CCN, tỉnh Hà Nam đã ban hành các cơ chế, chính sách để phát triển các CCN trong chiến lƣợc công nghiệp hóa, hiện đại hóa khu vực nông nghiệp, nông thôn. Vì vậy đến năm 2019, tỉnh đã thực hiện quy hoạch 18 CCN trên địa bàn 5 huyện, thị xã, thành phố với tổng diện tích là 371,52 ha. Tuy nhiên, chính sách phát triển CCN của Trung ƣơng nói chung và ở các địa phƣơng nói riêng trong đó có Hà Nam hiện nay còn bộc lộ nhiều bất cập, hạn chế đó là: Quy hoạch một số vị trí CCN không phù hợp, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch CCN chƣa kịp thời; cơ chế chính sách ƣu đãi của tỉnh ban hành chƣa đồng bộ, hấp dẫn; quản lý hoạt động của các tổ chức, cá nhân trong CCN trong việc tuân thủ các quy định về trật tự xây dựng, sử dụng đất đai, môi trƣờng còn nhiều hạn chế; công tác phối hợp kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm chƣa nghiêm; đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý CCN còn thiếu và hạn chế về chuyên môn, nghiệp vụ.... Từ những bất cập, cao học viên đã lựa chọn đề tài “Chính sách phát triển cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam” làm luận văn thạc sĩ với mục tiêu đƣa ra những giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách phát triển CCN theo hƣớng công nghiệp hóa - hiện đại hóa, phù hợp với tình hình thực tiễn địa phƣơng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh hiện nay và những năm tiếp theo. 2. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan a) Tổng quan các công trình nghiên cứu Thời gian qua đã có nhiều nghiên cứu đề cập tới vấn đề xây dựng, hình thành, chính sách phát triển, quản lý nhà nƣớc đối với khu công nghiệp, cụm công nghiệp.
3 Trong phần này, tác giả sẽ trình bày và tóm tắt một số công trình nghiên cứu có liên quan nhƣ sau: [1] Đinh Văn An (2019), Quản lý nhà nước đối với các cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam, Luận văn thạc sỹ kinh tế. Luận văn đi sâu nghiên cứu công tác quản lý nhà nƣớc đối với cụm công nghiệp nhằm đảm bảo hiệu quả phát triển cụm công nghiệp theo hƣớng bền vững và đƣa ra các nhóm giải pháp cần thực hiện một cách đồng bộ trên nhiều phƣơng diện đó là: Hoàn thiện hệ thống pháp luật, quy hoạch các cụm công nghiệp; Xây dựng các chính sách thu hút vốn đầu tƣ và xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng; Nâng cao chất lƣợng phát triển nguồn nhân lực làm công tác quản lý nhà nƣớc đối với cụm công nghiệp và tăng cƣờng công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động quản lý nhà nƣớc đối với cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh. [2] Trƣơng Chí Bình (2009), Cụm liên kết công nghiệp, Đề tài cấp Bộ. Nghiên cứu này đã tập trung làm rõ nguồn gốc của cụm liên kết công nghiệp là tích tụ công nghiệp theo địa lý, từ đó đánh giá thực trạng tích tụ tập trung công nghiệp ở Việt Nam. Trên cơ sở các tích tụ tự phát đó đã hình thành nhu cầu và xuất hiện khả năng phát triển các cụm liên kết công nghiệp. Dựa trên các luận cứ lý thuyết và thực tiễn, nhóm tác giả đã đƣa ra các định hƣớng chiến lƣợc để cụm liên kết công nghiệp có thể trở thành một nội dung của chính sách công nghiệp quốc gia và địa phƣơng. Các tác giả đã xác định mục tiêu quản lý cụm liên kết công nghiệp ở Việt Nam trong những năm tới là: (i) Hỗ trợ doanh nghiệp trong tạo dựng liên kết, nâng cao năng lực cạnh tranh, thiết lập mạng lƣới sản xuất và xây dựng chuỗi giá trị sản phẩm; (ii) Dựa căn bản trên các vùng tập trung công nghiệp và các địa điểm tích tụ công nghiệp hiện có; (iii) Tập trung vào lĩnh vực sản xuất phụ trợ trong một số ngành: cơ khí, nhuộm, dệt may và một số lĩnh vực tiểu thủ công nghiệp có giá trị xuất khẩu cao (gỗ, mây tre, gốm,…). [3] Nguyễn Ngọc Dũng (2010), Phát triển các khu công nghiệp đồng bộ trên địa bàn Hà Nội , Luận án tiến sĩ kinh tế, trƣờng đại học Kinh tế Quốc dân. Luận án đã luận giải cơ sở lý luận và làm rõ thực trạng phát triển khu công nghiệp đồng bộ
4 trên địa bàn Hà Nội và đóng góp của nó tới công nghiệp hoá, hiện đại hoá và phát triển kinh tế - xã hội của Hà Nội. Trên cơ sở đó luận án đã đề xuất quan điểm, định hƣớng, giải pháp quản lý, phát triển các KCN trên địa bàn Hà Nội. Đóng góp của luận án đã làm rõ sự cần thiết, yêu cầu, nội dung của phát triển khu công nghiệp đồng bộ, đƣa ra một số chỉ tiêu đánh giá sự đồng bộ, chỉ rõ khả năng phát triển đồng bộ khu công nghiệp của Hà Nội. Luận án đã tập trung vào nghiên cứu sự đồng bộ giữa đầu tƣ, hiệu quả thu hút đầu tƣ với hoàn thiện kết cấu hạ tầng kỹ thuật và xã hội trong và ngoài hàng rào khu công nghiệp. Trên cơ sở các kiến nghị về những quan điểm, giải pháp quản lý phát triển khu công nghiệp đồng bộ trên địa bàn Hà Nội, tác giả đã đề xuất mô hình thí điểm áp dụng một KCN đồng bộ. [4] Đỗ Thị Đông (2010), Tổ chức lại cụm công nghiệp dệt may nhằm tăng khả năng của ngành may xuất khẩu Việt Nam, Tạp chí Kinh tế và Phát triển số 154 (4/2010). Bài báo nghiên cứu một mô hình KCN cụ thể của Việt Nam, đó là KCN dệt may. Tác giả đã giới thiệu các khái niệm khác nhau về KCN và chỉ rõ lợi ích của tổ chức sản xuất theo lãnh thổ. Theo tác giả, KCN của Việt Nam mang lại 4 lợi ích cơ bản: (i) Các doanh nghiệp trong KCN có cơ hội để tăng năng suất thông qua việc tận dụng lợi thế bố trí gần nhau về mặt địa lý; (ii) Việc bố trí gần nhau về mặt địa lý của nhiều doanh nghiệp trong cùng một ngành hay một lĩnh vực khuyến khích sự sáng tạo và cải tiến; (iii) Việc tham gia vào KCN tạo ra sự nhận biết của cộng đồng đối với một tập hợp các doanh nghiệp trong KCN; (iv) Việc tham gia vào KCN làm cho các doanh nghiệp nhận đƣợc hỗ trợ của Chính phủ. [5] Lê Thị Thu Hƣơng (2015), Một số giải pháp hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách phát triển các khu công nghiệp nhằm thúc đẩy quá trình hội nhập sâu vào kinh tế quốc tế, Đề tài cấp Bộ do Ban Kinh tế Trung Ƣơng chủ trì. Đề tài đã xây dựng khung lý thuyết về các chính sách thúc đẩy phát triển các khu công nghiệp trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Đặc biệt, đề tài đã đánh giá thực trạng các cơ chế, chính sách phát triển các khu công nghiệp ở Việt Nam trong những năm vừa qua, chỉ ra những thành tựu, những hạn chế, bất cập từ đó đề ra các giải pháp hoàn thiện chúng trong điều kiện đất nƣớc hội nhập sâu vào kinh tế quốc tế. Ngoài ra, tôi đã nghiên cứu thêm một số công trình khác của các tác giả trong và ngoài nƣớc về
5 công tác quản lý CCN. [6] Lê Thế Giới (2009), Tiếp cận lý thuyết cụm công nghiệp và hệ sinh thái kinh doanh trong nghiên cứu chính sách thúc đẩy các ngành công nghiệp hỗ trợ ở Việt Nam, Tạp chí Khoa học và Công nghệ. Bài viết đã bàn về các luận điểm cơ bản của lý thuyết cụm công nghiệp và lý thuyết hệ sinh thái ở cấp độ quốc gia, vùng và địa phƣơng. Tác giả cho rằng chính sách CCN có quan hệ với chính sách phát triển vùng do chính sách CCN tập trung sự hỗ trợ vào mạng lƣới hơn là vào các doanh nghiệp riêng lẻ. [7] Ngô Thắng Lợi, Bùi Đức Tuân, Vũ Thành Hƣởng, Vũ Cƣơng (2007), Vấn đề phát triển bền vững các khu công nghiệp ở Việt Nam, Tạp chí KCN Việt Nam số 3/2007. Nghiên cứu đi vào phân tích tác động của các cơ chế, chính sách quản lý nhà nƣớc các KCN trong cả nƣớc đến sự phát triển của các KCN. Thông qua các nghiên cứu về những tồn tại trong cơ chế, chính sách quản lý trong thực tiễn áp dụng ở các địa phƣơng nhƣ: tình trạng mở ồ ạt quá nhiều KCN tại những địa bàn chƣa đƣợc chuẩn bị kỹ, vấn đề cạnh tranh không lành mạnh về thu hút đầu tƣ giữa các địa phƣơng; vấn đề ô nhiễm môi trƣờng không đƣợc quản lý tại các KCN… . Các tác giả đề xuất các khuyến nghị về thay đổi chính sách nhằm đảm bảo cho sự phát triển bền vững các KCN. [8] Nguyễn Ngọc Sơn (2015), Nghiên cứu phát triển cụm ngành công nghiệp: Từ lý luận đến thực tiễn ở các nước trên thế giới và gợi ý chính sách cho Việt Nam, Tạp chí khoa học và công nghệ Việt Nam số 1/2015. Nghiên cứu đi sâu vào khái niệm, quá trình hình thành, phát triển, các mô hình cụm ngành công nghiệp. Kinh nghiệm phát triển cụm ngành công nghiệp trên thế giới, từ đó đƣa ra gợi ý về phát triển cụm ngành công nghiệp cho Việt Nam [9] Nguyễn Thị Xuân Thúy, Trƣơng Thị Nam Thắng (2010), Hiệu ứng Canon và gợi ý chính sách phát triển Cụm công nghiệp tại Hà Nội, Kỷ yếu hội thảo khoa học “Đẩy nhanh quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá của Thủ đô Hà Nội”. Bài viết đã tập hợp một số khái niệm, các chính sách phát triển cụm công nghiệp khác nhau để đề xuất gợi ý chính sách phát triển cụm công nghiệp phù hợp với bối cảnh của thành phố Hà Nội.
6 [10] Gibbs & P.Deutz (2005), Implementing industrial ecology Planning for eco – industrial parks in the USA. Các tác giả cho rằng mặc dù nhận đƣợc sự đồng thuận rộng rãi của vấn đề phát triển bền vững trong các diễn đàn quốc tế nhƣng trên thực tế, việc đạt mục tiêu về kịch bản “win – win – win” về các mặt phát triển kinh tế, môi trƣờng và xã hội vẫn là một vấn đề nan giải. Những ngƣời ủng hộ phát triển về công nghiệp sinh thái cho rằng việc dịch chuyển trong chuỗi sản xuất công nghiệp từ một đƣờng thẳng đến hệ thống khép kín sẽ giúp đạt đƣợc mục tiêu trên. Những năm gần đây, các khái niệm vạch ra từ công nghiệp sinh thái đã đƣợc sử dụng để xây dựng, quản lý nhà nƣớc các KCN nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, giảm rác thải và ô nhiễm, tạo việc làm và cải thiện điều kiện làm việc. Tác giả nhấn mạnh vào vấn đề nan giải nảy sinh trong công tác QLNN các KCN ở Mỹ. Tuy nhiên, các nghiên cứu này mới chỉ nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nƣớc các KCN dƣới góc độ kinh tế và môi trƣờng mà chƣa xem xét đến các vấn đề xã hội một cách thoả đáng. [11] Susan M.Walcott (2003), Chinese Science and Technology Industrial Parks. Việc quy hoạch các KCN tập trung qua đó thu hút các nhà đầu tƣ xây dựng hạ tầng KCN và áp dụng các cơ chế ƣu đãi cho các doanh nghiệp đầu tƣ hoạt động trong KCN sẽ tạo điều kiện thúc đẩy sản xuất công nghiệp địa phƣơng và tăng khả năng QLNN đối với các hoạt động sản xuất trong KCN. Bên cạnh đó, phát triển KCN sẽ giúp thúc đẩy hoạt động chuyển giao, đổi mới công nghệ sản xuất. Tác giả đã xem xét vai trò các KCN Trung Quốc trong việc thu hút các công nghệ hiện đại để sản xuất các hàng hóa có chất lƣợng đƣa ra thị trƣờng trong nƣớc và quốc tế. Tác phẩm này đƣa ra các lập luận dựa trên các lý thuyết về liên kết KCN trong bối cảnh của nƣớc này với các khác biển ở các địa phƣơng khác nhau, từ Tây An ở phía Tây tới Bắc Kinh ở phía Bắc, Tô Châu – Thƣợng Hải ở duyên hải và Thâm Quyến – Quảng Đông ở Đông Nam. Mặc dù đã có khá nhiều công trình nghiên cứu về nội dung chính sách phát triển, quản lý nhà nƣớc đối với khu công nghiệp, cụm công nghiệp nhƣng cho đến nay, chƣa có công trình nào nghiên cứu về chính sách phát triển cụm công nghiệp
7 trên địa bàn tỉnh Hà Nam. Do đó, đề tài nghiên cứu của tác giả là một công trình hoàn toàn độc lập và không trùng lặp về phạm vi, khách thể nghiên cứu với các công trình trƣớc đó b) Những giá trị khoa học đƣợc kế thừa và khoảng trống cần đƣợc nghiên cứu Khu, cụm công nghiệp là những nội dung đƣợc nhiều tác giả lựa chọn nghiên cứu, đặc biệt trong bối cảnh công nghiệp hóa – hiện đại hóa. Nhìn chung, các công trình khoa học của các tác giả nghiên cứu quá trình xây dựng KCN, CCN nói chung và ở Việt Nam nói riêng rất phong phú và phản ánh ở nhiều góc độ khác nhau. Các nghiên cứu đã đề cập đến các nội dung liên quan đến khu, CCN nhƣ: Yêu cầu khách quan, quá trình hình thành, tính cấp thiết phải xây dựng mô hình kinh tế KCN, CCN, chính sách phát triển khu, CCN cũng nhƣ đề ra các giải pháp nâng cao hiệu quả xây dựng, phát triển KCN, CCN ở Việt Nam. Các đề tài và những công trình nghiên cứu trên đã đề cập đến các nội dung liên quan đến khu, CCN ở nhiều khía cạnh khác nhau, một số nghiên cứu đã có giá trị nhất định trong việc xây dựng cơ chế, chính sách phát triển khu, CCN nhƣng chủ yếu nghiên cứu dƣới góc độ khoa học hoặc đánh giá về mức độ phát triển của các khu, CCN, chính sách phát triển CCN ở một địa phƣơng khác. Song các công trình khoa học đã đƣợc công bố là những tài liệu tham khảo có giá trị và là nền tảng lý luận quan trọng để cao học viên tiếp tục kế thừa và phát triển trong luận văn. Trên cơ sở đó, luận văn tiếp tục nghiên cứu theo hƣớng chuyên sâu, cụ thể trên phạm vi tỉnh Hà Nam nhằm nghiên cứu thực trạng, đánh giá những kết quả đạt đƣợc, chỉ ra mặt hạn chế và nguyên nhân của việc thực hiện chính sách phát triển CCN của tỉnh, từ đó đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách phát triển cụm công nghiệp, góp phần đẩy nhanh quá trình phát triển công nghiệp của tỉnh Hà Nam theo hƣớng CNH - HĐH. 3. Đối tƣợng, mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu a) Đối tƣợng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về chính sách phát triển cụm công nghiệp trên địa bàn cấp tỉnh và nghiên cứu thực tiễn vấn đề này tại Hà Nam
8 b) Mục tiêu nghiên cứu Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách phát triển CCN tỉnh Hà Nam đến năm 2025, góp phần đẩy nhanh quá trình phát triển công nghiệp của tỉnh theo hƣớng CNH - HĐH. c) Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện mục tiêu nghiên cứu trên, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn gồm: - Hệ thống hoá cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về chính sách phát triển cụm công nghiệp trên địa bàn cấp tỉnh; - Phân tích và đánh giá thực trạng chính sách phát triển cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam; - Đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện chính sách phát triển CCN tỉnh Hà Nam đến năm 2025, góp phần đẩy nhanh quá trình phát triển công nghiệp của tỉnh theo hƣớng CNH - HĐH. 4. Phạm vi nghiên cứu a) Phạm vi về nội dung Đề tài nghiên cứu chính sách phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn cấp tỉnh, giới hạn vào các nội dung chính bao gồm: Thực trạng chính sách về quy hoạch, chính sách về thu hút đầu tƣ, chính sách về hỗ trợ hoạt động và các chính sách khác để phát triển cụm công nghiệp. b) Phạm vi về thời gian Luận văn nghiên cứu thực trạng chính sách phát triển cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam trong giai đoạn từ 2015 đến 2019; Các giải pháp đƣợc áp dụng cho thời gian tới năm 2025. c) Phạm vi về không gian Nghiên cứu chính sách phát triển cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam.
9 5. Phƣơng pháp nghiên cứu a) Phƣơng pháp luận Đề tài đƣợc nghiên cứu trên cơ sở phƣơng pháp luận của chủ nghĩa Mác-Lênin là chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Trên cơ sở thống nhất giữa thế giới quan duy vật và phƣơng pháp luận biện chứng, phƣơng pháp luận mác xít mang tính khoa học sâu sắc bởi vì đây là phƣơng pháp đúng đắn nhất giúp nhận thức đúng những vấn đề chính sách đang đặt ra trong yêu cầu phát triển bền vững làng nghề hiện nay. b) Phƣơng pháp thu thập dữ liệu Dữ liệu đƣợc sử dụng trong luận văn chủ yếu là dữ liệu thứ cấp nhƣ các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến chính sách phát triển cụm công nghiệp; thông tin về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của tỉnh Hà Nam; hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp trong các cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh;… Các dữ liệu này đƣợc khai thác từ các nguồn nhƣ Bộ Công Thƣơng, sở Công Thƣơng tỉnh Hà Nam; Ban Quản lý khu công nghiệp tỉnh Hà Nam; Báo cáo của các Cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam và một số loại sách, giáo trình, tạp chí, website có liên quan đến chính sách phát triển cụm công nghiệp. c) Phƣơng pháp phân tích dữ liệu - Phương pháp tổng hợp: Là phƣơng pháp liên kết từng mặt, từng bộ phận thông tin đã đƣợc phân tích để tạo ra một hệ thống lý thuyết mới đầy đủ và sâu sắc về đối tƣợng. Bằng phƣơng pháp này, luận văn đánh giá đƣợc những kết quả của các công trình nghiên cứu liên quan; đƣa ra những nhận định, đánh giá khái quát về thực trạng chính sách phát triển cụm công nghiệp; bảo đảm các giải pháp đƣợc đề xuất mang tính hệ thống, đồng bộ và thực tiễn. - Phương pháp phân tích: Để phân tích dữ liệu, trƣớc hết phải phân chia cái toàn thể của đối tƣợng nghiên cứu thành những bộ phận, những mặt, những yếu tố cấu thành đơn giản để nghiên cứu, phát hiện ra những thuộc tính và bản chất của từng yếu tố đó. Từ đó giúp hiểu đƣợc đối tƣợng nghiên cứu một cách mạch lạc hơn, hiểu đƣợc cái chung phức tạp từ những yếu tố bộ phận.
10 - Phương pháp thống kê mô tả: Luận văn sử dụng phƣơng pháp thống kê mô tả là phƣơng pháp có liên quan đến việc thu thập số liệu, tóm tắt, trình bày, tính toán và mô tả các đặc trƣng khác nhau để phản ảnh một cách tổng quát đối tƣợng nghiên cứu. Luận văn lấy số liệu các năm để so sánh cụ thể về hiệu quả, hiệu lực của chính sách phát triển cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam. Từ đó đƣa ra kết luận về hiệu quả, hiệu lực chính sách phát triển cụm công nghiệp. 6. Những đóng góp về lý luận và thực tiễn của luận văn Nghiên cứu đề tài này, luận văn có những đóng góp về lý luận và thực tiễn trên những khía cạnh chủ yếu sau: - Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn về CCN, chính sách phát triển CCN và nội dung hoàn thiện chính sách phát triển CCN. - Phân tích, đánh giá thực trạng, các yếu tố ảnh hƣởng đến chính sách phát triển CCN tỉnh Hà Nam, từ đó đánh giá đƣợc những thành công, kết quả đạt đƣợc, chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân trong quá trình thực hiện chính sách phát triển cụm công nghiệp. - Nghiên cứu định hƣớng phát triển CCN, từ đó đƣa ra một số giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện chính sách phát triển CCN tỉnh Hà Nam đến năm 2025. 7. Kết cấu khóa luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, luận văn đƣợc kết cấu thành 3 chƣơng: Chƣơng 1: Một số cơ sở lý luận và thực tiễn về chính sách phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn cấp tỉnh Chƣơng 2: Phân tích và đánh giá thực trạng chính sách phát triển cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hà Nam Chƣơng 3: Định hƣớng và giải pháp hoàn thiện chính sách phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn Hà Nam đến năm 2025.