Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị: Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam - Thực trạng và giải pháp

Chia sẻ: Tri Tâm | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:141

Thêm vào BST

Báo xấu

68
lượt xem 23
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn nêu những cơ sở lý luận và thực tiễn của hội nhập kinh tế quốc tế để làm cơ sở khoa học cho hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam. Trình bày quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam qua việc phân tích rõ thực trạng hội nhập kinh tế quốc tế trên một số lĩnh vực như thương mại, đầu tư, tài chính - tiền tệ, du lịch.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị: Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam - Thực trạng và giải pháp

DAI HOC QUOC GIA HA N 0I KHOA KINH Tfi 06 TH! THANH TAM QUA TRiNH HOI NHAP KINH TE QUOC TE CUA VIET NAM THU
MUCLUC PHAN M 0 DAU 1 CHl/CNG 1 : CO Sd LY LUAN VA THUC TlfcN CUA H 0I NHAP KINH TE QUOC TE 5 Nhurng van de chung ve hoi nhap kinh te quoc te 5 1.1 . 1 . Khai niem va ban chat cua hoi nhap kinh te quoc te 5 1.1.2. Noi dung, hinh thurc va muc do hoi nhap kinh te quoc te 8 1.2. Nhurng nhan to anh hudng den hoi nhap kinh te quoc te 12 1.2.1. Toan cau hoa kinh te la xu the khach quan 12 1.2.2. Sir phat trien cua each mang khoa hoc cong nghe di6 n ra ngay 14 cang manh me va day manh nen kinh te tri thurc 1.2.3. Hoa binh,on djnh, doi thoai va hop tac vi sir phat trien la dong 15 chay chfnh the gidi trong thien nidn ky mdi 1.2.4 Sir can thiet hoi nhap kinh te quoc te cua Viet Nam 16 1.3. Kinh nghiem hoi nhap cua mot sd nude trong khu vuc 17 1.3. 1 . Kinh nghiem cua Nhat Ban 17 1.3.2. Kinh nghiem cua Trung Quoc 22 1.3.3. Kinh nghiem cua Thai Lan 26 1.3.4. Kinh nghiem cua Han Quoc 31 1.3.5 Bai hoc kinh nghiem hoi nhap kinh te quoc te cho Viet Nam 35 KET LUAN CHl/ONG 1 38 CHUONG 2: QUA TRINH HOI NHAP KINH TE QUOC TE CUA 39 VIET NAM 2.1. Tdng quan ve hoi nhap kinh te quoc te cua Viet Nam 39 2.1.1. Quan diem cua Dang vd HNKTQT 39 2.1.2. Tdng quan ve qua trinh hoi nhap kinh te qude te cua Viet Nam 42 2.2. Thuc trang hoi nhap kinh te quoc te tren mot sd linh vuc 56
2.2.1. Hoi nhap quoc te v6 thircmg mai 56 2.2.2. Hoi nhap quoc te ve dau tu 62 2.2.3. Hoi nhap quoc te ve tai chmh - tidn te 66 2.2.4. Hoi nhap quoc te ve du lich 74 2.3. Tac dong hoi nhap kinh te quoc te den Viet Nam 79 Md rong thi trudng xua't kh u 2.3. 1 . 2.3.2 Tang thu hut dau tu ^ von nude ngoai 80 82 2.3.3. Tiep thu khoa hoc cong nghe va quan ly tien tien 87 2.3.4. Chuyen dich co cau kinh te, nang cao hieu qua san xuat kinh 88 doanh 2.3.5. Nhfrng han che 91 ^ ^ KET LU N CHl/ONG 2 CHUONG 3: NHUNG GIAI PHAP TANG ClfCfNG HNKTQT 96 98 CUA VIET NAM 3.1. Nhiifng yeu cau, nhiem vu cu the trong HNKTQT cua Viet 98 Nam 3.1 . 1 Nhung yeu c£ u trong HNKTQT cua Viet Nam 98 3.1.2 Nhung nhiem vu cu the trong HNKTQT cua Viet Nam 101 3.2. Trien vong HNKTQT cua Viet Nam 104 3.3. Giai phap tang cudng HNKTQT 106 3.3.1. Cac giai phap ve phfa Nha nude 107 3.3.2. Cac giai phap cho cac doanh nghiep 116 KET LEAN CHlTONG 3 119 KET LUAN 130 133 DANH MUC TAl LIEU THAM KHAO
DANH MUC CACTljr VIET TAT ADB Ngan hang phat trien chau A AFTA Khu vuc mau djch tu do ASEAN AIA Khu vuc dau tu ASEAN AICO Chuong trinh hop tac cong nghiep ASEAN APEC Diin dan hop tac kinh te chau A - Thai Binh Duong ASEAN Hiep hoi cac quoc gia Dong Nam A ASEM Dien dan hop tac A - Au CAFTA Khu vuc mau djch tu do ASEAN Trung Quoc CEPT Chuong trinh thue quan uu dai co hieu lire chung EEC Cong dong kinh ti chau Au EFTA Hiep hoi mau dich tu do chau Au EU Lien minh chau Au FDI Von d £ u tu true tiep nude ngoai GATT Hiep dinh khung ve thue quan va thuong mai ISO To chirc quoc te ve tieu chuan hoa IMF Quy tien te quoc ti' MFN ( Quy che) Toi hue quoc NAFTA Khu vuc mau dich tu do BSc My OECD To chdc hop tac va phat trien kinh te SEV Hoi dong tuong tro kinh te TNCs Cac cong ty xuyen quoc gia WTO To chdc thuong mai the gidri
WB Ngan hang the gidri CNH- HDH Cong nghiep hoa, hien dai hoa CNTB Chu nghia tu ban DNNN Doanh nghiep nha nude HNKTQT Hoi nhap kinh te quoc te KH - CN Khoa hoc cong nghe XHCN Xa hoi chu nghia
1 PHAN IVHJDAU 1 . Tinh cap thiet cua de tai . Toan cau hoa va hoi nhap kinh te qudc te dang noi len la mot xu the cua n £ n kinh te toan cau , do la mot qua trinh tang len manh me nhung moi lien he , sir vuc. Toan cau tac dong va phu thuoc lan nhau cua tat cac cac nude, cac khu hoa ngay nay la san pham cua nen van minh nhan loai va do la co hoi de moi quoc gia don nhan , tu nguyen hoi nhap va gop sure minh thuc day su phat trien chung cua nhan loai .Toan cau hoa va hoi nhap kinh te quoc te phat trien nhanh chong vdi sir gia tang manh me quy mo ve pham vi giao dich hang hoa , dich vu xuyen quoc gia, dong von dau tu lan toa khap toan cdu , khoa hoc cong nghe ky thuat truy 6n ba nhanh chong va rong rai. Do vay , m6i quoc gia , m6i dan toe khong the dirng ngoai cuoc vi nhu v iy se bo 15 thdi co, cac ngudn luc ^ su dung kern hieu qua, tang truong kinh te thap, nguy co tut h$u ngay cang cao. Tuy nhien viec tan dung co h6 i do qua trinh toan c£ u hoa kinh te dem lai de phat trien kinh te cua m6i nude la r ft khac nhau , trong do thdi co xen I 5n ^ thach thirc. Nhung qua kinh nghiem thuc te cua nhieu Quoc gia d£ u cho thay chi co tham gia vao hoi nhap kinh te quoc te thi cac nude , dac biet cac nude ngheo mdi co co hoi de phat trien. Nen kinh te Viet Nam la mot bo phan khong thi tach rdi trong nen kinh te the gidi , chung ta phai hoa nhap vdi xu the cua thdi dai , tan dung nhung co hoi do chung dem lai dong thdi urng pho vdi nhung thach thde do chung dat ra. Viet Nam dang trong thdi ky chuyen doi sang nen kinh te thi trudng , mo ciia , hoi nhap kinh te vdi chu truong xay dung n6n kinh te mo, da phuong hoa, da dang hoa cac quan he kinh te doi ngoai, von dau tu, cong ngh6 va ky nang quan ly tCr ben ngoai de phat trien kinh te. Dai hoi IX cua Dang cong san Viet nam xac dinh ro dudng loi cua nude ta la: “Chu dong hoi nhap kinh te quoc te va khu vuc theo tinh than phat huy
2 toi da noi luc, nang cao hieu qua hap tac quoc td, bao dam doc lap tu chu va dinh hudng xa hoi chu nghia , bao ve lqi ich dan toe, an ninh quoc gia, giur gin ban sac van hoa dan toe, bao ve moi trudng ” [ 29]. Hoi nhap da tro thanh mot noi dung quan trong cua sir nghiep doi mdi cua Dang va Nha nude ta trong giai doan mdi . Trong boi canh toan ciiu hoa va canh tranh kinh te quoc te ngay cang gay gat hien nay , Viet Nam da co duqc nhung thanh qua nhat dinh. Song con tiSm dn nhigu kho khan thach thde, mot mat chung ta phai ke thda hoc hoi tir cac nude di trude , mat khac phai tim ra cho minh nhung bude di thfch hop de nang cao kha nang canh tranh cua n£ n kinh te, chu trong phat huy loi the, nang cao chat luong, hieu qua va hop tac quoc te, tang cudng vai tro anh hudng cua nude ta vdi khu vurc va tren the gidi. Xuat phai tir thuc te do, toi da chon de tai: “ Qua trinh hoi nhap kinh te quoc te cua Viet Nam - Thuc trqng va Giai phap" cho luan van thac si ciia minh. 2. Tinh hinh nghien ciru . Hien nay , van de hoi nhap kinh td quoc te ( HNKTQT) cua Viet Nam la doi tuqng cua nhieu cong trinh nghien curu nhu: “Cac khoi kinh te va Thuong mai tren the gidi” ciia tac gia Vo Dai Luoc - Kim Ngoc, NXB Chinh tri Quoc gia , H . 1996; “Toan cau hoa va hoi nhap kinh te quoc te”, Bo Ngoai giao - NXB Chinh tri Quoc gia.H.1999; “ Nhung xu hudng phat trien chu yeu hien nay ciia nen kinh te the gidi”- ciia PGS.TS Nguy6n Xuan Thang, NXB Khoa hoc xa hoi.H.2001 ; “Kinh te The gidi nhung thap ky cuoi cung ciia the ky 20 va trien vong nhung thap ky dau the ky 21 ”- PGS.TS. Kim Ngoc, NXB chinh tri Quoc gia.H. 2002; “ Nhung van de ldn cua the gidi va qua trinh hoi nhap phat trien ciia nude ta”, Ban tu tudng Van hoa TW - NXB Chinh tri quoc gia.H .2004; “Thuong mai Viet Nam trong tien tinh HNKTQT’, Bo thuong mai - Ky yeu hoi thao khoa hoc quoc gia 2004; “ Viet Nam hoi nhap kinh te quoc te trong xu the toan cau hoa van de va giai phap”, Bo ngoai giao, vu hop
3 tac da phuong , NXB Chfnh tri quoc gia . H. 2002; “ Hoi nhap kinh te, ap luc canh tranh tren thi trirdng va doi sach cua mot so nude”, Vien nghien ciru quan ly kinh te TW - NXB giao thong van tai.H.2003. Ngoai ra con co mot so cong trinh nghien cun dupe dang lai tren cac tap chi nghien cun chuyen nganh cua nhieu tac gia nhu: "Qua trinh hoi nhap kinh te quoc te cua Viet Nam va nhitng van de dat ra" cua TS Tran Minh Chau , Tap chi Kinh te Chau A Thai Binh Duong, so 16,17/2004; “Toan can hod kinh te va co may cua cong nghiep hoa rut ngan" cua Bui Tat Thing, Tap chi nghien cun kinh te, so 3/14/2004; “ Mot so van de cua nen kinh teViet Nam trong den trinh hoi nhap kinh te quoc te" , TS Le Kim Sa,Tap chi Kinh te Chau A Thai Binh Duong so ( 1 /2005 ); " Kinh teViet Nam trong xu the phat trien cua kinh te khu vice va the gidi" , TS Tran Nguydn Tuyen , Tap chi Kinh te Chau A Thai Binh Duong so 16-2005; “Thuc trang va trien vong phat trien kinh teed von dan tu nifdc ngoai dViet nam" , Tap chi Kinh te Chau A Thai Binh Duong so 20-2005; "Viet Nam tren Id trinh gia nhap to chute thuong mai the gidi" , T6 Huy Rura Tap chi Cong san so 13.T7-2004. Cac cong trinh tren tiep can vdi nhung goc do khac nhau ca ve mat ly luan va thuc tiin lien quan den hoat dong HNKTQT cua Viet Nam. Tuy vay , chua co mot cong trinh nao nghien cdu mot each loan ven ve HNKTQT cua Viet Nam. Do do, luan van se di sau nghien evtu mot each toan dien xuyen suot qua trinh hoi nhap kinh te quoc te cua viet Nam . 3. Muc dich va nhiem vu nghien curu * Phan tich thuc trang qua trinh hoi nhap kinh te quoc te cua Viet Nam , tit do thay dupe nhung thanh cong, nhirng han che va nhiing tac dong cua qua trinh nay den su phat trien kinh te xa hoi d Vi6t Nam . * Dua ra mot so giai phap nham tang cudng hon nua qua trinh hoi nhap kinh te quoc te cua Viet Nam .
4 4. Doi tircmg va pham vi nghien cuu: * Doi tuong nghien cum cua luan van la: Qua trinh hoi nhap kinh te quoc te cua Viet Nam , bao gom: hoi nhap song phuomg , da phuong tren cac llnh vuc thuong mai , dau tu, du ljch , tai chfnh tien te. * Pham vi nghien ciru : Luan van phan tfch qua trinh HNKTQT cua Viet Nam tir khi Viet Nam thuc hien doi mdi chfnh sach kinh te doi ngoai nam 1986 den nay . 5. Phuong phap nghien cuu Luan van su dung cac phuong phap nghien curu nhu: phuong phap duy vat bien chtrng va duy vat Iich su, cac phuong phap phan tich , tong hop, so sanh , thong ke hoc de xu ly so lieu. Cac nghien cum danh gia tren co s6 bam sat nhung quan diem , dudng loi chfnh sach cua Dang , tu tuomg Ho Chf Minh ve hoi nhap kinh te quoc te. 6. Nhung dong gop cua Luan van * Phan tfch lam ro co so khoa hoc cua HNKTQT cua Viet nam * Phan tfch ro thuc trang HNKTQT, dua ra nhung danh gia ve nhung tac dong cua HNKTQT den kinh te Viet Nam. * De xuat giai phap mang tfnh kha thi giup Viet Nam day manh hon nua qua trinh HNKTQT. 7 . Ket cau luan van: Ngoai cac phan mo dau , ket luan , va danh muc tai lieu tham khao, luan van duoc ket cau g6m 3 chuong: Chuong 1 : Co so ly luan va thuc tiln cua HNKTQT cua Viet nam . Chuong 2: Qua trinh hoi nhap kinh te quoc te cua Viet Nam . Chuong 3: Nhung giai phap tang cuong hoi nhap kinh te quoc te cua Viet Nam.
5 CHlfffNG 1 : COT SO LY LUAN VA THlTC TIEN CUA HOI NHAP KINH TEQUOC TE 0 VIET NAM 1.1. NHUNG VAN 1) F CHUNG \ f: HOI NHAP KINH TE QUOC TE. 1.1 . 1. Khai niem va ban chat cua hoi nhap kinh te quoc te. Nen kinh te the gidfi tCr sau the chien thd hai da , dang trai qua nhung bien dong manh me va hoi nhap kinh te trd thanh cong cu hdu fch cho viec phan bo cac nguon lire va dam bao su tang trudng kinh te toan cau. Viec tham gia nen kinh te toan cdu cua m6i quoc gia ngay nay duqc quyet dinh boi trinh do phat trien , dac diem cua timg nen kinh te cung nhir duemg loi phat trien kinh te do chfnh phu cua mdi quoc gia dua ra thuc hien . Trong dieu kien nhu the , van hanh mot nen kinh te dong cua se kim ham su phat trien cua quoc gia do. Do vay , viec tim kiem cac hinh thirc hop tac kinh te mdi , hiru hieu ngay cang tro nen cap bach va co y nghTa thiet thuc. Thuat ngir “ Hoi nhap kinh te (economic integration )”, dich tCr tieng La - Tinh co nghia la ket hop nhung phdn nho trong mot tong the Idn , lan dau tien duoc de cap t6i trong nghien cun cua cac nha nghien ciru ngubi Dure va Thuy Dien vao nhung nam 30 cua the ky 20 [35]. Hien nay, xung quanh van de nay , co rat nhieu cong trinh nghien cun cac nha kinh te hoc vT dai nhu A.Muller- armak , A . Predol, J . Viner v.v ...Thuat ngir hoi nhap kinh te quoc te co chung nguon goc tieng Anh vdi thuat ngu lien ket quoc te , nhat the hod kinh te. Cac thuat ngu nay duoc dung vdi ham y chinh tri , lich sir khac nhau. “ Nha't the hoa kinh te” la thuat ngu duoc su dung chu yeu trong boi canh hop tac giua cac nude XHCN, dac biet la trong khuon kho Hoi dong tuong tro kinh te (SEV ) trude day . Con “lien ket kinh te” la thuat ngu duoc sir dung kha nhi£ u khi noi ve hien tuong phat trien cac to chdc kinh te tren co sd tu do hoa mau dich giua cac nude khong phai la XHCN , dac biet la trong khuon kho cac to chdc
6 thuong mai khu vuc nhir Cong dong kinh te chau Au ( EC), Hiep hoi mau dich tir do chau Au ( AFTA ), Thj trudng chung Trung My (CACM ) v.v .. . trong nhung thap ky sau chien tranh the gidi thur hai [21 ]. Hoi nhap kinh te quoc te ( HNKTQT) la khai niem md, no phan anh qua trinh cac the che quoc gia tien hanh xay dung, thuong lupng, ky ket va tuan thu cac cam ket song phuong, da phuong ( khu vuc va toan cau ) ngay cang da dang hon , cao hon va d6ng bo hon trong cac llnh vuc dfri song kinh te quoc gia va quoc te. Trong qua trinh nghien cun , d cac goc do khac nhau cac nha nghien cun dua ra nhung khai niem khac nhau ve van de nay: HNKTQT la tham gia vao phan cong lao dong quoc te, md rong khong gian va moi trudng nham tao dung nhung dieu kien thuan loi de phat trien kinh te nham chiem llnh nhung vi tri phu hop nhat co the dupe trong quan he kinh te quoc te. No viira la doi hoi khach quan , vira la nhu cau noi tai cua su phat trien kinh te mdi nude. ^ HNKTQT lam tang su gSn bo, phu thuoc l n nhau , dan xen nhau vdi nhieu tang nac giua nhieu nen kinh te quoc gia va nen kinh td the gidi. Bdi vay , hoi nhap kinh te khong chi la su hop tac ma con la mot cuoc dau tranh phde tap de gop phan phat trien kinh te va cung co an ninh chinh trj, doc lap kinh te, giu gin ban sdc dan toe cua mdi quoc gia. Trong hoi nhap kinh te, cac dinh che kinh te - xa hoi cua qude gia tat yeu se co nhung dac trung thich hop vdi nhtfng dinh che kinh te quoc te va chiu su chi phoi ciia cac djnh che do. Xet d goc do quoc gia co quan niem cho rang HNKTQT “thuc hien viec md cua nen kinh te quoc gia, gan su phat trien kinh te quoc gia vdi kinh te khu vuc va the gidi bang viec tham gia ngay cang nhieu vao cac hoat dong KTQT'[25]. Cung d goc do quoc gia Pho Thu tudng Vu Khoan cho rang “Hoi nhap la su gan ket nen kinh te nude minh vdi nen kinh te khu vuc va the gidi,
7 tham gia vao phan cong lao dong quoc te, gia nhap cac to chuc kinh te da phuong, chap nhan , tuan thu nhung quy dinh chung dupe hinh thanh trong qua trinh hop tac va dau tranh giua cac nude thanh vien trong to chite ay ma nhidu ngudi goi la “ luat choi chung”[7]. Co quan niem rong hon nua: “ Hoi nhap kinh te quoc te la su dan xen , gkn bo phu thuoc lUn nhau ve kinh t& giua cac quoc gia vdi nhau”[25]. ^ Trudc kia khai niem HNKTQT thudng chi hi u dem thuan la nhung hanh dong giam thue md cua thi trudng. Vi du: Hiep dinh chung ve thue quan va thuong mai (GATT). HNKTQT ngay nay duoc hieu la viec mot quoc gia thue hien chinh sach kinh te md, tham gia cac dinh che tai chinh quoc te, thue hien tu do hoa va thuan loi hoa thuong mai dau tu. Qua trinh HNKTQT cung vdi qua trinh tu do hoa kinh te la hai qua trinh song song va hop thanh cua mot qua trinh rong ldn hon do la qua trinh toan c u hoa . Co nhieu each tiep can khac nhau ve HNKTQT, song mdi each ^ tiep can tren da phan anh dupe tung mat cua mot qua trinh nhung dieu chung , ta can nhan manh va nh$n thde day du la: Moi van de kinh te luon gSn chat vdi he thong chinh tri - do la nen tang tu tudng cua cac van de kinh te. Cac quoc gia chi chap nhan hoi nhap khi loi ich quoc gia dupe dam bao va ngay cang dupe tang cudng . Thue chat HNKTQT la su dinh hinh va phat trien nen kinh te toan cau vdi tu each mot chinh the chung thong nha't , khong con bien gidi quoc gia v£ kinh te. “ Hoi nhap kinh te quoc te la viec cac nude di tim kiem mdt so dieu kien nao do ma ho thong nhat dupe vdi nhau ke ca gianh cho nhau nhung uu dai, tao ra nhung dieu kien cong bang, co di co lai trong quan he hop tac vdi nhau nham khai thac kha nang lSn nhau phuc vu cho nhu cau phat trien kinh te cua minh”[3]. Neu nhu Lien minh Chau Au la mo hinh hoi nhap kinh te thanh cong nhat tren the gidi cua cac Quoc gia phat trien thi d mot chung muc nha't dinh ,
8 Hiep hoi cac nude Dong Nam A ( ASEAN ), la mot minh chdng cho su phat trien xu hirdng hoi nhap kinh te giCfa cac nude dang phat trien. Hoi nhap kinh te qudc te va hop tac kinh te qudc te la hai qua trinh thudng dan xen nhau. HNKTQT phai tren co scr hop tac kinh te va la su phat trien cua hop tac kinh te quoc te, con hop tac kinh te qudc te phai luon huong tdi muc tieu hoi nhap kinh te qudc te. Ngay nay , cac dinh che kinh te da phuong nhat la da phirong toan cau se dinh hirdng, tham chi khong che cac quan he song phuong, hop tac song phuong nhin chung phai dua vao cac quy dinh cua hop tac da phuong. cac quan he da phuong khong chi gidi han d quan he lpi ich kinh te, thuong mai true tiep, cu the ma con d viec dau tranh bao ve cac loi ich chung , chong nhung ap dat khong blnh dang , khong cong bang d cac the luc manh tren the gidi; d viec nang cao vi the cua cac dinh che, to chdc da phuong do tren cac di6n dan qudc te [ 21 ] 1.1 .2. Noi dung, hinh thurc va mure do hoi nhap kinh te qudc te 1.1.2.1. Noi dung HNKTQT HNKTQT la su chu dong tham gia tich cue cua cac qudc gia vao qua trinh toan cau hoa , khu vuc hoa , nham thiet lap, thuc thi cac dinh che, to chdc kinh te toan cau va khu vuc nhd rd bo nhung rao can ngan each giua cac qudc gia, da lam gia tang khoi luong thuong mai va dau tu qudc te, tao ra nhung dieu kien thuan loi cho su tang trudng kinh te va nang cao phuc loi cho con ngudi. Mot la , ky ket va tham gia cac dinh che va td churc kinh te qudc te, trong do cac thanh vien dam phan xay dung cac luat choi chung va thuc hien cac quy dinh , cam ket doi vdi tdng thanh vien cua cac dinh che, td chdc do. Hai la , tien hanh nhung cai each d trong nude de co the thuc hien nhung quy djnh , cam ket qudc te ve hoi nhap nhu md cua thi trudng, giam va tien tdi xoa bo hang rao thue quan va phi thue quan , dieu chinh co cau kinh te phu hop vdi qua trinh md cua va tu do hoa kinh te, cai each he thong doanh
9 nghiep nham nang cao nang luc canh tranh cua chung , dao tao nguon nhan lire nham dap ung doi hoi cua qua trinh hoi nhap xay dung cac the che tuong thich[36]. HNKTQT co nhtfng noi dung chu yeu nhu: tu do hoa thuong mai , dau tu, dich vu, tu do luu chuyen cac nguon hang hoa , von, cong nghe, lao dong v.v .. . Nhung bidu hien cu the cua hoi nhap kinh te; gia tri xua t khdu cua quoc ' gia ; mure do tu do hoa thuong mai, dau tu va dich vu, ty le dong gop cua cong ty quoc te vao tang truong kinh te quoc gia v.v . .. 1.1.2.2. Hinh thirc hoi nhap Hoi nhap kinh te quoc te duqc thuc hien o cac pham vi rong hep khac nhau . C) mure do don phuong cac nude co the chu dong thuc hien nhung bien phap tu do hoa , mo cua trong m6i llnh vuc nhat dinh do nhan thay edn thiet thuc hien cac muc dich phat trien kinh te cua nude minh. Vdi hoi nhap kinh te song phuong, cac nude co quan he kinh te vdi nhau ky ket cac hiep dinh song phuong tren co sd cac nguyen tac cua mot khu vuc mau dich tu do. Vdi hoi nhap kinh te da phuong , nhieu nude cung nhau thanh lap hoac tham gia vao nhung djnh che to chdc kinh te khu vuc ( hoi nhap khu vuc ). Hoi nhap kinh te khu vuc la mot qua trinh di li£ n vdi khu vuc hoa kinh te. Do la sir thong nhat ve lqi fch kinh te cua mot nhom cac quoc gia gan nhau v6 dia ly , cung thong nhat hanh dong theo mot quy tac chung nham tao di6u kien cho cac hang hoa, dich vu , von tien te, lao dong va cac yeu to kinh te khac duqc tu do di chuyen giua cac quoc gia do. Theo nhung quy dinh chung nay , chu quy6n cac quoc gia con duqc thuc hien mang tfnh phap ly qua viec ky ket cac hiep dinh , cac cong ude quoc te, cac co che kiem tra, giam sat thuc hien mang tmh quoc t . Hoi nhap kinh te khu vuc vira thuan chieu vira nguqc chieu vdi hoi nhap
10 kinh te toan cau . Hoi nhap kinh te toan cau la dinh hudng , la trien vong tirong lai cua sir phat trien kinh te khu vuc khi tmh chat xa hoi hoa cua qua trinh san xuat vuqt ra khoi bien gidfi quoc gia va khu vuc , khi nhung dieu kien kinh doanh cua khu vuc da manh len . Hoi nhap kinh te khu vuc da thuc day hoi nhap kinh te toan dhi, tuy nhien , trong khi toan c
11 1.1.2.3. Mure do HNKTQT Qua trinh HNKTQT didn ra b cac cap do khac nhau : 6 ca p do don phuong: Mdi nude chu dong thuc thi nhung chinh sach, ' bien phap tu do hoa , md cua d mot so lmh vuc nhat djnh vi muc tieu phat trien kinh \ cua nude minh khong nhat thiet phai tuan theo quy dinh cua cac dinh che to chtic kinh te quoc te ma ho tham gia C) ca'p do song phuong: Cac nude co the dam phan de ky ket vdi nhau cac hiep djnh song phuofng , tren co sd cac nguyen tac cua mot khu vuipc mau dich tu do. * 6 cA p do da phuong: Cac nude cung nhau thanh lap hoac tham gia ' vao cac dinh che, to chdc kinh te khu vuc va toan cau. Tir hinh thirc va mure do HNKTQT cho tha'y qua trinh HNKTQT di6n ra trong lich sur rat da dang , phong phu va mdi hinh thurc, mure do nhu vAy doi hoi nhung nude thanh vien tham gia phai dap umg duoc nhung di6 u kien nhat dinh . Tuy nhien nhung dieu kien chung ma cac nude tham gia hoi nhap chuan bi la: * Ve kinh te: Cac nude thanh vien tham gia vao cung mot mo hinh hoi nhap phai la nhung nen kinh te theo cung mot “md tip” van dong co thuc luc, tidm luc kinh te du manh mtic do hoi nhAp kinh te cang manh thi trinh do phat trien kinh te cua cac nude tham gia phai cang cao. * Ve chmh trj: Neu trude dAy su khac biet ve ban chat cua he thong kinh te- chinh tri- xa hoi la yeu to khong the chap nhan doi vdi cac nude thanh vien trong cung mot djnh che hoac mot to chtic kinh t£ quoc te, thi ngay nay giua cac nude thanh vien trong cung mot dinh ch£ hay mot to chtic kinh te quoc te tuy khac nhau vd ban chA't he thong chinh tri vAn tim duoc “tieng noi chung”thong nhat duoc chinh sach chung khong chi trong kinh te ma ca trong llnh vuc chinh trj xa hoi. Vi du cac nude tham gia AFTA hay APEC. . . Tien trinh hoi nhap kinh te gitia cac quoc gia phat trien tren the gidi duoc
12 thuc day bdi trinh do phat trien cao, su g£n gui ve mat dia ly , van hoa , tfnh bo trq l £in nhau ca cac nen kinh te v. v . . . Trong khi do, tai cac quoc gia dang phat trien , tien trinh nay bi anh huong rat nhieu bdi trinh do phat trien kinh te tha p, ' nen kinh te manh mun , dac diem ca cau kinh te turang dong cua cac quoc gia thanh vien . 1.2. NHtJNG NHAN TO ANH HI/CJNG D£ N HNKTQT 1.2.1. Toan cau hoa kinh te la xu the khach quan Toan cau hoa va HNKTQT da trd thanh xu the thdi dai , loi cuon ngay cang nhieu nen kinh te tham gia. Trong do toan cau hoa kinh te noi len nhu nguon tuf sir ^ m6t xu htrcrng dinh huong, d n dat qua trinh phat trien cua the girii , no bat phat trien cua KH - CN v6i tu each la luc lirang chu yeu , tir tfnh chat xa hoi hoa cua luc luang san xuat tren quy mo quoc te. Toan cau hoa xet v6 ban chat la qua trinh tang len manh me nhung moi lien he, sir anh huong , tac dong lan nhau , phu thuoc lan nhau, cua tat ca cac khu vuc, cac quoc gia cac dan toe tren loan the gidri lam tang mure do khoc liet cua canh tranh va phu thuoc lan nhau giua cac n6n kinh te. ^ ^ Toan c u hoa la mot qua trinh philc tap, d y mau thuan , co tfnh cha't hai mat , chura dung ca mat tfch cue lan mat tieu cue, ca thdri ca va thach thilc doi vdi tat ca cac quoc gia , trong do cac nude dang phat trien , cham phat trien chiu nhieu thach thirc gay gat han vdi cac bieu hien cu the: > Toan c4u hoa kinh te tao ca hoi cho su phat trien kinh te thong qua vide tu do hoa thuang mai , thu hut d£u tu, chuyen giao KH - CN , nang cao nang luc canh tranh cua hang hoa , dich vu tao dieu kien chuyen dich ca cau kinh te, thuc day chuyen nen kinh te sang kinh te thi trudng md rong thi trudng da dang hoa va chuyen dich ca c£u xuSit khau. Toan ciu hoa kinh te tao didu kien thuan lai de nSm bat thong tin tri thde mdi mot each nhanh chong, tao dong luc mdi quoc gia cai each he thong tai chfnh ngan hang, lanh manh
13 hoa n6n tai chfnh cua minh, tao didu kien de n &ng cao hieu qua va nang luc canh tranh cua n £ n kinh te. Mot bieu hien nua cua xu the toan c u hoa kinh te la su phat trien ^ manh me cua cac cong ty doc quy £ n xuyen quoc gia ma trong do tuyet dai bo phan la cac cong ty tu ban - luc luong chi phoi qua trinh toan cflu hoa hien ^ nay . Khoang g n 70.000 cong ty xuyen quoc gia dang kiem soat 2/3 nen thuong mai the gidi , 4/5 nguon von dau tu true tiep a nude ngoai va 9 10 ket / qua nghien cuu va chuyen giao cong nghe the gidri. Qua trinh to chifc lai nen kinh te toan cau , phan chia lai thi trucfng va khu vuc anh huefng cua cac cong ty xuyen quoc gia tao ra sir phan cong quoc te mdi ve lao d6ng va san xuat.' Cimg v6i toan cdu hoa va bo xung cho toan c u hoa la xu the khu vuc ^ hoa. Xu the khu vuc hoa vira la su the hien , vira la su phan ting doi vtii xu the toan cdu hoa . No phan anh su khac biet , mau thuan \6 lai fch gitia cac quoc gia, khu vuc trong mot the gidri da dang , trong do su hap tac va lien ket quoc te ngay cang tang len , nhung cuoc dau tranh vi lcri fch quoc gia, dan toe, khu vuc cung rtit gay gat va quyet liet. Qua trinh toan c£ u hoa va khu vuc hoa dan den su ra dcri cac to chtic quoc te va khu vuc ve chfnh tri, thuong mai , tai chfnh. Trucrc het phai ke den Lien hap quoc ( UN ) vtii 191 nude thanh vien , ttic la chiem dai bo phan tren the gidri . Lien hap quoc ciing cac to chtic true thuoc cua minh nhu UNDP, UNESCO, UNFNA , FAO. .. dang tac dong den tat ca cac nude tren pham vi toan cau . Dong thdi cac to chtic khac nhu to chtic thuong mai the gidi ( WTO), Quy tien te quoc te ( IMF), Ngan hang the gidi ( WB) . . . co vai tro ngay cang tang trong viec giai quyet nhung van dd kinh te, chfnh tri chung cua the gidi ' va khu vuc, nhu giai quyet cuoc khung hoang tai chfnh - tien te vtia qua d Thai Lan , In -do-ne-xi -a, Han Quoc , Lien bang Nga, Bra-xin .. . Cac t6 chtic nay den luot minh lai thtic day qua trinh toan cau hoa .
14 Nhumg xu hiring tren day phat trien se tac dring manh me trii toan bo dOi song chfnh tri , kinh te xa hoi van hoa toan c£ u cung nhu tumg quoc gia.. 1.2. 2. Sir phat trien cua each mang Khoa hoc - Cong nghe didn ra ngay cang manh me va day manh nen kinh te tri thurc tren pham vi toan the gidi . Ngay nay , durii tac dong cua cudc each mang khoa hoc - cong nghe mrii , lire lirong san xuat phat trien cao do, trong do tri thirc khoa hoc, cong nghe va thong tin ngay cang dong vai trri to 1dm doi vrii ndn san xuat. Vrii nhung thanh turn than ky cua khoa hoc va cong nghe , nhu cong nghe sinh hoc, cong nghe thong tin va nhung ung dung rong rai va hieu qua cao cua chung, da , dang va co tac dong manh me, s u sdc den nhung hoat dong kinh te - xa ^ hoi. Trong hoi canh do, xet tren goc do trinh do phat trien cua luc luong san xuat , nhan loai dang chuyen t & van minh cong nghiep sang van minh tri tue, chuyen tir nen kinh te cong nghiep sang kinh te tri thtic. Durii tac dong cua xu hudmg hinh thanh va phat trien kinh te tri thirc, chien lucre phat trien ciaa cac quoc gia se co nhumg dieu chinh va lua chon thlch hop de thuc day nhanh hon qua trinh hinh thanh va phat trien kinh te tri thde. De tien den ndn kinh te tri thurc thi trong chien luge qud'c gia, diem truric het va chu yeu la phat trien mot each toan dien nhan to con nguefi , khuyen khfch va boi during nhan tai. Ngay nay , khong chi cac nuric phat trien ma ca cac nuric cong nghiep mrii , tham tri cac nuric dang tien hanh cong nghiep hoa, ddu dua ngay nhumg yeu to mo during cua nen kinh te tri thurc van dung vao nuric minh , Singapore, Han Quoc, Dai Loan , Thai Lan vach ke hoach gd'p 3 lan kinh nghach xuat khau phan mem cua minh trong thrii ky 2000 - 2005. Co hoi 1dm nhat cua cac nuric dang phat trien la tiep thu cong nghe cao de phat tridn ndn kinh te quric dan. Cac cong nghe tri thuc khoa hoc hien dai mang dac diem la tac dong nhanh chong, xuyen suot cac linh vuc cua drii song
15 kinh te - xa hoi , cho nen c6 the tain dung mang Internet de nam bat, tuy nhien ^ doi hoi cac nude dang phat tri n phai dao tao nguon nhan luc doi dao co trinh do cao. Do thuc lire kinh te han hep ti£ m luc khoa hoc nho be, lac hau , cac nude dang phat trien dung trude cudc canh tranh kinh te quoc te ngay cang gay gat va dudi tac dong cua quy luat phat trien khong d£ u, su phan hoa giua cac quoc gia v£ trinh do phat trien cung ngay cang sau sac, cac nude dang phat trien phai doi mat trude nhung thach thurc nghiet nga trong viec giai quyet moi quan he doc lap dan toe, chu quydn quoc gia va hoi nhap quoc tang trudng va hien dai hoa xa hoi [36]. 1.2.3. Hoa binh, on dinh, doi thoai va hop tac vi sir phat trien la dong chay chmh the gidi trong thien nien ky moi. Trirdc xu the chung cua toan the gidi la hop tac canh tranh lanh manh , va xuat phat tCr thuc tidn phat trien kinh te la trong tarn cua cac tien trinh quoc te, cac nude ldn khong co ly do va cung khong the tuy tien tang cudng them quan su. De cho b u khong khf hoa binh , hop tac va phat trien duoc nang luc ^ coi la dieu kien cho su phat trien kinh te va cac quan he kinh te quoc te, cac ^ nude da l n luot dieu chinh chien luoc cua minh theo cac quan he ban be doi tac. Cac nguyen tac ton trong lan nhau , tang cudng hi£ u biet , doi thoai , thoa hiep thuong luong tranh doi dau , . .. deu duoc cac nude quan triet sau sac trong khi xay dung cac moi quan he doi tac chien luoc cung nhu xay dung chinh sach huu nghj vdi cac nude lang gieng. Trong hoan canh phat trien mdi, md cira va HNKTQT da trd thanh nhu cau tir ben trong doi vdi cac nen kinh te cua hfiu het cac quoc gia dang phat trien. Mat khac, khi thuong mai hang hoa dich vu toan cau da ket noi thanh mot mang thuong mai dien tir rong khap, khi cac dong von quoc te ben xoan chat che vdi nhau vdi mure luu chuyen chong mat ,. . . thi su lien ket ve chinh sach phat trien ngay cang chat che hon bao gid het . Su do vd cua mot mat xich trong he thong dan den su sup do cua ca he