Luận văn thạc sĩ kinh tế: Định hướng phát triển du lịch sinh thái đồng bằng Sông Cửu Long đến năm 2010

Chia sẻ: Lê Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:113

Thêm vào BST

Báo xấu

173
lượt xem 43
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu chính của đề tài là nhằm đi sâu nghiên cứu, đánh giá tài nguyên du lịch sinh thái và thực trạng khai thác loại hình du lịch sinh thái ở ĐBSCL, đặt trong bối cảnh phát triển chung của du lịch Việt Nam, cũng như du lịch sinh thái thế giới. Trên cơ sở đó, đề ra một số chiến lược mang tính định hướng cho sự phát triển loại hình du lịch sinh thái ở khu vực này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ kinh tế: Định hướng phát triển du lịch sinh thái đồng bằng Sông Cửu Long đến năm 2010

Bé GI¸O DôC Vμ §μO T¹O TR¦êNG §¹I HäC KINH TÕ TP. Hå CHÝ MINH [V\ NguyÔn ThÞ Mü Linh §Þnh h−íng ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i ®ång b»ng s«ng cöu long ®Õn n¨m 2.010 Chuyªn ngμnh: Qu¶n trÞ Kinh doanh M· sè: 5.02.05 luËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: Phã Gi¸o S−-TiÕn SÜ nguyÔn thÞ liªn diÖp TP. HCM - 2.000
môc lôc ^V] më ®Çu ch−¬ng 1: tæng quan vÒ du lÞch sinh th¸i-DU LÞCH SINH TH¸I VIÖt nam ..................................................................................................... 01 1.1. c¸c kh¸i niÖm liªn quan ®Õn du lÞch sinh th¸i................ 01 1.1.1. Kh¸i NiÖm VÒ Du LÞch Sinh Th¸i ............................................................ 01 1.1.2. Chøc N¨ng Cña Du LÞch Sinh Th¸i .......................................................... 02 1.1.3. C¸c Nguyªn T¾c Cña Du LÞch Sinh Th¸i ................................................. 03 1.2. t×nh h×nh ph¸t triÓn du lÞch vμ b−íc ®Çu cña du lÞch sinh th¸i viÖt nam trong sù ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i thÕ giíi............................................................................................ 04 1.2.1. T×nh H×nh Ph¸t TriÓn Du LÞch ViÖt Nam ................................................. 04 1.2.2. B−íc §Çu Cña Du LÞch Sinh Th¸i ViÖt Nam Trong Sù Ph¸t TriÓn Du LÞch Sinh Th¸i ThÕ Giíi ........................................................................................ 06 1.2.2.1. Sù Ph¸t TriÓn Cña Du LÞch Sinh Th¸i ThÕ Giíi ............................... 06 1.2.2.2. TiÒm N¨ng Du LÞch Sinh Th¸i ViÖt Nam.......................................... 07 1.2.2.3. Sù CÇn ThiÕt Ph¸t TriÓn Du LÞch Sinh Th¸i ViÖt Nam..................... 09 ch−¬ng 2: tiÒm n¨ng vμ thùc tr¹ng ph¸t triÓn du lÞch sinh Th¸i ®ång b»ng s«ng cöu long ................................................... 11 2.1. TiÒm N¨ng Ph¸t TriÓn vμ ®¸nh gi¸ tμi nguyªn Du LÞch Sinh Th¸i §ång B»ng S«ng Cöu Long....................................... 11 2.1.1. Ti Ò m N ¨ n g P h ¸ t Tr i Ó n D u L Þ c h S i n h T h ¸ i § å n g LuËn V¨n Th¹c SÜ Kinh TÕ
B » n g S « n g C ö u L o n g ......................................................................................... 11 2.1.1.1. TiÒm N¨ng VÒ §iÒu KiÖn Tù Nhiªn.................................................. 11 2.1.1.2. TiÒm N¨ng VÒ X· Héi - Nh©n V¨n ................................................... 12 2.1.1.3. C¬ Së H¹ TÇng Kinh TÕ - X· Héi...................................................... 15 2.1.2. §¸nh Gi¸ Tμi Nguyªn Du LÞch Sinh Th¸i §BSCL................................... 17 2.1.2.1. Ph−¬ng Ph¸p §¸nh Gi¸ .................................................................... 17 2.1.2.2. KÕt Qu¶ §¸nh Gi¸ §èi Víi Tμi Nguyªn Du LÞch Sinh Th¸i §ång b»ng S«ng Cöu Long ......................................................................................... 18 2.2. thùc tr¹ng ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i ®ång b»ng s«ng cöu long........................................................................................... 18 2.2.1. VÞ TrÝ Cña Du LÞch - Du LÞch Sinh Th¸i §BSCL Trong HÖ Thèng Du LÞch C¶ N−íc......................................................................................................... 18 2.2.1.1. VÞ TrÝ Cña Du LÞch §BSCL Trong HÖ Thèng Du LÞch C¶ N−íc .... 18 2.2.1.2. VÞ TrÝ Cña Du LÞch Sinh Th¸i §BSCL Trong HÖ Thèng Du LÞch .... 19 TiÓu Vïng Vμ C¶ N−íc...... ....................................................................................... 19 2.2.2. VÞ TrÝ Cña Ngμnh Du LÞch Trong Sù Ph¸t TriÓn NÒn Kinh TÕ §BSCL 2.2.3. Thùc Tr¹ng Du LÞch Sinh Th¸i §BSCL................................................... 21 2.2.3.1. Sè L−îng Du Kh¸ch Vμ Doanh Thu Tõ Du LÞch Sinh Th¸i ............. 21 2.2.3.2. HiÖn Tr¹ng C¬ Së VËt ChÊt Phôc Vô Du LÞch Sinh Th¸i §BSCL.... 22 2.2.3.3. Lao §éng Trong Lo¹i H×nh Du LÞch Sinh Th¸i §BSCL ................... 23 2.2.3.4. C¬ CÊu Tæ Chøc Lo¹i H×nh Du LÞch Sinh Th¸i §BSCL................... 24 2.2.3.5. §¸nh Gi¸ Chung VÒ Thùc Tr¹ng Ph¸t TriÓn Du LÞch Sinh Th¸i §ång b»ng S«ng Cöu Long ........................................................................................ .26 ch−¬ng 3: §Þnh h−íng ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i ®ång b»ng s«ng cöu long ......................................................................... 31 3.1. môc tiªu ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i ®ång b»ng LuËn V¨n Th¹c SÜ Kinh TÕ
s«ng cöu long ®Õn n¨m 2010...................................................................... 31 3.1.1. C¬ Së §Ó X¸c §Þnh Môc Tiªu.................................................................. 31 3.1.1.1. Quan §iÓm Ph¸t TriÓn Du LÞch Sinh Th¸i §BSCL .......................... 31 a. Quan ®iÓm vÒ vÞ trÝ ngμnh vμ lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i b. Quan ®iÓm ®ång bé ®Ó ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i c. Quan ®iÓm ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i bÒn v÷ng d. Quan ®iÓm vÒ c¬ cÊu vμ ®Çu t− trong kinh doanh du lÞch sinh th¸i e. Quan ®iÓm vÒ b¶n s¾c du lÞch sinh th¸i ®Þa ph−¬ng 3.1.1.2. C¸c Dù B¸o VÒ Du LÞch Sinh Th¸i §BSCL ...................................... 33 a. C¬ së ®Ó tÝnh to¸n dù b¸o b. Dù b¸o vÒ xu h−íng vμ møc cÇu du lÞch sinh th¸i c. Dù b¸o vÒ doanh thu du lÞch sinh th¸i d. Dù b¸o vÒ c¬ së vËt chÊt phôc vô du lÞch sinh th¸i e. Dù b¸o vÒ nhu cÇu lao ®éng 3.1.2. Môc Tiªu Ph¸t TriÓn Du LÞch Sinh Th¸i §BSCL §Õn N¨m 2.010 .......... 38 3.1.2.1. Môc Tiªu Tæng Qu¸t ......................................................................... 38 3.1.2.2. Môc Tiªu Cô ThÓ............................................................................... 39 3.2. c¸c chiÕn l−îc ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i §ång b»ng s«ng cöu long ®Õn n¨m 2.010 ........................................................ 39 3.2.1. Giíi ThiÖu C¸c ChiÕn L−îc Ph¸t TriÓn Du LÞch Sinh Th¸i §BSCL ........ 39 3.2.2. C¸c ChiÕn L−îc ThÝch Hîp §Ó Ph¸t TriÓn Du LÞch Sinh Th¸i §BSCL... 41 3.3. ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p thùc hiÖn chiÕn l−îc ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i §ång b»ng s«ng cöu long ®Õn n¨m 2.010....................................................................................................... 44 3.3.1. VÊn §Ò Tæ Chøc C¸c Ho¹t §éng Kinh Doanh ........................................ 44 3.3.1.1. VÊn §Ò Qu¶n Lý Nhμ N−íc §èi Víi Ho¹t §éng DL Sinh Th¸i....... 44 LuËn V¨n Th¹c SÜ Kinh TÕ
3.3.1.2. Ph¸t triÓn C¸c Lo¹i H×nh Vμ §a D¹ng Hãa C¸c S¶n PhÈm Du LÞch Sinh Th¸i........... .................................................................................................. 46 3.3.1.3. §Èy M¹nh Ho¹t §éng TiÕp ThÞ Cho Du LÞch Sinh Th¸i .................. 47 3.3.1.4. §μo T¹o -Ph¸t TriÓn Nguån Nh©n Lùc............................................ 48 3.3.2. VÊn §Ò Ph¸t TriÓn Du LÞch Sinh Th¸i Theo L·nh Thæ............................ 49 3.3.2.1. P h ¸ t T r i Ó n K h « n g G i a n D u L Þ c h § B S C L T h e o C ¸ c V ï n g S i n h T h ¸ i ....... ............................................................................................ 4 9 3.3.2.2. §iÓm Du LÞch.................................................................................... 51 3.3.2.3. TuyÕn Du LÞch................................................................................... 52 3.3.3. VÊn §Ò §Çu T− Ph¸t TriÓn Du LÞch Sinh Th¸i ........................................ 52 3.3.3.1. Ph¸t TriÓn HÖ Thèng L−u Tró Vμ C«ng Tr×nh DÞch Vô ................... 52 3.3.3.2. Ph¸t TriÓn C¸c C«ng Tr×nh Du LÞch Sinh Th¸i................................ 53 3.3.3.3. B¶o Tån Vμ Ph¸t TriÓn C¸c Tμi Nguyªn Du LÞch Sinh Th¸i .......... 53 3.3.3.4. Mét Sè Dù ¸n Du LÞch Sinh Th¸i ...................................................... 53 3.3.3.5. VÊn §Ò Nguån Vèn ........................................................................... 54 3.4. kiÕn nghÞ vÒ viÖc hç trî thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i ®ång b»ng s«ng cöu long .......... 54 3.4.1. KiÕn NghÞ Víi Tæng Côc Du LÞch Vμ C¸c C¬ Quan Trung ¦¬ng .......... 54 3.4.2. KiÕn NghÞ Víi C¬ Quan Qu¶n Lý Du LÞch C¸c TØnh §BSCL................. 55 3.4.3. KiÕn NghÞ Víi UBND C¸c TØnh §BSCL ................................................. 56 kÕt luËn phô lôc tμi liÖu tham kh¶o ^V] LuËn V¨n Th¹c SÜ Kinh TÕ
më ®Çu * Lý do chän ®Ò tμi vμ môc tiªu nghiªn cøu Du lÞch sinh th¸i lμ mét lo¹i h×nh míi ph¸t triÓn trong vμi thËp kû gÇn ®©y vμ ®ang trë thμnh xu h−íng tÝch cùc ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng, g¾n liÒn víi viÖc b¶o tån thiªn nhiªn vμ m«i tr−êng, c¸c gi¸ trÞ nh©n v¨n giμu b¶n s¾c v¨n hãa cña mäi d©n téc, th«ng qua viÖc gi¸o dôc nhËn thøc cña x· héi, cña céng ®ång. §èi víi ViÖt Nam, ngoμi yÕu tè thuËn lîi c¬ b¶n lμ n»m trong vïng Ch©u ¸, n¬i mμ tæ chøc du lÞch thÕ giíi vμ nhiÒu nhμ chuyªn m«n du lÞch cã tªn tuæi ®· kh¼ng ®Þnh vμ dù b¸o r»ng sÏ thu hót nhiÒu kh¸ch du lÞch quèc tÕ nhÊt vμ còng sÏ cã nhiÒu ng−êi ®ñ ®iÒu kiÖn ®i du lÞch nhÊt ë thÕ kû 21, chóng ta cßn cã nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ ph¸p lý, céng ®ång vμ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i to lín. TiÒm n¨ng vμ thÕ m¹nh vÒ sù ®a d¹ng sinh th¸i cña ViÖt Nam hÊp dÉn du lÞch ë nhiÒu ®Æc tr−ng sinh th¸i. C¸c ®Æc tr−ng ®ã còng ®−îc thÓ hiÖn rÊt râ rÖt ë vïng du lÞch §ång b»ng s«ng Cöu Long ( Sau ®©y, xin ®−îc viÕt t¾t lμ §BSCL). ThËt vËy, §BSCL lμ mét trong c¸c vïng du lÞch träng ®iÓm cña ngμnh du lÞch ViÖt Nam trong quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn du lÞch ViÖt Nam giai ®o¹n 1995-2010. Héi nghÞ c¸c n−íc tiÓu vïng l−u vùc s«ng Mªk«ng n¨m 96-97 ®· ®¸nh gi¸ §BSCL lμ khu vùc tiÒm n¨ng cã thÓ ph¸t triÓn m¹nh lo¹i h×nh du lÞch v¨n hãa vμ tù nhiªn. Tæ chøc du lÞch thÕ giíi (WTO) còng x¸c ®Þnh: du lÞch trªn s«ng Mªk«ng, nhÊt lμ vïng s«ng n−íc khu vùc h¹ l−u thuéc §BSCL lμ mét trong m−êi ®iÓm du lÞch næi tiÕng thÕ giíi vμo n¨m 2000. Sù −u ®·i cña m«i tr−êng thiªn nhiªn, nÒn v¨n hãa ®éc ®¸o cña c¸c d©n téc vμ cuéc sèng sinh ho¹t b×nh dÞ mμ phong phó, sinh ®éng cña ng−êi d©n ®ång b»ng ®· t¹o nªn søc hÊp dÉn ®Æc biÖt cho lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i ë n¬i nμy ®èi víi kh¸ch du lÞch c¶ trong vμ ngoμi n−íc. Trong nh÷ng n¨m qua, c¸c tØnh khu vùc §BSCL ®· phÇn nμo nhËn ra thÕ m¹nh nμy vμ b¾t ®Çu chó ý khai th¸c tiÒm n¨ng Du lÞch sinh th¸i. Tuy nhiªn, sù trïng l¾p m« h×nh du lÞch cña c¸c vïng kh¸c nhau trong khu vùc, sù gi¶m sót vμ « nhiÔm cña nguån tμi LuËn V¨n Th¹c SÜ Kinh TÕ
nguyªn du lÞch vμ m«i tr−êng, còng nh− nguy c¬ mÊt dÇn phong c¸ch Nam Bé ë mét vμi n¬i, céng víi sù ®Çu t− ch−a thÝch ®¸ng, ®· lμm cho viÖc khai th¸c thÕ m¹nh du lÞch sinh th¸i ë §BSCL ch−a ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ cao. CÇn kh¼ng ®Þnh r»ng viÖc ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i ë §BSCL lóc nμy lμ hÕt søc cÇn thiÕt, ®óng lóc vμ hoμn toμn cã c¬ héi, kh¶ n¨ng thμnh c«ng. §Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao trong ho¹t ®éng nμy, ph¶i kÞp thêi ®Ò ra nh÷ng chiÕn l−îc phï hîp, nh»m khai th¸c tèt nhÊt tiÒm n¨ng, tËn dông cao nhÊt c¸c c¬ héi, còng nh− kh¾c phôc c¸c ®iÓm yÕu hiÖn cã, ®ång thêi h¹n chÕ nh÷ng rñi ro, ®¶m b¶o tèt nhÊt cho sù ph¸t triÓn lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i ë §BSCL. §©y lμ mét yªu cÇu cÊp b¸ch vμ v« cïng thiÕt yÕu. Víi mong muèn ®ãng gãp phÇn nμo c«ng søc cho viÖc ®¸p øng yªu cÇu ®ã, t«i xin chän ®Ò tμi luËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ: "§Þnh h−íng ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i §ång b»ng s«ng Cöu Long ®Õn n¨m 2010". Môc tiªu chÝnh cña ®Ò tμi lμ nh»m ®i s©u nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ tμi nguyªn du lÞch sinh th¸i vμ thùc tr¹ng khai th¸c lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i ë §BSCL, ®Æt trong bèi c¶nh ph¸t triÓn chung cña du lÞch ViÖt Nam, còng nh− du lÞch sinh th¸i thÕ giíi. Trªn c¬ së ®ã, ®Ò ra mét sè chiÕn l−îc mang tÝnh ®Þnh h−íng cho sù ph¸t triÓn lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i ë khu vùc nμy. * T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tμi §©y lμ ®Ò tμi thu hót sù quan t©m cña nhiÒu nhμ nghiªn cøu thuéc lÜnh vùc du lÞch. Trong thêi gian qua, viÖc nghiªn cøu vÒ du lÞch sinh th¸i §BSCL th−êng chó träng ®èi t−îng gåm c¸c hÖ sinh th¸i tù nhiªn mμ Ýt chó ý ®Õn hai ®èi t−îng mang nhiÒu tiÒm n¨ng lμ c¸c hÖ s¶n xuÊt ®Æc thï vμ c¸c hÖ x· héi-nh©n v¨n; còng nh− th−êng quan t©m ®Õn khÝa c¹nh khai th¸c tμi nguyªn du lÞch h¬n vÊn ®Ò t«n t¹o vμ ph¸t triÓn. §Æc biÖt lμ ch−a ®¸nh gi¸ ®óng møc yÕu tè céng ®ång trong lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i. Do ®ã, víi mong muèn ®Þnh h−íng ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i §BSCL ®Õn n¨m 2.010 mét c¸ch toμn diÖn vμ hiÖu qu¶, luËn v¨n xin tiÕp cËn vμ xö lý vÊn ®Ò theo c¸c yÕu tè ®Æc tr−ng cña du lÞch sinh th¸i vÒ ®èi t−îng, vÒ c¸c quan ®iÓm khai th¸c, t«n t¹o vμ ph¸t triÓn tμi nguyªn, vÒ yÕu tè céng ®ång vμ m«i tr−êng trong du lÞch sinh th¸i, ... LuËn V¨n Th¹c SÜ Kinh TÕ
* Ph−¬ng ph¸p vμ ph¹m vi nghiªn cøu Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu chñ yÕu ®èi víi ®Ò tμi lμ ph−¬ng ph¸p lÞch sö, kÕt hîp víi ph−¬ng ph¸p m« t¶; th«ng qua c¸c kü thuËt chÝnh lμ quan s¸t, so s¸nh, ph©n tÝch, thèng kª vμ dù b¸o. Ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn v¨n ®−îc giíi h¹n trong ho¹t ®éng du lÞch sinh th¸i ë c¸c tØnh §BSCL, kÕt hîp ®èi chiÕu víi ho¹t ®éng du lÞch sinh th¸i ë c¸c n¬i kh¸c. Nguån sè liÖu sö dông trong LuËn v¨n ®−îc thu thËp tõ Niªn gi¸m thèng kª, c¸c sè liÖu thèng kª, c¸c b¸o c¸o ph©n tÝch vμ tæng kÕt, c¸c ®Ò ¸n vμ c«ng tr×nh nghiªn cøu, c¸c tμi liÖu chuyªn m«n,... ®· ®−îc c«ng bè trªn c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin. * KÕt cÊu cña LuËn v¨n Néi dung chÝnh cña LuËn v¨n gåm cã ba Ch−¬ng: Ch−¬ng 1: Tæng quan vÒ du lÞch sinh th¸i - Du lÞch sinh th¸i ViÖt Nam Kh¸i qu¸t mét sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn du lÞch sinh th¸i vμ du lÞch sinh th¸i ViÖt Nam. Qua ®ã, lμm râ kh¸i niÖm, chøc n¨ng, c¸c nguyªn t¾c cña du lÞch sinh th¸i. §ång thêi, ®iÓm l¹i vμi nÐt vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn du lÞch ViÖt Nam, b−íc ®Çu cña du lÞch sinh th¸i n−íc ta trong bèi c¶nh ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i thÕ giíi. Ch−¬ng 2: TiÒm n¨ng vμ thùc tr¹ng ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i §BSCL X¸c ®Þnh c¸c tiÒm n¨ng ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i §BSCL vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, x· héi-nh©n v¨n, c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi, lμm c¬ së ®¸nh gi¸ tμi nguyªn du lÞch sinh th¸i n¬i nμy; nhËn ®Þnh vÒ thùc tr¹ng ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i §BSCL thêi gian qua ë c¸c mÆt ho¹t ®éng. §©y chÝnh lμ yÕu tè quan träng gióp ho¹ch ®Þnh chiÕn l−îc, ®Þnh h−íng cho sù ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i §BSCL ®Õn n¨m 2010. Ch−¬ng 3: §Þnh h−íng ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i §BSCL §©y lμ phÇn träng t©m cña néi dung LuËn v¨n, bao gåm viÖc x¸c ®Þnh môc tiªu ph¸t triÓn, ®−a ra nh÷ng chiÕn l−îc phï hîp, ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn, ®ång thêi kiÕn nghÞ mét sè biÖn ph¸p hç trî cho viÖc thùc hiÖn hiÖu qu¶ c¸c chiÕn l−îc. LuËn V¨n Th¹c SÜ Kinh TÕ
ch−¬ng 1 ^V] tæng quan vÒ du lÞch sinh th¸i-du lÞch sinh th¸i viÖt nam 1.1. c¸c kh¸i niÖm liªn quan ®Õn du lÞch sinh th¸i 1.1.1. Kh¸i NiÖm VÒ Du LÞch Sinh Th¸i Cuéc Héi th¶o quèc tÕ “X©y dùng chiÕn l−îc quèc gia vÒ ph¸t t r i Ó n D u l Þ c h s i n h t h ¸ i ë Vi Ö t N a m ” ( t h ¸ n g 9 / 1 9 9 9 ) ® · ® − a r a k h ¸ i niÖm: “Du lÞch sinh th¸i lμ lo¹i h×nh du lÞch dùa vμo thiªn nhiªn vμ v¨n hãa b¶n ®Þa g¾n víi gi¸o dôc m«i tr−êng cã ®ãng gãp cho nç lùc b¶o tån vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng víi sù tham gia tÝch cùc cña céng ®ång ®Þa ph−¬ng”. Theo ®ã, ®èi t−îng cña du lÞch sinh th¸i bao gåm: - C¸c hÖ sinh th¸i tù nhiªn: khÝ hËu, ®a d¹ng sinh häc, c¶nh quan hÊp dÉn... - C¸c hÖ s¶n xuÊt ®Æc thï: lμng nghÒ truyÒn thèng, trang tr¹i, n h μ m ¸ y, n « n g l © m t r − ê n g . . . - C¸c hÖ x· héi-nh©n v¨n: di tÝch lÞch sö, lÔ héi, v¨n hãa truyÒn thèng, phong tôc tËp qu¸n, kiÕn tróc x©y dùng, mãn ¨n d©n téc, sù hiÕu kh¸ch cña ng−êi ®Þa ph−¬ng... N h − v Ë y, d u l Þ c h s i n h t h ¸ i k h « n g c h Ø n h » m v μ o c ¸ c ® è i t − î n g t ù nhiªn, mμ cßn nh»m c¶ c¸c ®èi t−îng hÖ s¶n xuÊt, x· héi - nh©n v¨n mang tÝnh c¸ch ®Æc thï cña l·nh thæ du lÞch. §Æc tr−ng cña du lÞch sinh th¸i: Theo Allen, K, 1993, “Du lÞch sinh th¸i ®−îc ph©n biÖt víi c¸c lo¹i h×nh du lÞch thiªn nhiªn kh¸c vÒ møc ®é gi¸o dôc cao vÒ m«i tr−êng vμ sinh th¸i th«ng qua nh÷ng h−íng dÉn viªn cã nghiÖp vô lμnh nghÒ. Du lÞch sinh th¸i chøa ®ùng mèi t¸c ®éng qua l¹i lín gi÷a con ng−êi vμ thiªn nhiªn hoang d· céng víi ý thøc ®−îc gi¸o dôc, nh»m biÕn chÝnh nh÷ng kh¸ch du lÞch thμnh nh÷ng ng−êi ®i ®Çu trong viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng.”[1; 28] LuËn V¨n Th¹c SÜ Kinh TÕ
MÆt kh¸c, trong ho¹t ®éng ph¸t triÓn Du lÞch sinh th¸i, viÖc khai th¸c c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa b¶n ®Þa hoμn toμn kh¸c biÖt víi du lÞch v¨n hãa. Víi Du lÞch sinh th¸i, c¸c gi¸ trÞ nμy ®−îc thÓ hiÖn ë gãc ®é nhËn thøc, mèi quan hÖ trong nghi thøc v¨n hãa cña céng ®ång ng−êi d©n b¶n ®Þa ®èi víi thiªn nhiªn. Nãi mét c¸ch cô thÓ, kh¸ch Du lÞch sinh th¸i sÏ cã nhiÒu c¬ héi ®Ó t×m hiÓu thiªn nhiªn, c¸c hÖ sinh th¸i ®Æc tr−ng t¹i n¬i du lÞch qua “l¨ng kÝnh” v¨n hãa b¶n ®Þa. Tu y n h i ª n , k h « n g p h ¶ i b Ê t c ø c h − ¬ n g t r × n h d u l Þ c h n μ o ® − î c t æ chøc ë nh÷ng n¬i giμu tiÒm n¨ng vÒ du lÞch sinh th¸i còng ®Òu lμ tour du lÞch sinh th¸i. ChØ ®−îc xem lμ ch−¬ng tr×nh du lÞch sinh th¸i khi nã lμ ho¹t ®éng du lÞch cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi m«i tr−êng tù nhiªn, v¨n hãa vμ x· héi, qua ®ã du kh¸ch ®−îc n©ng cao nhËn thøc vÒ m«i tr−êng vμ mét phÇn lîi nhuËn vÒ du lÞch ®−îc t¸i ®Çu t− trùc tiÕp vμo viÖc b¶o vÖ vμ c¶i thiÖn ®èi t−îng du lÞch, còng nh− n©ng cao møc sèng cña céng ®ång ®Þa ph−¬ng th«ng qua sù tham gia cã tæ chøc cña hä vμo ho¹t ®éng du lÞch vμ b¶o vÖ ®èi t−îng du lÞch. Râ rμng, yÕu tè céng ®ång còng lμ mét ®Æc tr−ng quan träng cña du lÞch sinh th¸i. N h − v Ë y, d u l Þ c h s i n h t h ¸ i , v í i ® è i t − î n g l μ c ¸ c h Ö s i n h t h ¸ i t ù nhiªn, c¸c hÖ s¶n xuÊt ®Æc thï, c¸c hÖ x· héi nh©n v¨n, ngoμi ®Æc tr−ng vÒ sù gi¸o dôc cao vÒ m«i tr−êng, cßn chó träng yÕu tè céng ®ång, t¹o nªn mét lo¹i h×nh du lÞch ®Æc s¾c, ®ãng gãp tÝch cùc cho yªu cÇu ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng. 1.1.2. Chøc N¨ng Cña Du LÞch Sinh Th¸i Còng nh− c¸c lo¹i h×nh du lÞch kh¸c, du lÞch sinh th¸i mang ®Çy ®ñ chøc n¨ng cña du lÞch: chøc n¨ng x· héi, kinh tÕ, chÝnh trÞ vμ s i n h t h ¸ i . Tr o n g ® ã , d o ® Æ c t r − n g r i ª n g c ã c ñ a m × n h , d u l Þ c h s i n h th¸i ®Æc biÖt chó träng chøc n¨ng sinh th¸i, thÓ hiÖn trong viÖc t¹o nªn m«i tr−êng sèng æn ®Þnh vÒ mÆt sinh th¸i, kÝch thÝch viÖc b¶o vÖ, kh«i phôc vμ tèi −u hãa m«i tr−êng thiªn nhiªn. Ngoμi ra, tõ ®Æc tr−ng vÒ viÖc chó träng gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i tr−êng còng nh− sù tham gia tÝch cùc cña céng ®ång, du lÞch sinh th¸i cã ®ãng gãp rÊt quan träng cho viÖc duy tr× vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng m«i tr−êng. LuËn V¨n Th¹c SÜ Kinh TÕ
Nãi mét c¸ch kh¸i qu¸t, du lÞch sinh th¸i t¹o ra gi¸ trÞ míi nh»m gãp phÇn vμo sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ, phóc lîi x· héi; tháa m·n nh÷ng nhu cÇu h−ëng thô, nghiªn cøu, kh¸m ph¸ nh÷ng gi¸ trÞ, s¶n phÈm cña thÕ giíi tù nhiªn; cã vai trß cña sø gi¶ hßa b×nh vμ cã tr¸ch nhiÖm b»ng c¶ ý thøc vμ vËt chÊt ®Ó tham gia vμo viÖc b¶o tån, ph¸t triÓn bÒn v÷ng m«i tr−êng sinh th¸i.[4; 26-27] 1.1.3. C¸c Nguyªn T¾c Cña Du LÞch Sinh Th¸i: §Ó ®¶m b¶o cho yªu cÇu vÒ gi¸o dôc ý thøc m«i tr−êng vμ yÕu tè céng ®ång, t¹o c¬ së cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng, du lÞch sinh th¸i cã c¸c nguyªn t¾c cÇn thùc hiÖn nh− sau: - Hßa nhËp: Du lÞch sinh th¸i b¶o ®¶m sù xuÊt hiÖn cña du kh¸ch trong l·nh thæ du lÞch nh−ng kh«ng lμm suy tho¸i m«i tr−êng vμ v¨n hãa cña l·nh thæ ®ã. - Quy m« nhá: HÖ sinh th¸i ®Æc thï cña l·nh thæ du lÞch sinh th¸i kh«ng chÊp nhËn l−îng thμnh viªn míi v−ît qu¸ ng−ìng chÞu ®ùng vèn cã cña hÖ. Do ®ã, l−îng du kh¸ch ®Õn cÇn ®−îc ®iÒu tiÕt tõng nhãm nhá, tõng ®ît phï hîp. - S ù t h a m g i a c ñ a c é n g ® å n g : Tr o n g d u l Þ c h s i n h t h ¸ i , c é n g ® å n g ®Þa ph−¬ng ®−îc tham gia vμo ho¹t ®éng du lÞch, cã quyÒn ®−îc th«ng tin, ®−îc tham gia nh÷ng quyÕt ®Þnh ph¸t triÓn, tham gia khëi th¶o nh÷ng kÕ ho¹ch cã liªn quan ®Õn ®êi sèng cña chÝnh m×nh. - N©ng cao cuéc sèng cña céng ®ång ®Þa ph−¬ng: §èi t−îng du lÞch sinh th¸i ®ång thêi l¹i lμ n¬i sèng, còng nh− truyÒn thèng v¨n h ã a c ñ a c é n g ® å n g ® Þ a p h − ¬ n g . V × v Ë y, c u é c s è n g c ñ a c é n g ® å n g ® Þ a ph−¬ng ph¶i ®−îc n©ng cao, nh»m b¶o vÖ c¸c ®èi t−îng du lÞch [23; 14]. §©y lμ c¸c nguyªn t¾c nh»m ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cho du lÞch còng nh− nÒn kinh tÕ. C¸c nguyªn t¾c nμy ®Æc biÖt chó träng ®Õn yªu cÇu b¶o vÖ m«i tr−êng thiªn nhiªn, do ®ã còng hÕt søc quan t©m ®Õn yÕu tè céng ®ång. Tãm l¹i, du lÞch sinh th¸i ®−îc biÕt ®Õn nh− mét lo¹i h×nh du lÞch g¾n liÒn víi thiªn nhiªn vμ v¨n hãa b¶n ®Þa, ®ång thêi chó träng ®Õn gi¸o dôc m«i tr−êng vμ yÕu tè céng ®ång. Du lÞch sinh th¸i cã c¸c chøc n¨ng chung cña du lÞch, trong ®ã næi bËt lªn chøc n¨ng sinh LuËn V¨n Th¹c SÜ Kinh TÕ
t h ¸ i . V í i c ¸ c c h ø c n ¨ n g n μ y, l o ¹ i h × n h d u l Þ c h s i n h t h ¸ i c ã s ø c h Ê p d É n ® Æ c b i Ö t t r o n g t h Þ t r − ê n g d u l Þ c h . Tu y n h i ª n , ® Ó ® ¹ t m ô c ® Ý c h ph¸t triÓn bÒn v÷ng, ho¹t ®éng du lÞch sinh th¸i cÇn ph¶i ®¶m b¶o mét sè nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ sù hßa nhËp, quy m« nhá, sù tham gia cña céng ®ång vμ n©ng cao cuéc sèng cña céng ®ång ®Þa ph−¬ng. §©y còng lμ c¸c yªu cÇu thùc tÕ, gióp ta cã c¸i nh×n râ rμng khi ho¹ch ®Þnh c¸c chiÕn l−îc ®Þnh h−íng cho sù ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i cña mét khu vùc. 1.2. t×nh h×nh ph¸t triÓn du lÞch vμ b−íc ®Çu cña du lÞch sinh th¸i viÖt nam trong Sù ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i thÕ giíi 1.2.1. T×nh H×nh Ph¸t TriÓn Du LÞch ViÖt Nam N g μ n h d u l Þ c h Vi Ö t N a m t h μ n h l Ë p n g μ y 0 9 / 7 / 1 9 6 0 , v í i t i Ò n t h © n lμ mét C«ng ty Du lÞch. Do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸ch quan vμ chñ q u a n , n h Ê t l μ d o c h i Õ n t r a n h , b a o v © y, c Ê m v Ë n , d u l Þ c h n − í c t a c h − a ph¸t triÓn trong thêi gian dμi ë thêi kú ®Çu. Sau ngμy MiÒn Nam hoμn toμn gi¶i phãng, ®Êt n−íc thèng nhÊt, ho¹t ®éng du lÞch tr¶i r é n g t r ª n c ¶ h a i m i Ò n N a m - B ¾ c . N h ÷ n g n ¨ m g Ç n ® © y, c ï n g v í i c « n g c u é c ® æ i m í i ® Ê t n − í c , d u l Þ c h Vi Ö t N a m ® · k h ë i s ¾ c , ® ¹ t ® − î c nh÷ng kÕt qu¶ ban ®Çu kh¶ quan, t¨ng c¶ vÒ quy m« vμ chÊt l−îng. Tr o n g 4 0 n ¨ m q u a , n g μ n h D u l Þ c h ® · n ç l ù c v − î t q u a k h ã k h ¨ n , ph¸t huy néi lùc, ®ång thêi tranh thñ nguån lùc quèc tÕ ®Ó v−¬n lªn v Ò m ä i m Æ t . § Õ n n a y, n g μ n h ® · ® ñ k h ¶ n ¨ n g ® ã n v μ i b a t r i Ö u l − î t kh¸ch quèc tÕ vμ hμng chôc triÖu l−ît kh¸ch néi ®Þa mçi n¨m. M−êi n¨m gÇn ®©y (1990-1999), kh¸ch quèc tÕ t¨ng lªn 7 lÇn, kh¸ch néi ®Þa t¨ng 10,5 lÇn; ho¹t ®éng du lÞch ®· t¹o viÖc lμm cho 15 v¹n lao ®éng trùc tiÕp vμ hμng v¹n lao ®éng gi¸n tiÕp; t¨ng thªm nguån thu cho ®Êt n−íc, n¨m 1999 thu nhËp x· héi tõ du lÞch ®¹t gÇn 18 ngh×n tû ®ång. §iÒu quan träng h¬n lμ qua ho¹t ®éng du lÞch, giao l−u gi÷a c¸c vïng trong n−íc vμ víi n−íc ngoμi ®−îc më réng, gãp phÇn h×nh thμnh vμ cñng cè m«i tr−êng cho nÒn kinh tÕ më, thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vμ tranh thñ sù ®ång t×nh, ñng hé quèc tÕ ®èi víi sù nghiÖp x©y dùng vμ b¶o vÖ tæ quèc cña nh©n d©n ta. Du lÞch ®· dÇn kh¼ng ®Þnh ®−îc vÞ trÝ cña LuËn V¨n Th¹c SÜ Kinh TÕ
m × n h v μ ® − î c c o i l μ n g μ n h k i n h t Õ t æ n g h î p q u a n t r ä n g c ñ a Vi Ö t Nam. B ª n c ¹ n h ® ã , t õ c h ç c ã v Þ t h Õ t r ª n t r − ê n g q u è c t Õ , d u l Þ c h Vi Ö t Nam ®· v−¬n lªn, tÝch cùc tham gia vμ dÇn chñ ®éng héi nhËp c¸c ho¹t ®éng du lÞch khu vùc vμ thÕ giíi. Chóng ta ®· thiÕt lËp vμ më réng quan hÖ hîp t¸c du lÞch víi c¸c n−íc l¸ng giÒng, c¸c n−íc trong khu vùc vμ thÕ giíi. Ho¹t ®éng nμy ®−îc xóc tiÕn m¹nh qua viÖc ký HiÖp ®Þnh hîp t¸c du lÞch song ph−¬ng víi 15 n−íc, viÖc c¸c doanh nghiÖp trong ngμnh ®· thiÕt lËp quan hÖ b¹n hμng víi trªn 1 . 0 0 0 h · n g c ñ a h ¬ n 5 0 n − í c v μ v ï n g l · n h t h æ , . . . D u l Þ c h Vi Ö t N a m ® · l μ t h μ n h v i ª n c ñ a T æ c h ø c D u l Þ c h t h Õ g i í i ( W TO ) ; c ñ a H i Ö p h é i Du lÞch ch©u ¸-Th¸i B×nh D−¬ng vμ HiÖp héi Du lÞch ASEAN; tham g i a t Ý c h c ù c h ¬ n t r o n g C h − ¬ n g t r × n h h î p t ¸ c p h ¸ t t r i Ó n d u l Þ c h Ti Ó u v ï n g s « n g M ª k « n g m ë r é n g , h î p t ¸ c d u l Þ c h 3 n − í c Vi Ö t N a m - L μ o - Th¸i Lan vμ c¸c ch−¬ng tr×nh hîp t¸c du lÞch ®a ph−¬ng kh¸c. Tu y n h i ª n , n g μ n h D u l Þ c h c ò n g c ß n n h ÷ n g k h ã k h ¨ n , t å n t ¹ i c Ç n ph¶i phÊn ®Êu ®Ó kh¾c phôc. KÕt qu¶ ®¹t ®−îc cßn nhá bÐ so víi tiÒm n¨ng, kh¶ n¨ng vμ yªu cÇu thùc tÕ. §éi ngò lao ®éng cã tay nghÒ cao, th«ng th¹o nghiÖp vô-ngo¹i ng÷ ch−a nhiÒu. C¬ së h¹ tÇng phôc vô du lÞch vμ c¬ së kü thuËt chuyªn ngμnh cßn thiÕu thèn, l¹c hËu vμ ph©n t¸n. H×nh thøc kinh doanh phôc vô ch−a phong phó, chÊt l−îng s¶n phÈm ch−a cao, thiÕu c¸c ®iÓm vui ch¬i gi¶i trÝ vμ c¸c khu du lÞch lín, tiÕp thÞ qu¶ng b¸ l¹i h¹n chÕ nªn ch−a ®ñ kh¶ n ¨ n g c ¹ n h t r a n h v í i c ¸ c n − í c t r o n g k h u v ù c . D o v Ë y, t è c ® é t ¨ n g tr−ëng vμ l−îng kh¸ch quèc tÕ ch−a cao. Víi môc tiªu n¨m 2010 ®ãn ®−îc 6 triÖu l−ît kh¸ch quèc tÕ, 25 triÖu l−ît kh¸ch néi ®Þa, ®¹t tæng thu nhËp x· héi tõ 5-6 tû USD, ngμnh Du lÞch cÇn nç lùc nhiÒu h¬n n÷a míi cã thÓ tiÕp tôc æn ®Þnh vμ ph¸t triÓn v÷ng ch¾c trong thÕ kû míi, tõng b−íc ®−a n−íc ta trë thμnh mét trung t©m du lÞch, th−¬ng m¹i dÞch vô tÇm cì trong khu vùc, ®ãng gãp xøng ®¸ng vμo sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc [14; 4-10]. Tr − í c m ¾ t , m ô c t i ª u l í n n h Ê t c h o n g μ n h d u l Þ c h l μ ® Õ n n ¨ m 2 0 0 5 , ® − a d u l Þ c h Vi Ö t N a m ® ¹ t v Þ t r Ý t h ø 5 t r o n g k h è i A S E A N . M u è n v Ë y, tèc ®é t¨ng tr−ëng ®èi víi kh¸ch quèc tÕ giai ®o¹n 2001-2005 ph¶i LuËn V¨n Th¹c SÜ Kinh TÕ
®¹t b×nh qu©n 10-20%/n¨m, ®Ó ®Õn n¨m 2005 ®¹t sè l−îng 4 triÖu l−ît ng−êi, gÊp 2 lÇn n¨m 2000. Kh¸ch néi ®Þa t¨ng trung b×nh 20%/n¨m vμ ®¹t møc 30 triÖu l−ît ng−êi vμo n¨m 2005. Theo dù th¶o Ch−¬ng tr×nh quèc gia vÒ du lÞch giai ®o¹n 2001-2005 do Tæng c ô c D u l Þ c h Vi Ö t N a m v õ a x © y d ù n g , 4 n é i d u n g c h Ý n h c Ç n t Ë p t r u n g triÓn khai trong giai ®o¹n nμy lμ: t¨ng c−êng c«ng t¸c xóc tiÕn du lÞch, n©ng cao chÊt l−îng vμ ®a d¹ng hãa c¸c s¶n phÈm du lÞch, ®Çu t− n©ng cÊp c¬ së vËt chÊt, x©y dùng c¬ chÕ chÝnh s¸ch vμ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc du lÞch. Tæng kinh phÝ ®Çu t− cho giai ®o¹n nμy dù kiÕn cÇn 207,2 tû ®ång [8; 1]. 1.2.2. B−íc §Çu Cña Du LÞch Sinh Th¸i ViÖt Nam Trong Sù Ph¸t TriÓn Du LÞch Sinh Th¸i ThÕ Giíi 1 . 2 . 2 . 1 . S ù P h ¸ t Tr i Ó n C ñ a D u L Þ c h S i n h T h ¸ i T h Õ G i í i Du lÞch thÕ giíi ®ang trë thμnh mét ngμnh kinh tÕ mòi nhän víi doanh thu hμng n¨m ®¹t trªn 4.000 tû USD vμ sö dông mét lùc l−îng l a o ® é n g k h æ n g l å . Tr o n g ® ã , d u l Þ c h s i n h t h ¸ i l μ n g μ n h p h ¸ t t r i Ó n v í i t è c ® é n h a n h n h Ê t . V × v Ë y, d ï m í i b ¾ t ® Ç u p h ¸ t t r i Ó n m ¹ n h t õ nh÷ng n¨m 70 t¹i vïng §«ng vμ Nam Phi, hiÖn nay du lÞch sinh th¸i ®· trë thμnh lÜnh vùc cã triÓn väng ph¸t triÓn cao trªn c¸c ch©u lôc, chiÕm ®−îc sù quan t©m cña rÊt nhiÒu ng−êi. Sù ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i dùa vμo khai th¸c hîp lý c¸c tiÒm n¨ng tù nhiªn ®· vμ ®ang mang l¹i nh÷ng nguån lîi kinh tÕ to lín, gãp phÇn tÝch cùc vμo sù ph¸t triÓn du lÞch vμ kinh tÕ-x· héi c¸c n−íc. Theo sè liÖu thèng kª, ë B¾c Mü vμ ch©u ¢u, du lÞch sinh th¸i chiÕm 30% thÞ phÇn chung trong ngμnh du lÞch. C¸c chuyªn gia dù b¸o r»ng trong nh÷ng n¨m tíi, du lÞch sinh th¸i cña c¸c n−íc thuéc khu vùc §«ng Nam ¸, Ch©u ¸-Th¸i B×nh D−¬ng vμ Nam ¸ còng sÏ cã tèc ®é ph¸t triÓn cao vμ nhanh h¬n h¼n c¸c ho¹t ®éng du lÞch kh¸c. §Æc biÖt ®èi víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i tá ra cã nhiÒu −u thÕ trong viÖc thu hót du kh¸ch vμ mang l¹i nguån lîi cao. ChÝnh phñ ë c¸c n−íc nμy th−êng coi du lÞch sinh th¸i lμ ngμnh kinh tÕ ph¸t sinh lîi nhuËn cao nhÊt. Du lÞch sinh th¸i N a m P h i c ã m ø c d o a n h t h u c a o g Ê p 11 l Ç n s o v í i n g h Ò c h ¨ n n u « i g i a cÇm, hay mét ®μn voi ë Kyana phôc vô kh¸ch du lÞch sinh th¸i thu LuËn V¨n Th¹c SÜ Kinh TÕ
vÒ 610.000 USD mçi n¨m. T¹i mét sè quèc gia, du lÞch sinh th¸i lμ ngμnh kinh tÕ chÝnh, t¹o nªn nguån ngo¹i tÖ m¹nh. N¨m 1997, c¸c n − í c C h © u M ü L a Ti n h ® · ® Ç u t − t r ª n 2 1 t û U S D ® Ó p h ¸ t t r i Ó n n g μ n h d u l Þ c h s i n h t h ¸ i . Tr o n g ® ã , t æ c h ø c m « i t r − ê n g , c ¸ c t r − ê n g § ¹ i h ä c , c¸c h·ng du lÞch ®· phèi hîp ¸p dông nh÷ng ch−¬ng tr×nh tuyªn truyÒn cho mäi ng−êi hiÓu ®−îc gi¸ trÞ cña du lÞch sinh th¸i. Tõ ®ã, t¨ng c−êng viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng vμ cuéc sèng cho con ng−êi vμ cho c¸c loμi ®éng vËt hoang d·. Nh©n lo¹i ®ang b−íc vμo thiªn niªn kû míi. Nhu cÇu vÒ du lÞch nãi chung vμ du lÞch sinh th¸i nãi riªng kh«ng thÓ thiÕu ®−îc ®èi v í i c o n n g − ê i . V × v Ë y, h ¬ n b a o g i ê h Õ t , n g μ n h k i n h t Õ n μ y c Ç n ® − î c quan t©m ph¸t triÓn ®óng møc, víi môc ®Ých cuèi cïng lμ phôc vô con ng−êi vμ b¶o vÖ m«i tr−êng ngμy mét tèt h¬n. 1 . 2 . 2 . 2 . Ti Ò m N ¨ n g D u L Þ c h S i n h T h ¸ i Vi Ö t N a m XÐt vÒ møc ®é cung øng s¶n phÈm du lÞch vμ nhu cÇu ®èi víi du l Þ c h s i n h t h ¸ i Vi Ö t N a m , t h Þ t r − ê n g n μ y ë n − í c t a c ã n h i Ò u t h u Ë n l î i c¬ b¶n vÒ tiÒm n¨ng rÊt ®¸ng quan t©m nh− sau: * Ti Ò m n ¨ n g v Ò n g u å n k h ¸ c h D u l Þ c h s i n h t h ¸ i : - N g u å n k h ¸ c h D u l Þ c h s i n h t h ¸ i q u è c t Õ : Vi Ö t N a m n » m t r o n g vïng Ch©u ¸, n¬i mμ tæ chøc du lÞch thÕ giíi vμ nhiÒu nhμ chuyªn m«n du lÞch cã tªn tuæi ®· kh¼ng ®Þnh vμ dù b¸o r»ng sÏ thu hót nhiÒu kh¸ch du lÞch quèc tÕ vμ còng sÏ cã nhiÒu ng−êi ®ñ ®iÒu kiÖn ®i du lÞch nhÊt (500 triÖu ng−êi) ë thÕ kû 21. Tõ nh÷ng ph©n tÝch, ® ¸ n h g i ¸ c ñ a d ù b ¸ o n μ y, k Õ t h î p v í i x u h − í n g t × m v Ò v í i t h i ª n nhiªn cña du lÞch thÕ giíi, ta cã thÓ thÊy nguån kh¸ch Du lÞch sinh t h ¸ i q u è c t Õ g ¾ n v í i t h Þ t r − ê n g d u l Þ c h Vi Ö t N a m l μ k h ¸ c h q u a n v μ l μ mét tiÒm n¨ng. - Nguån kh¸ch Du lÞch sinh th¸i néi ®Þa: HiÖn ch−a cã sè liÖu tin cËy vÒ ®èi t−îng kh¸ch Du lÞch sinh th¸i néi ®Þa, v× ch−a ®−îc thÓ hiÖn cô thÓ trong thèng kª du lÞch. Nh−ng c¨n cø vμo sè kh¸ch ®Õn víi c¸c vïng thiªn nhiªn víi ®éng c¬ h−ëng thô c¸c s¶n phÈm thiªn nhiªn vμ v¨n hãa b¶n ®Þa th× tû lÖ kh¸ch du lÞch ë lo¹i h×nh nμy kh¸ lín (Kho¶ng 50% kh¸ch néi ®Þa [20;10]) . H¬n n÷a, víi tèc LuËn V¨n Th¹c SÜ Kinh TÕ
® é ® « t h Þ h ã a n h − h i Ö n n a y, v í i c h Ê t l − î n g c u é c s è n g n g μ y c μ n g ®−îc n©ng cao vμ c¶i thiÖn,...th× nhu cÇu vÒ Du lÞch sinh th¸i ch¾c ch¾n sÏ t¨ng mét c¸ch ®¸ng kÓ, kh«ng cßn giíi h¹n ë con sè 4-5 triÖu ng−êi/n¨m mμ cã thÓ lªn tíi hμng chôc triÖu ng−êi mçi n¨m trong c¸c n¨m tíi ®©y [4; 26-27]. * Ti Ò m n ¨ n g v Ò t μ i n g u y ª n D u l Þ c h s i n h t h ¸ i : N−íc ta cã vÞ trÝ tiÕp gi¸p biÓn §«ng víi chiÒu dμi trªn 3.200 km bê biÓn, cã nhiÒu vÞnh, ®¶o vμ nh÷ng quÇn thÓ nói ®¸ v«i, s«ng, hå, th¸c n−íc, hang ®éng, suèi n−íc nãng vμ 3/4 diÖn tÝch nói rõng víi ®é dèc cao ...TÝnh phong phó vμ ®a d¹ng vÒ khÝ hËu vμ ®Þa h×nh, ®Þa m¹o ®ã cho thÊy n−íc ta rÊt giμu vÒ tiÒm n¨ng sinh th¸i còng nh− sù ®a d¹ng sinh th¸i. Theo ®¸nh gi¸ cña quèc tÕ, n−íc ta ®øng thø 16 vÒ sù phong phó, tÝnh ®a d¹ng sinh häc, ®¹i diÖn cho vïng §«ng Nam ¸ vÒ sù ®éc ®¸o vμ giμu vÒ thμnh phÇn loμi. MÆc dï bÞ tæn thÊt vÒ diÖn tÝch do nhiÒu nguyªn nh©n trong c¸c thËp kû qua, nh−ng hÖ thùc vËt vÉn cßn kh¸ phong phó vÒ chñng lo¹i. Vi Ö t N a m c ã 1 0 5 k h u b ¶ o t å n t h i ª n n h i ª n v í i t æ n g d i Ö n t Ý c h 2 . 0 9 2 . 5 2 7 h a . Tr o n g ® ã , c ã 1 0 v − ê n q u è c g i a , 6 1 k h u d ù t r ÷ t h i ª n nhiªn vμ 34 khu v¨n hãa-lÞch sö vμ b¶o vÖ m«i tr−êng. D−íi dßng ®¹i d−¬ng vμ ven biÓn, sinh th¸i san h« vμ hÖ thùc vËt ngËp mÆn còng kh«ng kÐm sù phong phó. Ti Ò m n ¨ n g v μ t h Õ m ¹ n h v Ò s ù ® a d ¹ n g s i n h t h ¸ i c ñ a Vi Ö t N a m h Ê p dÉn du lÞch ë c¸c ®Æc tr−ng sinh th¸i sau: - C¸c vïng ®¸ v«i víi nhiÒu d¹ng hang ®éng nh− lμ mét kho tμng c¶nh quan thiªn nhiªn huyÒn bÝ, mμ trong ®ã, vÞnh H¹ Long, di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi lμ mét ®iÓn h×nh. - NhiÒu ®¶o, vÞnh vμ b·i t¾m biÓn ®Ñp víi c¸c sinh th¸i ®éng vËt, thùc vËt biÓn phong phó vμ ®a d¹ng. - HÖ thèng v−ên b¶o tån thiªn nhiªn ®a d¹ng vμ phong phó vÒ hÖ ®éng thùc vËt rõng xen kÏ víi nhiÒu d©n téc cã ng−êi sinh sèng cã nh÷ng b¶n s¾c v¨n hãa hÕt søc ®a d¹ng. - C¸c vïng sinh th¸i n«ng nghiÖp ®Æc tr−ng nÒn v¨n minh lóa n−íc nhiÒu s«ng l¹ch, miÖt v−ên. LuËn V¨n Th¹c SÜ Kinh TÕ
§ã lμ nh÷ng nÒn t¶ng vμ s¶n phÈm ®Ó khai th¸c vμ tháa m·n Du lÞch sinh th¸i hÕt søc thuËn lîi [4; 26-27]. N h − v Ë y, d u l Þ c h s i n h t h ¸ i Vi Ö t N a m c ã t i Ò m n ¨ n g t o l í n v Ò c ¶ n h u cÇu lÉn tμi nguyªn-s¶n phÈm cña du lÞch sinh th¸i. Nhu cÇu ®−îc xem lμ mét c¬ héi lín, cßn nguån tμi nguyªn phong phó chÝnh lμ ® i Ó m m ¹ n h m μ d u l Þ c h s i n h t h ¸ i Vi Ö t N a m c Ç n k h a i t h ¸ c ® Ó p h ¸ t triÓn. 1 . 2 . 2 . 3 . S ù C Ç n T h i Õ t P h ¸ t Tr i Ó n D u L Þ c h S i n h T h ¸ i Vi Ö t N a m T h e o P G S . T S . V ò Tu Ê n C ¶ n h , s ù p h ¸ t t r i Ó n d u l Þ c h s i n h t h ¸ i ë Vi Ö t Nam lμ tÊt yÕu, v× ngoμi nh÷ng tiÒm n¨ng to lín ®· nªu ë trªn, du lÞch sinh th¸i cßn lμ mét xu h−íng tÝch cùc b¶o ®¶m cho sù ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng. Thùc tÕ nhiÒu n¨m qua, chóng ta ®· tham kh¶o nh÷ng kinh nghiÖm ®¸ng quý cña nhiÒu quèc gia thμnh c«ng t r o n g l Ü n h v ù c n μ y. § å n g t h ê i , v í i n h ÷ n g ® i Ò u k i Ö n v Ò p h ¸ p l ý , chÝnh s¸ch qu¶n lý cña nhμ n−íc, −u thÕ vÒ céng ®ång vμ tμi nguyªn du lÞch sinh th¸i, chóng ta ®· b−íc ®Çu gÆt h¸i nhiÒu kÕt qu¶ tèt ®Ñp trong ho¹t ®éng du lÞch sinh th¸i trªn c¶ n−íc. Víi nhiÒu lý do vμ xÐt trªn nhiÒu ®iÒu kiÖn vÒ quan hÖ quèc tÕ g i ÷ a Vi Ö t N a m v í i c ¸ c n − í c , t × n h h × n h p h ¸ t t r i Ó n k i n h t Õ - x · h é i æ n ®Þnh, hßa b×nh, an ninh trong n−íc vμ khu vùc, t×nh h×nh ph¸t triÓn d u l Þ c h c ñ a Vi Ö t N a m . . . t h × p h ¸ t t r i Ó n D u l Þ c h s i n h t h ¸ i l ó c n μ y l μ hÕt søc ®óng lóc vμ hoμn toμn cã c¬ héi, kh¶ n¨ng lμm thμnh c«ng bëi c¸c yÕu tè sau ®©y: - Vi Ö t N a m v õ a c ã t i Ò m n ¨ n g D u l Þ c h s i n h t h ¸ i , v õ a c ã t i Ò m n ¨ n g vÒ nhu cÇu. - Ph¸t triÓn Du lÞch sinh th¸i ®óng víi nghÜa cña nã kh«ng chØ gãp phÇn vμo ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng mμ cßn tham gia tÝch cùc vμo ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi bÒn v÷ng cña quèc gia. - Ph¸t triÓn Du lÞch sinh th¸i víi nÒn t¶ng dùa vμo thiªn nhiªn lμ c h Ý n h n ª n ® Ç u t − k h « n g l í n , p h ï h î p v í i ® i Ò u k i Ö n k i n h t Õ c ñ a Vi Ö t Nam. - Ph¸t triÓn Du lÞch sinh th¸i sÏ gãp phÇn vμo viÖc c¶i thiÖn vμ n©ng cao chÊt l−îng cuéc sèng cña céng ®ång vμ tham gia tÝch cùc vμo ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n−íc. LuËn V¨n Th¹c SÜ Kinh TÕ
- Ph¸t triÓn Du lÞch sinh th¸i phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn du lÞch cña thÕ giíi vμ tham gia tÝch cùc vμo viÖc b¶o tån sù bÒn v÷ng cña thiªn nhiªn, ng«i nhμ chung cña chóng ta[4; 26-27]. Tu y n h i ª n , ® Ó b ¶ o t å n v μ p h ¸ t t r i Ó n t μ i n g u y ª n c h o l o ¹ i h × n h d u l Þ c h n μ y, c h ó n g t a c ò n g c Ç n h Õ t s ø c l − u t © m ® Õ n c ¸ c n g u y c ¬ ® a n g cã chiÒu h−íng gia t¨ng mét c¸ch ®¸ng ng¹i nh−: sù gi¶m sót vμ « nhiÔm nguån tμi nguyªn du lÞch vμ m«i tr−êng, ®Æc biÖt ë nh÷ng vïng ven biÓn, h¶i ®¶o, vïng nói vμ hå chøa n−íc... Tãm l¹i, viÖc ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i lμ mét h−íng ®i ®óng ® ¾ n v μ n h i Ò u t r i Ó n v ä n g c ñ a d u l Þ c h Vi Ö t N a m . T × m h i Ó u t æ n g q u a n vÒ du lÞch sinh th¸i nãi chung vμ chó träng ®Õn du lÞch sinh th¸i Vi Ö t N a m t r o n g m ¹ n g l − í i d u l Þ c h s i n h t h ¸ i k h u v ù c v μ t h Õ g i í i g i ó p ta cã c¸i nh×n kh¸i qu¸t ®Ó ®¸nh gi¸ chung vÒ m«i tr−êng bªn ngoμi ®èi víi du lÞch sinh th¸i §BSCL. Qua ®ã, rót ra ®−îc nh÷ng c¬ héi còng nh− nguy c¬, gãp phÇn x©y dùng c¸c chiÕn l−îc nh»m ®Þnh h−íng cho sù ph¸t triÓn cho lo¹i h×nh du lÞch nμy ë §BSCL. ^V] LuËn V¨n Th¹c SÜ Kinh TÕ
ch−¬ng 2 ^V] tiÒm n¨ng vμ thùc tr¹ng ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i ®ång b»ng s«ng cöu long 2 . 1 . Ti Ò m n ¨ n g p h ¸ t t r i Ó n v μ ® ¸ n h g i ¸ t μ i n g u y ª n du lÞch sinh th¸i ®ång b»ng s«ng cöu long 2.1.1. TiÒm N¨ng Ph¸t TriÓn Du LÞch Sinh Th¸i §ång B»ng S«ng Cöu Long §ång b»ng s«ng Cöu Long bao gåm 12 tØnh: Long An, §ång Th¸p, Ti Ò n G i a n g , B Õ n Tr e , V Ü n h L o n g , Tr μ Vi n h , S ã c Tr ¨ n g , C Ç n T h ¬ , A n Giang, Kiªn Giang, B¹c Liªu, Cμ Mau. N¬i ®©y chøa ®ùng nhiÒu tiÒm n¨ng du lÞch sinh th¸i vÒ tù nhiªn, x· héi-nh©n v¨n vμ c¬ së h¹ tÇng, ®−îc xem xÐt nh− sau: 2 . 1 . 1 . 1 . Ti Ò m N ¨ n g V Ò § i Ò u K i Ö n T ù N h i ª n VÒ tù nhiªn, cã thÓ kÓ ®Õn c¸c yÕu tè liªn quan chÆt chÏ ®Õn ho¹t ®éng du lÞch sinh th¸i §BSCL nh− sau: * VÞ trÝ ®Þa lý vμ mèi liªn hÖ liªn vïng §BSCL cã diÖn tÝch tù nhiªn 39.600 km2 (chiÕm 12% diÖn tÝch c¶ n−íc), d©n sè (n¨m 1999) lμ 16,13 triÖu ng−êi (chiÕm 21,1% d©n sè c¶ n−íc). §©y lμ mét trong nh÷ng ch©u thæ réng vμ ph× nhiªu nhÊt ë §«ng Nam ¸ vμ thÕ giíi. Ngoμi ra, §BSCL cßn cã bê biÓn dμi trªn 7 0 0 k m v μ h a i c o n s « n g l í n l μ s « n g Ti Ò n v μ s « n g H Ë u . §BSCL n»m gi÷a mét khu vùc kinh tÕ n¨ng ®éng vμ ph¸t triÓn, liÒn kÒ víi Vïng Kinh tÕ träng ®iÓm phÝa Nam, bªn c¹nh c¸c n−íc §«ng Nam ¸. Vïng nμy cßn n»m trong khu vùc cã ®−êng giao th«ng hμng h¶i vμ hμng kh«ng quèc tÕ quan träng, nèi Nam ¸ vμ §«ng ¸, ch©u óc vμ c¸c quÇn ®¶o kh¸c trong Th¸i B×nh D−¬ng. Tõ khi th«ng xe cÇu Mü ThuËn, søc hót cña thμnh phè Hå ChÝ Minh ®èi víi vïng nμy cμng lín h¬n tr−íc. §BSCL trë thμnh “s©n LuËn V¨n Th¹c SÜ Kinh TÕ
sau” cña thμnh phè Hå ChÝ Minh, ®iÒu kiÖn giao th«ng gi÷a vïng víi c¸c thÞ tr−êng, bÕn c¶ng t¹i thμnh phè Hå ChÝ Minh vμ c¸c vïng kh¸c trong c¶ n−íc cμng trë nªn dÔ dμng, thuËn lîi h¬n. Cã thÓ nãi ®©y lμ vïng cã nhiÒu thuËn lîi cho ho¹t ®éng du lÞch vμ giao l−u quèc tÕ víi c¸c n−íc §«ng Nam ¸ còng nh− c¸c vïng du lÞch kh¸c trong n−íc ta. * KhÝ hËu NhiÖt ®é trung b×nh n¨m trªn 26-27oC, nhiÖt ®é tèi cao tuyÖt ®èi lμ 40oC, tèi thÊp tuyÖt ®èi lμ 14,8oC. L−îng m−a ë phÝa T©y §BSCL rÊt phong phó víi 8 th¸ng m−a; phÝa §«ng vμ §«ng B¾c cã l−îng m−a gi¶m h¬n. Sè giê n¾ng hμng n¨m v−ît 2.700 giê ë phÝa §«ng vμ p h Ý a § « n g B ¾ c , 2 . 3 0 0 g i ê ë p h Ý a T © y. § B S C L l μ v ï n g c ã s è g i ê n ¾ n g c a o n h Ê t ë Vi Ö t N a m v μ ® © y c ò n g l μ m é t t r o n g c ¸ c ® i Ò u k i Ö n t h u Ë n lîi lín cho du lÞch. * §a d¹ng sinh th¸i Ch©u thæ §BSCL ®−îc h×nh thμnh qua mét qu¸ tr×nh ®Þa chÊt l©u dμi c¸ch ®©y hμng triÖu n¨m, tõ mét ®Þa hμo lín tån t¹i ngay tõ sau nguyªn ®¹i cæ sinh. PhÇn th−îng ch©u thæ §BSCL n»m nèi tiÕp ngay thung lòng phï sa, víi nh÷ng v−ên c©y ¨n tr¸i xanh tèt quanh n¨m, t¹o ra nhiÒu ®iÓm thu hót kh¸ch du lÞch. P h Ç n h ¹ c h © u t h æ § B S C L ® − î c t Ý n h t õ n ¬ i s « n g Ti Ò n v μ s « n g H Ë u b¾t ®Çu chia nh¸nh, bao gåm nh÷ng phÇn ®Êt nèi tiÕp gi¸p víi biÓn vμ vïng ®Êt båi ven biÓn, víi hÖ sinh th¸i rõng ngËp mÆn ®Æc biÖt cã gi¸ trÞ ®èi víi ho¹t ®éng du lÞch. Ngoμi ra, ë vïng §BSCL cßn cã hÖ thèng ®¶o ven bê, mμ tiªu biÓu lμ ®¶o Phó Quèc víi diÖn tÝch kho¶ng 66.000 ha, ®−îc xem lμ ®¶o lín nhÊt n−íc ta cã tiÒm n¨ng lín vÒ du lÞch [20; 2]. Lμ vïng ®Êt cã lÞch sö h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn s«i ®éng vÒ tù nhiªn, §BSCL héi tô nhiÒu hÖ sinh th¸i ®iÓn h×nh víi tÝnh ®a d¹ng sinh häc cao, cã nhiÒu loμi quý hiÕm (Phô lôc 1). 2 . 1 . 1 . 2 . Ti Ò m N ¨ n g V Ò X · H é i - N h © n V ¨ n Ngoμi sù phong phó, ®a d¹ng vμ ®Æc s¾c cña c¸c hÖ sinh th¸i, tiÒm n¨ng du lÞch sinh th¸i ë §BSCL cßn bao gåm c¶ nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa b¶n ®Þa ®Æc thï víi c¸c hÖ s¶n xuÊt vμ c¸c hÖ x· héi-nh©n v¨n. Cã thÓ nªu c¸c tiÒm n¨ng chÝnh vÒ x· héi-nh©n v¨n nh− sau: LuËn V¨n Th¹c SÜ Kinh TÕ