Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Định hướng phát triển sản xuất nấm rơm ở đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2010

Chia sẻ: Tri Nhân | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:67

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài có cấu trúc gồm 3 chương trình bày tổng quan về sản xuất nấm ở một số nước trên thế giới và Việt Nam; đánh giá thực trạng phát triển sản xuất nấm rơm ở các tỉnh ĐBSCL trong thời gian qua; định hướng phát triển sản xuất nấm rơm ở đồng bằng sông cửu long đến năm 2010.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Định hướng phát triển sản xuất nấm rơm ở đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2010

BOÄ GIAÙO DUÏC ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH ------------oOo----------- PHAÏM NGOÏC THUAÄN ÑÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN SAÛN XUAÁT NAÁM RÔM ÔÛ ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖÛU LONG ÑEÁN NAÊM 2010 ***** Chuyeân ngaønh : Quaûn trò kinh doanh Maõ soá : 5.02.05 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: PGS.TS LEÂ THANH HAØ TP.HOÀ CHÍ MINH – NAÊM 2003
KYÙ HIEÄU CHÖÕ VIEÁT TAÉT KYÙ HIEÄU VIEÁT TAÉT CHÖÕ ÑÖÔÏC VIEÁT TAÉT CNH-HÑH Coâng nghieäp hoaù- hieän ñaïi hoaù CDCCKTNN Chuyeån dòch cô caáu kinh teá noâng nghieäp ÑBSCL Ñoàng baèng Soâng Cöûu Long ÑBSH Ñoàng baèng Soâng Hoàng NN-NT Noâng nghieäp- noâng thoân TP. HCM Thaønh phoá Hoà Chí Minh TQ Trung Quoác UBND Uyû Ban Nhaân Daân XN Xí nghieäp
MUÏC LUÏC Trang LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1 CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ SAÛN XUAÁT NAÁM ÔÛ MOÄT SOÁ 4 NÖÔÙC TREÂN THEÁ GIÔÙI VAØ VIEÄT NAM. 1.1. Tình hình saûn xuaát naám vaø thò tröôøng ôû moät soá nöôùc treân theá giôùi 4 1.2. Tình hình saûn xuaát naám ôû Vieät Nam 6 CHÖÔNG 2: ÑAÙNH GIAÙ THÖÏC TRAÏNG SAÛN XUAÁT NAÁM RÔM 11 ÔÛ ÑBSCL TRONG THÔØI GIAN QUA. 2.1 Tình hình saûn xuaát naám rôm ôû caùc tænh ÑBSCL. 11 2.2 Ñieàu kieän töï nhieân, vaø caùc nguoàn löïc chuû yeáu veà taùc ñoäng ñeán 13 phaùt trieån ngheà troàng naám rôm ôû ÑBSCL : 2.2.1 Vò trí ñòa lyù 13 2.2.2. Khí haäu thuûy vaên. 14 2.2.3. Taøi nguyeân ñaát ñai. 16 2.2.4. Nguoàn nguyeân lieäu 18 2.2.5. Daân soá vaø nguoàn lao ñoäng 19 2.2.6. Heä thoáng keát caáu haï taàng 21 2.2.7. Thò tröôøng 23 2.2.8. Hieäu quaû kinh teá vaø tieàm naêng phaùt trieån qui moâ saûn xuaát 25 naám rôm trong chuyeån dòch cô caáu kinh teá noâng nghieäp, noâng thoân . 2.2.9. Cô sôû vaät chaát kyõ thuaät 27
2.3. Nhaän xeùt chung 30 2.3.1. Nhöõng lôïi theá 30 2.3.2. Haïn cheá 31 CHÖÔNG 3: ÑÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN SAÛN XUAÁT NAÁM RÔM ÔÛ 33 ÑBSCL ÑEÁN NAÊM 2010. 3.1. Caùc caên cöù xaây döïng ñònh höôùng phaùt trieån saûn xuaát naám rôm 33 ôû ÑBSCL. 3.1.1. Quan ñieåm vaø phöông höôùng phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi 33 vuøng ÑBSCL ñeán naêm 2010 3.1.2. Ñònh höôùng chuyeån dòch cô caáu kinh teá noâng nghieäp - 35 noâng thoân ÑBSCL trong söï nghieäp CNH-HÑH. 3.1.3. Muïc tieâu vaø ñònh höôùng chính phaùt trieån naám rôm ôû 37 ÑBSCL ñeán naêm 2010. 3.1.3.1.Veà muïc tieâu kinh teá. 37 3.1.3.2. Veà muïc tieâu xaõ hoäi 37 3.2. Caùc giaûi phaùp thöïc hieän ñònh höôùng phaùt trieån saûn xuaát naám rôm 38 ôû ÑBSCL. Nhoùm 1 : Thöïc hieän muïc tieâu kinh teá. 38 1.1. Taêng cöôøng ñaàu tö môû roäng qui moâ saûn xuaát. 38 1.1.1. Giaûi phaùp veà thò tröôøng 38 1.1.2. Giaûi phaùp veà voán ñaàu tö 39 1.1.3. Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc 40 1.1.4. Taêng cöôøng caùc bieän phaùp keá hoaïch, qui hoaïch 41
1.2. Taêng thu nhaäp caûi thieän ñôøi soáng noâng daân 41 1.3. Chuyeån dòch cô caáu kinh teá noâng nghieäp noâng thoân theo 43 Coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù. Nhoùm 2: Thöïc hieän muïc tieâu xaõ hoäi. 44 2.1. Taïo vieäc laøm. 2.2. öùng duïng coâng ngheä sinh hoïc 45 Nhoùm 3 : Caùc giaûi phaùp hoå trôï 47 3.3. Kieán nghò 50 a/ Ñoái vôùi caùc caáp ngaønh coù lieân quan. 50 B/ Ñoái vôùi noâng hoä saûn xuaát 50 C/ Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp thu mua cheá bieán naám xuaát khaåu 51 KEÁT LUAÄN 52 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC
LÔØI MÔÛ ÑAÀU Ñoàng baèng Soâng Cöûu Long laø vuøng saûn xuaát luùa haøng hoaù lôùn nhaát Vieät Nam, maëc duø saûn löôïng luùa gaïo nhieàu vaø taêng nhanh, nhöng tình traïng ñoäc canh caây luùa ôû moät soá vuøng vaø ñòa phöông laøm cho noâng daân trong vuøng coøn ngheøo moät caùch töông ñoái so vôùi caùc vuøng ñòa phöông khaùc cuõng nhö vôùi möùc trung bình cuûa caû nöôùc , nhaát laø trong ñieàu kieän giaù luùa gaïo trong nöôùc vaø theá giôùi lieân tuïc giaûm töø 5-6 naêm nay. Vôùi dieän tích luùa caû naêm hôn 3,7 trieäu ha, do ñoù löôïng rôm raï haøng naêm sau thu hoaïch thaûi ra laø raát lôùn. Phaùt trieån saûn xuaát naám rôm laø moät trong nhöõng caùch taän duïng toái öu nguoàn nguyeân lieäu phuï goùp phaàn giaûi quyeát vieäc laøm cho lao ñoäng noâng thoân ít voán naâng cao thu nhaäp, taïo ra nguoàn thöïc phaåm coù giaù trò dinh döôõng cao phuïc vuï cho tieâu duøng noäi ñòa vaø xuaát khaåu. Saûn xuaát naám rôm ôû moät soá ñòa phöông cuûa ÑBSCL trong thôøi gian qua ñaõ coù moät böôùc phaùt trieån maëc duø coøn chöa oån ñònh nhöng trong quaù trình chuyeån dòch cô caáu kinh teá noâng nghieäp, noâng thoân vôùi nhöõng lôïi theá cuûa ñieàu kieän töï nhieân, voán ñaàu tö raát ít so vôùi vieäc ñaàu tö ôû caùc ngaønh saûn xuaát khaùc, kyõ thuaät khoâng quaù phöùc taïp, chu kyø nuoâi troàng ngaén ñem laïi moät möùc lôïi nhuaän töông ñoái ñaõ khuyeán khích ñöôïc ngöôøi troàng. Tuy nhieân söï phaùt trieån saûn xuaát naám rôm ôû ÑBSCL trong thôøi gian qua cuõng chöa töông xöùng vôùi tieàm naêng vaø lôïi theá cuûa vuøng. Ngheà troàng naám rôm coøn nhieàu khoù khaên vaø haïn cheá ôû caùc khaâu trong quaù trình saûn xuaát nhö: gioáng, voán, kyõ thuaät, thu mua vaø cheá bieán xuaát khaåu. Ñeå tieáp tuïc ñaåy nhanh quaù trình chuyeån dòch cô caáu kinh teá gaén vôùi phaân coâng vaø hôïp taùc lao ñoäng ôû noâng thoân ÑBSCL theo höôùng coù hieäu quaû; hình thaønh caùc vuøng chuyeân canh taäp trung coù lôïi theá so saùnh; aùp duïng thaønh töïu khoa hoïc veà sinh hoïc, phaùt trieån ngaønh ngheà thuû coâng cô sôû cheá bieán vaø dòch vuï ñeå
giaûi quyeát cô baûn vieäc laøm coù thu nhaäp cho noâng daân ngheøo, taïo ra nguoàn saûn phaåm haøng hoaù lôùn ñaùp öùng xuaát khaåu, phaùt trieån kinh teá noâng thoân beàn vöõng, caûi thieän ñôøi soáng nhaân daân noâng thoân ruùt ngaén khoaûng caùch noâng thoân vaø thaønh thò goùp phaàn thuùc ñaåy söï nghieäp CNH – HÑH noâng nghieäp, noâng thoân cuûa vuøng. Treân cô sôû xaùc ñònh nhöõng nhöõng lôïi theá so saùnh, nhöõng thuaän lôïi khoù khaên, nhöõng cô hoäi thaùch thöùc, laáy thò tröôøng vaø hieäu quaû kinh teá laøm tieâu chuaån vaø caên cöù ñeå xaây döïng ñònh höôùng phaùt trieån ngaønh ngheà nhaèm khai thaùc söû duïng hôïp lyù nguyeân lieäu cuûa ñòa phöông goùp phaàn ñaåy maïnh toác ñoä taêng tröôûng kinh teá giaûi quyeát toát nhöõng vaán ñeà veà xaõ hoäi ôû noâng thoân ÑBSCL, hoaø nhaäp vaøo xu theá phaùt trieån chung cuûa caû nöôùc trong nhöõng giai ñoaïn saép tôùi. Chuùng toâi maïnh daïn choïn ñeà taøi “Ñònh Höôùng Phaùt Trieån Saûn Xuaát Naám Rôm Ôû ÑBSCL Ñeán Naêm 2010” laøm luaän aùn cao hoïc. 2-MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU : - Vaän duïng quan ñieåm, chuû tröông cuûa Ñaûng vaø chaùnh saùch phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc trong ñònh höôùng phaùt trieån kinh teá noâng nghieäp, noâng thoân . Thöïc hieän chuyeån dòch cô caáu kinh teá noâng nghieäp noâng thoân cuûa 1 vuøng coù nhieàu tieàm naêng phaùt trieån saûn xuaát saûn phaåm haøng hoaù lôùn giaûi quyeát vaán ñeà aên vaø xuaát khaåu. - Treân cô sôû ñoù cuøng vôùi vieäc phaân tích ñaùnh giaù tình hình phaùt trieån cuûa ngheà troàng naám rôm ôû caùc tænh ÑBSCL trong thôøi gian qua ñeå vaïch ra ñònh höôùng phaùt trieån ngheà saûn xuaát naám rôm trong thôøi gian tôùi. Ñoàng thôøi ñeà xuaát caùc giaûi phaùp thöïc hieän ñònh höôùng mang tính khaû thi, nhaèm phaùt trieån kinh teá noâng nghieäp noâng thoân ÑBSCL moät caùch beàn vöõng , taïo vieäc laøm taêng thu nhaäp oån ñònh, gia taêng saûn löôïng laøm caên cöù cho caùc ñôn vò cheá bieán xuaát khaåu, nhaø
cung caáp gioáng, cuøng caùc ngaønh coù lieân quan coù bieän phaùp hoå trôï noâng daân troàng naám coù hieäu quaû. 3- PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU : - Luaän aùn söû duïng phöông phaùp nghieân cöùu lyù thuyeát , phöông phaùp phi thöïc nghieäm treân quan ñieåm duy vaät bieän chöùng vaø duy vaät lòch sö,û phöông phaùp ñieàu tra thoáng keâ, xöû lyù döõ lieäu Excel vaø, phaân tích toång hôïp, keát hôïp ñònh tính vaø ñònh löôïng ñeå nghieân cöùu. 4-PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU : Giôùi haïn cuûa ñeà taøi chæ taäp trung nghieân cöùu caùc yeáu toá ñaàu vaøo, ñaàu ra, caùc yeáu toá thuaän lôïi khoù khaên trong quaù trình saûn xuaát naám cuûa noâng daân ñoàng baèng soâng Cöûu Long treân cô sôû söû duïng baûng caâu hoûi ñieàu tra 259 maãu ôû ñòa baøn troàng naám taäp trung cuûa 3 tænh : Caàn Thô, Ñoàng Thaùp, Vónh Long. Do thôøi gian nghieân cöùu vaø thöïc hieän ñeà taøi coù haïn, vieäc ñieàu tra thu thaäp soá lieäu gaëp nhieàu khoù khaên, vaø vôùi voán kieán thöùc coøn haïn cheá neân luaän aùn khoâng theå traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt. Chuùng toâi kính mong quí Thaày, Coâ höôùng daãn vaø cho nhöõng yù kieán ñoùng goùp ñeå ñeà taøi nghieân cöùu naøy ñöôïc hoaøn thieän hôn.
CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ SAÛN XUAÁT NAÁM ÔÛ MOÄT SOÁ NÖÔÙC TREÂN THEÁ GIÔÙI VAØ VIEÄT NAM. 1.1 Khaùi quaùt tình hình saûn xuaát naám vaø thò tröôøng ôû moät soá nöôùc treân theá giôùi: Ngaønh saûn xuaát naám aên ñaõ hình thaønh vaø phaùt trieån treân theá giôùi haøng traêm naêm nay. Do ñaëc tính khaùc bieät vôùi thöïc vaät vaø ñoäng vaät veà khaû naêng quang hôïp, dinh döôõng vaø sinh saûn , naám ñöôïc xeáp thaønh moät giôùi rieâng. Giôùi naám coù nhieàu loaøi, chuùng ña daïng veà hình daùng, maøu saéc, goàm nhieàu chuûng loaïi vaø soáng ôû khaép nôi. Cho ñeán nay, con ngöôøi chæ bieát ñeán moät soá loaïi ñeå phuïc vuï cuoäc soáng. Naám aên laø moät loaïi thöïc phaåm coù giaù trò dinh döôõng cao. Haøm löôïng protein (ñaïm thöïc vaät) chæ sau thòt, caù, raát giaøu chaát khoaùng vaø axit amin khoâng thay theá, caùc vitamin A,B,C,D,E.v.v...khoâng coù caùc ñoäc toá. Coù theå coi naám aên nhö moät loaïi “rau saïch” vaø “thòt saïch”. Ngoaøi giaù trò dinh döôõng, naám aên coøn coù nhieàu ñaëc tính cuûa bieät döôïc, coù khaû naêng phoøng vaø chöõa beänh, nhö: Laøm haï huyeát aùp, choáng beänh beùo phì, chöõa beänh ñöôøng ruoät, taåy maùu xaáu. Caùc nöôùc treân theá giôùi hieän nay taäp trung nghieân cöùu vaø saûn xuaát naám môõ, naám höông , naám soø, naám rôm laø chuû yeáu. Khu vöïc Baéc Myõ vaø Chaâu Aâu troàng naám theo phöông phaùp coâng nghieäp. Nhöõng “ nhaø maùy” saûn xuaát naám coù coâng suaát töø 200 – 1000 taán/naêm ñöôïc cô giôùi hoaù cao. Töø khaâu xöû lyù nguyeân lieäu ñeán thu haùi cheá bieán ñeàu do maùy moùc thöïc hieän. Naêng suaát naám trung bình ñaït töø 40 – 60% so vôùi nguyeân lieäu ban ñaàu ( naám môõ), neân caùc nöôùc naøy coù saûn löôïng raát cao vaø toác ñoä taêng nhanh haøng naêm.
Baûng 1 : Saûn löôïng naám treân theá giôùi SOÁ Teân loaøi Teân thöôøng goïi Naêm Naêm Naêm TT 1975 1979 1986 1 Agaricus disporus Naám môõ, naám 670.000 870.000 1.227.000 hay A.bitorquis traéng, naám Paris 2 Lentinus edodes Naám ñoâng coâ, 130.000 170.000 340.000 naám höông 3 Volvariella Naám rôm 42.000 49.000 178.000 vovacea 4 Flammulina Naám kim chaâm, 38.000 60.000 100.000 velutipes naám muøa ñoâng 5 Pleurotus spp Naám baøo ngö, 12.000 32.000 169.000 naám soø, naám dai 6 Pholiota nameko Naám traân chaâu 15.000 17.000 25.000 7 Tremella Naám tuyeát nhæ, 1.800 40.000 fuciformis Naám ngaân nhæ 10.000 8 Auricularia spp Naám meøo, moäc 5.700 119.000 nhæ 9 Naám khaùc 1.500 2.000 10.000 TOÅNG COÄNG 916.000 1.210.000 2.182.000 Theo taøi lieäu, toång saûn löôïng naám aên treân theá giôùi naêm 1994 laø 4,513 trieäu taán , vôùi toác ñoä taêng haøng naêm giai ñoaïn 1990-1994 laø 6% thì saûn löôïng naêm 2000 ñaõ ñaït treân 7 trieäu taán, trong ñoù naám môõ chieám khoaûng 38%, naám höông 17%, naám rôm 6%, coøn laïi laø caùc loaïi naám khaùc.
Hieän nay Trung Quoác laø nöôùc saûn xuaát naám aên lôùn nhaát theá giôùi, theo thoáng keâ cuûa FAO naêm 1995 thì saûn löôïng naám cuûa Trung Quoác ñaõ ñaït gaàn 3 trieäu taán (chieám 60% saûn löôïng naám theá giôùi ). Naêm 1999, rieâng tænh Phuùc Kieán (TQ) saûn xuaát 900.000 taán naám trò giaù 500 trieäu USD, trong ñoù xuaát khaåu 350 trieäu USD. Thò tröôøng tieâu thu naám lôùn nhaát theá giôùi hieän nay laø Myõ, Nhaät Baûn, Ñaøi Loan, caùc nöôùc Chaâu Aâu. Haøng naêm caùc nöôùc naøy phaûi nhaäp khaåu töø Trung Quoác ( naám muoái vaø naám ñoùng hoäp). Taïi caùc nöôùc naøy, khoù khaên veà nguoàn nguyeân lieäu vaø giaù coâng lao ñoäng raát ñaét neân nhöõng ngöôøi nuoâi troàng vaø kinh doanh maët haøng naøy ñang chuyeån dòch sang caùc nöôùc chaäm phaùt trieån ñeå mua nguyeân lieäu ( Naám muoái) vaø ñaàu tö saûn xuaát cheá bieán taïi choå. 1.2 Tình hình saûn xuaát naám ôû Vieät Nam : Vaán ñeà nghieân cöùu vaø phaùt trieån saûn xuaát naám aên ôû Vieät Nam baét ñaàu töø nhöõng naêm 70. - Naêm 1984 thaønh laäp Trung taâm nghieân cöùu naám aên thuoäc Ñaïi hoïc toång hôïp Haø Noäi. - Naêm 1985 toå chöùc FAO taøi trôï vaø UBND Thaønh phoá Haø Noäi quyeát ñònh thaønh laäp Trung taâm saûn xuaát gioáng naám Töông Mai Haø Noäi (sau ñoåi teân thaønh Coâng ty saûn xuaát gioáng, cheá bieán vaø xuaát khaåu naám Haø Noäi). - Naêm 1986 toå chöùc FAO taøi trôï vaø UBND Thaønh phoá Hoà Chí Minh quyeát ñònh thaønh laäp Xí nghieäp naám Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Ngoaøi ra coøn moät soá ñôn vò : Coâng ty naám Thanh Bình ( tænh Thaùi Bình), Xí nghieäp naám (thuoäc Toång coâng ty rau quaû Vegetexco), caùc coâng ty lieân doanh saûn xuaát vaø cheá bieán naám ôû Mieàn Nam Xí nghieäp cheá bieán thöïc phaåm Meko Caàn Thô, Ñaø Laït). - Moät soá ñôn vò coù xuaát khaåu naám : Toång coâng ty rau quaû (Vegetexco), Toång coâng ty xuaát nhaäp khaåu maùy (Technoimport), Unimex Haø Noäi, Lieân hieäp
caùc xí nghieäp thöïc phaåm vi sinh Haø Noäi (Coâng ty naám Haø Noäi), Xí nghieäp naám thaønh phoá Hoà Chí Minh, Xí nghieäp ñaëc saûn röøng soá 1 nay laø coâng ty maây tre ñan Haø Noäi, Xí nghieäp cheá bieán thöïc phaåm Meko (Caàn Thô), Noâng tröôøng Soâng Haäu, Coâng ty thuoác saùt truøng Caàn Thô ... Naêm 1991 – 1993 Boä Khoa hoïc- Coâng ngheä vaø moâi tröôøng trieån khai döï aùn saûn xuaát naám theo coâng ngheä Ñaøi Loan ( xuaát phaùt töø Unimex Haø Noäi mua coâng ngheä cuûa Ñaøi Loan naêm 1990). Naêm 1992 – 1993 Coâng ty naám Haø Noäi nhaäp thieát bò cheá bieán ñoà hoäp vaø nhaø troàng naám coâng nghieäp cuûa Italia. Thaønh phoá Haø Noäi , Unimex Quaûng Ninh, Tænh Haø Nam Ninh, Haûi Höng, Vónh Phuù, Haø Baéc, Thanh Hoaù, Thaùi Bình, Haûi Phoøng, Haø Taây... ñaõ ñaàu tö haøng tyû ñoàng cho nghieân cöùu vaø saûn xuaát naám aên. Phong traøo troàng naám môõ trong caùc naêm 1988-1992 ñaõ môû roäng ñeán haàu heát caùc tænh phía Baéc. Nhieàu huyeän, nhö : Taân Yeân (Haø Baéc), Quyønh Phuï (Thaùi Bình), tænh Haûi Höng,v.v...ñaõ coù haøng ngaøn hoä noâng daân troàng naám môõ. Naêm 1996 chæ coøn laïi tænh Thaùi Bình, Haø Noäi vaø moät vaøi cô sôû nhoû leû khaùc. Toång saûn löôïng naám môõ ñöôïc nuoâi troàng trong nhöõng naêm qua ôû caùc tænh phía Baéc chuû yeáu ñöôïc cheá bieán thaønh naám muoái ñeå xuaát khaåu. Khoaûng 20% duøng tieâu thuï noäi ñòa ôû daïng töôi.
Baûng 2 : Soá lieäu thoáng keâ naám muoái qua caùc naêm : Naêm Saûn löôïng ( Taán) 1988 trôû veà tröôùc Khoaûng 30 1989 Khoaûng 50 1990 Khoaûng 100 1991 Khoaûng 120 1992 Khoaûng 150 1993 Khoaûng 250 1994 Khoaûng 60 1995 Khoaûng 50 1996 Khoaûng 50 1997 Khoaûng 120 1998 Khoaûng 200 1999 Khoaûng 1.000 Ngoaøi naám aên chính coøn caùc loaïi naám khaùc nhö naám soø, naám rôm, moäc nhó, v.v... ñöôïc nuoâi troàng ngaøy caøng taêng ( ñoái vôùi caùc tænh phía baéc) chuû yeáu tieâu duøng noäi ñòa. Öôùc tính trung bình moät naêm ñaït khoaûng 100 taán naám töôi. ÔÛ nöôùc ta saûn löôïng naám raát khoù ñoaùn, vì baáy laâu nay chöa ai kieåm soaùt. Soá lieäu töø trung taâm tin hoïc thoáng keâ ( Toång Cuïc Haûi Quan ) cho thaáy naêm 2000 caû nöôùc xuaát khaåu ñöôïc 11.026 taán naám aên caùc loaïi ( chuû yeáu naám muoái ôû phía Nam) ñaït kim ngaïch xuaát khaåu 7.986.094 USD. Taát nhieân, con soá naám xuaát khaåu chæ laø töông ñoái, vì coøn nhieàu ñöôøng tieåu ngaïch vaø löôïng naám tieâu thuï noäi ñòa chöa kieåm soaùt noåi.
Trong nhöõng naêm qua, toång ngaân saùch nhaø nöôùc vaø caùc ñòa phöông ñaõ ñaàu tö haøng chuïc tyû ñoàng cho vieäc nghieân cöùu vaø trieån khai saûn xuaát naám môõ ôû caùc tænh phía Baéc, song keát quaû ñaït ñöôïc raát thaáp. Nhieàu ñôn vò vaø cô sôû saûn xuaát naám thua loã laøm maát voán cuûa Nhaø Nöôùc, chöa taïo ñöôïc uy tín treân thò tröôøng theá giôùi, maëc duø tieàm naêng ñeå phaùt trieån ngheà naøy raát lôùn. Nhöõng nguyeân nhaân chöa thaønh coâng cuûa ngheà troàng naám (ñoái vôùi caùc tænh phía Baéc) laø : + Vieäc toå chöùc saûn xuaát naám cuûa caùc ñôn vò chuyeân doanh veà naám coøn nhieàu yeáu keùm, cuï theå : - Chaát löôïng gioáng naám chöa ñaûm baûo töø khaâu saûn xuaát ñeán quaù trình nuoâi gioáng, baûo quaûn, caùch söû duïng. Caùc loaïi gioáng naám ñaõ vaø ñang ñöôïc nuoâi troàng ôû Vieät Nam töø nhieàu nguoàn gioáng khaùc nhau. Moät soá gioáng nhaäp töø Haø Lan, Ñaøi Loan, Trung Quoác, YÙ, Nhaät Baûn... Moät soá khaùc ñöôïc söu taàm trong nöôùc, song vieäc choïn loïc, kieåm tra ñeå ñaùnh giaù tieàm naêng veà naêng suaát, chaát löôïng cuûa töøng loaïi, töø ñoù ñeå nhaân gioáng ñaïi traø phuïc vuï saûn xuaát haàu nhö chöa coù ñôn vò naøo ñaûm traùch; - Khaâu höôùng daãn nuoâi troàng, cheá bieán naám muoái ñaït chaát löôïng xuaát khaåu ñeán taän töøng hoä gia ñình khoâng ñaày ñuû, do thieáu nhieàu caùn boä vaø kyõ thuaät vieân non keùm. Ñoäi nguõ caùn boä nghieân cöùu vaø laøm coâng taùc kyõ thuaät veà naám aên ñöôïc ñaøo taïo cô baûn taïi caùc tröôøng Ñaïi hoïc, coù kinh nghieäm laâu naêm, chuyeân taâm vôùi ngheà nghieäp coøn quaù ít; - Hôïp ñoàng xuaát khaåu naám thöôøng khoâng ñuû veà soá löôïng vaø chaát löôïng thaáp daãn ñeán maát loøng tin vôùi khaùch haøng nöôùc ngoaøi. + Caùc thieát bò, coâng ngheä troàng naám nhaäp khaåu cuûa nöôùc ngoaøi khoâng phuø hôïp vôùi Vieät Nam veà ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá, xaõ hoäi; coâng ngheä nuoâi troàng vaø heä thoáng thieát bò khoâng ñoàng boä.
+ Coâng taùc nghieân cöùu veà coâng ngheä choïn, taïo gioáng, coâng ngheä nuoâi troàng caùc loaïi naám aên ñaït naêng suaát cao, ôû caùc trung taâm nghieân cöùu vaø cô sôû saûn xuaát chöa ñöôïc chuù troïng. + Vieäc tuyeân truyeàn, phoå bieán, höôùng daãn veà giaù trò dinh döôõng vaø caùch aên naám treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng coøn quaù ít. Phaàn lôùn ngöôøi Vieät Nam chæ bieát aên naám höông, moäc nhó, naám rôm, naám ñoâng coâ, caùc loaïi naám khaùc coù khi chöa bao giôø nhìn thaáy, trong khi ñoù ngöôøi nöôùc ngoaøi ñaõ aên naám môõ, naám soø, naám rôm... töø haøng traêm naêm nay. + Hieän töôïng “ tranh mua, tranh baùn” ñoái vôùi caùc cô quan chöùc naêng laøm coâng taùc xuaát nhaäp khaåu naám ñaõ dieãn ra töông ñoái phoå bieán. Khaùch haøng nöôùc ngoaøi khai thaùc ñöôïc “ söï caïnh tranh khoâng laønh maïnh ” naøy ñeå eùp caáp, eùp giaù. Nhaø nöôùc chöa coù heä thoáng toå chöùc chæ ñaïo toång theå töø cô quan nghieân cöùu ñeán caùc cô sôû saûn xuaát, xuaát khaåu naám.
CHÖÔNG II: ÑAÙNH GIAÙ THÖÏC TRAÏNG PHAÙT TRIEÅN SAÛN XUAÁT NAÁM RÔM ÔÛ CAÙC TÆNH ÑBSCL TRONG THÔØI GIAN QUA. 2.1 Tình hình saûn xuaát naám rôm ôû caùc tænh ÑBSCL. Naám rôm coù teân khoa hoïc laø Volvariella volvacea laø loaïi naám aên, thích hôïp vôùi thôøi tieát noùng aåm vaø ñöôïc troàng nhieàu ôû caùc nöôùc Chaâu AÙ, Ñoâng Nam AÙ. Naám thöôøng moïc treân rôm raï neân coù teân chung laø naám rôm ( Straw mushroom ), laø loaïi naám aên ngon, coù höông vò haáp daãn. Caùc tænh Ñoàng baèng Soâng Cöûu Long vaø Mieàn Nam phaùt trieån ngheà troàng naám rôm raát nhanh. Saûn löôïng taêng theo caáp soá nhaân: töø tröôùc naêm 1990 môùi ñaït con soá vaøi traêm taán/ naêm, töø ñaàu ñeán giöõa thaäp nieân 90 ñaõ ñaït treân 100.000 taán/ naêm, chuû yeáu laø naám rôm, coøn laïi moät soá ít laø naám meøo. Naêm 1989 Xí nghieäp Lieân doanh cheá bieán thöïc phaåm MEKO, moät trong caùc xí nghieäp cuûa Lieân doanh vôùi nöôùc ngoaøi ñaàu tieân taïi Caàn Thô ñaõ phaùt trieån vuøng nguyeân lieäu naám rôm ôû caùc tænh Ñoàng baèng Soâng Cöûu Long, Xí nghieäp thaønh laäp moät cô sôû saûn xuaát nhaân gioáng meo naám rôm nguoàn goác töø meo gioáng Ñaøi Loan ñöa ra tieâu thuï, ñoàng thôøi cöû haøng traêm löôït caùn boä kyõ thuaät xuoáng caùc ñòa baøn höôùng daãn kyõ thuaät troàng naám rôm cho noâng daân. Phong traøo troàng naám rôm phaùt trieån maïnh taïi Caàn Thô taäp trung treân ñòa baøn caùc huyeän OÂ Moân, Thoát Noát, Long Myõ, Vò Thanh vaø moät soá xaõ ven thaønh phoá Caàn Thô. Tænh Ñoàng Thaùp taäp trung ôû Huyeän Lai Vung. Tænh Soùc Traêng taäp trung ôû caùc Huyeän Myõ Xuyeân, Long Phuù , Thaïnh Trò, Keá Saùch. Tænh Kieân Giang taäp trung ôû huyeän Taân Hieäp. Tænh Vónh Long taäp trung ôû caùc Huyeän Bình Minh, Vuõng Lieâm, Caàu Keø. Tænh Traø Vinh taäp trung ôû huyeän Traø Cuù. Vôùi phong traøo troàng naám lan nhanh töø moät
soá noâng daân ñöôïc höôùng daãn kyõ thuaät, nhöõng ngöôøi khaùc ñöôïc höôùng daãn kinh nghieäm laãn nhau, meo gioáng töø Xí nghieäp MeKo vôùi coâng suaát bình quaân 35.000 boïc meo gioáng/ ngaøy vaø caùc cô sôû meo gioáng ôû Vónh Long nhö Meo 52, Meo 55 cuõng khoâng ñuû cung caáp gioáng cho thò tröôøng. Nhieàu cô sôû saûn xuaát meo gioáng ra ñôøi nhö Meo Thaàn Noâng, Meo 4 Saøi Goøn, Meo Coâng Noâng, Meo 3 Chaùnh, Meo 2N , Meo ATK, Meo TSC, Meo Caàn Thô, Mekong, Meo 93, Meo 135, Meo Thaéng Lôïi, Meo Khuyeán Noâng, Meo 999, Meo Phong Phuù ... ôû ñòa baøn Caàn Thô. Meo 4N (Soùc Traêng). Meo soá 2, Meo 87, Meo Cöûu Long (Vónh Long). Saûn löôïng naám rôm ôû Caùc tænh Ñoàng baèng Soâng Cöûu Long taêng nhanh theo caáp soá nhaân. Nhieàu ñôn vò tham gia thu mua cheá bieán xuaát khaåu nhö Coâng ty Thöông Maïi Soùc Traêng, coâng ty Thöông Maïi Traø Vinh, Noâng Tröôøng Soâng Haäu, Coâng ty thuoác Saùt Truøng Caàn Thô , caùc ñôn vò Xuaát khaåu cuûa TP. Hoà Chí Minh, caùc cô sôû nhoû thu mua cheá bieán xuaát khaåu uyû thaùc qua caùc ñôn vò coù chöùc naêng xuaát nhaäp khaåu. Thò tröôøng naám rôm ôû Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long nhoän nhòp haún leân vaø trong ñoù ñaõ boäc loä nhieàu khuyeát ñieåm ôû nhieàu phía : - Caùc cô sôû saûn xuaát meo gioáng chaïy theo soá löôïng khoâng ñaûm baûo chaát löôïng gioáng. Caùc cô sôû nhoû saûn xuaát chaát löôïng keùm nhaùy nhaõn hieäu cuûa caùc cô sôû coù uy tín ñeå tieâu thuï treân thò tröôøng. Ngoaøi ra caùc cô sôû nhoû saûn xuaát gioáng baèng phöông phaùp caáy chuyeàn nhieàu caáp daãn ñeán naêng suaát ngaøy moät keùm daàn. Hieän nay caùc cô sôû meo laàn löôït giaûi theå chæ coøn 5 cô sôû hoaït ñoäng. - Trong caùc thôøi ñieåm saûn löôïng naám taêng nhieàu, caùc ñôn vò thu mua töø noâng daân vôùi giaù thaáp, eùp caáp, eùp giaù noâng daân, tröø tyû leä ngaäm nöôùc v.v…Caùc ñôn vò xuaát khaåu trong nöôùc caïnh tranh vôùi nhau baèng caùch giaûm giaù baùn ra thò tröôøng nöôùc ngoaøi. - Caùc thöông laùi mua gom naám cho nöôùc vaøo naám ngaäm nöôùc naëng kyù ñem baùn cho caùc ñôn vò cheá bieán xuaát khaåu.
Caùc caùch laøm ñoù ñaõ aûnh höôûng ñeán hieäu quaû ngöôøi troàng naám vaø caùc ñôn vò cheá bieán xuaát khaåu. Töø naêm 1998 ñeán naêm 2000 caùc ñôn vò thu mua khoâng ñaûm baûo giaù thu mua toái thieåu ñoái vôùi noâng daân, ngöôøi troàng bò thua loã, ñòa baøn troàng naám rôm ôû caùc tænh ÑB SCL ngaøy caøng thu heïp vaø caùc ñôn vò xuaát khaåu laøm aên thua loã laàn löôït giaûi theå. Hieän nay ñòa baøn troàng naám ôû caùc tænh ñaõ thu heïp, nhö : taïi Caàn Thô chæ coøn ôû Huyeän Thoát Noát , Long Myõ. Tænh Soùc Traêng coøn ôû huyeän Thaïnh Trò. Tænh Ñoàng Thaùp coøn ô’ Huyeän Lai Vung v.v… Tieàm naêng cung caáp naám rôm cuûa vuøng ÑB.SCL coøn raát lôùn nhöng chöa ñöôïc ñaùnh thöùc. 2.2 Ñieàu kieän töï nhieân, vaø caùc nguoàn löïc chuû yeáu veà taùc ñoäng ñeán phaùt trieån ngheà troàng naám rôm ôû ÑBSCL : 2.2.1 Vò trí ñòa lyù ÑBSCL roäng 39.574.500 ha, baèng 12% toång dieän tích Vieät Nam. Neáu so vôùi ñoàng baèng Soâng Hoàng (moät chaâu thoå ñöôïc boài ñaép laïi laàn thöù hai vaøo thôøi kyø ñoà ñaù môùi, caùch ñaây khoaûng vaøi chuïc ngaøn naêm). ÑBSCL coù tuoåi thaønh taïo xöa hôn nhieàu- ít nhaát cuõng caùch nay haøng chuïc trieäu naêm. ÑBSCL theå hieän taäp trung nhöõng tính chaát cuûa moät baùn ñaûo naèm trong vuøng gioù muøa nhieät ñôùi caän xích ñaïo, laø moät vuøng raát ña daïng veà sinh thaùi vaø nhöõng ñieàu kieän veà thieân nhieân vaãn thöôøng xuyeân bieán ñoåi. Tính ña daïng veà thieân nhieân cuûa tieåu vuøng naøy laø cô sôû thuaän lôïi cho söï phaùt trieån cuûa caùc ngaønh ngheà khaùc trong noâng nghieäp, nhö : nuoâi troàng vaø ñaùnh baét thuyû haûi saûn, chaên nuoâi, troàng röøng vaø thu löôïm caùc ñaëc saûn töø röøng. 2.2.2 Khí haäu thuûy vaên. Khoâng gioáng nhö nhöõng tam giaùc chaâu khaùc, ÑBSCL coù hình theå moät baùn ñaûo, ba maët ñeàu giaùp bieån, chòu taùc ñoäng cuûa caùc heä thoáng bieån vaø cheá ñoä thuyû trieàu khaùc bieät nhau- ôû phía taây vôùi vònh Thaùi Lan, vaø ôû phía ñoâng vôùi bieån
Ñoâng. Coù ñeán 90% löôïng möa haøng naêm taäp trung vaøo caùc thaùng muøa möa. ÑBSCL laø vuøng duy nhaát cuûa caû nöôùc raát ít chòu taùc ñoäng tröïc tieáp cuûa baõo. Naèm trong vuøng nhieät ñôùi caän xích ñaïo, khí haäu ôû ñaây noùng aám quanh naêm. Nhieät ñoä trung bình trong naêm khoaûng 270 C cao nhaát khoâng quaù 350C, thaáp nhaát khoâng döôùi 250 C. Toång soá giôø naéng trong naêm cao, khoaûng 2.400- 2.800 giôø. Löôïng böùc xaï doài daøo vaø gaàn nhö ñöôïc traûi ñeàu quanh naêm ( cao nhaát khoaûng 450 calo/cm2/ngaøy). ÑBSCL quaû thaät ñaõ ñöôïc thieân nhieân öu ñaõi vôùi khí haäu oån ñònh, raát thuaän lôïi cho hoaït ñoäng soáng cuûa daân cö vaø cho vieäc canh taùc noâng nghieäp, vaø moät soá loaøi naám aên cuõng coù ñieàu kieän thích hôïp ñeå phaùt trieån, trong ñoù coù caùc loaïi naám, nhö : naám rôm , naám meøo, naám baøo ngö. Baûng 3 : Ñieàu kieän moâi tröôøng caàn cho taêng tröôûng vaø phaùt trieån cuûa : NAÁM RÔM : Nuoâi uû tô naám Ra quaû theå YEÁU TOÁ Khoaûng bieán thieân Toái thích Khoaûng bieán thieân Toái thích Nhieät ñoä 15-400C 35 + 20C 20-250C 30 + 20C Aåm ñoä 60 –70 % 7 + 5% 80-100% 90+ 5% PH 6-7 6,5 6-7 6,5 NAÁM MEØO : YEÁU TOÁ Nuoâi uû tô naám Ra quaû theå Nhieät ñoä 25 – 320C 23 - 28 0C Aåm ñoä 40 - 70% 85 - 95% PH 4,5 - 8,5 6,5 - 7,5 Aùnh saùng Khoâng caàn Caàn cho phaùt trieån bình thöôøng
NAÁM BAØO NGÖ : Loaøi naám baøo ngö Nhieät ñoä thích hôïp Nhieät ñoä thích Nhieät ñoä cho cho taêng tröôûng tô hôïp ra naám pheùp saûn xuaát P.cortinatus 27 – 320C 280C 30 + 50C P.cystidiosus 27 – 320C 25 - 280C 30 + 20C P.tuber-regium 350C 28 –300C - Taøi nguyeân nöôùc : Soâng Mekong vôùi chieàu daøi 4.200 km, toång löôïng nöôùc moãi naêm khoaûng 466 tyû meùt khoái – laø con soâng lôùn haøng thöù 10 treân theá giôùi. Löu löôïng trung bình cuûa heä thoáng soâng Cöûu Long laø 10.700m3/giaây. Vaøo muøa luõ löu löôïng taêng leân ñeán gaàn 5 laàn möùc trung bình , cao nhaát laø ôû thaùng 8 – thaùng 10, coù khi leân tôùi 53.000 m3/giaây. Vaøo muøa kieät löu löôïng giaûm xuoáng raát thaáp, nhaát laø caùc thaùng ba – thaùng naêm, coù khi thaáp xuoáng coøn 2.000m3/ giaây. Trong tình hình ñoù vieäc laáy ngoït töôùi cho caây troàng bò haïn cheá nhieàu, ñaëc bieät laø trong muøa khoâ. Nhöõng maâu thuaãn giöõa uùng vaø haïn , giöõa soâng vaø bieån taäp trung laïi thaønh moái maâu thuaãn toång hôïp vaø cô baûn nhaát cuûa ÑBSCL: Maâu thuaãn giöõa ñaát vaø nöôùc. Ñaëc ñieåm naøy cuõng aûnh höôûng ñeán thôøi vuï troàng naám rôm cuõng nhö ñoái vôùi caùc loaïi caây troàng khaùc. Vuï naám sau thu hoaïch luùa heø thu khoaûng thaùng 9-12 chæ coù theå troàng treân neàn cao hoaëc treân líp vöôøn coù bôø bao ôû caùc ñòa baøn, nhö Thoát Noát, OÂ moân, Long Myõ, Vò Thanh (Caàn Thô), Lai Vung ( Ñoàng Thaùp). Vuï naám sau thu hoaïch luùa ñoâng xuaân thöôøng moät soá vuøng thieáu nöôùc nhö Traø Cuù(Traø Vinh), Long Phuù, Myõ Xuyeân ( Soùc Traêng).