Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Đổi mới phương pháp thanh tra tại chỗ nghiệp vụ tín dụng của thanh tra ngân hàng nhà nước đối với các ngân hàng thương mại cổ phần trên địa bàn TP.HCM

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:92

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Qua việc phân tích mục đích, chức năng nhiệm vụ quyền hạn, đối tượng thanh tra, phương thức hoạt động của Thanh tra ngân hàng trong thời gian qua để nhận ra những vấn đề còn tồn tại, thiếu sót; Nghiên cứu hoạt động quản trị rủi ro tín dụng của các Ngân hàng thương mại để từ đó đề xuất phương pháp thanh tra mới đạt được mục đích của thanh tra ngân hàng là đánh giá hoạt động, ngăn ngừa và cảnh báo rủi ro.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Đổi mới phương pháp thanh tra tại chỗ nghiệp vụ tín dụng của thanh tra ngân hàng nhà nước đối với các ngân hàng thương mại cổ phần trên địa bàn TP.HCM

1 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP HOÀ CHÍ MINH _____________________________________ Phaïm Thò Haèng ÑOÅI MÔÙI PHÖÔNG PHAÙP THANH TRA TAÏI CHOÃ NGHÒEÂP VUÏ TÍN DUÏNG CUÛA THANH TRA NGAÂN HAØNG NHAØ NÖÔÙC ÑOÁI VÔÙI CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI COÅ PHAÀN TREÂN ÑÒA BAØN TP.HCM LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ TP.HCM -Naêm 2005
2 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP HOÀ CHÍ MINH _____________________________________ Phaïm Thò Haèng ÑOÅI MÔÙI PHÖÔNG PHAÙP THANH TRA TAÏI CHOÃ NGHÒEÂP VUÏ TÍN DUÏNG CUÛA THANH TRA NGAÂN HAØNG NHAØ NÖÔÙC ÑOÁI VÔÙI CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI COÅ PHAÀN TREÂN ÑÒA BAØN TP.HCM Chuyeân ngaønh : Kinh teá taøi chính – Ngaân haøng Maõ soá : 60.31.12 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC PGS-TS PHAÏM VAÊN NAÊNG TP.HCM -Naêm 2005
3 MUÏC LUÏC CHÖÔNG I: NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN VEÀ HOAÏT ÑOÄNG THANH TRA NGAÂN HAØNG VAØØ HOAÏT ÑOÄNG QUAÛN TRÒ RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI COÅ PHAÀN ..........................................................9 1.1. Thanh tra ngaân haøng. ............................................................................9 1.1.1. Muïc ñích Thanh tra ngaân haøng...........................................................9 1.1.2. Chöùc naêng, nhieäm vuï, quyeàn haïn cuûa TTNH. .................................11 1.1.3. Ñoái töôïng cuûa Thanh tra ngaân haøng. ...............................................11 1.1.5. Phöông thöùc hoaït ñoäng cuûa TTNH ...................................................12 1.1.5.1. GSTX.............................................................................................12 1.1.5.1.1. Muïc ñích. ................................................................................12 1.1.5.1.3. Thieát laäp heä thoáng giaùm saùt töø xa. ..........................................15 1.1.5.2. Thanh tra taïi choã (TTTC)...........................................................16 1.1.5.2.1. Muïc ñích yeâu caàu cuûa TTTC: .................................................16 1.1.5.2.2. Noäi dung thanh tra taïi choã: ....................................................17 1.1.5.2.3. Nhöõng noäi dung cuï theå trong TTTC:.......................................18 1.2. Toå chöùc cho vay vaø quaûn trò danh muïc cho vay: vaán ñeà caàn quan taâm cuûa hoaït ñoäng thanh tra. .................................................................................20 1.2.1. Heä thoáng toå chöùc cho vay. .................................................................21 1.2.2. Chính saùch cho vay.............................................................................22 1.2.3. Quy trình cho vay. ..............................................................................23 1.3. Söï caàn thieát cuûa coâng taùc thanh tra ñoái vôùi hoaït ñoäng ngaân haøng.......26 Keát luaän chöông 1: ..........................................................................................29 CHÖÔNG II: THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG THANH TRA NGAÂN HAØNG TREÂN ÑÒA BAØN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH ..............................................30 2.1. Tình hình hoaït ñoäng cuûa caùc NHTMCP treân ñòa baøn TP.HCM ...........30 2.1.1. Quaù trình phaùt trieån cuûa NHTMCP . ...............................................30 2.1.2. Ñaùnh giaù dieãn bieán vaø cô caáu hoaït ñoäng caáp tín duïng. ...................31 2.2.3. Chaát löôïng cuûa hoaït ñoäng caáp tín duïng. ..........................................33 2.2. Thöïc traïng hoaït ñoäng thanh tra treân ñòa baøn TP.HCM .......................34 2.2.1. Hoaït ñoäng: ..........................................................................................34 2.2.2. Nhaân söï: ..............................................................................................35 2.2.3. Nhöõng quy ñònh phaùp lyù veà Thanh tra ngaân haøng:..........................37
4 2.2.3.1. Ñoái töôïng cuûa Thanh tra ngaân haøng. ..........................................37 2.2.3.2. Muïc ñính cuûa Thanh tra ngaân haøng............................................37 2.2.3.3. Noäi dung hoaït ñoäng cuûa Thanh tra ngaân haøng . .........................37 2.3. Phöông phaùp thanh tra taïi choã nghieäp vuï tín duïng ñang thöïc hieän:....38 2.3.1. Thanh tra hoaït ñoäng cho vayï: ...........................................................39 2.3.2. Kieåm tra caùc cam keát ngoaïi baûng: ...................................................41 2.4. Nhöõng sai phaïm thöôøng gaëp trong TTTC nghieäp vuï tín duïng..............42 2.5. Keát quûa hoaït ñoäng cuûa TTNHNN............................................................44 2.5.1. Nhöõng maët ñaõ laøm ñöôïc cuûa TTNH. ................................................44 2.5.2. Nhöõng maët chöa ñöôïc cuûa hoaït ñoäng TTTC: ..................................46 2.6. Nguyeân nhaân cuûa nhöõng toàn taïi vaø haïn cheá trong hoaït ñoäng thanh tra taïi choã nghieäp vuï tín duïng cuûa Thanh tra NHNN. ........................................49 2.6.1. Nguyeân nhaân chuû quan töø chính TTNH : .........................................49 2.6.2. Nguyeân nhaân töø phía caùc TCTD:......................................................50 Keát luaän chöông 2: ..........................................................................................52 CHÖÔNG III: KIEÁN NGHÒ ÑOÅI MÔÙI PHÖÔNG PHAÙP THANH TRA TAÏI CHOÃ NGHIEÄP VUÏ TÍN DUÏNG CUÛA THANH TRA NGAÂN HAØNG NHAØ NÖÔÙC ÑOÁI VÔÙI CAÙC NHTMCP.......................................................................53 3.1. Nhöõng thaùch thöùc cuûa tieán trình hoäi nhaäp cuûa heä thoáng NH VN. ........53 3.1.1. Thaùch thöùc. .........................................................................................53 3.1.2. Söï phaùt trieån maïnh meõ caû veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa caùc TCTD trong cô cheá môùi ñoøi hoûi phaûi ñoåi môùi maïnh meõ hôn coâng taùc cuûa TTNH . ......................................................................................................................53 3.2. Quan ñieåm ñoåi môùi phöông phaùp thanh tra taïi choã nghieäp vuï tín duïng taïi caùc NHTMCP: ............................................................................................56 3.3. Kieán nghò ñoåi môùi phöông phaùp thanh tra taïi choã nghieäp vuï tín duïng cuûa TTNH Nhaø nöôùc ñoái vôùi caùc TCTD.........................................................58 3.3.1. Kieán nghò veà phöông phaùp ñaùnh giaù ruûi ro khi TTTC nghieäp vuï tín duïng: .............................................................................................................58 3.3.1.1. Ñaùnh giaù qui trình quaûn lyù tín duïng...........................................58 3.3.1.1.1. Ñaùnh giaù chính saùch vaø thuû tuïc cho vay:................................59 3.3.1.1.2. Xem xeùt quy trình cho vay:......................................................61 3.3.1.1.3. Phaân tích nguoàn nhaân löïc:......................................................62 3.3.1.1.4. Vaán ñeà quaûn trò danh muïc cho vay: ........................................62 3.3.1.2. Qui trình kyõ thuaät tieán haønh thanh tra lieân quan ñeán ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng. .........................................................................................63
5 3.3.1.2.1. Laäp keá hoaïch thanh tra cho vay:.............................................63 3.3.1.2.2. Choïn ñoái töôïng kieåm tra. ........................................................64 3.3.1.2.3. Xaùc ñònh moác vaø löïa choïn khaùch haøng ñieån hình ñeå kieåm tra: ...............................................................................................................65 3.3.1.2.4. Phaân tích töøng khoaûn cho vay: ...............................................65 3.3.1.2.5. Keát luaän ñaùnh giaù, toång hôïp keát quaû: .....................................68 3.3.1.3. Ñaùnh giaù hoaït ñoäng cuûa kieåm tra noäi boä: ....................................71 3.3.2. Kieán nghò ñoái vôùi Thanh tra ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam........72 3.3.2.1. Caàn xaây döïng quy trình thanh tra taïi choã:..................................72 3.3.2.2. Xaây döïng soå tay Thanh tra ngaân haøng : ....................................73 3.3.2.3. Nhöõng giaûi phaùp taêng cöôøng cho yeáu toá con ngöôøi cuûa TTNH ñeå ñaùp öùng tieán trình hoäi nhaäp. .....................................................................73 3.3.3. Kieán nghò ñoái vôùi caùc TCTD .............................................................75 3.3.3.1. Taêng cöôøng coâng taùc kieåm soaùt, kieåm tra vaø kieåm toaùn noäi boä: ...................................................................................................................75 3.3.3.2. Taêng cöôøng naêng löïc quaûn lyù vaø kinh doanh cuûa caùn boä ngaân haøng: .........................................................................................................76 Keát kuaän chöông 3: .........................................................................................77 Keát luaän .............................................................................................................78 CAÙC BAÛNG BIEÅU THAM KHAÛO ...................................................................91
6 Lôøi noùi ñaàu 1. Lyù do löïa choïn ñeà taøi: Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn laø moät boä phaän khoâng theå thieáu trong hoaït ñoäng cuûa heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam. Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn ñaõ vaø ñang goùp phaàn vaøo söï nghieäp phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa caû nöôùc noùi chung vaø cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây söï phaùt trieån cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn ngaøy caøng maïnh meõ veà quy moâ hoaït ñoäng, veà taêng tröôûng voán, taêng tröôûng dö nôï vaø hieäu quaû hoaït ñoäng ngaøy caøng cao. Ngaân haøng Nhaø nöôùc Chi nhaùnh Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ vaø ñang coù nhöõng bieän phaùp tích cöïc trong hoaït ñoäng quaûn lyù ñeå ñaûm baûo hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn ñuùng phaùp luaät vaø an toaøn. Trong ñoù hoaït ñoäng cuûa Thanh tra ngaân haøng cuõng luoân phaán ñaáu tích cöïc ñeå hoaøn thaønh nhieäm vuï ñöôïc giao. Tuy nhieân trong thôøi gian qua, hoaït ñoäng quaûn lyù cuûa ngaân haøng nhaø nöôùc noùi chung vaø hoaït ñoäng thanh tra noùi rieâng ñoái vôùi caùc Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn chöa thöïc söï coù hieäu quaû. Maëc duø an toaøn heä thoáng coù ñaûm baûo nhöng vaãn coù moät soá ngaân haøng laâm vaøo tình traïng kieåm soaùt ñaëc bieät, phaûi duøng voán ngaân saùch ñeå chi traû tieàn göûi cho daân, phaûi saùt nhaäp vôùi ngaân haøng khaùc, vaø coù nhieàu vaán ñeà naûy sinh daãn ñeán hoaït ñoäng ngaân haøng keùm hieäu quaû nhöng ñöôïc phaùt hieän quaù muoän daãn ñeán nhöõng toån thaát cho nhaø nöôùc. Ñaây cuõng phaàn naøo coù traùch nhieäm cuûa thanh tra ngaân haøng, coù theå noùi hoaït ñoäng thanh tra ngaân haøng chöa thöïc söï coù hieäu quaû. Trong thôøi gian qua hoaït ñoäng thanh tra ngaân haøng cuõng coù raát nhieàu khoù khaên vöôùng maéc vaø nhöõng baát caäp laøm aûnh höôûng ñeán hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa
7 thanh tra ngaân haøng: nhö vaán ñeà toå chöùc hoaït ñoäng, cô cheá chính saùch, vaán ñeà veà phaùp luaät, vaán ñeà veà con ngöôøi…chöa theo kòp vôùi yeâu caàu phaùt trieån cuûa heä thoáng ngaân haøng noùi chung vaø ngaân haøng thöông maïi coå phaàn noùi rieâng. Ñaëc bieät laø phöông phaùp thanh tra taïi choã nghieäp vuï tín duïng cuûa thanh tra ngaân haøng ñoái vôùi caùc Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn coøn mang tính truyeàn thoáng, chöa ñi saâu vaøo ñaùnh giaù hoaït ñoäng hoaït ñoäng cuûa nghieäp vuï tín duïng maø chæ döøng laïi ôû vieäc phaùt hieän vaø xöû lyù theo thaåm quyeàn nhöõng sai phaïm, khoâng mang tính chaát ngaên ngöøa vaø caûnh baùo ruûi ro. Töø nhöõng vaán ñeà treân Luaän vaên xin trình baøy ñeà taøi “ Ñoåi môùi phöông phaùp thanh tra taïi choã nghieäp vuï tín duïng cuûa Thanh tra Ngaân haøng Nhaø nöôùc ñoái vôùi caùc Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn treân ñòa baøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh”, töø ñoù ñöa ra nhöõng kieán nghò ñoåi môùi phöông phaùp laøm vieäc, maø thöïc chaát laø chuyeån töø phöông phaùp thanh tra tuaân thuû sang phöông phaùp ñaùnh giaù ruûi ro hoaït ñoäng, vôùi hy voïng seõ mang laïi hieäu quaû cao cho hoaït ñoäng thanh tra khi tieán haønh thanh tra taïi caùc Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn. 2. Muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi. Qua vieäc phaân tích muïc ñích, chöùc naêng nhieäm vuï quyeàn haïn, ñoái töôïng thanh tra, phöông thöùc hoaït ñoäng cuûa Thanh tra ngaân haøng trong thôøi gian qua ñeå nhaän ra nhöõng vaán ñeà coøn toàn taïi, thieáu soùt; Nghieân cöùu hoaït ñoäng quaûn trò ruûi ro tín duïng cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi ñeå töø ñoù ñeà xuaát phöông phaùp thanh tra môùi ñaït ñöôïc muïc ñích cuûa thanh tra ngaân haøng laø ñaùnh giaù hoaït ñoäng, ngaên ngöøa vaø caûnh baùo ruûi ro. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu: - Nhöõng vaán ñeà cô baûn veà thanh tra ngaân haøng, ñaëc bieät laø phöông phaùp thanh tra ñang ñöôïc aùp duïng. - Phaïm vi chuû yeáu veà thanh tra ngaân haøng, ñoàng thôøi coù ñeà caäp ñeán hoaït ñoäng quaûn trò ruûi ro cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi nhaèm ñaït ñöôïc muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi.
8 4. Phöông phaùp nghieân cöùu: - Söû duïng bieän phaùp duy vaät bieän chöùng, duy vaät lòch söû, keát hôïp giöõa lyù luaän vaø thöïc tieãn tö duy loâgic ñeå phaân tích chöùng minh. - Aùp duïng phöông phaùp phaân tích thoáng keâ, ñieàu tra toång hôïp ñeå so saùnh ñaùnh giaù. 5. Ñoùng goùp môùi cuûa Ñeà taøi: Phaân tích ñaùnh giaù thöïc traïng coâng taùc thanh tra cuûa ngaân haøng nhaø nöôùc trong thôøi gian qua chuù troïng noäi dung veà phöông phaùp thanh tra truyeàn thoáng ñeå thaáy ñöôïc nhöõng khoù khaên, toàn taïi vaø baát caäp so vôùi yeâu caàu môùi; treân cô sôû ñoù ñeà xuaát phöông phaùp thanh tra môùi phuø hôïp vôùi muïc tieâu ñeà ra. 6. Boá cuïc cuûa Luaän vaên: goàm 03 chöông. ¾ Chöông I: Nhöõng vaán ñeà lyù luaän veà hoaït ñoäng thanh tra ngaân haøng vaøø hoaït ñoäng quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn ¾ Chöông II: Thöïc traïng hoaït ñoäng thanh tra ngaân haøng treân ñòa baøn thaønh phoá hoà chí minh ¾ Chöông III: Kieán nghò ñoåi môùi phöông phaùp thanh tra taïi choã nghieäp vuï tín duïng cuûa thanh tra ngaân haøng nhaø nöôùc ñoái vôùi caùc nhtmcp
9 CHÖÔNG I: NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN VEÀ HOAÏT ÑOÄNG THANH TRA NGAÂN HAØNG VAØØ HOAÏT ÑOÄNG QUAÛN TRÒ RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI COÅ PHAÀN 1.1. Thanh tra ngaân haøng. Thanh tra ngaân haøng laø TTNN chuyeân ngaønh veà ngaân haøng, ñöôïc toå chöùc thaønh heä thoáng thuoäc boä maùy NHNN VN vaø coù con daáu rieâng. TTNH laø cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc, thöïc hieän chöùc naêng thanh tra, kieåm tra, thuoäc nhieäm vuï quaûn lyù nhaø nöôùc noùi chung treân lónh vöïc tieàn teä vaø hoaït ñoäng ngaân haøng, laø ñôn vò quaûn lyù vi moâ ñoái vôùi caùc TCTD. Toå chöùc thanh tra laø toå chöùc khoâng tham gia vaøo vieäc kinh doanh ngaân haøng, song laïi coù moái quan heä saâu saéc tôùi tình traïng kinh doanh ñoù. Thanh tra luoân gaén lieàn vôùi quy trình hoaït ñoäng ôû töøng böôùc, töøng khaâu. 1.1.1. Muïc ñích Thanh tra ngaân haøng. - Moät laø, ñaûm baûo NHTM hoaït ñoäng ñuùng kyû cöông phaùp luaät Nhaø nöôùc. Taát caû caùc nöôùc treân theá giôùi coù hoaït ñoäng ngaân haøng, thì ñeàu phaûi coù moät heä thoáng phaùp luaät ñeå ñieàu chænh caùc hoaït ñoäng ñoù. Ñoái vôùi nhöõng nöôùc khaùc nhau thì phaïm vi cuõng nhö ñoái töôïng maø phaùp luaät ñieàu chænh hoaït ñoäng ngaân haøng cuõng khaùc nhau. Caên cöù yeâu caàu nhieäm vuï töøng thôøi kyø, ñaëc thuø rieâng ñoái vôùi moãi ngaân haøng maø TTNH coù theå ñi saâu vaøo töøng noäi dung. Nhöng noùi chung taát caû caùc maët nghieäp vuï ñeàu phaûi ñöôïc thanh tra, nhaèm taêng cöôøng söï tuaân thuû phaùp luaät cuûa caùc NHTM. Thoâng qua hoaït ñoäng thanh tra, NHNN ñaõ goùp phaàn giöõ cho caùc NHTM hoaït ñoäng moät caùch laønh maïnh ñuùng khuoân khoå nhaø nöôùc. - Hai laø, baûo veä quyeàn lôïi vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa ngöôøi göûi tieàn. Ñeå baûo veä quyeàn lôïi cho ngöôøi göûi tieàn hôïp phaùp, vaø cuõng chính vì an toaøn heä thoáng ngaân haøng moät trong nhöõng bieän phaùp laø NHTW phaûi thöôøng xuyeân
10 thanh tra caùc TCTD vaø hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa toå chöùc khaùc theo nhöõng noäi dung: voán, chaát löôïng taøi saûn coù, thu nhaäp, chi phí, khaû naêng ñieàu haønh vaø khaû naêng thanh toaùn. Qua thanh tra, phaùt hieän ñöôïc nhöõng sai laàm, vi phaïm nguyeân taéc theå leä cheá ñoä cuûa Nhaø nöôùc, cuûa ngaønh ñeå töø ñoù coù nhöõng bieän phaùp ngaên chaën, kieán nghò, xöû lyù theo thaåm quyeàn; phaùt hieän nhöõng ñieåm baát hôïp lyù giöõa caùc vaên baûn chæ ñaïo vôùi thöïc teá naûy sinh, qua ñoù giuùp cho vieäc ban haønh caùc vaên baûn cuûa caáp treân phuø hôïp vôùi thöïc teá hôn. Chæ coù nhö vaäy thì quyeàn lôïi hôïp phaùp cuûa ngöôøi göûi tieàn môùi baûo ñaûm, vaø ngöôøi göûi tieàn môùi thöïc söï yeân taâm khi göûi tieàn vaøo baát kyø NH naøo maø hoï muoán - Ba laø, phoái hôïp trong vieäc baûo hieåm tieàn göûi. Raát nhieàu nöôùc treân theá giôùi, Chính phuû coù quyõ baûo hieåm tieàn göûi ngaân haøng. Neáu ngaân haøng bò thua loã, daãn ñeán phaù saûn khoâng traû ñöôïc nôï cho khaùch haøng thì Chính phuû phaûi duøng quyõ baûo hieåm tieàn göûi hoaëc caùc bieän phaùp khaùc ñeå boài hoaøn thieät haïi cho khaùch haøng. Tröôùc khi thöïc hieän bieân phaùp naøy thì phaûi tieán haønh thanh tra ñeå xaùc ñònh laïi thöïc taïi taøi chính cuûa ngaân haøng, xaùc ñònh nôï vôùi khaùch haøng, thanh lyù taøi saûn ngaân haøng. Ngöôøi göûi tieàn ñöôïc boài thöôøng thieät haïi töø soá taøi saûn ñöôïc thanh lyù vaø quyõ baûo hieåm tieàn göûi. Coâng taùc thanh tra mang tính phoøng ngöøa laø chính do ñoù noù coù ñieàu kieän ñeå keát hôïp chaët cheõ nhaèm muïc ñích phaùt hieän vaø ngaên chaên moïi vaán ñeà coù theå xaûy ra tröôùc khi phaùt sinh haäu quaû nghieâm troïng. - Boán laø, phoøng ngöøa hoaûng loaïn ngaân haøng. Ñeå ngaên ngöøa söï hoaûng loaïn caàn: taêng cöôøng TT, kieåm tra nhaèm phaùt hieän ngay töø ñaàu nhöõng daáu hieäu daãn ñeán söï ñoå vôõ ñeå coù bieän phaùp xöû lyù höõu hieäu. Ñoái vôùi moãi ngaân haøng, toå chöùc phi ngaân haøng vaø hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa caùc toå chöùc khaùc, phaùt hieän sôùm nhöng vi phaïm, nhöõng leäch laïc, giuùp cho ngöôøi
11 quaûn lyù, ñieàu haønh ñöa ra caùc quyeát ñònh ñuùng ñaén, kòp thôøi, ñaûm baûo söï phaùt trieån beàn vöõng, oån ñònh, kinh doanh coù hieäu quaû. 1.1.2. Chöùc naêng, nhieäm vuï, quyeàn haïn cuûa TTNH. - TTNH coù chöùc naêng cô baûn laø chöùc naêng thanh tra chuyeân ngaønh veà NH. Theo Phaùp leänh thanh tra naêm 1990 vaø Luaät khieáu naïi toá caùo, TTNN caùc caáp coù chöùc naêng thanh tra vieäc thöïc hieän chính saùch, phaùp luaät, nhieäm vuï, keá hoaïch Nhaø nöôùc cuûa caùc cô quan, toå chöùc, caù nhaân; xem xeùt kieán nghò caùc caáp coù thaåm quyeàn giaûi quyeát caùc khieáu naïi, toá caùo. Theo Nghò ñònh soá 91/1999/NÑ-CP, ngaøy 4/9/1999 cuûa Chính phuû vaø Thoâng tö soá 04/2000/TT-NHNN3, ngaøy 28/3/2000 cuûa Thoáng ñoác NHNN, thì TTNH laø TTNN chuyeân ngaønh veà NH, ñöôïc toå chöùc thaønh heä thoáng thuoäc boä maùy NHNNVN. - Nhöõng noäi dung cuï theå trong tieán haønh caùc cuoäc thanh tra, kieåm tra theå hieän trong thoâng tö soá 04/2000/TT-NHNN3, ngaøy 28/03/2000 cuûa Thoáng ñoác NHNN: vieäc chaáp haønh phaùp luaät veà tieàn teä vaø hoaït ñoäng ngaân haøng, vieäc thöïc hieän caùc quy ñònh trong giaáy pheùp hoaït ñoäng ngaân haøng ñoái vôùi caùc ñoái töôïng quy ñònh vaø theo quy ñònh cuûa phaùp luaät veà thanh tra. Thaåm tra, xaùc minh, keát luaän, kieán nghò vieäc giaûi quyeát khieáu naïi, toá caùo theo quy ñònh cuûa Luaät khieáu naïi, toá caùo lieân quan ñeán toå chöùc vaø hoaït ñoäng ngaân haøng; tham möu giuùp Thoáng ñoác NHNN chæ ñaïo coâng taùc phoøng ngöøa vaø ñaáu tranh choáng tham nhuõng trong Ngaønh ngaân haøng. Phaùt hieän, ngaên ngöøa vaø xöû phaït vi phaïm haønh chính theo thaåm quyeàn; kieán nghò caùc cô quan coù thaåm quyeàn xöû lyù vi phaïm phaùp luaät veà tieàn teä vaø hoaït ñoäng ngaân haøng. Kieán nghò Thoáng ñoác NHNN, giaùm ñoác chi nhaùnh NHNN tænh, thaønh phoá vaø caùc cô quan, toå chöùc coù thaåm quyeàn khaùc thöïc hieän caùc bieän phaùp baûo ñaûm thi haønh phaùp luaät veà tieàn teä vaø hoaït ñoäng ngaân haøng. 1.1.3. Ñoái töôïng cuûa Thanh tra ngaân haøng.
12 Theo quy ñònh phaùp luaät hieän haønh ôû nöôùc ta, ñoái töôïng cuûa TTNH bao goàm: - Toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa TCTD, goàm: + Caùc TCTD Nhaø nöôùc, goàm: NHTM, NH phaùt trieån, NH ñaàu tö, NH chính saùch vaø TCTD phi ngaân haøng. + Caùc TCTD coå phaàn cuûa Nhaø nöôùc vaø cuûa nhaân daân. + Caùc TCTD nöôùc ngoaøi ñöôïc pheùp hoaït ñoäng taïi VN. + Caùc TCTD hôïp taùc. - Hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa caùc toå chöùc khoâng phaûi laø TCTD ñöôïc NHNN caáp giaáy pheùp. - Caùc cô quan Nhaø nöôùc, caùc toå chöùc kinh teá xaõ hoäi vaø caùc caù nhaân trong vieäc thöïc hieän caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät veà tieàn teä, tín duïng vaø hoaït ñoäng NH. 1.1.5. Phöông thöùc hoaït ñoäng cuûa TTNH 1.1.5.1. GSTX. 1.1.5.1.1. Muïc ñích. Heä thoáng GSTX ñöôïc thieát laäp nhaèm muïc ñích thöïc hieän moät soá muïc tieâu. Muïc tieâu quan troïng nhaát laø söû duïng noù nhö moät phöông tieän baùo tröôùc. Qua phaân tích caùc chæ soá taøi chính chuû choát cuûa NH vaø caùc soá lieäu khaùc coù trong caùc baùo caùo ñònh kyø göûi ñeán thanh tra phaùt hieän nhöõng khoù khaên taøi chính cuûa NH ñang noåi leân. Trong nhieàu tröôøng hôïp do phaùt hieän sôùm nhöõng khoù khaên taøi chính ñeå xöû lyù kòp thôøi nhaèm cöùu moät NH khoûi saäp ñoå, thay vì phaùt hieän quaù muoän khoâng cöùu caùnh ñöôïc tình hình. Heä thoáng GSTX cuõng coù theå goùp phaàn söû duïng coù hieäu quaû hôn nguoàn löïc thanh tra, daønh öu tieân thanh tra caùc NH ñang gaëp khoù khaên hoaëc nhöõng NH maø ruûi ro ñang gia taêng ñaùng keå. Nhöõng ñieåm saün coù trong baùo caùo vaø phaân tích GSTX giuùp ích cho TTV kieåm tra taïi choã, taäp trung vaøo xaùc lónh vöïc ñang coù vaán ñeà caàn ñöôïc quan taâm xem xeùt.
13 ÔÛ möùc ñoä toång hôïp hôn, heä thoáng GSTX ñöôïc TTNH söû duïng ñeå giaùm saùt thöïc traïng hoaït ñoäng taøi chính toaøn heä thoáng NH hoaëc baát kyø moät nhoùm NH naøo theo taàm côõ hoaëc khu vöïc ñòa lyù. Trong moät soá tröôøng hôïp, nhöõng soá lieäu toång hôïp coù theå neâu cho TTTC baèng chöùng ban ñaàu veà nhöõng bieán ñoåi quan troïng veà tình traïng taøi chính cuûa heä thoáng NH, ñoøi hoûi nhöõng thay ñoåi kòp thôøi chính saùch thanh tra. Soá lieäu qua GSTX coù theå söû duïng cho muïc tieâu xaùc ñònh ruûi ro cuûa NH ôû nhöõng lónh vöïc kinh teá naøo ñoù nhö noâng nghieäp, thöông maïi, baát ñoäng saûn… Heä thoáng GSTX taäp trung vaøo tính ña daïng cuûa caùc chæ soá taøi chính bao goàm caùc lónh vöïc quan troïng nhö thu nhaäp, chaát löôïng taøi saûn Coù, voán vaø quó döï tröõ, khaû naêng thanh toaùn. Trong ñaùnh giaù ñieàu kieän vaø hoaït ñoäng moät NH, caùc nhaø phaân tích löôïc xeùt caû möùc ñoä cuûa caùc chæ soá hieän haønh vaø dieãn bieán ôû caùc ñònh kyø baùo caùo tröôùc. Toùm laïi, muïc tieâu chính cuûa heä thoáng GSTX laø söû duïng ñeå hoã trôï cho TTTC, chöù khoâng phaûi thay theá noù. Thoâng tin chính xaùc laø yeáu toá then choát cuûa quaù trình giaùm saùt, caùc nhaø giaùm saùt phaûi lieân laïc thöôøng xuyeân vôùi caùc nhaø quaûn lyù ngaân haøng vaø naém baét ñöôïc caùc hoaït ñoäng cuûa caùc ñònh cheá; phaûi coù caùc phöông tieän ñeå thu thaäp ñieàu tra vaø phaân tích caùc baùo caùo veà söï an toaøn vaø thoáng keâ caùc nguoàn thu nhaäp cuûa caùc ngaân haøng treân cô sôû rieâng leû vaø toång hôïp; caùc nhaø giaùm saùt phaûi coù caùc phöông tieän pheâ chuaån caùc thoâng tin giaùm saùt moät caùch ñoäc laäp thoâng qua caùc cuoäc TTTC hay söû duïng kieåm toaùn vieân beân ngoaøi. Qua TTTC boå sung cho giaùm saùt töø xa nhöõng chaát löôïng cuûa cô caáu cho vay hoaëc chính saùch, thuû tuïc nghieäp vuï. Noùi moät caùch ñôn giaûn, GSTX vaø TTTC caàn ñöôïc xem xeùt nhö boå sung laãn nhau. Caû hai ñeàu ñöa ra nhöng thoâng tin höõu ích goùp phaàn vaøo tieán trình TTNH coù hieäu quaû. 1.1.5.1.2. Hoaït ñoäng GSTX. GSTX laø vieäc giaùn tieáp kieåm tra thoâng qua toång hôïp vaø phaân tích caùc baùo caùo ñeå ñaùnh giaù caùc noäi dung hoaït ñoäng cuûa TCTD. Veà cô baûn, GSTX laø moät heä
14 thoáng thoâng tin, ñoù laø vieäc söû duïng baûng caân ñoái keá toaùn vaø caùc chæ tieâu thoáng keâ ñònh kyø caùc TCTD ñeå nhöõng nhaø laøm coâng taùc quaûn lyù vó moâ cuûa NHNN naém moät caùch thöôøng xuyeân tình hình, nhaèm baùo ñoäng cho caùc nhaø laõnh ñaïo NHTM nhöõng vaán ñeà caàn thieát, hoaëc kieán nghò bieän phaùp khaéc phuïc thích hôïp, kòp thôøi; “chæ ñieåm “ cho thanh tra taïi choã nhöõng vaán ñeà troïng taâm, troïng ñieåm. Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù trong GSTX goàm: - Voán töï coù cuûa TCTD: Theo phöông thöùc naøy TTNH caên cöù vaøo caùc quy ñònh cuûa thoáng ñoác NHNN ñeå giaùm saùt veà voán töï coù ñoái vôùi TCTD. Ñoù laø höôùng tôùi vieäc giaùm saùt thöïc hieän caùc quy ñònh veà baûo ñaûm ñuû voán, caùc qui ñònh lieân quan ñeán quaûn lyù voán cuûa caùc TCTD. - Chaát löôïng taøi saûn coù: Chaát löôïng taøi saûn coù laø chæ tieâu toång hôïp nhaát phaûn aùnh khaû naêng beàn vöõng veà maët taøi chính, khaû naêng sinh lôøi cuõng nhö naêng löïc quaûn lyù cuûa moät NHTM. Tuyeät ñaïi ruûi ro voán trong hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä ñeàu taäp trung ôû taøi saûn coù cuûa moät TCTD. Chæ tieâu phaûn aùnh chaát löôïng taøi saûn coù ôû ñaây laø vieäc xem xeùt, ñaùnh giaù tæ leä nôï xaáu ñaëc bieät laø caùc khoaûn nôï thuoäc nhoùm 5; sau ñoù laø xem xeùt ñaùnh giaù cô caáu taøi saûn coù... - Veà khaû naêng thanh toaùn, giaùm saùt döïa treân 2 tieâu chí sau: + Caùc NH phaûi baûo ñaûm duy trì thöôøng xuyeân moät tyû leä hôïp lyù giöõa taøi saûn Coù ñoäng vôùi toång soá tieàn göûi nhaèm ñaûm baûo khaû naêng thanh toaùn cuûa ngaân haøng. + Thöôøng xuyeân duy trì nguoàn tieàn maët vaø nguoàn tieàn göûi khoâng kyø haïn hoaëc caùc taøi saûn coù theå chuyeån ñoåi ngay thaønh tieàn maët töông öùng vôùi möùc chi trong 3 ngaøy laøm vieäc. - Veà khaû naêng sinh lôøi: giaùm saùt treân taøi khoaûn thu nhaäp vaø chi phí, caùc khoaûn thu phaûi laø ñích thöïc. Khaû naêng sinh lôøi ñöôïc phaân tích theo caùc nguoàn thu vaø chi chuû yeáu.
15 - Veà naêng löïc quaûn lyù: naêng löïc quaûn lyù cuûa Hoäi ñoàng quaûn trò vaø Ban ñieàu haønh laø moät yeáu toá quan troïng, coù taùc ñoäng quyeát ñònh ñeán söï phaùt trieån cuûa moät ngaân haøng. Tuy nhieân ñaây laø moät vaán ñeà phöùc taïp caàn phaûi keát hôïp nhieàu phöông phaùp, nhieàu yeáu toá ñeá ñaùnh giaù, nhö: thoâng qua nhaän xeùt veà chaáp haønh caùc quy ñònh an toaøn trong kinh doanh; quaûn lyù chaát löôïng taøi saûn; khaû naêng sinh lôøi... Quy trình GSTX ñöôïc thöïc hieän nhö sau: - Tieáp nhaän, khai thaùc vaø xöû lyù thoâng tin, döõ lieäu töø TCTD göûi ñeán qua maïng truyeàn tin cuûa NHNN. - Thöïc hieän phaân tích, ñaùnh giaù caùc soá lieäu baèng moät chöông trình phaàn meàm qua maùy vi tính. - Tieán haønh phaân tích, ñaùnh giaù, nhaän xeùt theo caùc tieâu chí treân. - Laäp baùo caùo keát quaû giaùm saùt göûi theo qui ñònh, ñoàng thôøi chuyeån cho caùc phoøng thanh tra taïi choã ñeå khai thaùc, theo doõi vaø söû duïng trong TTTC. - Caùc phoøng TTTC khai thaùc keát quaû laøm tö lieäu phuïc vuï TTTC hoaêc ñeå theo doõi; nhaéc nhôû, khuyeán caùo hoaëc xöû phaït vi phaïm haønh chính (neáu coù). Sau hôn 10 naêm thöïc hieän GSTX cho thaáy, phöông thöùc naøy ñaõ thöïc söï boå ích vaø laø phöông phaùp hieän ñaïi, ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu quaûn lyù ngaân haøng hieän nay ôû VN, ñaõ böôùc ñaàu phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá. Tuy nhieân vieäc thöïc hieän phöông thöùc naøy coøn khoâng ít khoù khaên, do ñoù hieäu quaû chöa cao bôûi GSTX laø moät phöông thöùc môùi ñöôïc aùp duïng ôû nöôùc ta, noäi dung vaø phöông phaùp giaùm saùt ñang ñöôïc tieáp tuïc hoaøn thieän, trong khi ñoù nhöõng ñieàu kieän ñeå thöïc hieän raát nhieàu baát caäp vaø haïn cheá. Hieän nay, GSTX ñöôïc toå chöùc thöïc hieän caû ôû NHNNTW vaø caùc chi nhaùnh NHNN tænh, thaønh phoá. 1.1.5.1.3. Thieát laäp heä thoáng giaùm saùt töø xa. Heä thoáng GSTX cuûa NHNN ñöôïc thöïc hieän theo Quyeát ñònh cuûa Thoáng ñoác NHNN soá 477/2004/QÑ-NHNN ngaøy 28/4/2004 veà vieäc ban haønh Cheá ñoä baùo caùo thoáng keâ aùp duïng ñoái vôùi caùc ñôn vò thuoäc NHNN vaø caùc TCTD bao goàm raát
16 nhieàu caùc baûng bieåu chæ tieâu coù lieân quan ñeán thöïc traïng taøi chính vaø hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng: dieãn bieán veà cô caáu taøi saûn Nôï, taøi saûn Coù; chaát löôïng tín duïng, baûo laõnh, huøn voán, lieân doanh…; khaû naêng thanh toaùn; tình hình thu nhaäp, chi phí vaø keát quaû kinh doanh…; vieäc thöïc hieän caùc quy cheá an toaøn cuûa NHNN. Töø nhöõng noäi dung chính ñaõ ñöôïc xaùc ñònh ñeå xaây döïng heä thoáng giaùm saùt, TTNH ñaõ xaây döïng moät chöông trình phaàn meàm giaùm saùt aùp duïng treân maùy vi tính. Töø nhöõng soá lieäu do caùc ngaân haøng baùo caùo, chöông trình giaùm saùt seõ töï ñoäng tính toaùn caùc chæ soá taøi chính caàn ñeå phaân tích töøng ngaân haøng, bao goàm caû phaân tích dieãn bieán vaø so saùnh vôùi caùc ngaân haøng trong nhoùm. 1.1.5.2. Thanh tra taïi choã (TTTC). TTTC laø phöông phaùp truyeàn thoáng, laø vieäc thanh tra ñöôïc toå chöùc taïi nôi laøm vieäc cuûa ñoái töôïng thanh tra treân cô sôû kieåm tra, caùc baùo caùo keá toaùn, thoáng keâ, caùc chöùng töø, taøi lieäu, soå saùch, hôïp ñoàng ... xem xeùt ñoái chieáu vôùi caùc vaên baûn chæ ñaïo, höôùng daãn thöïc hieän cô cheá, quy cheá cuûa ngaønh ...coù lieân quan ñeán hoaït ñoäng cuûa ñoái töôïng thanh tra. 1.1.5.2.1. Muïc ñích yeâu caàu cuûa TTTC: Thanh tra taïi choã nhaèm 4 muïc tieâu chính sau ñaây: - Ñaùnh giaù tình hình chaáp haønh phaùp luaät vaø caùc quy ñònh trong hoaït ñoäng kinh doanh vaø taøi chính cuûa ñoái töôïng thanh tra trong moät thôøi kyø nhaát ñònh. - Xem xeùt vieäc thöïc hieän caùc qui ñònh cuûa caáp treân. - Giuùp caùc NHTM thaáy ñöôïc nhöõng maët tích cöïc, nhöõng khuyeát ñieåm vaø toàn taïi, kieán nghò nhöõng bieän phaùp chaán chænh ñöa hoaït ñoäng ñuùng phaùp luaät, oån ñònh vaø phaùt trieån. - Qua kieåm tra phaùt hieän nhöõng vaán ñeà chöa hoaëc khoâng phuø hôïp vôùi thöïc tieãn naûy sinh lieân quan ñeán caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät, qua ñoù kieán nghò xaây döïng môùi, boå sung söûa ñoåi ñeå hoaøn thieän caùc quy cheá hoaït ñoäng cuûa ngaønh, cuûa Nhaø nöôùc.
17 Yeâu caàu cuûa TTTC: - Vieäc thanh tra, kieåm tra phaûi ñaûm baûo caùc quy ñònh taïi Luaät thanh tra vaø caùc vaên baûn khaùc coù lieân quan ñeán hoaït ñoäng thanh tra. - Töøng noäi dung thanh tra phaûi ñöôïc phaân tích ñaùnh giaù, keát luaän roõ raøng, chính xaùc. Caùc sai phaïm ñöôïc phaùt hieän trong quaù trình thanh tra phaûi keát luaän roõ ñuùng, sai, xaùc ñònh roõ nguyeân nhaân vaø traùch nhieäm cuûa taäp theå vaø caù nhaân coù lieân quan, töø ñoù coù kieán nghò vaø ñeà xuaát bieän phaùp xöû lyù cuï theå ñoái vôùi caù nhaân, ñôn vò coù sai phaïm. - Vieäc keát luaän xöû lyù vaø xöû lyù kieán nghò khi thanh tra phaûi ñaûm baûo ñuùng quy ñònh cuûa phaùp luaät hieän haønh, thöïc hieän nghieâm tuùc vieäc xöû phaït vi phaïm haønh chính theo thaåm quyeàn ñoái vôùi taäp theå vaø caù nhaân coù haønh vi vi phaïm veà tieàn teä vaø hoaït ñoäng ngaân haøng. Ñeà nghò caáp coù thaåm quyeàn ñình chæ nhöõng hoaït ñoäng nghieäp vuï cuûa caùc chi nhaùnh neáu vi phaïm phaùp luaät nghieâm troïng. TTTC ôû nöôùc ta thöôøng ñöôïc tieán haønh ñònh kyø (thöôøng laø moät naêm moät laàn) hoaëc ñoät xuaát tuyø theo yeâu caàu cuûa coâng taùc thanh tra vaø keát quaû theo doõi, phaân tích giaùm saùt vaø ñaùnh giaù ñoái vôùi ñoái töôïng cuûa TTNH. 1.1.5.2.2. Noäi dung thanh tra taïi choã: Noäi dung cuûa moät cuoäc TTTC theo ñònh kyø thöôøng ñöôïc quy ñònh roõ raøng trong ñeà cöông thanh tra. Ñeà cöông thanh tra ñöôïc xaây döïng töø khi laäp keá hoaïch thanh tra, phuø hôïp vôùi töøng loaïi hình TCTD vaø muïc tieâu, yeâu caàu cuûa cuoäc TT. - Noäi dung thanh tra ñònh kyø bao goàm; kieåm tra veà quaûn trò, ñieàu haønh; kieåm soaùt vaø kieåm toaùn noäi boä; kieåm tra nguoàn voán, chaát löôïng tín duïng, nghieäp vuï baûo laõnh, hoaït ñoäng kinh doanh ngoaïi teä, huøn voán lieân doanh, nghieäp vuï taøi chính, keá toaùn vaø caùc hoaït ñoäng khaùc (neáu coù). - Noäi dung thanh tra ñoät xuaát thöôøng chæ taäp trung moät trong nhöõng noäi dung caàn thieát tuyø yeâu caàu thöïc teá phaùt sinh ñeå xaùc ñònh noäi dung thanh tra.
18 1.1.5.2.3. Nhöõng noäi dung cuï theå trong TTTC: Noäi dung cuï theå veà TTTC cuûa NHNN ñoái vôùi caùc TCTD hoaït ñoäng taïi VN thôøi gian qua ñaõ thöïc hieän nhöõng vieäc nhö sau: * Ñaùnh giaù veà toå chöùc cuûa TCTD Treân cô sôû sô ñoà toå chöùc boä maùy, danh saùch nhaân vieân vaø tình hình hoaït ñoäng cuûa TCTD, TTV ñaùnh giaù söï phuø hôïp cuûa soá löôïng nhaân vieân vôùi quy moâ hoaït ñoäng cuûa TCTD, tính hôïp lyù cuûa vieäc saép xeáp boä maùy, ñaëc bieät laø vieäc toå chöùc kieåm soaùt noäi boä. Neáu TCTD ñöôïc toå chöùc moät caùch hôïp lyù, coù söï phoái hôïp roõ raøng, thoâng suoát giöõa caùc boä phaän nghieäp vuï, coù heä thoáng kieåm soaùt noäi boä vöõng maïnh thì ñoù laø daáu hieäu theå hieän coâng vieäc cuûa TCTD ñöôïc chæ ñaïo nghieâm tuùc vaø coù hieäu quaû cao. * Kieåm tra keá toaùn vaø phaân tích taøi saûn. Cô sôû ñeå kieåm tra caùc laø caùc taøi lieäu baùo caùo keá toaùn nhö: baûng keâ, chöùng töø, soå chi tieát caùc taøi khoaûn, soå caùi, baûng caân ñoái haøng ngaøy, thaùng... TTV caên cöù vaøo baûng caân ñoái, caùc soå phuï chi tieát vaø caùc loaïi baùo caùo cuûa TCTD vaøo thôøi ñieåm ñöôïc löïa choïn kieåm tra ñeå phaân tích vaø höôùng muïc tieâu kieåm tra keá toaùn vaøo moät soá taøi khoaûn deã bieán ñoäng nhö caùc taøi khoaûn treo treã, taøi khoaûn trung chuyeån, taøi khoaûn coù nhieàu nghi vaán (taøi khoaûn phaûi thu, phaûi traû laõi treo...). Ñeå tieän lôïi cho vieäc kieåm tra, caùc TTV laäp baûng caân ñoái toùm taét ñeå laøm cô sôû cho vieäc kieåm tra laàn löôït qua caùc phaàn keå caû noäi baûng vaø ngoaïi baûng. * Kieåm tra voán cuûa TCTD. + Voán huy ñoäng: Kieåm tra veà voán huy ñoäng laø ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä ruûi ro trong nghieäp vuï huy ñoäng voán cuûa TCTD. Ruûi ro ôû nghieäp vuï naøy thoâng thöôøng xaûy ra laø do söï cheânh leäch veà thôøi gian thanh toaùn. Ngoaøi ra, ôû nghieäp vuï naøy coù theå coù nhöõng phaùt sinh tieâu cöïc töø phía nhaân vieân TCTD nhö: tham oâ, taåy röûa tieàn hoaëc traû laõi khoáng ñeå ruùt tieàn cho caù nhaân...,
19 do ñoù phaûi kieåm tra chaët cheõ nhöõng khoaûn traû tieàn göûi vaø laõi giöõa caùc TCTD hoaëc traû khaùch haøng. + Voán cuûa TCTD (voán chuû sôû höõu): Kieåm tra veà voán cuûa caùc TCTD ñeà xaùc ñònh chính xaùc möùc voán thöïc teá cuûa TCTD. Neáu caùc khoaûn naøy bò loaïi tröø quaù lôùn coù theå laøm cho möùc voán cuûa TCTD thaáp hôn vôùi möùc voán toái thieåu qui ñònh vaø ñoù laø nguyeân nhaân daãn ñeán TCTD vi phaïm quy cheá veà an toaøn voán. * Kieåm tra, ñaùnh giaù chaát löôïng taøi saûn coù. Thoâng thöôøng, caùc vaán ñeà cuûa TCTD ñeàu baét ñaàu töø suy giaûm chaát löôïng taøi saûn Coù. Do ñoù, ñaùnh giaù chaát löôïng taøi saûn Coù cuûa TCTD laø moät trong nhöõng noäi dung quan troïng nhaát cuûa TTTC. + Kieåm tra caùc khoaûn cho vay: Trong caùc nghieäp vuï thuoäc taøi saûn coù, nghieäp vuï cho vay laø chuû yeáu (thöôøng chieám khoaûng 70-80% toång taøi saûn coù cuûa TCTD). Cho vay laø nghieäp vuï mang laïi lôïi nhuaän lôùn nhaát cho TCTD, nhöng noù cuõng laø nghieäp vuï chöùa nhieàu ruûi ro. Vì vaäy, thanh tra taïi choã caàn phaûi kieåm tra, ñaùnh giaù ñöôïc chính xaùc möùc ñoä ruûi ro cuûa caùc khoaûn cho vay cuûa caùc TCTD, töø ñoù ñöa ra nhöõng bieän phaùp giuùp TCTD phoøng ngöøa hoaëc xöû lyù kòp thôøi, haïn cheá nhöõng toån thaát coù theå xaûy ra. + Kieåm tra ngaân quyõ: kieåm tra ngaân quyõ nhaèm xem xeùt, ñaùnh giaù coâng taùc quaûn lyù ngaân quyõ vaø chính saùch hoaït ñoäng taøi chính cuûa TCTD. + Kieåm tra caùc khoaûn goùp voán, mua coå phaàn. Caùc noäi dung caàn laøm roõ laø: thuû tuïc vaø hoà sô goùp voán, mua coå phaàn; tyû leä goùp voán, nguoàn voán goùp; vaán ñeà choïn ñoái taùc huøn voán, mua coå phaàn, muïc ñích; vieäc cöû ngöôøi tham gia quaûn lyù, ñieàu haønh hoaït ñoäng cuûa toå chöùc maø TCTD coù goùp voán; hieäu quaû goùp voán, mua coå phaàn; vaán ñeà haïch toaùn, theo doõi. + Kieåm tra veà caùc taøi saûn Coù khaùc cuûa TCTD: ñaùnh giaù taøi saûn coá ñònh, kieåm ra caùc khoaûn phaûi thu, caùc taøi saûn Coù khaùc.
20 + Kieåm tra caùc cam keát ngoaïi baûng: kieåm tra söï thoáng nhaát veà soá lieäu giöõa caùc baùo caùo chi tieát vaø baùo caùo toång hôïp maø ngaân haøng ñaõ noäp cho thanh tra. * Kieåm tra hoat ñoäng kinh doanh ngoaïi teä: kieåm ra kinh doanh ngoaïi teä nhaèm xem xeùt vieäc chaáp haønh caùc qui ñònh veà quaûn lyù ngoaïi teä, ngaên ngöøa nhöõng hoaït ñoäng môø aùm vaø ruûi ro tyû giaù. TTV coù theå kieåm tra söï ñeàu ñaën cuûa caùc giao dòch, ñaët bieät laø tyû giaù ñaõ ñöôïc aùp duïng baèng caùch döïa treân caùc ñôn ñaët haøng cuûa khaùch haøng, caùc buùt toaùn ghi treân taøi khoaûn cuûa khaùch haøng, nhöõng giaáy baùo giao dòch töø caùc giao dòch kyù keát vôùi caùc NH khaùc vaø caùc tyû giaù hoái ñoaùi trong ngaøy. * Kieåm tra vieäc tuaân thuû phaùp luaät: treân cô sôû phaân tích, ñaùnh giaù caùc maët nghieäp vuï kinh doanh cuûa TCTD, ñoái chieáu vôùi caùc qui ñònh cuûa NHNN vaø caùc luaät lieân quan, TTV ñaùnh giaù vieäc tuaân thuû phaùp luaät, vieäc thöïc hieän caùc chính saùch phaùt trieån kinh teá cuûa Nhaø nöôùc cuûa TCTD ñöôïc thanh tra. * Kieåm tra hoaït ñoäng quaûn trò, ñieàu haønh laõnh ñaïo vuûa TCTD Treân cô sôû kieåm tra, ñaùnh giaù veà chaát löôïng vaø keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh, möùc ñoä an toaøn vaø vieäc tuaân thuû phaùp luaät cuûa ngaân haøng ñöôïc thanh tra, cuøng vôùi caùc thoâng tin töø nhaân vieân veà ban laõnh ñaïo ngaân haøng, TTV tieán haønh ñaùnh giaù veà coâng taùc quaûn lyù, ñieàu haønh cuûa ban laõnh ñaïo ngaân haøng. 1.2. Toå chöùc cho vay vaø quaûn trò danh muïc cho vay: vaán ñeà caàn quan taâm cuûa hoaït ñoäng thanh tra. Ruûi ro tín duïng gaây ra haäu quaû raát nghieâm troïng, do ñoù muoán ñaùnh giaù ñöôïc hoaït ñoäng cho vay ñieàu quan troïng laø phaûi thöïc hieän vieäc ñaùnh giaù toaøn dieän naêng löïc quaûn trò cuûa ngaân haøng lieân quan ñeán vieäc nhaän ñònh, ñieàu haønh, giaùm saùt, kieåm tra, cuûng coá vaø thu hoài nôï. Quaûn trò ruûi ro tín duïng goàm: heä thoáng cho vay, chính saùch cho vay, quy trình cho vay vaø vaán ñeà taùi xeùt tín duïng. Vieäc ñaùnh giaù cuõng nhaèm xaùc ñònh caùc thoâng tin taøi chính ñaày ñuû do khaùch haøng cung caáp ñeå ngaân haøng söû duïng laøm cô sôû cho vieäc môû roäng tín duïng, cuõng nhö ñaùnh giaù ñònh kyø veà tình hình bieán ñoåi ruûi ro.