Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoàn thiện công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:99

Thêm vào BST

Báo xấu

37
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là thông qua nghiên cứu tình hình quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu của tỉnh Quảng Ninh, luận văn đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu tại tỉnh Quảng Ninh. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoàn thiện công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH LÝ TRẦN HÙNG HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU THUẾ XUẤT NHẬP KHẨU XĂNG DẦU TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2014 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH LÝ TRẦN HÙNG HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU THUẾ XUẤT NHẬP KHẨU XĂNG DẦU TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Hoàng Thị Thu THÁI NGUYÊN - 2014 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong đề tài là trung thực và chƣa từng đƣợc sử dụng, công bố trong bất kì nghiên cứu nào. Tôi xin can đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện khóa luận này đã đƣợc cảm ơn và thông tin trích dẫn trong đề tài đều đƣợc ghi rõ nguồn gốc. Quảng Ninh, tháng 12 năm 2014 Tác giả luận văn Lý Trần Hùng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi đã nhận đƣợc sự giúp đỡ và đƣợc tạo điều kiện thuận lợi từ nhiều cá nhân và tập thể. Trƣớc hết tôi xin nói lời cảm ơn chân thành nhất tới: PGS.TS Hoàng Thị Thu, thầy đã giúp đỡ tận tình và trực tiếp hƣớng dẫn em trong suốt thời gian tôi thực hiện nghiên cứu đề tài. Tác giả xin chân thành cảm ơn các ý kiến đóng góp và hƣớng dẫn của các Thầy, Cô giáo trong khoa Sau Đại học - trƣờng Đại học kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên trong suốt thời gian học tập. Tôi xin chân thành cám ơn lãnh đạo, các ban ngành, cùng anh em bạn bè đồng nghiệp đã giúp tôi trong suốt quá trình thực hiện Luận văn. Tôi xin chân thành cám ơn./. Quảng Ninh, tháng 12 năm 2014 Tác giả luận văn Lý Trần Hùng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ........................................................ vii DANH MỤC BẢNG ...................................................................................... viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ..................................................................... 2 3. Phạm vi nghiên cứu và đối tƣợng nghiên cứu .............................................. 3 4. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................... 3 5. Ý nghĩa khoa học của luận văn ..................................................................... 4 6. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 4 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THU THUẾ XUẤT NHẬP KHẨU XĂNG DẦU ............................... 5 1.1. Những vấn đề chung về thuế xuất nhập khẩu xăng dầu ............................ 5 1.1.1. Xăng dầu và đặc điểm của xăng dầu xuất nhập khẩu ............................. 5 1.1.2. Thuế xuất nhập khẩu xăng dầu ............................................................... 6 1.2. Quản lý thu thuế XNK xăng dầu .............................................................. 19 1.2.1. Quản lý thu thuế XNK xăng dầu ........................................................... 19 1.2.2. Quy trình quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu ........................... 19 1.2.3. Chỉ tiêu đánh giá hoạt động quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu gồm ................................................................................................. 22 1.3. Các nhân tố ảnh hƣởng tới hoạt động quản lý thu thuế đối với doanh nghiệp hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu ............ 26 1.3.1. Nhân tố chủ quan .................................................................................. 26 1.3.2. Nhân tố khách quan ............................................................................... 27 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
iv 1.4. Kinh nghiệm quản lý thuế xuất nhập khẩu xăng dầu tại Thành Phố Hải Phòng, Thành phố Đà Nẵng ........................................................... 30 1.4.1. Kinh nghiệm của Thành phố Hải Phòng ............................................... 30 1.4.2. Kinh nghiệm của Thành phố Đà Nẵng ................................................. 31 1.4.3. Bài học kinh nghiệm về quản lý thuế xuất nhập khẩu xăng dầu đối với doanh nghiệp cho tỉnh Quảng Ninh .......................................... 31 Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................. 34 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 34 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................... 34 2.2.1. Phƣơng pháp thu thập tài liệu ............................................................... 34 2.2.2. Phƣơng pháp tổng hợp và xử lý số liệu ................................................ 35 2.2.3. Phƣơng pháp phân tích thông tin .......................................................... 35 2.3. Hệ thống các chỉ tiêu phân tích ................................................................ 36 2.3.1. Chỉ số thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách từ thuế xuất nhập khẩu xăng dầu ................................................................................................ 36 2.3.3. Chỉ số quản lý nợ và cƣờng chế thuế xuất nhập khẩu xăng dầu ........... 37 2.3.4. Chỉ số quản lý hoạt động thu thuế thuế xuất nhập khẩu xăng dầu ....... 38 Chƣơng 3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU THUẾ XUẤT NHẬP KHẨU XĂNG DẦU TẠI TỈNH QUẢNG NINH ........39 3.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Ninh ....................... 39 3.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 39 3.1.2. Đặc điểm về phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Quảng Ninh ................. 40 3.2. Đặc điểm tình hình hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu tại tỉnh Quảng Ninh ..................................................... 45 3.2.1. Khái quát về doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu tại Quảng Ninh ...................................................................................... 45 3.2.2. Đặc điểm tình hình hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu ....................................................................... 46 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
v 3.3. Công tác quản lý thuế xuất nhập khẩu đối với doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh .................... 47 3.3.1. Chỉ số thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách ............................................. 47 3.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu đối với với doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh .................................................................................... 54 3.4.1. Các nhân tố khách quan ........................................................................ 54 3.4.2. Các nhân tố chủ quan ............................................................................ 57 3.5. Đánh giá chung về công tác quản lý thuế xuất nhập khẩu đối với doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu ............................. 61 3.5.1. Kết quả đạt đƣợc ................................................................................... 61 3.5.2. Những hạn chế và nguyên nhân ........................................................................ 63 Chƣơng 4. HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU THUẾ XUẤT NHẬP KHẨU XĂNG DẦU TRÊN ĐỊA BÀN QUẢNG NINH ............. 69 4.1. Quan điểm, phƣơng hƣớng và nhiệm vụ để tăng cƣờng quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu tại tỉnh Quảng Ninh ................................ 69 4.1.1. Quan điểm ............................................................................................. 69 4.1.2. Phƣơng hƣớng ....................................................................................... 69 4.1.3. Nhiệm vụ ............................................................................................... 70 4.2. Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu tại tỉnh Quảng Ninh thực hiện trong năm 2014 - 2020............. 71 4.2.1. Tăng cƣờng công tác kiểm tra hồ sơ, tờ khai nhập khẩu, xuất khẩu xăng dầu ....................................................................................... 71 4.2.2. Tiếp tục triển khai đồng bộ các biện pháp thu hồi nợ đọng thuế xuất nhập khẩu xăng dầu ....................................................................... 71 4.2.3. Tập trung tăng cƣờng công tác thanh tra, kiểm tra chống thất thu ngân sách, chống khai giá thấp hơn giá tính thuế, ................................... 72 4.2.4. Tiếp tục duy trì thực hiện công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế thực hiện công tác tuyên truyền hỗ trợ ngƣời nộp thuế .............. 72 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
vi 4.2.5. Đẩy mạnh kiểm tra, rà soát số lƣợng doanh nghiệp có giấy phép kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu .................................................... 73 4.2.6. Tổ chức triển khai thực hiện đầy đủ, kịp thời ....................................... 74 4.2.7. Tăng cƣờng công tác đào tạo, đào tạo lại nguồn nhân lực, bồi dƣỡng kiến thức chuyên sâu theo chức năng quản lý thuế theo chỉ đạo của Tổng cục Hải quan;.................................................................. 74 4.2.8. Tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cấp hạ tầng kỹ thuật, đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa, ....................................... 74 4.2.9. Tiếp tục triển khai thực hiện chiến lƣợc cải cách hệ thống thuế xuất nhập khẩu giai đoạn 2011-2020 .................................................... 75 4.2.10. Thực hiện đầy đủ quy chế làm việc của ngành ................................... 75 4.2.11. Bám sát sự chỉ đạo, điều hành các ngành và cấp uỷ, ........................... 76 4.3. Một số kiến nghị đối với cấp trên ............................................................ 77 4.3.1. Kiến nghị đối với Quốc hội ................................................................... 77 4.3.2. Kiến nghị với Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan .................................. 77 4.3.3. Kiến nghị với UBND tỉnh Quảng Ninh ................................................ 79 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 83 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 85 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
vii DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT GDP : Tổng thu nhập quốc nội GTGT : Giá trị gia tăng NNT : Ngƣời nộp thuế NSNN : Ngân sách nhà nƣớc UBND : Ủy ban nhân dân XNK : Xuất nhập khẩu Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
viii DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1. Phân tích tăng trƣởng kinh tế ........................................................ 43 Bảng 3.2. Thu chi ngân sách ......................................................................... 44 Bảng 3.3. Tổng hợp số Doanh nghiệp kinh doanh XNK xăng dầu từ năm 2011 đến hết năm 2013 ......................................................... 45 Bảng 3.4. Đóng góp cơ bản của doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu ............................................................................... 46 Bảng 3.5. Tỷ lệ (%) thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu trên tổng thu thuế xuất khẩu ............................................................................... 46 Bảng 3.6. Kết quả thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu và tỷ lệ tăng giảm giữa các năm ................................................................................. 48 Bảng 3.7. Tỷ lệ GDP trên tổng thu xuất nhập khẩu ...................................... 50 Bảng 3.8. Chỉ số đánh giá tỷ lệ hồ sơ khai thuế ............................................ 52 Bảng 3.9. Chỉ số đánh giá tỷ lệ quản lý nợ thuế xuất nhập khẩu .................. 53 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Công tác quản lý thuế nói chung và quản lý thu thuế xuất nhập khẩu nói riêng luôn là vấn đề nóng bỏng và rất phức tạp ở các nƣớc đang phát triển trong đó có Việt Nam. Để phù hợp với xu thế hội nhập, Việt Nam đã có những cố gắng trong việc xây dựng và kiện toàn hệ thống các văn bản pháp luật liên quan đến kinh doanh xuất nhập khẩu. Công tác quản lý hoạt động xuất nhập khẩu nói chung và thuế xuất nhập khẩu nói riêng đã đƣợc cải tiến theo hƣớng ngày càng tốt hơn, vừa tạo điều kiện cho hoạt động xuất nhập khẩu, vừa tăng cƣờng vai trò giám sát của Nhà nƣớc đối với hoạt động này. Tuy nhiên, do mặt trái của kinh tế thị trƣờng thể hiện rõ nét thông qua việc các tổ chức và cá nhân luôn chạy theo lợi nhuận và để thực hiện mục tiêu đó họ sẵn sàng làm mọi cách kể cả trốn thuế. Vì vậy, công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu luôn đƣợc đặt ra nhƣ là một tất yếu khách quan. Mọi tổ chức cá nhân trong nƣớc hay nƣớc ngoài kinh doanh trên lãnh thổ Việt Nam đều chịu sự quản lý về mặt pháp luật và bình đẳng nhƣ nhau. Do vậy các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu Xăng, dầu tại Việt nam hay tỉnh Quảng Ninh đều phải thực hiện đúng pháp luật qui định, trong các sắc thuế thì thuế xuất nhập khẩu đối với mặt hàng xăng, dầu không chỉ là loại thuế đem lại nguồn thu lớn cho ngân sách nhà nƣớc, nó còn là công cụ để nhà nƣớc thực hiện công bằng xã hội và điều tiết các hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu đối với doanh nghiệp kinh doanh trong nền kinh tế thị trƣờng. Đây cũng là loại thuế khó quản lý và dễ gây đề thất thu lớn. Làm nhƣ thế nào để quản lý thu thuế xuất nhập khẩu đối với mặt hàng xăng dầu vừa đảm bảo thu ngân sách, thực hiện đảm bảo công bằng giữa các đơn vị kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu. Trong bối cảnh tỉnh Quảng Ninh đƣợc Đảng và Nhà nƣớc xây dựng nằm trong vùng tam giác kinh tế trọng điểm Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh, đặc biệt Chính Phủ đã ƣu tiên dầu tƣ xây dựng Cảng nƣớc sâu Cái Lân, Hòn Gai, Cửa Ông, do vậy các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu qua 03 cảng Biển trên phát triển cả về qui mô và số lƣợng. Việc đẩy mạnh hội nhập kinh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
2 tế quốc tế của Việt nam đang đặt ra yêu cầu đổi mới căn bản của Pháp luật Hải Quan, cơ chế chính sách quản lý từ Trung ƣơng đến đại phƣơng. Điều đó đặt ra yêu cầu đổi mới căn bản của Pháp luật Hải quan và Nghị định, Thông tƣ hƣớng dẫn quản lý thu thuế xuất nhập khẩu đối với doanh nghiệp kinh doanh xuất, nhập khẩu xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh nói riêng. Việc nghiên cứu tìm ra những giải pháp mới, cải tiến qui trình, thủ tục, giảm giờ khai thuế, thu thuế, cũng nhƣ đề xuất đổi mới Pháp luật, chính sách để làm tăng hiệu lực, hiệu quả công cụ thuế xuất nhập khẩu trở nên bức xúc, hơn nữa đứng trƣớc yêu cầu hội nhập vào nền kinh tế quốc tế, quản lý thu thuế xuất khẩu, còn bộc lộ nhiều bất cập nhƣ: Hệ thống chính sách và cơ chế quản lý chƣa đồng bộ và chƣa theo kịp với sự phát triển của hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa ngày càng gia tăng; nạn buôn lậu và gian lận thƣơng mại để trốn thuế còn tồn tại phổ biến, tình trạng chiếm dụng tiền thuế gây nợ đọng thuế xuất khẩu lớn và kéo dài chƣa đƣợc xử lý triệt để; hoạt động kiểm tra, kiểm soát việc chấp hành chính sách thuế hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu chƣa đƣợc chú trọng đúng mức gây thất thu lớn cho ngân sách nhà nƣớc Việc hoàn thiện công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu ở Quảng Ninh là một tất yếu, một nhu cầu cấp bách. Xăng dầu là loại hàng hóa đặc biệt, trọng yếu và chủ lực đối với cơ quan Hải quan Quảng Ninh. Chính vì vậy, tác giả lựa chọn đề tài “Hoàn thiện công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh” để nghiên cứu. Đây là vấn đề có ý nghĩa thiết thực cả về mặt lý thuyết và thực tiễn. 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài 2.1. Mục tiêu chung Thông qua nghiên cứu tình hình quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu của tỉnh Quảng Ninh, luận văn đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu tại tỉnh Quảng Ninh 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu đối với các doanh nghiệp; Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
3 - Đánh giá thực trạng công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu đối với các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh; - Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu đối với các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. 3. Phạm vi nghiên cứu và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Về phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu của Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh đối với các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu trên địa bàn tỉnh từ năm 2012 đến 2013, kiến nghị giải pháp đến 2015. 3.2. Về không gian Đề tài đƣợc thực hiện tại Cục Hải Quan tỉnh Quảng Ninh. 3.3. Đối tượng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu tại tỉnh Quảng Ninh. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Các phƣơng pháp đƣợc sử dụng trong nghiên cứu bao gồm: - Phƣơng pháp thu thập tài liệu thứ cấp: Tiến hành thu thập tài liệu tại các cơ quan thống kê Trung ƣơng, địa phƣơng (nhƣ Tổng cục thống kê, Tổng Hải Quan, Cục thống kê tỉnh Quảng Ninh, Cục Hải Quan Quảng Ninh) và các báo cáo của cơ quan thuế trong 2 năm từ năm 2012 đến hết năm 2013 tại Cục Hải Quan tỉnh Quảng Ninh. - Phƣơng pháp tổng hợp và xử lý dữ liệu: Toàn bộ số liệu thu thập đƣợc tổng hợp và xử lý bởi chƣơng trình Exscel trên máy tính. Đối với những thông tin là số liệu định lƣợng thì tiến hành toán toán các chỉ tiêu cần thiết nhƣ số tuyệt đối, số tƣơng đối, số trung bình và lập thành các bảng biểu. - Phƣơng pháp phân tích - tổng hợp: Phân tích, tổng hợp kết quả hoạt động quản thu lý thuế xuất nhập khẩu đối với doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu tại Cục Hải Quan tỉnh Quảng Ninh từ năm 2012-2013. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
4 - Phƣơng pháp đối chiếu - so sánh: Qua các báo cáo về kết quả quản lý thu thuế xuất nhập khẩu đối với doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu để đối chiếu, so sánh kết quả giữa các năm. 5. Ý nghĩa khoa học của luận văn Kết quả nghiên cứu này đóng góp cho ngành Hải Quan tỉnh Quảng Ninh thấy đƣợc những ƣu điểm, nhƣợc điểm và đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu Thuế xuất nhập khẩu xăng dầu, đảm bảo thực hiện tốt pháp luật thuế và tăng thu ngân sách Nhà nƣớc nhằm phát triển kinh tế xã hội tỉnh và của đất nƣớc. 6. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phần nội dung của luận văn đƣợc kết cấu thành 4 chƣơng: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu. Chương 2: Phƣơng pháp nghiên cứu. Chương 3: Thực trạng công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu tại Cục Hải Quan tỉnh Quảng Ninh. Chương 4: Các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý Thuế xuất nhập khẩu xăng dầu tại Cục Hải Quan tỉnh Quảng Ninh. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THU THUẾ XUẤT NHẬP KHẨU XĂNG DẦU 1.1. Những vấn đề chung về thuế xuất nhập khẩu xăng dầu 1.1.1. Xăng dầu và đặc điểm của xăng dầu xuất nhập khẩu - Xăng dầu và đặc điểm của xăng dầu, là loại hàng hóa đặc biệt mang tính chiến lƣợc không thể thiếu và liên quan mật thiết đến đời sống kinh tế xã hội, an ninh năng lƣợng quốc gia. Sản phẩm xăng dầu có những đặc điểm quan trọng sau: Thứ nhất, xăng dầu là chất lỏng, nguy cơ cháy nổ cao. Do đặc tính lý hóa, xăng dầu dễ bắt lửa, thậm chí những va chạm mạnh cũng có thể gây cháy nổ. Thứ hai, xăng dầu là loại sản phẩm dễ bị hao hụt do khả năng bốc hơi rất mạnh. Đồng thời, việc đo lƣờng, tính toán khối lƣợng sản phẩm qua thời gian cần có phƣơng pháp khoa học. Thứ ba, xăng dầu là loại sản phẩm độc hại. Quá trình khai thác, chế biến cũng nhƣ vận chuyển, phân phối, bảo quản có thể gây rò rỉ hoặc tai nạn, ảnh hƣởng xấu đến môi trƣờng, đến sức khỏe con ngƣời. Thứ tư, xăng dầu là nguồn nhiên liệu của nhiều ngành kinh tế, tức là đầu vào không thể thiếu đƣợc của nhiều ngành kinh tế. Khi lƣợng xăng dầu không đáp ứng đƣợc nhu cầu, đƣơng nhiên, quy mô các hoạt động kinh tế bị suy giảm. Khi giá xăng dầu tăng cao, chi phí sản xuất nhiều loại hàng hoá, dịch vụ khác cũng tăng lên. - Đặc điểm của xăng dầu trong hoạt động xuất nhâp khẩu. + Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu chỉ đánh vào xăng dầu đƣợc phép xuất khẩu, nhập khẩu qua biên giới của một nƣớc. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
6 - Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu xăng dầu là một loại thuế gián thu bởi vì thuế đƣợc cấu thành trong giá cả xăng dầu xuất khẩu, nhập khẩu, ngƣời chịu thuế là ngƣời tiêu dùng hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu đó, Nhà nƣớc thu thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu xăng dầu của ngƣời tiêu dùng gián tiếp thông qua ngƣời cung cấp hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu. - Trong điều kiện nền kinh tế của các nƣớc đang phát triển nhƣ Việt Nam, nguồn thu ngân sách nhà nƣớc từ các sắc thuế nội địa chƣa đảm bảo, nhu cầu tiêu dùng hàng nhập khẩu lớn, thì thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu xăng dầu cũng là một nguồn thu lớn và tƣơng đối ổn định cho ngân sách Nhà nƣớc. Do thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu xăng dầu nằm trong giá cả hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu nên số thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu thu đƣợc tăng tỷ lệ thuận với quy mô tiêu dùng hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu của xã hội. - Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu xăng dầu không phân biệt đối tƣợng chịu thuế là ngƣời giàu hay nghèo, nếu tiêu dùng một loại hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu nhƣ nhau thì số thuế phải nộp cũng nhƣ nhau. 1.1.2. Thuế xuất nhập khẩu xăng dầu 1.1.2.1. Khái niệm, đặc điểm, bản chất của thuế xuất nhập khẩu xăng dầu - Khái niệm: Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu xăng dầu thƣờng đƣợc gọi chung là thuế quan, là loại thuế mà các nƣớc dùng để đánh vào xăng dầu xuất nhập khẩu tại cửa khẩu nhằm huy động nguồn thu cho ngân sách nhà nƣớc, bảo hộ sản xuất và can thiệp vào quá trình hoạt động buôn bán, trao đổi xăng dầu giữa các quốc gia. - Bản chất thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu xăng dầu: là một loại thuế gián thu, do các tổ chức, cá nhân xuất nhập khẩu xăng dầu thuộc đối tƣợng chịu thuế, thực hiện nghĩa vụ và quyền lợi đóng góp theo luật định của nhà nƣớc. Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu xăng dầu là một bộ phận quan trọng trong hệ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
7 thống chính sách kinh tế tài chính, thƣơng mại, gắn liền với cơ chế quản lý xuất nhập khẩu và chính sách đối ngoại của một quốc gia. Thuế xuất nhập khẩu xăng dầu gắn chặt với hoạt động trao đổi thƣơng mại quốc tế của mỗi nƣớc trong từng thời kỳ. Thuế xuất nhập khẩu xăng dầu do cơ quan Hải quan quản lý thu, cơ quan thuế các cấp không thu, nhằm gắn công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu với công tác quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động xuất nhập khẩu xăng dầu. - Bản chất của thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu Về mặt kinh tế: Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu là một phần của cải xã hội đƣợc tập trung vào ngân sách Nhà nƣớc để đáp ứng nhu cầu chi tiêu của Nhà nƣớc, cơ sở kinh tế hay nền tảng của thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu là một bộ phận thu nhập đƣợc tạo ra từ hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu hàng hoá của tổ chức, cá nhân trong xã hội. Về mặt xã hội: Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu phản ánh mối quan hệ giữa Nhà nƣớc và các pháp nhân, thể nhân tham gia hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu hàng hoá. Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu là một công cụ đƣợc Nhà nƣớc sử dụng để thực hiện chức năng quản lý của mình đối với các hoạt động kinh tế đối ngoại, điều chỉnh các quan hệ phân phối, phân phối lại thu nhập xã hội giữa các tổ chức, cá nhân và Nhà nƣớc do đó thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu mang tính xã hội cao. 1.1.2.2. Phân loại thuế xuất nhập khẩu xăng dầu a. Theo xu hướng vận động của hàng hóa - Thuế xuất khẩu xăng dầu: đánh vào giá trị xăng dầu xuất khẩu nhằm mục đích hạn chế xuất khẩu xăng dầu ở dạng thô vì xăng dầu thuộc nguyên vật liệu quý hiếm để phát triển nền kinh tế quốc dân trong nƣớc, thoả mãn nhu cầu thị trƣờng hoặc bảo vệ môi trƣờng sinh thái. Trong Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
8 nhiều trƣờng hợp, thuế này còn đƣợc sử dụng để điều chỉnh hoạt động kinh tế đối ngoại. Ở những nƣớc có nền kinh tế hƣớng ngoại, do chủ trƣơng gia tăng mặt hàng xuất khẩu nên thƣờng không đánh thuế xuất khẩu hoặc đánh thuế hay hạn chế nhằm mục tiêu chủ yếu là quản lý. Tuy nhiên, ở một số nƣớc đang phát triển, thuế xuất khẩu xăng dầu còn đƣợc sử dụng nhằm bổ sung thu nhập cho Ngân sách Nhà nƣớc. - Thuế nhập khẩu xăng dầu: đánh vào giá trị của xăng dầu vào trong nƣớc, thuế này có mục đích ngăn chặn sự xâm nhập của xăng dầu nƣớc ngoài vào thị trƣờng trong nƣớc, thúc đẩy sự phát triển của sản xuất nội địa. Hiện nay, với xu hƣớng hội nhập, mục tiêu bảo hộ ít đƣợc chú ý nên thuế nhập khẩu xăng dầu có chiều hƣớng giảm nhẹ. Song, không có nghĩa là các quốc gia sẽ không sử dụng thuế nhập khẩu xăng dầu. Với nhiều lý do kinh tế, chính trị, xã hội khác, thuế nhập khẩu xăng dầu vẫn đƣợc sử dụng để làm hàng rào che chắn trong hoạt động ngoại thƣơng và gia tăng các khoản thu nhập tài chính cho Chính phủ. - Thuế xuất nhập khẩu xăng dầu quá cảnh qua lãnh Thổ Việt Nam: đánh vào xăng dầu nƣớc ngoài đƣa qua lãnh thổ quốc gia đến nƣớc thứ ba, nhằm mục đích tăng nguồn thu ngân sách. Nhƣng loại thuế này hiện nay ít đƣợc áp dụng trong hoạt động ngoại thƣơng do những quy định của thế giới. b. Theo mục đích đánh thuế, gồm: - Thuế xuất nhập khẩu xăng dầu có mục đích thu ngân sách: đánh vào xăng dầu nhập khẩu mà trong nƣớc chƣa sản xuất hoặc thế giới có nhu cầu tiêu dùng cao để tăng nguồn thu cho Ngân sách Nhà nƣớc. - Thuế xuất nhập khẩu xăng dầu bảo hộ: loại thuế này có tác dụng là bảo vệ thị trƣờng nội địa khỏi sự xâm nhập của xăng dầu nƣớc ngoài, tăng cƣờng tính cạnh tranh của xăng dầu sản xuất trong nƣớc. Hiện nay, trong quá trình hội nhập thì loại thuế này đang dần đƣợc loại bỏ. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
9 - Thuế đặc biệt xuất nhập khẩu xăng dầu, đƣợc áp dụng với tƣ cách: Bảo vệ thị trƣờng nội địa nếu nhập khẩu xăng dầu với một số lƣợng nhất định mà gây thiệt hại cho sản xuất trong nƣớc. - Thuế ƣu đãi xuất nhập khẩu xăng dầu: là những ƣu đãi thuế áp dụng trong quan hệ với một hoặc một vài nƣớc để khuyến khích nhập khẩu những hàng hoá nhất định. c. Theo phạm vi tác dụng, gồm: - Thuế tƣ quản xuất nhập khẩu xăng dầu: là một loại thuế dựa trên chủ quyền quốc gia quy định, không phụ thuộc vào yếu tố chi phối của bên ngoài. Tuỳ theo quan hệ với đối tác mà ngƣời ta có sự phân biệt đối xử bằng hệ thống thuế suất cao thấp khác nhau (thuế suất tối đa, thuế suất tối thiểu). - Thuế xuất nhập khẩu xăng dầu theo hiệp định: trong đàm phán thƣơng mại quốc tế, thuế xuất nhập khẩu xăng dầu là một yếu tố thƣờng đƣợc đƣa ra đàm phán; nội dung đàm phán về thuế ở nhiều khía cạnh song không thể không đề cập đến vấn đề thuế suất đối với nhập khẩu, xuất khẩu xăng dầu Khi các hiệp định về thuế xuất nhập khẩu, xăng dầu đã đƣợc thông qua, các nƣớc tham gia hiệp định phải từ bỏ tính chất chủ quyền trong đánh thuế xuất nhập khẩu xăng dầu và phải tuân thủ theo hiệp định thuế xuất nhập khẩu xăng dầu đã ký kết. 1.1.2.3. Nội dung của thuế xuất, nhập khẩu xăng dầu a. Chủ thể nộp thuế xuất nhập khẩu xăng dầu Theo quy định tại điều 4 Luật thuế xuất khẩu, nhập khẩu 2005, ngƣời nộp thuế nhập khẩu xăng dầu là tổ chức, cá nhân có xăng dầu nhập khẩu thuộc đối tƣợng chịu thuế nhập khẩu. Taị nghị định số 87/2010/ NĐ-CP cũng đã có quy định chi tiết đối tƣợng nộp thuế nhập khẩu xăng dầu tại Điều 4, theo đó, chủ thể nộp thuế bao gồm có: Doanh nghiệp có xăng dầu nhập khẩu; tổ chức nhận ủy thác nhập khẩu xăng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
10 dầu; cá nhân có xăng dầu nhập khẩu khi nhập cảnh, nhận hàng qua cửa khẩu biên giới Việt Nam. Về nguyên tắc, một tổ chức hay cá nhân chỉ đƣợc xem là đối tƣợng nộp thuế nhập khẩu xăng dầu khi chủ thể đó thoả mãn những điều kiện sau: + Là ngƣời đại diện pháp luật trực tiếp đứng tên làm thủ tục nhập khẩu xăng dầu với nƣớc ngoài. + Xăng dầu do chủ thể đó nhập khẩu với nƣớc ngoài theo quy định của pháp luật về thuế nhập khẩu. b. Đối tư ng nộp thuế Là các tổ chức, cá nhân có hành vi xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu thuộc diện chịu thuế (Điều 4 Luật thuế xuất khẩu, nhập khẩu 2005, Điều 3 Nghị định 87). Để một tổ chức, cá nhân trở thành đối tƣợng nộp thuế phải thỏa mãn những dấu hiệu pháp lý sau: - Tổ chức, cá nhân phải là ngƣời trực tiếp đƣa xăng dầu qua biên giới Việt Nam (là chủ hàng) gồm: + Ngƣời sở hữu xăng dầu xuất khẩu, nhập khẩu. + Tổ chức nhận ủy thác xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu. + Cá nhân có xăng dầu xuất khẩu, nhập khẩu khi xuất cảnh, nhập cảnh; gửi hoặc nhận xăng dầu qua cửa khẩu, biên giới Việt Nam. Lƣu ý: khác biệt với đối tƣợng đƣợc ủy quyền, bảo lãnh và nộp thay thuế quy định tại khoản 2 Nghị định 87. - Tổ chức cá nhân có hành vi xuất khẩu, nhập khẩu phải là hành vi xuất khẩu, nhập khẩu hoàn tất. Hàng hóa là xăng dầu trong hoạt động xuất khẩu phải đƣợc tiêu dùng ở thị trƣờng nƣớc ngoài, xăng dầu nhập khẩu phải đƣợc tiêu dùng ở thị trƣờng trong nƣớc. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn