Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoàn thiện lý luận kế toán hoạt động đầu tư tài chính theo hướng tổng thể và dài hạn

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:91

Thêm vào BST

Báo xấu

10
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn là hoàn thiện lý luận kế toán hoạt động đầu tư tài chính tại Việt Nam theo hướng tổng thể và dài hạn, bằng cách tiếp cận các nghiên cứu của thế giới, đánh giá thực trạng chính sách kế toán đầu tư tại Việt Nam và từ đó đưa ra giải pháp để định hướng hoàn thiện.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoàn thiện lý luận kế toán hoạt động đầu tư tài chính theo hướng tổng thể và dài hạn

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH ------oOo----- HUYØNH VUÕ BAÛO TRAÂM HOAØN THIEÄN LYÙ LUAÄN KEÁ TOAÙN HOAÏT ÑOÄNG ÑAÀU TÖ TAØI CHÍNHTHEO HÖÔÙNG TOÅNG THEÅ VAØ DAØI HAÏN LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ TP HCM - 2008 1
BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH ------oOo----- HUYØNH VUÕ BAÛO TRAÂM HOAØN THIEÄN LYÙ LUAÄN KEÁ TOAÙN HOAÏT ÑOÄNG ÑAÀU TÖ TAØI CHÍNH THEO HÖÔÙNG TOÅNG THEÅ VAØ DAØI HAÏN Chuyeân ngaønh: Keá toaùn – Kieåm toaùn Maõ soá 60.34.30 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: TS. VUÕ HÖÕU ÑÖÙC TP HCM – 2008 2
LÔØI CAM ÑOAN Toâi xin cam ñoan ñaây laø coâng trình nghieân cöùu cuûa rieâng toâi. Caùc soá lieäu, keát quaû neâu trong luaän vaên laø trung thöc. Taùc giaû Huyønh Vuõ Baûo Traâm 3
MUÏC LUÏC Trang MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ KEÁ TOAÙN ÑAÀU TÖ TAØI CHÍNH TRONG DOANH NGHIEÄP ......................................................................................... 1 1.1. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ ÑAÀU TÖ TAØI CHÍNH TRONG DOANH NGHIEÄP ....................................................................................................................... 1 1.1.1. Khaùi nieäm ......................................................................................................1 1.1.2. Phaân loaïi caùc hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính .....................................................2 1.1.3. Muïc ñích cuûa hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính .....................................................9 1.2. SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CUÛA KEÁ TOAÙN HOAÏT ÑOÄNG ÑAÀU TÖ TAØI CHÍNH DÖÏA TREÂN QUAN ÑIEÅM CUÛA HOA KYØ............................................... 10 1.2.1. Keá toaùn caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính ngaén haïn .......................................... 11 1.2.2. Keá toaùn caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính daøi haïn ............................................. 18 1.3. SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CUÛA KEÁ TOAÙN ÑAÀU TÖ TAØI CHÍNH THEO CHUAÅN MÖÏC KEÁ TOAÙN QUOÁC TEÁ .................................................................... 19 1.3.1.Keá toaùn caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính theo IAS 25 ....................................... 21 1.3.2. Keá toaùn caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính theo IAS 32, IAS 39 ........................ 24 1.3.3. Keá toaùn caùc khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty con, coâng ty lieân keát, coâng ty lieân doanh ........................................................................................................................ 28 1.4. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN TRONG KEÁ TOAÙN TAØI CHÍNH HIEÄN ÑAÏI 30 1.4.1. Vieäc phaân loaïi ............................................................................................ 31 1.4.2. Ghi nhaän vaø ñaùnh giaù ................................................................................ 32 4
1.4.3. Trình baøy vaø coâng boá ................................................................................. 33 1.4.4. Keá toaùn khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty con, coâng ty lieân keát, coâng ty lieân doanh ............................................................................................................................... 35 1.4.5. Keá toaùn caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính trong toå chöùc tín duïng ..................... 38 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG KEÁ TOAÙN CAÙC HOAÏT ÑOÄNG ÑAÀU TÖ TAØI CHÍNH TRONG HEÄ THOÁNG KEÁ TOAÙN VIEÄT NAM ......................................... 40 2.1. Tình hình hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính trong caùc doanh nghieäp Vieät Nam .... 40 2.1.1. Söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa thò tröôøng taøi chính ................................ 40 2.1.2. Söï phaùt trieån cuûa caùc toå chöùc tín duïng ...................................................... 44 2.2. Thöïc traïng keá toaùn hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính trong heä thoáng keá toaùn Vieät Nam......................................................................................................................... 2.3. Nhöõng vaán ñeà ñaët ra ñoái vôùi keá toaùn hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính trong heä thoáng keá toaùn Vieät Nam ..................................................................................... 60 2.3.1. Veà vieäc phaân loaïi ...................................................................................... 60 2.3.2. Giaù goác vaø giaù trò hôïp lyù ............................................................................ 61 2.3.3. Thieáu moät neàn taûng lyù luaän vaø quan ñieåm phaùt trieån coù tính chieán löôïc vaø toång theå .............................................................................................................. 62 CHÖÔNG 3: HOAØN THIEÄN LYÙ LUAÄN KEÁ TOAÙN ÑAÀU TÖ TAØI CHÍNH THEO HÖÔÙNG TOÅNG THEÅ VAØ DAØI HAÏN .......................................................... 66 3.1. Xaây döïng caùc quy ñònh veà keá toaùn hoaït ñoäng ñaàu tö taïi Vieät Nam theo höôùng toång theå vaø daøi haïn ...................................................................................... 68 3.2. Moät soá kieán nghò veà daøi haïn ñeå hoaøn thieän keá toaùn hoaït ñoäng ñaàu tö ......... 68 3.2.1. Veà caùc nguyeân taéc keá toaùn ........................................................................ 68 5
3.2.2. Veà caùc chuaån möïc keá toaùn ........................................................................ 75 Keát luaän Taøi lieäu tham khaûo 6
DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT FASB UÛy ban chuaån möïc keá toaùn taøi chính (Myõ) IASB UÛy ban chuaån möïc keá toaùn quoác teá IFRS Chuaån möïc baùo caùo taøi chính quoác teá VAS Chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam IAS Chuaån möïc keá toaùn quoác teá US GAAP Nhöõng nguyeân taéc keá toaùn ñöôïc chaáp nhaän chung (Myõ) NHNN Ngaân haøng Nhaø nöôùc TTCK Thò tröôøng chöùng khoaùn BCTC Baùo caùo taøi chính 7
DANH MUÏC CAÙC BAÛNG Trang Baûng 1 Caùc böôùc phaân bieät coâng cuï nôï vaø coâng cuï voán ......................................... 24 Baûng 2 So saùnh chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam vaø chuaån möïc keá toaùn quoác teá veà keá toaùn hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính ......................................................... 46 Baûng 3 Toùm taét vieäc phaân loaïi, ñaëc ñieåm, ghi nhaän, ñaùnh giaù cho töøng loaïi taøi saûn taøi chính ............................................................................................ 70 Baûng 4 Toùm taét vieäc phaân loaïi, ghi nhaän, ñaùnh giaù cho töøng loaïi nôï phaûi traû .......72 DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 8
Taøi lieäu tieáng Vieät 1. Khoa Keá toaùn – Kieåm toaùn, tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá TP Hoà Chí Minh, Baøi giaûng moân Lyù thuyeát keá toaùn (Heä Cao hoïc) 2. Ngaân haøng theá giôùi (2002), Caùc chuaån möïc keá toaùn quoác teá, Nguyeãn Thu Haø dòch, Nhaø xuaát baûn chính trò quoác gia. 3. Luaät Keá toaùn (2003) 4. Cheá ñoä keá toaùn doanh nghieäp theo Quyeát ñònh soá 15/2006/QÑ-BTC (2006) 5. Ñònh höôùng veà vieäc söû duïng giaù trò hôïp lyù trong keá toaùn doanh nghieäp Vieät Nam, Leâ Vuõ Ngoïc Thanh, luaän vaên thaïc só kinh teá (2005) 6. Haø Thò Ngoïc Haø, Hoaøn thieän keá toaùn Baûo hieåm trong xu theá môû cöûa vaø hoäi nhaäp”, Luaän aùn tieán só. 7. Caùc chuaån möïc keá toaùn vaø thoâng tö höôùng daãn. 8. Caùc trang web veà keá toaùn, kieåm toaùn. Taøi lieäu tieáng Anh 1. FASB (2004), Fair Value Measurements, Exposure Draft. 2. Keith Alfredson, Ken Leo, Ruth Picker, Paul Pacter, Jennie Radford, Applying International Accounting Standards – Vol 2, Nhaø xuaát baûn John Wiley and Sons Australia Ltd. 3. Barry J. Epstein, Abbas Ali Mirza, Interpretation and Application of International standards 2000, Nhaø xuaát baûn John Wiley and Sons, INC. 4. Patrick R. Delaney, Barry J. Epstein, James R.Adler, Micheal F.Foran, Interpretation and Application of Generally Accepted Accounting Principles 1998, Nhaø xuaát baûn John Wiley and Sons, INC. 5. Stephen A. Zeff, Rice University, Evolution of US Generally Accepted Accounting Principles (GAAP). 9
MÔÛ ÑAÀU Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi 10
Söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn, söï hoäi nhaäp cuûa neàn kinh teá Vieät Nam vaøo khu vöïc, vaø theá giôùi, söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa caùc doanh nghieäp ñaõ hình thaønh neân caùc quan heä taøi chính phöùc taïp giöõa caùc doanh nghieäp, hình thaønh neân caùc hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính môùi. Caùc doanh nghieäp ñöôïc phaùt haønh coå phieáu, traùi phieáu, ñaàu tö chöùng khoaùn vaøo doanh nghieäp khaùc, ngaân haøng... Trong thôøi gian qua, heä thoáng keá toaùn Vieät Nam ñaõ khoâng ngöøng hoaøn thieän, phaùt trieån theo höôùng hoäi nhaäp vôùi keá toaùn quoác teá vaø ñöôïc caùc Hoäi ngheà nghieäp ñaùnh giaù laø phuø hôïp cao vôùi quoác teá. Tuy nhieân, trong lónh vöïc hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính, caùc quy ñònh veà keá toaùn hieän nay thieáu moät taàm nhìn toång theå vaø daøi haïn. Vì vaäy, vieäc “hoaøn thieän keá toaùn hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính theo höôùng toång theå vaø daøi haïn” laø moät vaán ñeà caàn thieát trong giai ñoaïn hieän nay, ñeå ñaùp öùng kòp thôøi thöïc tieãn cuûa hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính taïi Vieät Nam vaø ruùt ngaén khoaûng caùch giöõa caùc quy ñònh keá toaùn cuûa Vieät Nam vaø theá giôùi trong quaù trình hoäi nhaäp. Muïc ñích nghieân cöùu cuûa luaän vaên. Muïc ñích nghieân cöùu cuûa luaän vaên laø hoaøn thieän lyù luaän keá toaùn hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính taïi Vieät Nam theo höôùng toång theå vaø daøi haïn, baèng caùch tieáp caän caùc nghieân cöùu cuûa theá giôùi, ñaùnh giaù thöïc traïng chính saùch keá toaùn ñaàu tö taïi Vieät Nam vaø töø ñoù ñöa ra giaûi phaùp ñeå ñònh höôùng hoaøn thieän. Ñoái töôïng nghieân cöùu Ñeà taøi chæ giôùi haïn ôû phaïm vi nghieân cöùu veà chính saùch keá toaùn hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính trong heä thoáng keá toaùn Vieät Nam, vaø khoâng ñeà caäp ñeán taùc ñoäng cuûa thueá ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính. Ñeà taøi taäp trung nghieân cöùu vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà cô baûn sau: 11
- Trình baøy söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa caùc quy ñònh veà keá toaùn ñaàu tö taøi chính theo Hoa Kyø vaø chuaån möïc keá toaùn quoác teá. Töø ñoù, neâu leân caùc noäi dung cô baûn trong keá toaùn hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính hieän ñaïi. - Tìm hieåu veà caùc hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính hieän nay vaø nghieân cöùu caùc quy ñònh veà keá toaùn ñaàu tö taøi chính trong heä thoáng keá toaùn Vieät Nam. Töø ñoù, neâu leân caùc vaán ñeà ñaët ra ñoái vôùi yeâu caàu hoaøn thieän. - Ñöa caùc caùc giaûi phaùp ñeå hoaøn thieän lyù luaän keá toaùn hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính theo höôùng toång theå vaø daøi haïn. Phöông phaùp nghieân cöùu. Luaän vaên ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû phaân tích söï phaùt trieån caùc quy ñònh veà keá toaùn ñaàu tö taøi chính vôùi thöïc tieãn Vieät Nam. Nhöõng ñoùng goùp cuûa luaän vaên - Heä thoáng laïi noäi dung keá toaùn veà hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính theo quan ñieåm cuûa keá toaùn Hoa Kyø vaø theo chuaån möïc keá toaùn quoác teá. - Heä thoáng laïi noäi dung caùc quy ñònh veà hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính trong keá toaùn Vieät Nam. - Ñöa ra caùc giaûi phaùp hoaøn thieän keá toaùn hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính (boå sung caùc nguyeân taéc keá toaùn, chænh söûa vaø boå sung caùc chuaån möïc keá toaùn, caùc quy ñònh veà keá toaùn…) Boá cuïc cuûa luaän vaên Luaän vaên goàm 80 trang, ñöôïc chia thaønh 3 chöông nhö sau: Chöông 1: Toång quan veà keá toaùn ñaàu tö taøi chính trong doanh nghieäp Chöông 2: Thöïc traïng keá toaùn hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính trong heä thoáng keá toaùn Vieät Nam Chöông 3: Hoaøn thieän lyù luaän keá toaùn ñaàu tö taøi chính trong heä thoáng keá toaùn Vieät Nam theo höôùng toång theå vaø daøi haïn 12
CHÖÔNG I TOÅNG QUAN VEÀ KEÁ TOAÙN ÑAÀU TÖ TAØI CHÍNH TRONG DOANH NGHIEÄP 13
1.1. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ ÑAÀU TÖ TAØI CHÍNH TRONG DOANH NGHIEÄP 1.1.1. Khaùi nieäm “Khi doanh nghieäp boû tieàn vaøo tuû saét thì khoâng theå goïi laø ñaàu tö, vì giaù trò cuûa noù coù theå seõ bò giaûm xuoáng do laïm phaùt vaø baûn thaân noù khoâng ñem laïi moät giaù trò gia taêng naøo. Nhöng doanh nghieäp boû tieàn vaøo ngaân haøng thì cuõng coù theå goïi laø ñaàu tö vì noù mang laïi cho baïn moät khoaûn tieàn lôøi”. Ñoù laø nhaän xeùt cuûa Alan Smicer, moät chuyeân gia taøi chính cuûa Finance Times. Ñaàu tö coù theå ñöôïc hieåu döôùi nhieàu goùc ñoä khaùc nhau. Ñaàu tö cuõng coù theå laø mua chöùng khoaùn ñeå höôûng coå töùc. Ñaàu tö cuõng coù theå laø mua caùc trang thieát bò, phöông tieän saûn xuaát hieän ñaïi ñeå tieát kieäm chi phí, taêng lôïi nhuaän. Ñaàu tö cuõng coù theå laø goùp voán vaøo caùc doanh nghieäp khaùc döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau ñeå höôûng lôïi töùc. Noùi roäng ra, ñaàu tö laø quaù trình boû voán ra vôùi hi voïng ñem laïi giaù trò lôùn hôn trong töông lai. Theo Ñieàu 3.1, Luaät Ñaàu tö ñöôïc ban haønh vaøo ngaøy 12/12/2005, thuaät ngöõ ñaàu tö ñöôïc hieåu nhö sau: “Ñaàu tö laø vieäc nhaø ñaàu tö boû voán baèng caùc loaïi taøi saûn höõu hình hoaëc voâ hình ñeå hình thaønh taøi saûn tieán haønh caùc hoaït ñoäng ñaàu tö theo quy ñònh cuûa Luaät naøy vaø caùc quy ñònh phaùp luaät coù lieân quan” Trong quaù trình kinh doanh, neáu coù nguoàn voán nhaøn roãi vaø ñeå taêng hieäu quaû söû duïng voán, caùc doanh nghieäp thöôøng ñaàu tö soá voán ñoù ra beân ngoaøi, töø ñoù naûy sinh moät loaïi taøi saûn laø khoaûn ñaàu tö taøi chính. Khoaûn ñaàu tö taøi chính laø caùc khoaûn taøi saûn ñaàu tö ra ngoaøi doanh nghieäp nhaém muïc ñích söû duïng hôïp lyù voán ñeå taêng thu nhaäp vaø naâng cao hieäu quaû söû duïng voán cuûa doanh nghieäp. 14
1.1.2. Phaân loaïi caùc hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính Coù nhieàu tieâu chí khaùc nhau ñeå phaân loaïi caùc hoaït ñoäng ñaàu tö. Caên cöù vaøo hình thöùc quaûn lyù hoaït ñoäng ñaàu tö, ñaàu tö chia ra thaønh ñaàu tö tröïc tieáp vaø ñaàu tö giaùn tieáp. Ñaàu tö tröïc tieáp laø hình thöùc ñaàu tö do nhaø ñaàu tö boû voán ñaàu tö vaø tham gia quaûn lyù hoaït ñoäng ñaàu tö. Ñaàu tö giaùn tieáp laø hình thöùc ñaàu tö thoâng qua vieäc mua coå phieáu, coå phaàn, traùi phieáu, caùc chöùng töø coù giaù khaùc, quyõ ñaàu tö chöùng khoaùn, vaø thoâng qua caùc ñònh cheá taøi chính trung gian khaùc maø nhaø ñaàu tö khoâng tröïc tieáp tham gia quaûn lyù hoaït ñoäng ñaàu tö. Caên cöù vaøo thôøi haïn ñaàu tö, ñaàu tö chia thaønh ñaàu tö ngaén haïn vaø ñaàu tö daøi haïn. Ñaàu tö ngaén haïn laø hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính coù thôøi haïn thu hoài voán trong voøng moät naêm (ñoái vôùi doanh nghieäp coù chu kyø kinh doanh bình thöôøng trong voøng 12 thaùng) hoaëc moät chu kyø kinh doanh bình thöôøng (ñoái vôùi doanh nghieäp coù chu kyø kinh doanh bình thöôøng daøi hôn 12 thaùng), bao goàm ñaàu tö chöùng khoaùn ngaén haïn vaø ñaàu tö ngaén haïn khaùc. • Ñaàu tö chöùng khoaùn laø hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính duøng voán nhaøn roãi ñeå mua caùc loaïi chöùng khoaùn nhaèm muïc ñích höôûng laõi hoaëc chia seû lôïi ích vaø caû traùch nhieäm vôùi doanh nghieäp khaùc cuõng nhö söû duïng chöùng khoaùn laøm ñoái töôïng kinh doanh. Chöùng khoaùn goàm coù caùc loaïi: Coå phieáu 15
Coå phieáu laø giaáy xaùc nhaän quyeàn sôû höõu cuûa coå ñoâng ñoái vôùi coâng ty coå phaàn, caên cöù vaøo phaàn goùp voán qua vieäc mua coå phieáu. Coå phieáu coù caùc ñaëc ñieåm cô baûn: • Khoâng kyø haïn. • Ñöôïc quyeàn nhaän coå töùc haøng naêm. • Ngöôøi mua coå phieáu chæ chòu traùch nhieäm höõu haïn veà söï phaù saûn cuûa coâng ty cuõng nhö ñöôïc quyeàn ñaáu phieáu vaø bieåu quyeát. • Ñöôïc chia phaàn taøi saûn coøn laïi cuûa coâng ty sau khi thanh toaùn caùc khoaûn nôï. Coù hai loaïi coå phieáu: • Coå phieáu thöôøng: laø coå phieáu coù nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn treân. • Coå phieáu öu ñaõi: cuõng laø moät hình thöùc ñaàu tö voán coå phaàn nhö coå phieáu thöôøng nhöng ôû möùc ñoä haïn cheá nhö khoâng ñöôïc tham gia boû phieáu vaø öùng cöû hoäi ñoàng quaûn trò, ban kieåm soaùt cuûa coâng ty. Ñoåi laïi, ngöôøi naém giöõ coå phieáu öu ñaõi ñöôïc öu theá veà taøi chính, ñöôïc höôûng moät möùc coå töùc rieâng bieät coù tính chaát coá ñònh haøng naêm, ñöôïc öu tieân chia coå töùc vaø taøi saûn coøn laïi khi phaù saûn tröôùc coå phieáu thöôøng. Coù boán loaïi coå phieáu öu ñaõi: • Coå phieáu öu ñaõi tích luõy: neáu trong naêm khoâng coù lôïi nhuaän ñeå traû coå töùc thì phaàn coå töùc ñoù ñöôïc chuyeån cho naêm sau vaø seõ traû vaøo naêm sau hoaëc khi coù tieàn. 16
• Coå phieáu öu ñaõi khoâng tích luõy: ngöôïc laïi, neáu trong naêm khoâng coù lôïi nhuaän thì coâng ty seõ mieãn thanh toaùn phaàn coå töùc naêm ñoù. • Coå phieáu öu ñaõi tham döï chia phaàn: ngoaøi vieäc nhaän soá coå töùc coá ñònh, coå ñoâng coøn ñöôïc höôûng moät phaàn phuï troäi theo quy ñònh khi coâng ty laøm aên coù laõi. • Coå phieáu öu ñaõi khoâng tham döï chia phaàn: chæ ñöôïc höôûng coå töùc coá ñònh. • Coå phieáu öu ñaõi chuyeån ñoåi: laø loaïi coå phieáu cho pheùp chuyeån ñoåi thaønh moät soá löôïng coå phieáu thöôøng coá ñònh. • Coå phieáu öu ñaõi coù theå chuoäc laïi: laø loaïi coå phieáu coù ñieàu khoaûn cho pheùp coâng ty phaùt haønh coù theå hoaøn laïi voán coå phaàn cho ngöôøi naém giöõ. Traùi phieáu Traùi phieáu laø moät hôïp ñoàng nôï daøi haïn ñöôïc kyù keát giöõa chuû theå phaùt haønh (Chính phuû, doanh nghieäp) vaø ngöôøi cho vay. Nhö vaäy, khaùc vôùi coå phieáu, ngöôøi phaùt haønh laø con nôï ñoái vôùi ngöôøi mua traùi phieáu. Traùi phieáu coù caùc ñaëc ñieåm cô baûn: • Ñöôïc höôûng laõi coá ñònh, ít ruûi ro hôn coå phieáu. • Ñöôïc chia phaàn taøi saûn coøn laïi cuûa coâng ty khi bò phaù saûn tröôùc coå ñoâng. Khaùc vôùi caùc coâng cuï nôï khaùc, traùi phieáu coù khaû naêng trao ñoåi khi chöa ñeán ngaøy ñaùo haïn, ngöôøi naém giöõ coù theå ñem traùi phieáu chuyeån nhöôïng cho ngöôøi khaùc treân thò tröôøng thöù caáp. 17
Caên cöù theo theå cheá phaùt haønh traùi phieáu coù caùc loaïi: • Traùi phieáu coâng ty: laø loaïi giaáy chöùng nhaän nôï coù kyø haïn do coâng ty phaùt haønh coù caùc loaïi: - Traùi phieáu tín chaáp: döïa vaøo uy tín cuûa coâng ty phaùt haønh. - Traùi phieáu theá chaáp: coâng ty phaùt haønh phaûi ñem taøi saûn ñaûm baûo. - Traùi phieáu coù theå chuoäc laïi: coâng ty phaùt haønh ñöôïc quyeàn chuoäc laïi tröôùc haïn. - Traùi phieáu ñöôïc quyeàn hoaøn laïi: laø loaïi traùi phieáu maø ngöôøi naém giöõ löïa choïn vieäc hoaøn laïi maø khoâng do nhaø phaùt haønh quy ñònh. • Traùi phieáu ñoâ thò: laø loaïi traùi phieáu do Chính phuû hoaëc chính quyeàn ñòa phöông phaùt haønh, nhaèm huy ñoäng voán cho caùc döï aùn ñaàu tö veà cô sôû haï taàng. . . • Coâng traùi nhaø nöôùc: laø loaïi traùi phieáu daøi haïn ñaëc bieät, coù thôøi haïn töø möôøi naêm trôû leân, ñöôïc phaùt haønh töøng ñôït nhaèm buø ñaép söï thieáu huït cuûa ngaân saùch nhaø nöôùc. Chöùng khoaùn lai (Hybrid Security) Chöùng khoaùn lai laø daïng trung gian giöõa chöùng khoaùn nôï vaø chöùng khoaùn voán. Ví duï: traùi phieáu chuyeån ñoåi laø moät loaïi traùi phieáu coù khaû naêng chuyeån ñoåi thaønh coå phieáu coâng ty theo moät tyû leä coâng boá tröôùc vaøo moät khoaûng thôøi gian xaùc ñònh tröôùc. Ngöôøi naém giöõ traùi phieáu chuyeån ñoåi coù quyeàn quyeát ñònh chuyeån hay khoâng chuyeån sang coå phieáu. 18
Chöùng khoaùn phaùi sinh (Derivatives) Laø caùc coâng cuï coù nguoàn goác töø chöùng khoaùn. Caùc coâng cuï chöùng khoaùn phaùi sinh raát phong phuù, ña daïng, nhöng nhìn chung coù caùc coâng cuï chính sau: • Quyeàn choïn (Option): laø moät hôïp ñoàng ñöôïc kyù keát giöõa moät beân laø “ngöôøi kyù phaùt” vaø moät beân laø ngöôøi mua hôïp ñoàng, trong ñoù cho pheùp ngöôøi mua hôïp ñoàng ñöôïc quyeàn mua hoaëc baùn cho ngöôøi kyù phaùt hôïp ñoàng moät löôïng haøng hoùa vôùi giaù caû nhaát ñònh vaø ôû thôøi haïn quy ñònh trong töông lai. Coù hai loaïi: quyeàn choïn mua (Call option) vaø quyeàn choïn baùn (Put option). Hôïp ñoàng quyeàn choïn cung caáp quyeàn cho ngöôøi sôû höõu chöù khoâng laø nghóa vuï mua hay baùn. Vì vaäy, ngöôøi sôû höõu hôïp ñoàng quyeàn choïn coù theå thöïc hieän hoaëc khoâng thöïc hieän quyeàn cuûa mình. • Hôïp ñoàng töông lai (Future contracts): laø hôïp ñoàng trong ñoù soá löôïng haøng hoùa, giaù caû, thôøi ñieåm giao dòch ñöôïc aán ñònh tröôùc taïi thôøi ñieåm kyù hôïp ñoàng. Ñeå traùnh moïi thieät haïi khi hôïp ñoàng khoâng ñöôïc toân troïng, vaøo luùc kyù keát caû hai beân phaûi kyù quyõ. • Hôïp ñoàng kyø haïn (Forward contracts) laø nhöõng thoûa thuaän mua baùn moät loaïi taøi saûn ôû thôøi ñieåm nhaát ñònh trong töông lai vôùi möùc giaù nhaát ñònh. Hôïp ñoàng naøy khoâng ñöôïc baûo veä khaû naêng thanh toaùn. • Hôïp ñoàng hoaùn ñoåi (Swap contracts): laø hôïp ñoàng trong ñoù hai beân ñoàng yù trao ñoåi moät doøng tieàn naøy laáy moät doøng tieàn 19
khaùc cuûa beân kia. Coù nhieàu loaïi hôïp ñoàng hoaùn ñoåi nhö SWAP laõi suaát, SWAP tieàn teä…. Ñaàu tö ngaén haïn khaùc laø caùc hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính ngaén haïn ngoaïi tröø caùc hoaït ñoäng ñaàu tö chöùng khoaùn ngaén haïn. Ñaàu tö taøi chính daøi haïn laø khoaûn ñaàu tö taøi chính coù thôøi gian thu hoài voán treân moät naêm (ñoái vôùi doanh nghieäp coù chu kyø kinh doanh bình thöôøng döôùi 12 thaùng) vaø treân moät chu kyø kinh doanh bình thöôøng (ñoái vôùi doanh nghieäp coù chu kyø kinh doanh bình thöôøng treân 12 thaùng), bao goàm: • Caùc khoaûn ñaàu tö vaøo doanh nghieäp khaùc döôùi hình thöùc goùp voán, mua coå phaàn vôùi muïc ñích höôûng laõi hoaëc nhaèm chia seû lôïi ích vaø traùch nhieäm vôùi caùc doanh nghieäp khaùc. Caên cöù vaøo tyû leä quyeàn bieåu quyeát maø beân ñaàu tö naém giöõ taïi beân nhaän ñaàu tö vaø taàm aûnh höôûng cuûa beân ñaàu tö ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa beân nhaän ñaàu tö maø chia thaønh 3 loaïi sau: Ñaàu tö vaøo coâng ty con: quyeàn kieåm soaùt cuûa coâng ty meï ñoái vôùi coâng ty con ñöôïc xaùc ñònh khi coâng ty meï naém giöõ treân 50% quyeàn bieåu quyeát ôû coâng ty con (coâng ty meï coù theå sôû höõu tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp coâng ty con thoâng qua moät coâng ty con khaùc) Ñaàu tö vaøo coâng ty lieân keát: nhaø ñaàu tö naém giöõ tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp qua caùc coâng ty con ít nhaát 20% quyeàn bieåu quyeát cuûa beân nhaän ñaàu tö. Beân ñaàu tö khoâng coù quyeàn kieåm soaùt nhöng coù aûnh höôûng ñaùng keå ñeán hoaït ñoäng cuûa beân nhaän ñaàu tö. 20