Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Khả năng tiếp cận các dịch vụ của Quỹ bảo lãnh tín dụng đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:145

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu này được thực hiện nhằm mục đích xác định các nhân tố tác động đến tiếp cận sử dụng dịch vụ BLTD tại QBLTD TPHCM của các DNNVV trên địa bàn TPHCM và đồng thời nghiên cứu thực trạng của việc tiếp cận sử dụng dịch vụ BLTD. Từ đó, đưa ra một số giải pháp và khuyến nghị nhằm thúc đẩy việc tiếp cận dịch vụ BLTD này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Khả năng tiếp cận các dịch vụ của Quỹ bảo lãnh tín dụng đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH NGUYỄN HOÀNG OANH KHẢ NĂNG TIẾP CẬN CÁC DỊCH VỤ CỦA QUỸ BẢO LÃNH TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Tài chính Ngân hàng Mã ngành: 60.34.02.01 Người hướng dẫn khoa học: TS.TRẦN DỤC THỨC TP.HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017
i TÓM TẮT Nghiên cứu được thực hiện nhằm mục đích xác định các nhân tố tác động đến việc tiếp cận sử dụng dịch vụ Bảo lãnh tín dụng tại Quỹ bảo lãnh tín dụng Thành phố Hồ Chí Minh đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn thông qua khảo sát 359 Doanh nghiệp nhỏ và vừa. Kết quả nghiên cứu cho thấy, ngoài các nhân tố được bàn luận như thủ tục thực hiện, khả năng hiểu biết về quy định pháp luật, phí bảo lãnh, tài sản đảm bảo, v.v... Tác giả phát hiện có sự tác động đến tiếp cận sử dụng dịch vụ của Quỹ bảo lãnh tín dụng của Doanh nghiệp nhỏ và vừa từ các nhân tố như sự hữu ích của Bảo lãnh tín dụng đối với Doanh nghiệp vừa và nhỏ, hình ảnh của Quỹ bảo lãnh tín dụng, các dịch vụ bảo lãnh phù hợp với tiêu chuẩn chủ quan của Doanh nghiệp vừa và nhỏ và những rủi ro phát sinh trong quá trình thực hiện Bảo lãnh tín dụng. Với mô hình nghiên cứu phối hợp cả hai phương pháp là nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng, nội dung nghiên cứu sẽ được xuyên suốt theo hai quan điểm là chủ quan và khách quan, điều này tạo nên định hướng mới trong phương pháp nghiên cứu, đồng thời, các giải pháp đề xuất trong luận văn có cơ sở lý luận và thực tiễn cao. Cụ thể để nâng cao khả năng tiếp cận các dịch vụ của Quỹ bảo lãnh tín dụng đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, tác giả đưa ra các nhóm giải pháp theo mức độ tác động của các nhân tố đã xác định trong phần nghiên cứu định lượng. Một số khuyến nghị khác về phía các cơ quan có thẩm quyền cũng được đưa ra nhằm giải quyết các vấn đề về khả năng tiếp cận Quỹ bảo lãnh của các Doanh nghiệp nhỏ và vừa. Với những luận điểm trên đây, tác giả hy vọng đóng góp một cách nhìn mới trong phương pháp đánh giá khả năng tiếp cận các dịch vụ của Quỹ bảo lãnh tín dụng đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và trong cả nước nói chung. Trong giới hạn kiến thức và khả năng của tác giả, nội dung trình bày nghiên cứu không tránh khỏi những thiếu sót nhất định, rất mong Hội đồng đánh giá, các giảng viên Nhà trường , các bạn và đồng nghiệp góp ý để tác giả bổ sung và hoàn thiện tốt hơn cho đề tài nghiên cứu.
ii LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là: Nguyễn Hoàng Oanh Sinh ngày 02 tháng 04 năm 1989 tại Tiền Giang Quê quán: Gò Công-Tiền Giang Hiện công tác tại: Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn Việt Nam – Chi nhánh Phú Nhuận Là học viên cao học khóa 16 của Trương Đại học Ngân hàng TP.Hồ Chí Minh Mã số học viên: 020116140174 Tôi xin cam đoan đề tài: “Khả năng tiếp cận các dịch vụ của Quỹ bảo lãnh tín dụng đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh“ Mã ngành học: 60.34.02.01 Người hướng dẫn khoa học: TS Trần Dục Thức Luận văn được thực hiện tại trường Đại học Ngân iiang Thành phố Hồ Chí Minh. Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của tôi. TP.Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 04 năm 2017 Tác giả Nguyễn Hoàng Oanh
iii LỜI CÁM ƠN Để thực hiện được đề tài “Khả năng tiếp cận các dịch vụ của Quỹ bảo lãnh tín dụng đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh“, tác giả xin chân thành cám ơn Ban Giám Hiệu Trường Đại học Ngân hàng TP.Hồ Chí Minh, Lãnh đạo Khoa sau đại học, các Giảng viên tham gia giảng dạy tại Khoa sau đại học đã trang bị những kiến thức chuẩn mực và bổ ích để tác giả định hình được phương pháp và đề tài nghiên cứu. Xin cám ơn Giảng viên hướng dẫn khoa học – Tiến sĩ Trần Dục Thức – người đã trực tiếp hướng dẫn, góp ý, tận tình giúp đỡ về kinh nghiệm cũng như chuyên môn để tác giả thực hiện và giải quyết tốt những vấn đề mà đề tài nghiên cứu đặt ra. Chân thành cám ơn Thư viện Nhà trường, Lãnh đạo và các anh chị đang công tác tại Quỹ Bảo Lãnh Thành phố Hồ Chí Minh, các Ngân hàng Thương mại trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, đã tạo điều kiện cho tác giả được tiếp cận nguồn tài liệu, các công trình nghiên cứu tham khảo và số liệu để tác giả thực hiện luận văn. Xin gửi lời cám ơn đặc biệt đến người chồng của tôi – Anh Chu Hoàng Hải đã không ngừng động viên, giúp đỡ và hỗ trợ tôi hết mình trong quá trình học tập và thực hiện đề tài. Trân trọng. TP.Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 04 năm 2017 Tác giả Nguyễn Hoàng Oanh
iv MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................ VIII DANH MỤC BẢNG ............................................................................................ IX DANH MỤC HÌNH .............................................................................................. X GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ NGHIÊN CỨU ................................................................................................................................ 1 1.1 TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI ............................................. 1 1.2 TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI ....................................... 2 1.2.1 Một số nghiên cứu nước ngoài ........................................................ 2 1.2.2 Một số nghiên cứu trong nước......................................................... 3 1.3 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ...................................................... 5 1.3.1 Mục tiêu chung ................................................................................ 5 1.3.2 Mục tiêu cụ thể ................................................................................ 5 1.4 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ........................... 5 1.5 CÂU HỎI NGHIÊN CỨU ......................................................... 6 1.6 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................. 6 1.7 Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ........ 7 1.8 BỐ CỤC CỦA ĐỀ TÀI ............................................................. 7 TỔNG QUAN LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VỀ KHẢ NĂNG TIẾP CẬN CÁC DỊCH VỤ CỦA QUỸ BẢO LÃNH TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA ......................................... 9 2.1 SƠ LƯỢC VỀ QBLTD ĐỐI VỚI DNNVV .............................. 9 2.1.1 Khái niệm về QBLTD ..................................................................... 9 2.1.2 Mô hình hoạt động ........................................................................... 9 2.1.3 Chức năng của QBLTD ................................................................. 10 2.1.4 Sự cần thiết của QBLTD cho DNNVV ......................................... 11
v 2.2 KINH NGHIỆM HOẠT ĐỘNG CỦA QBLTD ĐỐI VỚI DNNVV CỦA MỘT SỐ QUỐC GIA ............................................................................. 12 2.2.1 QBLTD tại một số nước châu Á (Trung Quốc, Malaysia, Singapore...) ................................................................................................. 12 2.2.2 Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam .............................................. 14 2.3 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM VỀ KHẢ NĂNG TIẾP CẬN QBLTD ĐỐI VỚI DNNVV ............................................. 15 2.3.1 Các nhân tố tác động đến khả năng tiếp cận các dịch vụ của QBLTD đối với các DNNVV ...................................................................... 15 2.3.2 Cơ sở lý luận đánh giá khả năng tiếp cận QBLTD từ khía cạnh DNNVV19 2.3.3 Một số nghiên cứu trước về các nhân tố tác động đến tiếp cận sử dụng dịch vụ của DNNVV ........................................................................... 24 2.4 HƯỚNG NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI THEO KINH NGHIỆM CỦA NHỮNG NGHIÊN CỨU TRƯỚC ĐÂY ............................................... 26 TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ....................................................................................... 28 THIẾT KẾ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU .............................................................................................................................. 29 3.1 MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU 29 3.2 THIẾT KẾ THANG ĐO .......................................................... 33 3.3 THIẾT KẾ BẢNG CÂU HỎI .................................................. 34 3.4 NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƯỢNG .............................................. 36 3.4.1 Nguồn dữ liệu ................................................................................ 36 3.4.2 Cỡ mẫu........................................................................................... 36 3.4.3 Phương pháp thu thập dữ liệu ........................................................ 37 3.4.4 Phân tích xử lý số liệu ................................................................... 37
vi TÓM TẮT CHƯƠNG 3 ....................................................................................... 42 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN VỀ THỰC TRẠNG VỀ KHẢ NĂNG TIẾP CẬN CÁC DỊCH VỤ CỦA QBLTD ĐỐI VỚI DNNVV TRÊN ĐỊA BÀN TPHCM TRONG THỜI GIAN QUA ..................................... 43 4.1 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ...................................................... 43 4.1.1 Đặc điểm mẫu nghiên cứu ............................................................. 43 4.1.2 Kết quả nghiên cứu định lượng ..................................................... 44 4.2 TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................... 59 4.3 THẢO LUẬN VỀ THỰC TRẠNG VỀ KHẢ NĂNG TIẾP CẬN CÁC DỊCH VỤ CỦA QBLTD ĐỐI VỚI DNNVV TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM TRONG THỜI GIAN QUA ............................................................................ 60 4.3.1 Tình hình hoạt động của QBLTD TPHCM ................................... 60 4.3.2 Những vướng mắc pháp lý khi DNNVV tiếp cận nguồn vốn tín dụng thông qua QBLTD TPHCM ................................................................ 70 4.3.3 Một số hạn chế từ phía Quỹ Bảo lãnh tín dụng ............................. 81 4.3.4 Một số hạn chế từ phía các Tổ chức tín dụng ................................ 86 4.3.5 Một số hạn chế từ phía bản thân các doanh nghiệp nhỏ và vừa .... 87 4.3.6 Về phía các Tổ chức hiệp hội ........................................................ 89 TÓM TẮT CHƯƠNG 4 ....................................................................................... 91 GIẢI PHÁP VỀ KHẢ NĂNG TIẾP CẬN CÁC DỊCH VỤ CỦA QBLTD ĐỐI VỚI DNNVV TRÊN ĐỊA BÀN TPHCM VÀ KIẾN NGHỊ. ....... 92 5.1 GIẢI PHÁP NÂNG CAO KHẢ NĂNG TIẾP CẬN QBLTD CỦA DNNVV TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM .............................................................. 92 5.1.1 Mục tiêu, định hướng phát triển QBLTD đối với DNNVV của Nhà nước trong thời gian tới ................................................................................ 92 5.1.2 Đề xuất một số giải pháp nâng cao khả năng tiếp cận QBLTD của DNNVV trên địa bàn TP.HCM.................................................................... 95
vii 5.1.3 Khuyến nghị đối với các cơ quan có thẩm quyền ......................... 98 5.2 NHỮNG HẠN CHẾ CỦA LUẬN VĂN VÀ HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO .......................................................................................... 100 5.2.1 Hạn chế của luận văn ................................................................... 100 5.2.2 Hướng nghiên cứu tiếp theo cho đề tài nghiên cứu ..................... 101 TÓM TẮT CHƯƠNG 5 ..................................................................................... 103 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 105 PHỤ LỤC 1 ........................................................................................................ 110 PHỤ LỤC 2 ........................................................................................................ 115 PHỤ LỤC 3 ........................................................................................................ 119 PHỤ LỤC 4 ........................................................................................................ 120 PHỤ LỤC 5 ........................................................................................................ 122
viii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BLTD Bảo lãnh tín dụng DN Doanh nghiệp DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa HCGF Quỹ bảo lãnh tín dụng Thành phố Hồ Chí Minh NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hang thương mại QBLTD Quỹ bảo lãnh tín dụng TCTD Tố chức tín dụng TPHCM Thành phố Hồ Chí Minh TPB Lý thuyết hành vi dự định (Theory of Planned Behavior) TRA Lý thuyết hành động hợp lý (Theory of Reasoned Action) EFA Phân tích nhân tố khám phá (Exploratory Factor Analysis) Cronbach’s Alpha Phép kiểm định mức độ tương quan lẫn nhau Eigenvalue Giá trị phương sai tách ra được của mỗi nhân tố KMO Phương sai trích
ix DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1: Bảng mô tả biến độc lập, biến quan sát và mã hóa ............................. 31 Bảng 4.1: Kết quả phân tích Cronbach’s alpha đối với các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận QBLTD của DNNVV trên địa bàn TPHCM .......................... 45 Bảng 4.2: Kết quả phân tích Cronbach’s alpha đối với khả năng tiếp cận QBLTD của DNNVV trên địa bàn TPHCM ...................................................................... 46 Bảng 4.3: Kết quả hệ số KMO and Bartlett's Test ............................................... 47 Bảng 4.4: Bảng kết quả phân tích nhân tố ........................................................... 48 Bảng 4.5: Kết quả xoay nhân tố ........................................................................... 49 Bảng 4.6: Đặt tên và giải thích các nhân tố mới .................................................. 50 Bảng 4.7: Ma trận hệ số tương quan giữa các biến .............................................. 54 Bảng 4.8: Kết quả mô hình hồi quy ..................................................................... 55 Bảng 4.9: Kết quả các hệ số VIF trong mô hình .................................................. 57 Bảng 4.10: Kết quả hồi quy ................................................................................. 57 Bảng 4.11: Số tiền BLTD của các Quỹ BLTD so với nhu cầu vay vốn của các DNNVV đã tiếp cận Quỹ từ năm 2013 đến năm 2015 ........................................ 65 Bảng 4.12: Kết quả kinh doanh và sử dụng lao động qua các năm của 107 DNNVV được Quỹ BLTD cấp BLTD ................................................................. 66 Bảng 4.13: Tổng số lao động bình quân trong các DNNVV từ năm 2011 đến năm 2015 ...................................................................................................................... 67 Bảng 4.14: Tình hình hoạt động bảo lãnh của QBLTD TP.HCM .......................... 67 Bảng 4.15: Báo cáo hoạt động xúc tiến, hỗ trợ doanh nghiệp của QBLTD TP.HCM .............................................................................................................................. 69 Bảng 4.16: Dư nợ BLTD của Công ty TNHH Xử lý chất thải Môi trường Việt Nhật ...................................................................................................................... 77
x DANH MỤC HÌNH Hình 2.1 Thuyết hành động hợp lý (TRA) ........................................................... 21 Hình 2.2 Thuyết hành vi dự định (TBP) .............................................................. 22 Hình 2.3: Sơ đồ quy trình nghiên cứu .................................................................. 23 Hình 3.1: Mô hình nghiên cứu và giả thiết nghiên cứu ....................................... 30 Hình 4.1: Mô hình Khả năng tiếp cận dịch vụ của QBLTD đối với DNNVV trên địa bàn TPHCM và các yếu tố đã được điều chỉnh.............................................. 53 Hình 4.2: Sơ đồ tổ chức QBLTD TP.HCM ......................................................... 61 Hình 4.3: Sơ đồ quan hệ bảo lãnh tín dụng tại QBLTD TPHCM........................ 62 Hình 4.4: Quy trình cấp hạn mức bảo lãnh cho khách hàng tại QBLTD TPHCM .............................................................................................................................. 63 Hình 4.5: Sơ đồ quy trình tiếp nhận hồ sơ tại QBLTD TPHCM ......................... 79
1 GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ NGHIÊN CỨU 1.1 TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Đối với sự phát triển của các Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV), vai trò to lớn của nguồn tín dụng ngân hàng là không thể phủ nhận, nhất là khi đặc thù của nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế dựa vào tín dụng (bank-based market) (TS.Nguyễn Văn Lê, 2014). Nhận thức được điều này và tiềm năng của phân khúc DNNVV, các Ngân hàng thương mại (NHTM) ngày càng chú trọng đến việc tăng trưởng tín dụng dành cho đối tượng này, Tuy nhiên, do đặc trưng về quy mô và hoạt động sản xuất kinh doanh, các DNNVV vẫn thường xuyên vấp phải khó khăn trong quá trình tiếp cận nguồn vốn vay ngân hàng. Sự ra đời của Quỹ bảo lãnh tín dụng (QBLTD) về mặt lý thuyết có thể giúp các DNVVN tiếp cận với nguồn vốn vay từ các Tổ chức tín dụng (TCTD), nhất là các NHTM. Nhưng trên thực tế, số lượng DNNVV đã tiếp cận và được thõa mãn nhu cầu Bảo lãnh tín dụng (BLTD) còn rất ít, chưa góp phần giải quyết được các vấn đề về vốn giúp các DNVVN phát triển. Hiện nay, việc phát triển DNNVV ở nước ta là một lựa chọn đúng đắn trên con đường công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước trong thời buổi Việt Nam là một nước đang phát triển, có mật độ dân số cao, lực lượng lao động tăng nhanh, quy mô vốn tích lũy nhỏ. Thành phố Hồ Chí Minh (TPHCM) được coi là trung tâm văn hóa, kinh tế lớn thứ hai toàn đất nước, nên có sự tập trung của rất nhiều các tổ chức tín dụng và các định chế tài chính trung gian trong và cả ngoài nước để phục vụ cho nhu cầu của các DNNVV. Việc chú trọng vào phát triển hoạt động của các DNNVV là rất cần thiết, đặc biệt là với mảng tài chính tại DNNVV. Bởi tuy đã có được sự ổn định, và các bước tiến nhất định, nhưng DNNVV trên phạm vi TPHCM vẫn gặp khá nhiều khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng từ các tổ chức tín dụng để đáp ứng nhu cầu vốn cho sản xuất kinh doanh, do đó khiến các hoạt động sản xuất kinh doanh của DNNVV gặp rất nhiều khó khăn.
2 Hiểu được vấn đề thực tiễn này, tôi chọn đề tài “Khả năng tiếp cận các dịch vụ của quỹ bảo lãnh tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh” cho công trình nghiên cứu của mình. 1.2 TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI 1.2.1 Một số nghiên cứu nước ngoài Brindusa – Rủi ro tín Trong nghiên cứu về rủi ro tín dụng trong cho vay DNNVV tại Romania (nghiên cứu năm 2008). Nghiên cứu đã chỉ ra rẳng hệ thống các DNVVN là nhóm khách hàng tiềm năng, vì vậy ngân hàng đã thiết kế các sản phẩm phù hợp với nhu cầu tài chính của khu vực. Bên cạnh đó hệ thống DNVVN còn được hưởng sự hỗ trợ của hệ thống ngân hàng với những sản phẩm và dịch vụ có chi phí thấp hơn các nguồn vốn khác. Tác giả đã phân tích những rủi ro trong cho vay các DNNVV, những sản phẩm tín dụng cho DNNVV, các rủi ro đi kèm và chính sách quản trị rủi ro được thực thi tại thời điểm nghiên cứu và trong tương lai. Santiago và các cộng sự ( 2013) – Tín dụng thương mại - nguồn vốn thay thế vốn vay ngân hàng. Đề tài sử dụng dữ liệu từ các DNNVV tại Tây Ban Nha, nhóm tác giả đã đưa ra kết luận nhóm DNNVV khó tiếp cận vốn vay ngân hàng đã tăng mức độ phụ thuộc vào tín dụng thương mại trong bối cảnh khủng hoảng tài chính. Trái lại, các DNNVV có tình hình tài chính tốt, tiếp cận được nguồn vốn vay ngân hàng, vẫn huy động nguồn vốn chủ yếu từ hệ thống ngân hàng. Dorothée và các cộng sự ( 1998) – Cấu trúc tài chính và kết quả hoạt động của các DNVVN. Nghiên cứu đã so sánh những đặc điểm khác biệt giữa hai nhóm doanh nghiệp này và chỉ ra các DNNVV tại Áo, Đức, Bồ Đào Nha, và Nhật có tỷ lệ đòn bẩy tài chính cao, và ngược lại tại Tây Ban Nha và Mỹ. Kết luận cho thấy các DNNVV và ngân hàng cần phải xây dựng một mối quan hệ tốt trong đó ngân hàng là chủ thể chính cung cấp vốn ngắn hạn cho hệ thống ngân hàng thông qua một số biện pháp như tăng cường thông tin của DNNVV, phát triển vai trò của bảo lãnh tín dụng… Yibin Mu ( 2002) Những trở ngại đối với DNVVN trong việc tiếp cận tài chính và bảo lãnh tín dụng tại Trung Quốc. Nghiên cứu cho thấy quá trình cải cách doanh nghiệp đã khiến các doanh nghiệp lớn trở nên hoạt động hiệu quả và
3 mang tính thị trường hơn, dần dần cải thiện vị thế cạnh tranh của mình so với DNNVV. Tác giả đã chỉ ra quỹ bảo lãnh tín dụng do tư nhân làm chủ, dưới sự hỗ trợ của Chính phủ, là công cụ quan trọng hỗ trợ DNNVV tiếp cận tín dụng khi mà các DNNVV gặp hạn chế trong việc đáp ứng điều kiện về tài sản bảo đảm, kiểm soát lãi suất, và giảm thiểu những rủi ro trong hoạt động cấp tín dụng của hệ thống ngân hàng. Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng chỉ ra những quan ngại về vai trò của quỹ bảo lãnh tín dụng do tư nhân làm chủ. 1.2.2 Một số nghiên cứu trong nước Võ Đức Toàn ( 2012) – Luận án Tiến sĩ - Tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của các ngân hàng thương mại trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Luận án đã phân tích những nguyên nhân làm cho DNNVV không thể tiếp cận được nguồn vốn tín dụng của các NHTM trên địa bàn TP.HCM. Từ đó, một số giải pháp được đưa ra để giúp các DNNVV có điều kiện tiếp cận dễ dàng hơn với nguồn vốn tín dụng cũng như giúp các NHTM có một cái nhìn toàn diện hơn về việc cấp tín dụng đối với các doanh nghiệp này. Phạm Văn Hồng ( 2007) - Phát triển DNNVV ở Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế. Bài nghiên cứu đã phân tích những thuận lợi cũng như khó khăn khi nền kinh tế Việt Nam bắt đầu chạm ngõ quốc tế, trong đó cũng đề cập đến thực trạng thiếu vốn và một số giải pháp giúp các DNNVV phát triển vững mạnh. Nguyễn Minh Tuấn ( 2008) – Luận án Tiến sĩ - Phát triển dịch vụ ngân hàng hỗ trợ DNNVV ở Việt Nam. Bài nghiên cứu đã phân tích và hệ thống hóa các vấn đề lý luận về dịch vụ ngân hàng và DNNVV, đề cập những vấn đề về quản lý rủi ro, chi phí giao dịch, sự cần thiết phải có một hệ thống kế toán riêng đặc thù cho loại hình doanh nghiệp này. Từ đó, luận án đưa ra những giải pháp chuyên sâu, có khả năng ứng dụng trong thực tiễn cao, giúp các nhà hoạch định chính sách, các cơ quan nhà nước trong vấn đề hỗ trợ phát triển DNNVV. Trương Quang Thông ( 2010) - Tài trợ tín dụng ngân hàng cho DNNVV, một nghiên cứu thực nghiệm tại TP.HCM” trình bày tổng quan lý thuyết về các doanh nghiệp nhỏ và vừa, phân tích bức tranh tổng quan về DNNVV tại Việt
4 Nam, từ đó đưa ra những khó khăn mà loại hình DNVVN này gặp phải khi tiếp cận nguồn vốn tín dụng từ các ngân hàng. Trương Nguyễn Khang Vy ( 2014) – Luận văn Thạc sĩ - Mô hình QBLTD cho DNNVV TPHCM theo bài học kinh nghiệm thế giới. Bài luận văn đã đưa ra những mô hình hoạt động của QBLTD cho DNNVV ở các nước trên thế giới, thực trạng hoạt động của QBLTD tại Việt Nam và đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện, nâng cao hiệu quả hoạt động của mô hình này, giúp cho các DNNVV có nhiều cơ hội tiếp cận với nguồn vốn tín dụng hơn Nguyễn Minh Đức ( 2009) – Luận Văn Thạc Sĩ - Tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam. Luận văn đã nghiên cứu những tác động của ngân hàng đến hoạt động tín dụng của các DNNVV. Từ đó đưa ra những thuận lợi, những hạn chế và giải pháp hoàn thiện. Nguyễn Thị Kim Lý ( 2012)- Luận án Tiến Sĩ - Nghiên cứu khả năng tiếp cận vốn cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở tỉnh Thái Bình. Với điều kiện của nền kinh tế nước ta, DNNVV giữ vị trí đặc biệt quan trọng trong việc đóng góp vào mức tăng trưởng GDP, tạo việc làm và các vấn đề xã hội. Tuy nhiên, so với các doanh nghiệp lớn, DNNVV có nhiều đặc điểm khác biệt. Những đặc điểm này có ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng tiếp cận vốn của DN. Trong luận án, tác giả đã phân tích khá rõ về những đặc điểm dưới góc nhìn của những ưu thế và những hạn chế của các DNNVV. Hầu hết những nghiên cứu trên đây sử dụng phương pháp định lượng để kiểm định bộ công cụ trước khi sử dụng các biến số để phân tích và kết luận. Những nghiên cứu này đạt được những thành công lớn trong việc xây dựng phương pháp đánh giá vấn đề mà nghiên cứu đặt ra. Tuy nhiên, những nghiên cứu trên chưa đề cập đến việc phối hợp nghiên cứu định lượng kết hợp với phương pháp phân tích và tổng hợp số liệu thống kê để đánh giá một cách toàn diện hơn về khả năng tiếp cận dịch vụ Bảo lãnh tín dụng của Doanh nghiệp nhỏ và vừa. Đề tài: “Khả năng tiếp cận các dịch vụ của Quỹ bảo lãnh tín dụng đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh“ đưa ra mô hình nghiên cứu kết hợp cả hai phương pháp để đánh giá một cách đầy đủ hơn về khả năng tiếp cận Quỹ bảo lãnh tín dụng của nhóm Doanh nghiệp này, với cách giải
5 quyết vấn đề như trên, chắc chắn các giải pháp đề xuất sẽ có tính thuyết phục cao và có ý nghĩa ứng dụn đối với việc phát triển dịch vụ Bảo lãnh tín dụng đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa. 1.3 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.3.1 Mục tiêu chung Việc tiếp cận các dịch vụ của QBLTD và tiếp cận QBLTD là một vì suy cho cùng, các DNNVV khi tiếp cận quỹ bảo lãnh tín dụng thì mục đích cuối cùng là sử dụng dịch vụ bảo lãnh tín dụng để vay vốn từ các ngân hàng thương mại. Do đó, nghiên cứu này được thực hiện nhằm mục đích xác định các nhân tố tác động đến tiếp cận sử dụng dịch vụ BLTD tại QBLTD TPHCM của các DNNVV trên địa bàn TPHCM và đồng thời nghiên cứu thực trạng của việc tiếp cận sử dụng dịch vụ BLTD. Từ đó, đưa ra một số giải pháp và khuyến nghị nhằm thúc đẩy việc tiếp cận dịch vụ BLTD này. 1.3.2 Mục tiêu cụ thể - Tìm hiểu và phân tích những công trình nghiên cứu trong và ngoài nước liên quan đến những yếu tố tác động đến khả năng tiếp cận QBLTD, từ đó luận văn xây dựng phương pháp nghiên cứu và mô hình nghiên cứu phù hợp dựa trên kinh nghiệm của những nghiên cứu trước. - Phân tích định tính, định lượng và đánh giá những yếu tố tác động đến khả năng tiếp cận các dịch vụ của QBLTD đối với DNNVV trên địa bàn TP.HCM. Từ đó đưa ra kết quả nghiên cứu. - Từ những kết quả nghiên cứu trên, đề xuất một số giải pháp kiến nghị nhằm nâng cao khả năng tiếp cận QBLTD của loại hình doanh nghiệp này. 1.4 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU Đối tượng nghiên cứu: khả năng tiếp cận dịch vụ của QBLTD đối với các DNVVN. Phạm vi nghiên cứu: Đối tượng khảo sát nhằm thu thập dữ liệu cho đề tài chủ yếu là các DNNVV đang hoạt động trên địa bàn TPHCM, trong đó đối tượng
6 được phỏng vấn trực tiếp trong quá trình thu thập dữ liệu là chủ các doanh nghiệp nhỏ hoặc người quản lý bộ phận tài chính của DNVVN, không phân biệt loại hình và lĩnh vực hoạt động của doanh nghiệp. Thời gian nghiên cứu đề tài được thực hiện thông qua công tác khảo sát thu thập số liệu sơ cấp nhằm phục vụ nghiên cứu từ tháng 08/2016 đến tháng 12/2016. Ngoài ra, luận văn cũng thu thập thông tin và dữ liệu thứ cấp trong giai đoạn 2012-2016 từ website, các báo cáo, tạp chí, các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước để phục vụ cho việc phân tích thực trạng của đề tài. 1.5 CÂU HỎI NGHIÊN CỨU Các mục tiêu cụ thể của nghiên cứu được trình bày dưới dạng các câu hỏi nghiên cứu sau đây: - Những cơ sở lý thuyết nào sẽ là nền tảng để tiến hành nghiên cứu về khả năng tiếp cận QBLTD của DNNVV. Phương pháp nghiên cứu được xây dựng dựa trên kinh nghiệm của những nghiên cứu nào trước đây. - Từ những mô hình nghiên cứu trước, mô hình nghiên cứu nào sẽ thích hợp để nghiên cứu các yếu tố tác động đến khả năng tiếp cận các dịch vụ của QBLTD đối với DNNVV trên địa bàn TPHCM. - Thực trạng và mức độ tác động của các yếu tố đến khả năng tiếp cận các dịch vụ của QBLTD đối với DNNVV trên địa bàn TPHCM là như thế nào? - Từ những thực trạng trên, các giải pháp nào từ phía cơ quan nhà nước, từ phía quỹ bảo lãnh tín dụng, từ bản thân DNNVV, từ các TCTD sẽ là những giải pháp tích cực góp phần nâng cao khả năng tiếp cận QBLTD của các DNNVV? 1.6 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Luận văn sử dụng kết hợp hai phương pháp: định tính và định lượng thông qua việc điều tra, khảo sát và phân tích với sự hỗ trợ của phần mềm SPSS. - Phương pháp định lượng được sử dụng để đánh giá, kiểm định độ phù hợp của mô hình và xác định mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến vấn đề
7 nghiên cứu, kiểm định các giả thiết để đưa ra kết luận về mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến khả năng tiếp cận dịch vụ của quỹ bảo lãnh tín dụng. - Phương pháp định tính được sử dụng để thống kê, phân tích và làm rõ thực trạng khả năng tiếp cận các dịch vụ của QBLTD đối với các DNNVV trên địa bàn TPHCM. Dựa vào kết quả thực trạng nghiên cứu từ hai phương pháp trên, luận văn đưa ra một số giải pháp và khuyến nghị nhằm góp phần nâng cao khả năng tiếp cận QBLTD của DNNVV trên địa bàn TPHCM. 1.7 Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI Về mặt thực tiễn, trên cơ sở nguồn dữ liệu được thu thập, luận văn đã có sự kết hợp về cả lí thuyết lẫn thực tiễn để đánh giá vai trò của tín dụng đối với các DNVVN, từ đó, giúp người đọc có thể có cái nhìn rộng hơn về việc cần thiết phải hoàn thiện, nâng cao khả năng tiếp cận của các loại hình doanh nghiệp quan trọng này trên địa bàn TPHCM. Ngoài ra, đề tài cũng đi sâu phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận nguồn tín dụng chính thức của nhóm DNNVV, từ đó rút ra kết luận, hạn chế và các nguyên nhân chủ chốt tác động đến mối quan hệ tín dụng này, đề xuất các giải pháp có thể tham khảo và vận dụng trong thực tiễn. Về phía doanh nghiệp nhỏ có thể tăng khả năng tiếp cận nguồn tín dụng thông qua QBLTD. Về phía ngân hàng hay các tổ chức tín dụng khác có thể cải thiện hiệu quả hoạt động cho vay tín dụng đối với các doanh nghiệp. Đồng thời, đề tài này còn là nguồn tài liệu tham khảo đối với các cơ quan hữu quan trong hoạt động quản lý QBLTD cũng như các DNNVV trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng, và trên toàn Việt Nam nói chung. 1.8 BỐ CỤC CỦA ĐỀ TÀI Nội dung của đề tài nghiên cứu bao gồm 5 chương: CHƯƠNG 1: Giới thiệu tổng quan về nghiên cứu.
8 CHƯƠNG 2: Tổng quan lý luận và phương pháp nghiên cứu về khả năng tiếp cận các dịch vụ của QBLTD đối với DNNVV trên địa bàn TPHCM. CHƯƠNG 3: Thiết kế nghiên cứu. CHƯƠNG 4: Kết quả nghiên cứu và thảo luận về thực trạng về khả năng tiếp cận các dịch vụ của QBLTD đối với DNNVV trên địa bàn TPHCM trong thời gian qua. CHƯƠNG 5: Giải pháp về khả năng tiếp cận các dịch vụ của QBLTD đối với DNNVV trên địa bàn TPHCM và kiến nghị.
9 TỔNG QUAN LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VỀ KHẢ NĂNG TIẾP CẬN CÁC DỊCH VỤ CỦA QUỸ BẢO LÃNH TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA 2.1 SƠ LƯỢC VỀ QBLTD ĐỐI VỚI DNNVV 2.1.1 Khái niệm về QBLTD Bộ Tài chính ban hành Thông tư 147/2014/TT-BTC hướng dẫn một số điều của Quyết định số 58/2013/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành Quy chế thành lập, tổ chức và hoạt động của QBLTD cho DNNVV. Theo đó, QBLTD là một tổ chức tài chính, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận, thực hiện chức năng bảo lãnh tín dụng cho các đối tượng theo quy định. QBLTD do Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thành lập và quản lý, là tổ chức tài chính, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận; thực hiện chức năng bảo lãnh tín dụng cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa vay vốn bằng đồng Việt Nam tại các tổ chức tín dụng thành lập và hoạt động theo Luật các tổ chức tín dụng. Thông tư này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 25/11/2014 và áp dụng từ năm tài chính 2014. 2.1.2 Mô hình hoạt động QBLTD có tư cách pháp nhân, có con dấu, có bảng cân đối kế toán riêng, được mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước và các TCTD trên cùng địa bàn theo quy định của pháp luật. Quỹ được miễn thuế, nộp thuế theo quy định của pháp luật hiện hành. Vốn điều lệ của QBLTD bao gồm: Vốn do ngân sách tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cấp khi thành lập Quỹ tối thiểu là 30 tỷ đồng; Vốn góp của các TCTD; Vốn góp của các doanh nghiệp khác; Vốn góp của các hiệp hội ngành nghề, các tổ chức đại diện và hỗ trợ DNNVV.