Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Một số biện pháp giải quyết việc làm cho thanh niên thành phố Hồ Chí Minh đến 2010

Chia sẻ: Tri Nhân | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:63

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của đề tài là nghiên cứu vai trò của lực lượng lao động, đặc biệt là lao động thanh niên đến phát triển kinh tế – xã hội thành phố Hồ Chí Minh, kết hợp với việc đánh giá tiềm năng lực lượng lao động thanh niên hiện nay, để từ đó có thể đưa ra một số biện pháp giải quyết việc làm cho thanh niên Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2010.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Một số biện pháp giải quyết việc làm cho thanh niên thành phố Hồ Chí Minh đến 2010

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP. HOÀ CHÍ MINH # " TRAÀN NGOÏC PHÖÔNG MOÄT SOÁ BIEÄN PHAÙP GIAÛI QUYEÁT VIEÄC LAØM CHO THANH NIEÂN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH ÑEÁN NAÊM 2010 Chuyeân ngaønh : KINH TEÁ PHAÙT TRIEÅN Maõ soá : 5.02.05 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC TS. PHAÏM PHI YEÂN Thaønh phoá Hoà Chí Minh – Naêm 2000
MUÏC LUÏC LÔØI MÔÛ ÑAÀU ......................................................................................................... 1 CHÖÔNG 1 : TOÅNG QUAN VEÀ LÖÏC LÖÔÏNG LAO ÑOÄNG VAØ VIEÄC LAØM 5 1.1. CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ LÖÏC LÖÔÏNG LAO ÑOÄNG ................................... 5 1.1.1. Moät soá khaùi nieäm ....................................................................................5 1.1.2. Vai troø, vò trí cuûa löïc löôïng lao ñoäng trong phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. 9 1.1.3. Moät soá ñaëc ñieåm veà löïc löôïng lao ñoäng thanh nieân ..............................10 1.2. MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM VEÀ VIEÄC LAØM ................................................... 11 1.2.1. Veà chính saùch giaûi quyeát vieäc laøm ........................................................11 1.2.2. Moät soá khaùi nieäm veà vieäc laøm vaø thaát nghieäp .......................................12 1.3. CAÙC XU HÖÔÙNG VEÀ NHU CAÀU LAO ÑOÄNG ...................................... 16 1.3.1. Xu höôùng nhu caàu lao ñoäng taïi caùc nöôùc phaùt trieån.............................16 1.3.2. Xu höôùng nhu caàu lao ñoäng taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån ....................16 CHÖÔNG 2 : THÖÏC TRAÏNG LÖÏC LÖÔÏNG LAO ÑOÄNG THANH NIEÂN TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH HIEÄN NAY 17 2.1. ÑAËC ÑIEÅM KINH TEÁ – XAÕ HOÄI CUÛA THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH . 17 2.2. ÑAÙNH GIAÙ THÒ TRÖÔØNG LÖÏC LÖÔÏNG LAO ÑOÄNG. ........................ 21 2.2.1. Daân soá..................................................................................................21 2.2.2. Soá löôïng lao ñoäng ................................................................................22 2.2.3. Cô caáu lao ñoäng ...................................................................................22 2.2.4. Trình ñoä cuûa löïc löôïng lao ñoäng ..........................................................23 2.2.5. Cô caáu löïc löôïng lao ñoäng theo khu vöïc kinh teá ...................................25 2.3. THÖÏC TRAÏNG LAO ÑOÄNG THAÁT NGHIEÄP - CHÖA VIEÄC LAØM ...... 27 2.3.1. Ñaëc ñieåm veà cö truù, giôùi tính, nhoùm tuoåi ..............................................28 2.3.2. Ñaëc ñieåm veà trình ñoä vaên hoùa vaø trình ñoä chuyeân moân ngheà nghieäp ...28 2.3.3. Phaân loaïi theo nhu caàu tìm vieäc laøm vaø ñoái töôïng ...............................29 2.3.4. Ñaëc ñieåm cuûa tình hình phaân boá daân cö vaø lao ñoäng ôû ngoaïi thaønh ....30
2.4. TÌNH HÌNH GIAÛI QUYEÁT VIEÄC LAØM CUÛA THAØNH PHOÁ.................. 31 2.4.1. Taêng tröôûng kinh teá taïo cho moät boä phaän daân cö coù vieäc laøm vaø thu nhaäp. ..............................................................................................................31 2.4.2. Nhöõng bieän phaùp cuûa Thaønh phoá trong vieäc toå chöùc moät soá chöông trình giaûi quyeát vieäc laøm ................................................................................32 2.4.3. Chöông trình xuaát khaåu lao ñoäng.........................................................35 2.4.4. Moät soá chöông trình giaûi quyeát vieäc laøm khaùc .....................................36 CHÖÔNG 3 : MOÄT SOÁ BIEÄN PHAÙP GIAÛI QUYEÁT VIEÄC LAØM CHO THANH NIEÂN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH ÑEÁN NAÊM 2010 ................................................................................................................................ 39 3.1. NHAÄN ÑÒNH XU HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN CUÛA LÖÏC LÖÔÏNG LAO ÑOÄNG .............................................................................................................. 39 3.2. MOÄT SOÁ QUAN ÑIEÅM MANG TÍNH ÑÒNH HÖÔÙNG ........................... 40 3.3. MOÄT SOÁ PHÖÔNG HÖÔÙNG GIAÛI QUYEÁT VIEÄC LAØM HIEÄN NAY.... 42 3.4. CAÙC BIEÄN PHAÙP GIAÛI QUYEÁT VIEÄC LAØM CHUÛ YEÁU ....................... 45 3.4.1. Phaùt trieån thò tröôøng lao ñoäng..............................................................45 3.4.2. Xaây döïng heä thoáng thoâng tin thoáng keâ thò tröôøng lao ñoäng ..................47 3.4.3. Hoaøn thieän toå chöùc, quaûn lyù nhaø nöôùc veà xuaát khaåu lao ñoäng .............48 3.4.4. Naâng cao chaát löôïng hoaït ñoäng heä thoáng dòch vuï vieäc laøm..................50 3.4.5. Ñoåi môùi coâng taùc daïy ngheà treân ñòa baøn Thaønh phoá............................53 PHAÀN KEÁT LUAÄN .............................................................................................. 55 Taøi lieäu tham khaûo. Phuï luïc.
LÔØI MÔÛ ÑAÀU Vieät Nam sau moät thôøi gian daøi traûi qua nhöõng dieãn bieán lòch söû trong quaù trình ñaáu tranh baûo veä vaø xaây döïng ñaát nöôùc, hieän nay Vieät Nam laø moät quoác gia ñang phaùt trieån trong quaù trình hoäi nhaäp giao löu vôùi neàn kinh teá theá giôùi. Quaù trình giao löu hoäi nhaäp naøy ñang ñaët ra nhöõng thaùch thöùc to lôùn trong tieán trình phaùt trieån neàn kinh teá cuûa nöôùc ta. Hieän nay treân theá giôùi ñaõ böôùc vaøo kyû nguyeân môùi, moät kyû nguyeân maø trong ñoù khoa hoïc kyõ thuaät coâng ngheä ñoùng vai troø raát quan troïng vaø laø nhaân toá quyeát ñònh söï thaønh coâng. Vieäc naém baét ñöôïc khoa hoïc kyõ thuaät coâng ngheä caàn coù moät löïc löôïng lao ñoäng hieän ñaïi, tieân tieán, coù trình ñoä ñaùp öùng ñöôïc nhöõng nhu caàu môùi trong quaù trình saûn xuaát. Ñoái vôùi Vieät Nam noùi chung vaø thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng hieän nay, caùc vaán ñeà lieân quan ñeán löïc löôïng lao ñoäng nhö nguoàn lao ñoäng taêng nhanh, tình traïng söû duïng lao ñoäng laõng phí coøn phoå bieán, tyû leä thaát nghieäp coøn ôû möùc cao thì vaán ñeà giaûi quyeát vieäc laøm mang moät yù nghóa heát söùc to lôùn, noù khoâng chæ coù yù nghóa veà maët kinh teá maø coøn laø ñieàu kieän ñaûm baûo söï oån ñònh veà maët chính trò xaõ hoäi. Trong moái quan heä chung cuûa caû nöôùc, Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø moät trung taâm kinh teá, thöông maïi, taøi chính, giao löu quoác teá, khoa hoïc, vaên hoùa… cuûa khu vöïc Nam Boä vaø cuûa caû nöôùc. Nhö vaäy, löïc löôïng lao ñoäng cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh seõ taïo neân moät noäi löïc heát söùc to lôùn trong quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Tuy nhieân, trong thôøi gian qua nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán löïc löôïng lao ñoäng cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh cuõng laø moät vaán ñeà phaûi quan taâm, coù theå noùi thöïc traïng löïc löôïng lao ñoäng cuûa thaønh phoá hieän 1
nay vöøa laø moät theá maïnh, vöøa laø moät söùc eùp to lôùn trong quaù trình phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. Giaûi quyeát vaán ñeà vieäc laøm cho löïc löôïng lao ñoäng cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh cuõng laø moái quan taâm haøng ñaàu cuûa caùc caáp laõnh ñaïo thaønh phoá cuõng nhö cuûa moïi taàng lôùp daân cö. Vaán ñeà giaûi quyeát vieäc laøm coù taàm quan troïng, vaø mang yù nghóa raát to lôùn trong phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi hieän nay. Thaønh phoá Hoà Chí Minh hieän nay coù moät löïc löôïng lao ñoäng raát doài daøo, coù nhieàu tieàm naêng, tuy nhieân trình ñoä cuûa löïc löôïng lao ñoäng naøy khoâng ñoàng ñeàu chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa söï phaùt trieån kinh teá, moät phaàn laø do trình ñoä vaên hoùa, trình ñoä tay ngheà, moät phaàn laø löïc löôïng lao ñoäng chöa coù nhöõng söï löïa choïn ngheà nghieäp thích hôïp vôùi ñaëc ñieåm baûn thaân vaø xaõ hoäi … Ñeå coù theå taïo ñöôïc moät ñoäng löïc to lôùn cho vieäc ñöa thaønh phoá nhanh choùng ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu ñaõ ñeà ra trong “Chieán löôïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñeán naêm 2010” laø duy trì toác ñoä taêng tröôûng cuûa thaønh phoá cao hôn möùc bình quaân trong caû nöôùc vaø phaùt trieån moät caùch toaøn dieän, caân ñoái vaø beàn vöõng veà kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi, baûo ñaûm vöõng chaéc an ninh quoác phoøng. Vaán ñeà giaûi quyeát vieäc laøm cho löïc löôïng lao ñoäng thanh nieân Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø heát söùc quan troïng; nhaèm ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa thaønh phoá ñeán naêm 2010; chuùng ta caàn coù nhöõng giaûi phaùp ñoàng boä töø trung öông ñeán ñòa phöông, töø ngöôøi chuû doanh nghieäp ñeán nhöõng ngöôøi lao ñoäng. Nhöõng yeâu caàu nhö vaäy, vôùi nhöõng kieán thöùc ñaõ ñöôïc hoïc trong chöông trình Cao hoïc Kinh teá phaùt trieån vöøa qua keát hôïp vôùi quaù trình nghieân cöùu, thu thaäp taøi lieäu, soá lieäu trong thöïc teá, nhaèm giuùp toâi thöïc hieän ñeà taøi “Moät soá bieän phaùp giaûi quyeát vieäc laøm cho löïc löôïng lao ñoäng thanh nieân Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñeán naêm 2010” 2
Muïc ñích cuûa ñeà taøi laø nghieân cöùu vai troø cuûa löïc löôïng lao ñoäng, ñaëc bieät laø lao ñoäng thanh nieân ñeán phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi Thaønh phoá Hoà Chí Minh, keát hôïp vôùi vieäc ñaùnh giaù tieàm naêng löïc löôïng lao ñoäng thanh nieân hieän nay, ñeå töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá bieän phaùp giaûi quyeát vieäc laøm cho thanh nieân Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñeán naêm 2010. Ñeà taøi söû duïng phöông phaùp luaän nghieân cöùu laø duy vaät bieän chöùng vaø duy vaät lòch söû, cuøng vôùi phöông phaùp trao ñoåi xin yù kieán chuyeân gia, phöông phaùp thoáng keâ, phaân tích vaø toång hôïp caùc thoâng tin treân cô sôû nguoàn taøi lieäu töø thu thaäp töø thöïc teá, caùc baùo ñaøi, caùc Sôû ban ngaønh cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Noäi dung cuûa ñeà taøi naøy bao goàm : ¾ Heä thoáng hoùa nhöõng vaán ñeà mang tính lyù thuyeát cô baûn veà löïc löôïng lao ñoäng vaø vieäc laøm. ¾ Xem xeùt, ñaùnh giaù tieàm naêng cuûa löïc löôïng lao ñoäng thanh nieân taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø xu höôùng phaùt trieån trong töông lai. ¾ Caên cöù vaøo tình hình thöïc teá vaø nhöõng phaân tích ñeå coù theå ñöa ra moät soá bieän phaùp giaûi quyeát vieäc laøm cho löïc löôïng lao ñoäng thanh nieân Thaønh phoá. Vôùi noäi dung neâu treân, keát caáu cuûa luaän vaên ñöôïc chia ra nhö sau : U LÔØI MÔÛ ÑAÀU U Chöông 1 : TOÅNG QUAN VEÀ LÖÏC LÖÔÏNG LAO ÑOÄNG VAØ VIEÄC LAØM U Chöông 2 : THÖÏC TRAÏNG LÖÏC LÖÔÏNG LAO ÑOÄNG THANH NIEÂN TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH HIEÄN NAY U Chöông 3 : MOÄT SOÁ BIEÄN PHAÙP GIAÛI QUYEÁT VIEÄC LAØM CHO THANH NIEÂN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH ÑEÁN NAÊM 2010 U PHAÀN KEÁT LUAÄN 3
Ñoái vôùi Thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng vaø Vieät Nam noùi chung, vaán ñeà giaûi quyeát vieäc laøm laø moät vaán ñeà ñang ñöôïc quan taâm raát nhieàu, vaø ñaây cuõng laø moät baøi toaùn khaù nan giaûi ñoái vôùi caùc caáp laõnh ñaïo Thaønh phoá vaø Nhaø nöôùc. Muoán giaûi quyeát vaán ñeà naøy caàn coù söï phoái hôïp ñoàng boä cuûa nhieàu caáp, nhieàu ngaønh. Vì vaäy trong phaïm vi luaän vaên naøy, ngöôøi vieát khoâng coù tham voïng neâu leân toaøn boä nhöõng vaán ñeà coù lieân quan ñeán giaûi quyeát vieäc laøm cho löïc löôïng lao ñoäng cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh, maø chæ döøng laïi ôû nhöõng vaán ñeà cô baûn lyù thuyeát, nhöõng aûnh höôûng cuûa löïc löôïng lao ñoäng ñeán söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa thaønh phoá, neâu leân moät soá nhaän ñònh vaø bieän phaùp ñeå giaûi quyeát vieäc laøm cho thanh nieân thaønh phoá ñeán naêm 2010. Chuùng toâi raát mong nhaän ñöôïc nhöõng yù kieán ñoùng goùp quyù baùu cuûa Quyù Thaày Coâ vaø caùc baïn quan taâm ñeå luaän vaên ñöôïc hoaøn thieän hôn. Chuùng toâi traân troïng kính göûi ñeán Quyù Thaày Coâ vaø caùc baïn lôøi caûm ôn chaân thaønh nhaát. 4
CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ LÖÏC LÖÔÏNG LAO ÑOÄNG VAØ VIEÄC LAØM 1.1. CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ LÖÏC LÖÔÏNG LAO ÑOÄNG 1.1.1. Moät soá khaùi nieäm 1.1.1.1. Söùc lao ñoäng vaø caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán söùc lao ñoäng Söùc lao ñoäng: laø toaøn boä nhöõng naêng löïc theå chaát vaø tinh thaàn toàn taïi trong moät cô theå moãi con ngöôøi ñang soáng vaø ñöôïc con ngöôøi ñem ra vaän duïng moãi khi saûn xuaát ra moät giaù trò söû duïng naøo ñoù. 1.1.1.1.1. Nhöõng nhaân toá caáu thaønh söùc lao ñoäng Saûn xuaát xaõ hoäi laø quaù trình con ngöôøi söû duïng tö lieäu saûn xuaát taùc ñoäng vaøo ñoái töôïng saûn xuaát ñeå taïo ra cuûa caûi vaät chaát vaø tinh thaàn caàn thieát cho söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi. Nhaân toá con ngöôøi maø ñaëc bieät laø nhaân toá söùc lao ñoäng coù ñaëc tröng theå hieän khaû naêng phaùt trieån khoâng ngöøng cuûa löïc löôïng saûn xuaát xaõ hoäi, coù taùc duïng quan troïng ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi. Nhö vaäy, söùc lao ñoäng laø moät phaïm truø kinh teá – xaõ hoäi toång hôïp bao goàm caùc thaønh toá sau : − Heä thoáng nhaân toá theå löïc Trong ñieàu kieän neàn kinh teá môû, vieäc phaùt trieån kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi hoùa khoâng theå chæ döïa vaøo lao ñoäng thuû coâng, caàn cuø chòu khoù maø phaûi laø lao ñoäng thoâng minh, saùng taïo, coù trình ñoä vaên hoùa, khoa hoïc kyõ thuaät cao, thích öùng vôùi coâng ngheä hieän ñaïi, coù kyõ naêng gioûi. Nhöng tröôùc heát, ñeå ñaït ñöôïc moät trình ñoä lao ñoäng nhö vaäy con ngöôøi phaûi coù söùc khoûe, söùc khoûe laø caùi goác ñeå con ngöôøi phaùt trieån. Vì vaäy ñaàu tö cho söùc khoûe laø ñaàu tö 5
cho phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc ñoàng thôøi naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng cho moãi caù nhaân vaø gia ñình. Ngöôøi khoûe maïnh khoâng chæ khoâng coù beänh maø coøn coù khaû naêng thích nghi nhanh choùng vôùi nhöõng ñieàu kieän thöôøng xuyeân thay ñoåi cuûa moâi tröôøng, ñaùp öùng caùc nhu caàu hoaït ñoäng, khaû naêng hoaøn thaønh caùc chöùc naêng sinh hoïc, xaõ hoäi, ngheà nghieäp ôû möùc ñaày ñuû nhaát. Ñoù cuõng laø traïng thaùi caân baèng cöïc ñaïi giöõa con ngöôøi vôùi moâi tröôøng thieân nhieân vaø xaõ hoäi. Vaán ñeà söùc khoûe ñaõ vöôït qua khoûi phaïm vi cuûa y hoïc, y teá duø raèng ñoù laø lónh vöïc raát gaàn guõi, noù ñöôïc hình thaønh nhö moät keát quaû toång hoøa cuûa söï phaùt trieån kinh teá vaø xaõ hoäi vaø noù chòu taùc ñoäng cuûa nhieàu ngaønh, nhieàu lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa xaõ hoäi. Coù theå noùi söùc khoûe con ngöôøi laø bieåu hieän toång hôïp cuûa trình ñoä phaùt trieån kinh teá vaø xaõ hoäi ôû moãi quoác gia, maø tröôùc heát laø caùc ñieàu kieän lao ñoäng, möùc soáng, ñieàu kieän y teá… Caùc yeáu toá chuû yeáu taùc ñoäng ñeán phaùt trieån theå löïc con ngöôøi. • Yeáu toá sinh hoïc : laø caùc quy ñònh ñaëc thuø sinh hoïc nhö giôùi tính, tuoåi taùc, söï di truyeàn vaø theå traïng baåm sinh. Yeáu toá naøy gaén lieàn vôùi söùc khoûe caù nhaân maø ñeå ñaùnh giaù tình traïng cuûa noù ngöôøi ta coù theå kieåm tra laâm saøng. • Moâi tröôøng töï nhieân : laø ñieàu kieän ñeå con ngöôøi soáng vaø phaùt trieån. Ngaøy nay vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng laø moät vaán ñeà noåi coäm trong quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc vôùi toác ñoä ngaøy caøng taêng. Taøi nguyeân thieân nhieân bò caïn kieät, caân baèng sinh thaùi bò phaù huûy aûnh höôûng taùc ñoäng xaáu ñeán söùc khoûe caû coäng ñoàng. • Moâi tröôøng xaõ hoäi : laø caùc moái quan heä giöõa ngöôøi vaø ngöôøi trong gia ñình, hoï haøng, laùng gieàng, nôi laøm vieäc vaø chung toaøn xaõ hoäi. 6
• Giaùo duïc : giaùo duïc söùc khoûe, kieán thöùc dinh döôõng nhaän thöùc veà söùc khoûe moãi ngöôøi daân töï bieát caùch chaêm soùc vaø giöõ gìn söùc khoûe cho baûn thaân mình, cho gia ñình, höôùng daãn moïi ngöôøi naém ñöôïc nhöõng kyõ naêng caàn thieát, ñôn giaûn ñeå hoï coù theå töï aùp duïng cho mình trong vieäc naâng cao söùc khoûe vaø phoøng beänh, chöõa beänh, haïn cheá bôùt nhöõng tröôøng hôïp beänh taät hay töû vong chæ vì thieáu hieåu bieát. • Chaát löôïng chaêm soùc söùc khoûe : laø moät nhaân toá aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán vieäc baûo veä vaø taêng cöôøng söùc khoûe cho nhaân daân, ñöôïc theå hieän thoâng qua caùc hoaït ñoäng y teá, dinh döôõng, theå duïc – theå thao, reøn luyeän thaân theå… • Phong caùch soáng, loái soáng : laø khía caïnh quan troïng cuûa vaên hoùa taùc ñoäng ñeán söùc khoûe con ngöôøi. − Heä thoáng nhaân toá trí löïc – vaên hoùa Heä thoáng trí löïc – vaên hoùa ñöôïc xaùc ñònh bôûi caùc tri thöùc chung veà khoa hoïc (khoa hoïc töï nhieân, khoa hoïc kyõ thuaät, khoa hoïc xaõ hoäi), trình ñoä kieán thöùc chuyeân moân, kó naêng vaø kinh nghieäm saûn xuaát. Nhö vaäy heä thoáng trí löïc – vaên hoùa ñoái vôùi moãi con ngöôøi ñöôïc hình thaønh töø nhieàu nguoàn khaùc nhau. Ngoaøi moät boä phaän nhaát ñònh (khoâng nhoû) cuûa tri thöùc ñöôïc thu nhaän qua heä thoáng giaùo duïc, thì phaàn lôùn tri thöùc (kyõ naêng, kinh nghieäm) thu nhaän ñöôïc thoâng qua thöïc tieãn cuoäc soáng lao ñoäng saûn xuaát. − Heä thoáng nhaân toá yù thöùc xaõ hoäi Heä thoáng nhaân toá naøy bao goàm moät heä thoáng nhöõng giaù trò veà ñaïo ñöùc, tinh thaàn cuûa con ngöôøi ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån trong quaù trình phaùt trieån lòch söû laâu daøi. Noù chöùa ñöïng nhöõng nhaän thöùc ñöôïc khaúng ñònh baèng nhöõng giaù trò veà nhaân caùch, ñaïo ñöùc… taïo neân söùc maïnh tinh thaàn trong moãi con ngöôøi vaø cuûa toaøn xaõ hoäi. 7
1.1.1.1.2. Xu höôùng phaùt trieån cuûa nhöõng nhaân toá Theo ñaø phaùt trieån maïnh meõ cuûa khoa hoïc – coâng ngheä – kyõ thuaät, thöïc teá ñoøi hoûi con ngöôøi phaûi söû duïng nhöõng kieán thöùc khoa hoïc ngaøy caøng nhieàu hôn. Khoái löôïng kieán thöùc chung, trình ñoä chuyeân moân, kyõ naêng ngheà nghieäp phaûi taêng leân vôùi möùc ñoä ngaøy caøng cao. Töông öùng vôùi trình ñoä phaùt trieån cuûa xaõ hoäi, möùc soáng cuûa con ngöôøi ngaøy caøng ñöôïc caûi thieän vaø ñaït ñöôïc möùc thoûa maõn ñaùng keå veà dinh döôõng vaø söùc khoûe. Tuy nhieân, toác ñoä taêng leân cuûa yeáu toá tinh thaàn, ñaëc bieät laø nhaân toá trí löïc – vaên hoùa cao hôn gaáp nhieàu laàn so vôùi caùc thaønh toá vaät chaát naêng löôïng (nhaân toá theå löïc) vaø ngaøy caøng coù yù nghóa quyeát ñònh ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng trong quaù trình saûn xuaát. Beân caïnh ñoù, nhaân toá vaên hoùa cuûa söùc lao ñoäng ngaøy caøng ñöôïc naâng cao laøm cho giaù trò cuûa söùc lao ñoäng ñöôïc taêng cao vaø noù coù yù nghóa quyeát ñònh söï thaønh baïi cuûa moãi caù nhaân hay coäng ñoàng trong cuoäc tranh ñua vaøo töông lai. 1.1.1.2. Khaùi nieäm löïc löôïng lao ñoäng Khaùi nieäm löïc löôïng lao ñoäng ñaõ ñöôïc thoáng nhaát ôû haàu heát caùc quoác gia vaø cuõng laø khaùi nieäm maø toå chöùc lao ñoäng Theá giôùi (ILO) ñöa ra Löïc löôïng lao ñoäng (töông ñöông vôùi khaùi nieäm daân soá hoaït ñoäng kinh teá): laø moät boä phaän daân soá trong ñoä tuoåi quy ñònh (tuøy thuoäc töøng nöôùc) thöïc teá coù tham gia lao ñoäng vaø nhöõng ngöôøi khoâng coù vieäc laøm nhöng ñang tích cöïc tìm vieäc laøm. Ñieàu khaùc nhau ôû moãi nöôùc laø ñoä tuoåi quy ñònh, veà giôùi haïn ñoä tuoåi toái thieåu thì coù moät soá nöôùc laø khaùc nhau : Myõ : 16 tuoåi, Australia : 15 tuoåi, Brazil : 10 tuoåi. Veà giôùi haïn tuoåi toái ña cuûa löïc löôïng lao ñoäng cuõng khaùc nhau : Ñan Maïch, Thuïy só, Na uy, Phaàn Lan : 74 tuoåi, Ai Caäp, Malaisia, Mexico : 65 tuoåi, Vieät Nam : 60 tuoåi ñoái vôùi nam vaø 55 tuoåi ñoái vôùi nöõ. 8
Tuy nhieân, cô sôû thöïc teá ñeå xaùc ñònh giôùi haïn tuoåi toái thieåu vaø toái ña cuûa löïc löôïng lao ñoäng laø : tuoåi hoïc sinh rôøi khoûi tröôøng phoå thoâng ñeå xaùc ñònh ñoä tuoåi toái thieåu vaø tuoåi cao nhaát quy ñònh cho ngöôøi ñöôïc nghæ höu ñeå xaùc ñònh giôùi haïn tuoåi toái ña. Song hieän nay ôû nhieàu quoác gia vaø Toå chöùc lao ñoäng quoác teá ñaõ khoâng quy ñònh giôùi haïn ñoä tuoåi toái ña vaø ñeå môû ôû ñoä tuoåi naøy. Nhö vaäy, löïc löôïng lao ñoäng cuûa moät quoác gia tröôùc heát phuï thuoäc vaøo quy moâ daân soá, soá ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng vaø möùc cung caáp lao ñoäng (tyû leä soá ngöôøi tham gia vaøo löïc löôïng lao ñoäng so vôùi soá daân). ÔÛ caùc nöôùc phaùt trieån möùc taêng töï nhieân daân soá raát thaáp (coù moät soá nöôùc taêng töï nhieân daân soá laø aâm). Beân caïnh ñoù, löïc löôïng lao ñoäng coøn phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá kinh teá – xaõ hoäi nhö : möùc thu nhaäp, ñòa vò cuûa ngöôøi phuï nöõ trong xaõ hoäi, moái töông quan giöõa nhu caàu laøm vieäc vaø nhu caàu nghæ ngôi, giaûi trí… ÔÛ nhöõng nöôùc keùm phaùt trieån ngoaøi söï taùc ñoäng cuûa caùc yeáu toá treân, söï gia taêng löïc löôïng lao ñoäng coøn laø heä quaû taát yeáu cuûa quaù trình gia taêng daân soá. 1.1.2. Vai troø, vò trí cuûa löïc löôïng lao ñoäng trong phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. Nhö chuùng ta ñaõ bieát, taát caû caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân ñeàu khoâng phaûi laø voâ taän. Caùc cuoäc caùch maïng khoa hoïc coâng ngheä vaø caùch maïng coâng nghieäp, veà laâu veà daøi, töøng böôùc giuùp con ngöôøi khai thaùc trieät ñeå caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân. Nhöng xaõ hoäi loaøi ngöôøi vaên minh laïi coù moät nguoàn taøi nguyeân voâ taän, voâ giaù, quyù baùu nhaát vaø ngaøy caøng phaùt trieån cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn vaên minh nhaân loaïi. Ñoù chính laø tieàm naêng phong phuù ña daïng cuûa con ngöôøi. Trong quaù trình phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, con ngöôøi ñöôïc coi nhö laø moät ñaàu vaøo cuûa quaù trình phaùt trieån. Lòch söû phaùt trieån cuûa xaõ hoäi qua caùc thôøi ñaïi ñaõ cho thaáy raèng con ngöôøi laø yeáu toá chuû theå quyeát ñònh söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi treân nhöõng baäc thang tieán hoùa, ñoàng thôøi trong quaù trình taïo ra cuûa caûi vaät chaát 9
vaø vaên hoùa khoâng ngöøng laøm naûy sinh nhöõng nhu caàu môùi cuûa saûn xuaát cuõng nhö nhöõng kieán thöùc nhaát ñònh, nhöõng thoùi quen lao ñoäng vaø kinh nghieäm saûn xuaát cuûa con ngöôøi. Vai troø cuûa nguoàn nhaân löïc trong caùc nguoàn löïc ngaøy nay ñöôïc xem nhö moät yeáu toá naêng ñoäng nhaát. Quaûn lyù moät toå chöùc, moät ñaát nöôùc, nhö kinh nghieäm cuûa nhieàu nöôùc phaùt trieån cho thaáy trong thôøi ñaïi ngaøy nay, nguoàn nhaân löïc laø ñaûm baûo söï thaønh coâng chaéc chaén nhaát. Vì vaäy, con ngöôøi vôùi tö caùch laø löïc löôïng lao ñoäng seõ laø ñoäng löïc cuûa söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi trong hieän taïi vaø töông lai. Nhö vaäy, coù theå noùi löïc löôïng lao ñoäng coù vai troø heát söùc quan troïng trong phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Löïc löôïng lao ñoäng chính laø nhaân toá quyeát ñònh trong söï phaùt trieån kinh teá, moät nöôùc coù löïc löôïng lao ñoäng doài daøo, trình ñoä cuûa coâng nhaân lao ñoäng cao vaø coù chaát löôïng thì nöôùc ñoù seõ coù moät lôïi theá raát to lôùn trong vieäc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. Ngaøy nay, khoâng moät nöôùc naøo laø khoâng chuù yù ñeán söï phaùt trieån cuûa löïc löôïng lao ñoäng trong nöôùc, chính vieäc ñaàu tö cho söï phaùt trieån cuûa löïc löôïng lao ñoäng seõ laø söï ñaàu tö coù hieäu quaû nhaát trong töông lai ñoái vôùi quaù trình phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc ñoù. Söï ñaàu tö cho löïc löôïng lao ñoäng seõ mang laïi hieäu quaû trong daøi haïn vaø noù coù taùc ñoäng aûnh höôûng ñeán toaøn boä söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá. 1.1.3. Moät soá ñaëc ñieåm veà löïc löôïng lao ñoäng thanh nieân Löïc löôïng lao ñoäng thanh nieân hieän nay trong phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi coù nhöõng öu theá to lôùn, ñaây chính laø löïc löôïng lao ñoäng coù söùc phaùt trieån maïnh meõ, laø tieàm naêng, laø nhöõng chuû nhaân cuûa ñaát nöôùc trong töông lai. Löïc löôïng lao ñoäng thanh nieân laø nhöõng ngöôøi coù ñoä tuoåi töø 15 – 30 tuoåi, ñaây chính laø nhöõng thaønh phaàn lao ñoäng treû, coù nhieàu lôïi theá trong lao ñoäng saûn xuaát nhö : 10
♦ Thanh nieân laø löïc löôïng lao ñoäng coù söùc khoûe, theå löïc toát do ñoù hoï coù theå ñaùp öùng ñöôïc nhöõng yeâu caàu khaét khe cuûa moâi tröôøng laøm vieäc. ♦ Ñoái ñaàu vôùi nhöõng cuoäc ganh ñua gay gaét vôùi theá giôùi khoa hoïc, thanh nieân coù tinh thaàn hoïc taäp, saùng taïo. Thanh nieân coù khaû naêng hoïc hoûi vaø naém baét nhanh choùng nhöõng kyõ thuaät, kieán thöùc môùi caàn thieát trong quaù trình lao ñoäng. Hieän nay nhöõng laõnh vöïc coâng ngheä kyõ thuaät cao ñöôïc löïc löôïng lao ñoäng thanh nieân hoïc hoûi, naém baét vaø nhanh choùng laøm chuû ñöôïc caùc kyõ thuaät naøy. ♦ Löïc löôïng lao ñoäng thanh nieân laø moät löïc löôïng lao ñoäng môùi do vaäy hoï thöôøng coù nhöõng hoaøi baõo, chí höôùng ñöôïc aáp uû trong suoát quaù trình hoïc taäp vaø hoï seõ coá gaéng thöïc hieän nhöõng mô öôùc naøy, do ñoù hoï luoân laø nhöõng ngöôøi daãn ñaàu trong vieäc thöïc hieän caûi tieán nhöõng caùi môùi, hoï saõn saøng böùt phaù ngay chính trong coâng vieäc cuûa mình, öùng duïng ñeå laøm lôïi cho cuoäc soáng cuûa baûn thaân vaø coäng ñoàng. Tuy löïc löôïng lao ñoäng thanh nieân laø thaønh phaàn lao ñoäng quan troïng trong neàn kinh teá vaø laø thaønh phaàn nhaïy caûm vôùi xaõ hoäi, nhöng thanh nieân laø löïc löôïng lao ñoäng treû môùi böôùc vaøo tuoåi lao ñoäng vì vaäy kinh nghieäm vieäc laøm khoâng coù hoaëc laø chöa nhieàu, coøn nhieàu thanh nieân chöa coù ngheà nghieäp, vì vaäy thanh nieân khoù coù theå kieám ñöôïc vieäc laøm; vaø neáu nhö khoâng coù vieäc laøm thì seõ daãn ñeán tình traïng xuaát hieän caùc teä naïn xaõ hoäi (cöôùp giaät, côø baïc, ma tuùy, maïi daâm …). Do ñoù giaûi quyeát vieäc laøm laø moät trong nhöõng vaán ñeà caáp baùch hieän nay cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc vaø nhaân daân Vieät Nam. 1.2. MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM VEÀ VIEÄC LAØM 1.2.1. Veà chính saùch giaûi quyeát vieäc laøm Chính saùch vieäc laøm laø moät loaïi chính saùch xaõ hoäi lieân quan ñeán moät trong nhöõng maët soáng coøn cuûa cuoäc soáng con ngöôøi, laø moät trong nhöõng yeáu toá 11
cô baûn phaùt trieån con ngöôøi. Vì vaäy, chính saùch vieäc laøm lieân quan ñeán vieäc thoûa maõn nhu caàu cô baûn cuûa con ngöôøi. Chính saùch vieäc laøm coù muïc tieâu oån ñònh xaõ hoäi raát roõ neùt, laø moät trong nhöõng noäi dung cô baûn cuûa coâng baèng xaõ hoäi vaø goùp phaàn naâng cao chaát löôïng, cuoäc soáng. Cuøng vôùi caùc chính saùch xaõ hoäi khaùc, chính saùch vieäc laøm goùp phaàn oån ñònh, phaùt trieån vaø tieán boä xaõ hoäi. Ñoái töôïng cuûa chính saùch vieäc laøm laø moïi ngöôøi lao ñoäng coù khaû naêng lao ñoäng vaø coù nhu caàu vieäc laøm. Tuy nhieân, trong neàn kinh teá thò tröôøng, chuùng ta phaûi chaáp nhaän söï caïnh tranh tích cöïc trong lónh vöïc lao ñoäng treân thò tröôøng lao ñoäng, vaø do ñoù coù ngöôøi seõ chöa coù vieäc laøm rôi vaøo caûnh thaát nghieäp vaø thieáu vieäc laøm. Bôûi vaäy, chính saùch vieäc laøm mang tính trôï giuùp, taïo ñieàu kieän taêng söùc caïnh tranh cho ngöôøi lao ñoäng ñeå coù cô hoäi tìm kieám vieäc laøm. Ñeå vieäc thöïc hieän chính saùch vieäc laøm ñeán ñuùng muïc tieâu, ñoái töôïng vaø hieäu quaû thì chính saùch vieäc laøm khoâng theå thöïc hieän theo kieåu haønh chính, maø phaûi coù cô cheá vaø quy trình vaän haønh rieâng. Theo kinh nghieäm cuûa quoác teá vaø toång keát thöïc tieãn cuûa nöôùc ta trong nhöõng naêm qua, chính saùch vieäc laøm ñöôïc thöïc hieän thoâng qua chöông trình quoác gia veà giaûi quyeát vieäc laøm, vôùi haøng loaït döï aùn coù muïc tieâu, troïng ñieåm, ñoái töôïng cuï theå; hình thaønh Quyõ quoác gia veà giaûi quyeát vieäc laøm töø nhieàu nguoàn; nhaán maïnh vai troø cuûa coäng ñoàng vaø cô sôû, nhaát caùc toå chöùc xaõ hoäi vaø phi chính phuû; phaùt trieån maïnh heä thoáng daïy ngheà xaõ hoäi vaø dòch vuï vieäc laøm… 1.2.2. Moät soá khaùi nieäm veà vieäc laøm vaø thaát nghieäp Lyù thuyeát kinh teá hoïc vó moâ cuûa P.A Samuelson vaø W.D. Nordhaus1 ñaõ coù caùc khaùi nieäm: “Löïc löôïng lao ñoäng bao goàm nhöõng ngöôøi coù coâng aên vieäc laøm vaø nhöõng ngöôøi thaát nghieäp” 1 Paul A. Samuelson vaø Wiliam D. Nordhaus, “Kinh teá hoïc” taäp 1, Vieän Quan Heä Quoác Teá, 1989, trang 258 12
− “Nhöõng ngöôøi coù coâng aên vieäc laøm” laø nhöõng ngöôøi laøm moät vieäc gì ñoù ñöôïc traû coâng vaø nhöõng ngöôøi coù coâng vieäc nhöng nghæ oám ñau, ñình coâng hoaëc ñang trong kyø nghæ. − “Ngöôøi thaát nghieäp”: laø ngöôøi khoâng coù vieäc laøm ñöôïc traû coâng, vaø coù nhöõng coá gaéng cuï theå ñeå ñi tìm moät coâng vieäc trong 4 tuaàn qua, hoaëc bò cho thoâi vieäc nhöng ñang chôø ñöôïc goïi laøm vieäc trôû laïi, hoaëc ñang chôø ñôïi ñi laøm trong thaùng tôùi. Nhöõng ngöôøi thaát nghieäp laø nhöõng ngöôøi khoâng coù vieäc laøm nhöng ñang tích cöïc tìm vieäc hoaëc ñang chôø ñôïi ñöôïc trôû laïi laøm vieäc. P.A Samuelson vaø W.D. Nordhaus cuõng ñöa ra caùc khaùi nieäm veà thaát nghieäp vaø tyû leä thaát nghieäp: − “Thaát nghieäp töï nguyeän” goàm nhöõng ngöôøi coù khaû naêng ñöôïc tuyeån, hoï muoán ñi laøm nhöng chæ ñi laøm khi coù möùc löông cao hôn möùc löông bình quaân phoå bieán cuûa ngaønh ngheà maø hoï coù naêng löïc treân thò tröôøng lao ñoäng (möùc löông thònh haønh) − “Thaát nghieäp khoâng töï nguyeän” goàm nhöõng ngöôøi muoán laøm vieäc vôùi möùc löông bình quaân phoå bieán cuûa ngaønh ngheà maø hoï coù naêng löïc treân thò tröôøng lao ñoäng nhöng hoï khoâng ñöôïc tuyeån duïng, khoâng coù vieäc laøm. − “Thaát nghieäp taïm thôøi” goàm nhöõng ngöôøi vì lyù do naøo ñoù hoï chuû ñoäng xin nghæ vieäc (ôû moät nôi, vaøo moät thôøi ñieåm, hoaëc moät ngaønh ngheà naøo ñoù) vaø ngay sau ñoù hoï tìm kieám vieäc laøm (ôû moät nôi, vaøo moät thôøi ñieåm, hoaëc moät ngaønh ngheà khaùc). − “Thaát nghieäp coù tính cô caáu” goàm nhöõng ngöôøi khoâng coù vieäc laøm khi tay ngheà hoaëc kyõ naêng laøm vieäc cuûa hoï naèm ngoaøi nhu caàu tuyeån duïng cuûa caùc ngaønh ngheà ñang caàn lao ñoäng; töùc laø ngaønh ngheà cuûa hoï khoâng coøn phuø hôïp vôùi nhu caàu tuyeån duïng treân thò tröôøng lao ñoäng nöõa. 13
− “Thaát nghieäp coù tính chu kyø” gaén vôùi chu kyø cuûa ngaønh vaø cuûa neàn kinh teá, goàm nhöõng ngöôøi coù nhu caàu laøm vieäc vôùi möùc löông ñang thònh haønh nhöng khoâng tìm ñöôïc vieäc do möùc caàu chung veà lao ñoäng cuûa ngaønh vaø cuûa kinh teá giaûm thaáp. − “Tyû leä thaát nghieäp” laø tyû leä soá ngöôøi thaát nghieäp chia cho toaøn boä löïc löôïng lao ñoäng. Boä Lao ñoäng – Thöông binh vaø Xaõ hoäi nöôùc ta, naêm 1994 – 1996; ñaõ coù nghieân cöùu veà vieäc laøm vaø thaát nghieäp; ñaõ ñöa ra moät soá khaùi nieäm nhö sau: − “Vieäc laøm” laø moïi hoaït ñoäng lao ñoäng taïo ra thu nhaäp khoâng bò phaùp luaät ngaên caám; bao goàm caùc coâng vieäc ñöôïc höôûng tieàn coâng, tieàn löông döôùi daïng baèng tieàn hoaëc baèng hieän vaät vaø nhöõng coâng vieäc töï laøm ñeå thu lôïi nhuaän cho baûn thaân hoaëc thu nhaäp cho gia ñình mình. − “Ngöôøi coù vieäc laøm” laø nhöõng ngöôøi töø 15 tuoåi trôû leân : Ñang laøm coâng vieäc ñeå nhaän tieàn löông, tieàn coâng hoaëc lôïi nhuaän baèng tieàn hay hieän vaät; Ñang laøm coâng vieäc kinh doanh hay saûn xuaát noâng nghieäp cho hoä gia ñình mình maø khoâng nhaän tieàn löông, tieàn coâng hay lôïi nhuaän; Ñaõ coù coâng vieäc nhöng taïm thôøi nghæ vieäc coù höôûng löông, hoaëc khoâng aên löông trong thôøi gian chöa ñeán 4 tuaàn; Taïm nghæ vieäc treân 04 tuaàn vaø ñöôïc höôûng löông suoát thôøi gian nghæ vieäc hoaëc höôûng moät phaàn löông trong thôøi gian nghæ vieäc vaø seõ trôû laïi laøm vieäc sau thôøi gian ñoù. − “Ngöôøi thieáu vieäc laøm” laø nhöõng ngöôøi laøm vieäc döôùi 40 giôø/ tuaàn vaø hoï coù nhu caàu laøm theâm giôø. − “Ngöôøi thaát nghieäp” laø nhöõng ngöôøi töø 15 tuoåi trôû leân, coù nhu caàu laøm vieäc nhöng khoâng coù vieäc laøm, vaø tính ñeán thôøi ñieåm hieän taïi coù ñi tìm vieäc trong 04 tuaàn leã tröôùc ñoù, hoaëc khoâng ñi tìm vieäc trong 04 tuaàn leã 14
tröôùc ñoù vôùi caùc lyù do chôø vieäc, nghæ thôøi vuï, khoâng bieát tìm vieäc ôû ñaâu... − “Löïc löôïng lao ñoäng” laø nhöõng ngöôøi töø 15 tuoåi trôû leân ñang coù vieäc laøm hoaëc ñang thaát nghieäp. − “Nhöõng ngöôøi khoâng thuoäc löïc löôïng lao ñoäng” laø nhöõng ngöôøi naèm ngoaøi löïc löôïng lao ñoäng, khoâng coù nhu caàu laøm vieäc vì ñang ñi hoïc, hieän ñang laøm coâng vieäc noäi trôï, giaø caû, oám ñau, taøn taät hay khoâng coù khaû naêng lao ñoäng − “Tyû leä thaát nghieäp” laø soá phaàn traêm nhöõng ngöôøi thaát nghieäp so vôùi löïc löôïng lao ñoäng. Nhö vaäy, veà cô baûn caùc khaùi nieäm neâu treân ñöôïc thoáng nhaát ôû nhieàu nöôùc vaø cuõng laø khaùi nieäm maø Toå chöùc lao ñoäng quoác teá (ILO) chính thöùc ñöa ra : Ngöôøi coù vieäc laøm laø nhöõng ngöôøi laøm moät vieäc gì ñoù coù ñöôïc traû tieàn coâng, lôïi nhuaän hoaëc ñöôïc thanh toaùn baèng hieän vaät, hoaëc nhöõng ngöôøi tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng mang tính chaát töï taïo vieäc laøm vì lôïi ích hay vì thu nhaäp gia ñình khoâng ñöôïc nhaän tieàn coâng hay hieän vaät. Ngöôøi thaát nghieäp laø nhöõng ngöôøi khoâng coù vieäc laøm nhöng ñang tích cöïc tìm vieäc laøm hoaëc ñang chôø ñöôïc trôû laïi laøm vieäc. Ñieàu khaùc nhau ôû moãi nöôùc khi xaùc ñònh khoaûng thôøi gian khoâng coù vieäc laøm: ôû Thaùi Lan : ngöôøi thaát nghieäp laø ngöôøi khoâng coù vieäc laøm trong thôøi gian 7 ngaøy tröôùc luùc ñieàu tra; ôû Australia quan nieäm ngöôøi thaát nghieäp laø nhöõng ngöôøi khoâng coù vieäc laøm trong tuaàn leã ñieàu tra vaø ñaõ chuû ñoäng tìm vieäc taïi baát kyø moät thôøi ñieåm naøo trong trong 04 tuaàn. Toùm laïi, caùc khaùi nieäm veà vieäc laøm vaø thaát nghieäp neâu treân khoâng nhaát thieát laø gioáng nhau ôû moãi quoác gia, maø tuøy ñieàu kieän cuï theå, yeâu caàu vaø khaû naêng maø moãi quoác gia coù theå ñöa ra khaùi nieäm phuø hôïp vôùi yù nghóa thöïc teá cho nöôùc mình. Nhöng caàn phaûi löu yù laø caùc heä thoáng soá lieäu thu ñöôïc töø thoáng keâ 15
hoaëc ñieàu tra töø moãi nöôùc cuõng phaûi tính ñeán khaû naêng so saùnh vôùi caùc nöôùc khaùc nhau, tröôùc heát laø vôùi caùc nöôùc coù trình ñoä phaùt trieån töông ñoàng. 1.3. CAÙC XU HÖÔÙNG VEÀ NHU CAÀU LAO ÑOÄNG 1.3.1. Xu höôùng nhu caàu lao ñoäng taïi caùc nöôùc phaùt trieån Ngaøy nay, cuoäc caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät vaø coâng ngheä ñaõ böôùc nhöõng böôùc tieán daøi trong vieäc ñaåy nhanh öùng duïng khoa hoïc, kyõ thuaät vaø coâng ngheä môùi trong saûn xuaát ñaõ laøm thay ñoåi cô caáu ngaønh ngheà. Nhieàu ngaønh môùi xuaát hieän, nhieàu ngaønh cuõ bieán maát. Trong ñieàu kieän ñoù, chæ coù löïc löôïng lao ñoäng linh hoaït coù khaû naêng ñaùp öùng nhanh môùi ñaùp öùng ñöôïc caùc nhu caàu phaùt trieån cuûa saûn xuaát. Do ñoù nhu caàu veà löïc löôïng lao ñoäng cuûa caùc nöôùc phaùt trieån hieän nay laø moät ñoäi nguõ lao ñoäng coù trình ñoä hoïc vaán cao, coù kyõ naêng ngheà nghieäp ñeå ñaùp öùng cuoäc caïnh tranh tröôùc thaùch thöùc cuûa tieán boä coâng ngheä môùi. 1.3.2. Xu höôùng nhu caàu lao ñoäng taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån Hieän nay, caùc nöôùc ñang phaùt trieån thöôøng coù daân soá ñoâng, löïc löôïng lao ñoäng doài daøo nhöng chuû yeáu laø lao ñoäng noâng nghieäp (tyû leä lao ñoäng trong ngaønh noâng nghieäp töø 60 – 80% ) hoaëc lao ñoäng phoå thoâng. Tuy nhieân, theo ñaø coâng nghieäp hoùa, thì cô caáu lao ñoäng seõ thay ñoåi, lao ñoäng trong coâng nghieäp vaø dòch vuï taêng leân; cô caáu lao ñoäng naøy seõ thay ñoåi phuï thuoäc raát nhieàu vaøo möùc ñoä coâng nghieäp hoùa cuûa moãi nöôùc. Ñeå coù theå naém baét cuoäc caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät vaø coâng ngheä thì caùc nöôùc ñang phaùt trieån hieän nay caàn coù nhu caàu raát lôùn caùc coâng nhaân lao ñoäng kyõ thuaät coù tay ngheà vaø lao ñoäng coù trình ñoä chuyeân moân cao. Nhö vaäy, caùc nöôùc ñang phaùt trieån phaûi thoûa maõn hai yeâu caàu hieän nay veà lao ñoäng : vöøa phaûi phaùt trieån nhieàu ngaønh ngheà söû duïng nhieàu lao ñoäng ñeå coù theå giaûi quyeát nhöõng lao ñoäng dö thöøa (nhaát laø caùc lao ñoäng phoå thoâng, lao ñoäng coù tay ngheà thaáp), vöøa phaûi ñaøo taïo boài döôõng lao ñoäng coù trình ñoä chaát xaùm, chuyeân moân kyõ thuaät cao ñeå coù theå öùng duïng khoa hoïc kyõ thuaät vaøo saûn xuaát vaø baét kòp trình ñoä phaùt trieån khoa hoïc kyõ thuaät coâng ngheä cuûa theá giôùi. 16
CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG LÖÏC LÖÔÏNG LAO ÑOÄNG THANH NIEÂN TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH HIEÄN NAY 2.1.ÑAËC ÑIEÅM KINH TEÁ – XAÕ HOÄI CUÛA THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH Hieän nay thaønh phoá Hoà Chí Minh laø moät trong nhöõng trung taâm kinh teá, vaên hoùa vaø khoa hoïc kyõ thuaät lôùn nhaát cuûa ñaát nöôùc vôùi dieän tích 2.094 km2. Thaønh phoá Hoà Chí Minh coù vò trí ñòa lyù ñaëc bieät thuaän lôïi, naèm giöõa vuøng Nam boä giaøu coù vaø nhieàu tieàm naêng. Thaønh phoá Hoà Chí Minh coù chung ñòa giôùi haønh chính vôùi caùc tænh Long An, Taây Ninh, Bình Döông, Ñoàng Nai, Baø Ròa – Vuõng Taøu. Thaønh phoá traûi daøi theo höôùng Taây Baéc – Ñoâng Nam, trung taâm thaønh phoá caùch bieån 50 km theo ñöôøng chim bay. Thaønh phoá Hoà Chí Minh goàm 17 quaän (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, Bình Thaïnh, Goø Vaáp, Phuù Nhuaän, Taân Bình, Thuû Ñöùc) vaø 5 huyeän (Cuû Chi, Hoùc Moân, Bình Chaùnh, Nhaø Beø vaø Caàn Giôø).1 Theo nieâm giaùm thoáng keâ naêm 1999, daân soá thaønh phoá ñeán ngaøy 01/07/1999 coù 5.063.871 ngöôøi. Maät ñoä daân soá bình quaân 2.418 ngöôøi/km2. Coù khoaûng 82% daân soá phaân boá ôû noäi thaønh, 18% daân soá ôû ngoaïi thaønh. Ñaây laø moät trong 50 thaønh phoá ñoâng daân nhaát theá giôùi. Töø sau ngaøy ñöôïc giaûi phoùng, kinh teá thaønh phoá Hoà Chí Minh coù böôùc phaùt trieån môùi, ñaëc bieät laø nhöõng naêm thöïc hieän ñöôøng loái ñoåi môùi do Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù VI, thöù VII vaø thöù VIII ñeà ra. Trong nhöõng naêm 1991 - 1995 bình quaân moãi naêm toång saûn phaåm treân ñòa baøn thaønh phoá ñaõ taêng 12,6%; naêm 1996 taêng 14,6%, naêm 1997 taêng 12,09%. Naêm 1998, do aûnh höôûng cuûa cuoäc khuûng hoaûng taøi chính, GDP treân ñòa baøn Thaønh phoá chæ taêng 9,2%, naêm 1999 taêng 6,16% vaø naêm 2000 taêng leân 9%. Tuy vaäy, Thaønh phoá vaãn laø ñòa phöông coù toác 1 “Nieân giaùm thoáng keâ Thaønh phoá Hoà Chí Minh naêm 1999” 17