Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền của khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:87

Thêm vào BST

Báo xấu

14
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu sẽ cho biết mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến quyết định gửi tiền của khách hàng cá nhân. Kết quả nghiên cứu này có thể giúp các ngân hàng nắm bắt được những mong muốn của khách hàng về những sản phẩm dịch vụ mà mình đang cung cấp, từ đó có các giải pháp hợp lý để duy trì khách hàng cũ và thu hút thêm những khách hàng mới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền của khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRẦN THỊ THÚY AN NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH GỬI TIỀN CỦA KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Thành phố Hồ Chí Minh, Năm 2013
2 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRẦN THỊ THÚY AN NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH GỬI TIỀN CỦA KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành : Tài Chính – Ngân Hàng Mã số : 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn : TS. HỒ VIẾT TIẾN Thành phố Hồ Chí Minh, Năm 2013
3 LỜI CẢM ƠN Trong quá trình hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ và đóng góp ý kiến quí báu từ các Thầy, các Cô, Bạn bè, Đồng nghiệp và Gia đình. Trước hết cho tôi được gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Hồ Viết Tiến đã tận tâm hướng dẫn, giúp đỡ tôi để hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn các quí Thầy, Cô Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh tham gia giảng dạy đã nhiệt tình truyền đạt những kiến thức bổ ích làm cơ sở nền tảng cho học tập, công việc và cuộc sống của tôi. Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của Lãnh đạo, đồng nghiệp tại NHTMCP Sài Gòn trong quá trình thực hiện luận văn này. Tôi xin cảm ơn các bạn bè, các bạn đồng học tại các Lớp Cao học Khóa 19, Ngành Ngân hàng của Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh đã động viên, đóng góp ý kiến giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn ! TP.Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 05 năm 2013 TRẦN THỊ THÚY AN
4 LỜI CAM KẾT Tôi xin cam kết luận văn này là đề tài nghiên cứu độc lập của riêng cá nhân tôi dưới sự hướng dẫn của TS. Hồ Viết Tiến và sự hỗ trợ giúp đỡ của các Lãnh đạo và đồng nghiệp tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn. Các nguồn tài liệu trích dẫn, các số liệu sử dụng và nội dung trong luận văn này là trung thực. Đồng thời, tôi cam kết rằng kết quả nghiên cứu này chưa được từng công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào. Tôi xin chịu trách nhiệm cá nhân về luận văn của mình. TP. Hồ Chí Minh, Ngày 20 tháng 05 năm 2013 TRẦN THỊ THÚY AN
5 MỤC LỤC Lời cảm ơn Lời cam kết Danh mục các từ viết tắt Danh mục các bảng biểu, đồ thị PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ........................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................... 2 3. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................... 2 4. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................................. 2 5. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................ 3 6. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài ........................................................................................ 3 7. Cấu trúc của luận văn.................................................................................................. 3 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH GỬI TIỀN CỦA KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NHTM ................................. 4 1.1 Tổng quan về hoạt động huy động tiền gửi của ngân hàng thương mại ............. 4 1.1.1 Khái niệm tiền gửi của khách hàng cá nhân ........................................................... 4 1.1.2 Các hình thức huy động tiền gửi của ngân hàng thương mại ................................. 4 1.1.2.1 Tiền gửi thanh toán của khách hàng cá nhân .................................................. 5 1.1.2.2 Tiền gửi tiết kiệm của khách hàng cá nhân ..................................................... 5 1.1.2.3 Các hình thức huy động vốn khác .................................................................... 6 1.1.3 Vai trò của hoạt động huy động tiền gửi của khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại ......................................................................................................................... 7 1.1.3.1 Đối với ngân hàng thương mại ........................................................................ 7 1.1.3.2 Đối với khách hàng .......................................................................................... 8 1.1.3.3 Đối với nền kinh tế ........................................................................................... 9
6 1.2 Sự cần thiết của nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền của khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại ................................................................ 9 1.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền của khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại ....................................................................................................... 10 1.3.1 Các nhân tố khách quan ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền của khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại ........................................................................................ 10 1.3.1.1 Các chính sách tiền tệ .................................................................................... 10 1.3.1.2 Trạng thái chung của nền kinh tế .................................................................. 10 1.3.1.3 Sự phát triển đa dạng của các kênh huy động vốn ........................................ 12 1.3.1.4 Tâm lý, thói quen giao dịch qua ngân hàng của người dân .......................... 12 1.3.2 Các nhân tố chủ quan ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền của khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại ................................................................................................ 13 1.3.2.1 Uy tín của ngân hàng ..................................................................................... 14 1.3.2.2 Chính sách lãi suất ........................................................................................ 14 1.3.2.3 Chất lượng dịch vụ......................................................................................... 15 1.3.2.4 Chính sách khách hàng .................................................................................. 18 1.3.2.5 Chính sách quảng cáo, tiếp thị của ngân hàng thương mại .......................... 19 1.3.2.6 Thông tin tham khảo quyết định gửi tiền ....................................................... 20 1.4 Kinh nghiệm huy động tiền gửi của một số ngân hàng trong khu vực .............. 21 1.4.1 Kinh nghiệm huy động tiền gửi của Bank of East Asia Hong Kong .................... 21 1.4.2 Kinh nghiệm huy động tiền gửi của Hang Seng Bank ......................................... 21 Kết luận chương 1 .............................................................................................................. 22 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG TIỀN GỬI CỦA KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN ............................. 23 2.1. Giới thiệu về Ngân hàng TMCP Sài Gòn ............................................................. 23 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển ........................................................................... 23 2.1.2. Khái quát về các sản phẩm tiền gửi của ngân hàng TMCP Sài Gòn .................... 24
7 2.2. Thực trạng về hoạt động huy động tiền gửi của khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn giai đoạn 2009-2012....................................................................... 25 2.2.1. Cơ cấu nguồn vốn huy động của SCB giai đoạn 2009-2012 ................................ 25 2.2.2. Cơ cấu tiền gửi huy động theo đối tượng khách hàng .......................................... 29 2.2.3. Cơ cấu tiền gửi huy động của khách hàng cá nhân theo kỳ hạn ........................... 32 2.3. Đánh giá chung về hoạt động huy động tiền gửi của khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn ............................................................................................... 34 2.3.1. Kết quả đạt được trong công tác huy động tiền gửi của khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn .............................................................................................. 34 2.3.2. Những mặt hạn chế trong công tác huy động tiền gửi của khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn .............................................................................................. 36 2.3.3. Nguyên nhân chủ yếu của những mặt hạn chế ..................................................... 40 2.3.3.1. Nguyên nhân khách quan ............................................................................... 40 2.3.3.2. Nguyên nhân chủ quan .................................................................................. 42 2.4. Khảo sát các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền của khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn ................................................................................ 43 2.4.1. Quy trình khảo sát ................................................................................................. 43 2.4.2. Kết quả khảo sát và nhận xét về các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền của khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn .................................................. 44 2.4.2.1 Uy tín của ngân hàng ..................................................................................... 44 2.4.2.2 Chính sách lãi suất ........................................................................................ 45 2.4.2.3 Chất lượng dịch vụ......................................................................................... 45 2.4.2.4 Chính sách khách hàng .................................................................................. 47 2.4.2.5 Chính sách quảng cáo tiếp thị ....................................................................... 47 2.4.2.6 Thông tin tham khảo quyết định gửi tiền ....................................................... 48 Kết luận chương 2 .............................................................................................................. 48
8 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP TÁC ĐỘNG VÀO CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH GỬI TIỀN CỦA KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN. ............................................................................................................... 49 3.1. Định hướng phát triển hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn đến năm 2020 ...................................................................................................................... 49 3.1.1. Cơ hội và thách thức trong công tác huy động vốn .............................................. 49 3.1.1.1. Cơ hội trong công tác huy động vốn .............................................................. 49 3.1.1.2. Thách thức trong công tác huy động vốn ...................................................... 49 3.1.2. Định hướng phát triển hoạt động huy động vốn của SCB đến 2020 .................... 50 3.2. Một số giải pháp tác động vào các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền của khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn ................................................ 51 3.2.1. Giải pháp tác động vào chất lượng dịch vụ ngân hàng ......................................... 51 3.2.1.1. Đa dạng hóa sản phẩm và các hình thức huy động tiền gửi.......................... 51 3.2.1.2. Nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ nhân viên ................................................. 53 3.2.1.3. Cải thiện cơ sở vật chất và hệ thống công nghệ thông tin ............................... 55 3.2.1.4.Thiết lập quy trình thực hiện nghiệp vụ nhanh chóng, an toàn, hiệu quả ........ 57 3.2.2. Giải pháp tác động vào chính sách khách hàng .................................................... 57 3.2.3. Giải pháp tác động vào hoạt động marketing phát triển thương hiệu ................... 59 3.2.4. Đẩy mạnh các dịch vụ hỗ trợ dịch vụ huy động tiền gửi: ..................................... 60 3.2.5. Cơ cấu lại mạng lưới chi nhánh: ........................................................................... 61 3.3. Giải pháp hỗ trợ từ Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam .................. 61 Kết luận chương 3 .............................................................................................................. 63 PHẦN KẾT LUẬN ............................................................................................................ 64 Tài liệu tham khảo ............................................................................................................... 65 PHỤ LỤC
9 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT TỪ VIẾT TẮT DIỄN GIẢI 1 POS Máy cà thẻ (Point of sale) 2 TMCP Thương mại cổ phần 3 SCB Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn 4 NHTM Ngân hàng thương mại 5 TCTD Tổ chức tín dụng Automated teller machine 6 Máy ATM Máy rút tiền tự động 7 NHNN Ngân hàng nhà nước 8 TNB Ngân hàng TMCP Việt Nam Tín nghĩa 9 FCB Ngân hàng TMCP Đệ nhất 10 BIDV Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam 11 IPO Phát hành lần đầu ra công chúng 12 TCKT Tổ chức kinh tế 13 WTO Tổ chức Thương mại Thế giới 14 KTTCTH Kế toán tài chính tổng hợp 15 ACB Ngân hàng TMCP Á Châu 16 Techcombank Ngân hàng TMCP Kỹ Thương 17 Anbinhbank Ngân hàng TMCP An Bình 18 Habubank Ngân hàng TMCP Phát triển nhà Hà Nội 19 Vietcombank Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam
10 20 Vietinbank Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam 21 Sacombank Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín 22 USD Đô la Mỹ 23 KH Khách hàng 24 BEA Bank of East Asia Hong Kong 25 HKMA HongKong Monetary Authority 26 HSB Hang Seng Bank 27 VIP Very Important Person 28 HSBC HongKong and Shanghai Bank Corporation
11 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU STT TÊN BẢNG BIỂU Trang 1 Bảng 2.1: Cơ cấu nguồn vốn huy động của SCB từ 2009 – 2012 26 Bảng 2.2: Cơ cấu tiền gửi huy động và số lượng khách hàng 2 31 theo đối tượng khách hàng Bảng 2.3: Cơ cấu tiền gửi huy động của khách hàng cá nhân 3 33 theo kỳ hạn
12 DANH MỤC ĐỒ THỊ STT TÊN SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Trang 1 Đồ thị 2.1: Số dư huy động qua các năm. 27 2 Đồ thị 2.2: Cơ cấu nguồn vốn huy động qua các năm. 27 Đồ thị 2.3: Cơ cấu tiền gửi huy động theo đối tượng khách hàng 3 31 qua các năm. Đồ thị 2.4: Cơ cấu tiền gửi huy động của khách hàng cá nhân 4 34 theo kỳ hạn qua các năm. 5 Hình 3.1: Quy trình khảo sát 43
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu: Trong vài năm trở lại đây, trong bối cảnh hệ thống ngân hàng ở nước ta bắt đầu phát triển mạnh cả về số lượng lẫn chất lượng, thêm vào đó là sự thâm nhập ồ ạt của các ngân hàng nước ngoài, các nhà quản trị ngân hàng cần phải có cái nhìn mới hơn về thị trường tài chính trong nước. Tuy nhiên nền kinh tế thế giới có nhiều biến động, khủng hoảng tài chính của một số nền kinh tế trọng yếu đã lan rộng trên toàn thế giới. Chịu ảnh hưởng từ những biến động đó, hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam gặp nhiều khó khăn khi mà lạm phát tăng cao, các luồng tiền của các ngân hàng thương mại cho vay trở nên đắt đỏ với người đi vay, trong khi lãi suất tiền gửi tiết kiệm ngân hàng sụt giảm. Chính vì những lý do trên nên lượng tiền gửi tiết kiệm ở các ngân hàng bị thu hẹp, huy động vốn trở nên khó khăn. Cạnh tranh giữa các ngân hàng thương mại cổ phần, ngân hàng nước ngoài và ngân hàng quốc doanh ngày càng trở nên gay gắt, đặc biệt là sau khi nền kinh tế Việt Nam dần đi vào ổn định. Mặc dù phải đối mặt với khó khăn lớn nhưng tiềm năng phát triển của ngành ngân hàng nước ta là không thể phủ nhận. Tốc độ tăng trưởng kinh tế tương đối cao so với khu vực và thế giới, Việt Nam được đánh giá là thị trường đầy tiềm năng. Hơn nữa, hội nhập kinh tế quốc tế đem đến cơ hội mở rộng thị trường hoạt động, các NHTM có cơ hội tiếp cận, ứng dụng công nghệ mới và học hỏi nhiều kinh nghiệm quản lý của ngân hàng nước ngoài, từ đó sẽ giúp các NHTM trong nước không ngừng hoàn thiện về năng lực quản lý, chất lượng nhân lực và công nghệ để tăng cường “sức khỏe” đủ mạnh khi đất nước hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng. Kinh tế đất nước ngày càng phát triển, lượng vốn cần cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của nền kinh tế ngày càng lớn, đòi hỏi hoạt động huy động tiền gửi của ngân hàng cũng phải phát triển tương ứng. Tuy nhiên, để hoạt động huy động tiền gửi có hiệu quả cao, tức là nguồn tiền gửi huy động phải đáp ứng yêu cầu của ngân hàng với chi phí thấp nhất, ở mức rủi ro ngân hàng chấp nhận được thì ngân hàng
2 phải luôn lập kế hoạch huy động tiền gửi của mình trong từng giai đoạn một cách cụ thể, khách quan và sát thực tế. Bên cạnh đó, nhu cầu khách gửi tiền ngày càng đa dạng, đòi hỏi các nhà quản trị phải tìm hiểu về nhu cầu thị trường và những nhân tố nào ảnh hưởng tới quyết định gửi tiền của khách hàng, từ đó làm sao để thu hút lại nguồn khách hàng đã rời bỏ ngân hàng, duy trì khách hàng hiện tại và tìm kiếm khách hàng cho tương lai. Điều đó cho thấy nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền của khách hàng cá nhân có vai trò rất quan trọng trong chiến lược kinh doanh của ngân hàng, giúp ngân hàng hiểu rõ nhu cầu phong phú, đa dạng và hay thay đổi của khách hàng. Từ đó ngân hàng mới có cơ sở đề ra biện pháp thỏa mãn thị hiếu của khách hàng, nhờ đó ngân hàng sẽ đạt được các mục tiêu đề ra. Từ thực tiễn đó, tôi chọn đề tài: “Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền của khách hàng cá nhân tại ngân hàng TMCP Sài Gòn trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn cao học của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu:  Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền của khách hàng cá nhân vào ngân hàng TMCP Sài Gòn.  Đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố có ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền vào ngân hàng TMCP Sài Gòn của khách hàng cá nhân.  Đề xuất một số giải pháp tác động vào các nhân tố quyết định gửi tiền vào ngân hàng của khách hàng cá nhân nhằm tăng lượng tiền gửi vào ngân hàng TMCP Sài Gòn. 3. Phạm vi nghiên cứu:  Đề tài tập trung khảo sát khách hàng tập trung trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh  Thời gian nghiên cứu : Giai đoạn 2009-2012. 4. Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng điều tra là những khách hàng cá nhân đã có giao dịch tiền gửi với SCB, trả lời bảng câu hỏi tại quầy giao dịch hoặc qua email thông qua bảng câu hỏi được thiết kế sẵn.
3 5. Phương pháp nghiên cứu: Các phương pháp nghiên cứu thống kê, tổng hợp, so sánh, điều tra khảo sát bằng bảng câu hỏi, xử lý bằng thống kê mô tả được sử dụng để giải quyết vấn đề nghiên cứu. 6. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài: Đề tài nghiên cứu sẽ cho biết mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến quyết định gửi tiền của khách hàng cá nhân. Kết quả nghiên cứu này có thể giúp các ngân hàng nắm bắt được những mong muốn của khách hàng về những sản phẩm dịch vụ mà mình đang cung cấp, từ đó có các giải pháp hợp lý để duy trì khách hàng cũ và thu hút thêm những khách hàng mới. 7. Cấu trúc của luận văn: Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm 3 chương sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền của khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng về hoạt động huy động tiền gửi của khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn. Chương 3: Giải pháp tác động vào các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền của khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn.
4 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH GỬI TIỀN CỦA KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG TIỀN GỬI CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI: 1.1.1 Khái niệm tiền gửi của khách hàng cá nhân: Khái niệm “Tiền gửi của khách hàng cá nhân” là một khái niệm rất rộng. Trong hoạt động ngân hàng, khái niệm này được sử dụng để chỉ các khoản tiền được gửi ở các Tổ chức tín dụng (TCTD) dưới nhiều hình thức khác nhau của nhiều chủ thể khác nhau. Tiền gửi tiết kiệm của khách hàng cá nhân là khoản tiền của cá nhân được gửi vào tài khoản tiền gửi tiết kiệm, được xác định trên thẻ tiết kiệm, được hưởng lãi theo quy định của tổ chức nhận tiền gửi tiết kiệm và được bảo hiểm theo quy định của pháp luật về bảo hiểm tiền gửi. Tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn là tiền gửi tiết kiệm mà người gửi tiền chỉ có thể rút tiền sau một kỳ hạn gửi tiền nhất định theo thỏa thuận với tổ chức nhận tiền gửi tiết kiệm. Tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn là tiền gửi tiết kiệm mà người gửi tiền có thể rút tiền theo yêu cầu mà không cần báo trước vào bất kỳ ngày làm việc nào của tổ chức nhận tiền gửi tiết kiệm. Thẻ tiết kiệm là chứng chỉ xác nhận quyền sở hữu của chủ sở hữu tiền gửi tiết kiệm hoặc đồng chủ sở hữu tiền gửi tiết kiệm về khoản tiền đã gửi tại tổ chức nhận tiền gửi tiết kiệm. “Nguồn: Giáo trình Nghiệp vụ Ngân hàng thương mại, 2008” [1] 1.1.2 Các hình thức huy động tiền gửi của ngân hàng thương mại: Tiền gửi của khách hàng là nguồn tài nguyên quan trọng nhất của ngân hàng thương mại. Khi một ngân hàng bắt đầu hoạt động nghiệp vụ, nghiệp vụ đầu tiên là
5 mở các khoản tiền gửi để giữ hộ và thanh toán hộ cho khách hàng, bằng cách đó ngân hàng huy động tiền gửi của các doanh nghiệp, các tổ chức và dân cư. Tiền gửi là nguồn quan trọng, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nguồn tiền gửi của ngân hàng. Để gia tăng tiền gửi trong môi trường cạnh tranh và để có được nguồn tiền có chất lượng ngày càng cao, các ngân hàng đã đưa ra và thực hiện nhiều hình thức huy động khác nhau. 1.1.2.1 Tiền gửi thanh toán của khách hàng cá nhân: Đây là phần tiền huy động tương đối quan trọng ở những nước phát triển có tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt cao. Mục đích của các khoản tiền gửi này không phải để lấy lãi mà chủ yếu dùng để thanh toán. Khách hàng gửi tiền phần lớn là những tổ chức kinh tế, các doanh nghiệp, các cá nhân làm ăn buôn bán phải thanh toán tiền hàng hóa, dịch vụ liên tục. Người gửi tiền có thể rút tiền ra bất cứ lúc nào hoặc để trả cho người thứ ba. Hình thức rút có thể là tiền mặt hay thanh toán bằng séc. Đặc biệt người gửi tiền có thể không cần trực tiếp đến ngân hàng mà có thể rút qua các máy rút tiền tự động (máy ATM). Với mục đích chủ yếu khi gửi tiền là để sử dụng các dịch vụ ngân hàng nên mức lãi suất mà ngân hàng trả cho người gửi tiền là rất thấp, thậm chí không trả lãi. Tuy nhiên ở nhiều nước có tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt thấp (trong đó có Việt Nam) và để tăng mức động viên tiền gửi, ngân hàng vẫn trả lãi cho tiền gửi này. Có những thời điểm được trả ngang bằng với lãi suất tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn. Tỷ lệ huy động từ nguồn này sẽ là khá cao nếu ngân hàng có các dịch vụ đa dạng, sản phẩm ngân hàng chất lượng cao, hệ thống mạng lưới rộng rãi đáp ứng tốt các nhu cầu của người gửi tiền. 1.1.2.2 Tiền gửi tiết kiệm của khách hàng cá nhân: Trong cộng đồng dân cư luôn có những người có những khoản tiền tạm thời nhàn rỗi. Họ gửi vào ngân hàng nhằm thực hiện các mục đích bảo toàn và sinh lời đối với những khoản tiền đó. Người gửi tiết kiệm sẽ có sổ tiết kiệm xác định rõ thời gian và hình thức trả lãi đã thỏa thuận với ngân hàng. Hiện nay tiền gửi tiết kiệm là
6 khu vực tiềm năng đồng thời là nơi cạnh tranh gay gắt giữa các ngân hàng, để thu hút nguồn tiền này, các ngân hàng luôn đưa ra các hình thức huy động đa dạng như tiết kiệm bằng Việt Nam Đồng, bằng vàng và bằng ngoại tệ, với lãi suất cạnh tranh hấp dẫn và với nhiều kỳ hạn để người gửi có nhiều cơ hội lựa chọn cho phù hợp, tiện ích nhất. Tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn: là khoản tiền gửi không xác định thời hạn, người gửi có thể gửi tiền, rút tiền bất kỳ lúc nào mà không cần báo trước vào bất kỳ ngày làm việc nào của ngân hàng nhận tiền gửi. Do đó ngân hàng không chủ động được nguồn vốn nên loại tiền gửi này thường có lãi suất thấp. Khi gửi tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn, khách hàng sẽ được ngân hàng cấp một sổ tiền gửi tiết kiệm. Sổ tiền gửi tiết kiệm này sẽ phản ánh tất cả các giao dịch gửi tiền, rút tiền, tiền lãi được hưởng và số dư hiện có. Hình thức này gần giống như huy động tiền gửi thanh toán. Tuy nhiên so với tiền gửi thanh toán thì số dư có phần ổn định hơn, ít biến động hơn nên ngân hàng phải trả lãi suất cao hơn. Tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn: Tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn được thiết kế dành cho khách hàng cá nhân có nhu cầu gửi tiền vì mục tiêu an toàn, sinh lời và thiết lập được kế hoạch sử dụng trong tương lai. Đây là loại hình tiết kiệm phổ biến nhất, quen thuộc nhất ở nước ta. Với loại tiền gửi tiết kiệm này, người gửi tiền chỉ rút tiền sau một kỳ hạn gửi tiền nhất định theo thỏa thuận với ngân hàng nhận gửi tiết kiệm. Trường hợp người gửi tiền rút tiền trước hạn thì tùy theo sự thỏa thuận giữa người gửi tiền và ngân hàng khi gửi mà người gửi tiền được hưởng lãi theo lãi suất không kỳ hạn. Khi gửi tiền tiết kiệm có kỳ hạn thì khách hàng được ngân hàng cấp một sổ tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn. Đây là những khoản tiền có tính chất ổn định rất cao nên ngân hàng phải trả khách hàng với lãi suất gần như là cao nhất. 1.1.2.3 Các hình thức huy động vốn khác: Kỳ phiếu: là giấy nhận nợ của ngân hàng phát hành với mục đích đáp ứng nhu cầu vốn kinh doanh trong một khoảng thời gian, thường dưới 12 tháng với mức lãi
7 suất thích hợp. Tiền lãi của kỳ phiếu được trả trước, định kỳ hoặc trả khi đáo hạn. Kỳ phiếu đáo hạn không được chuyển sang kỳ phiếu tiếp theo. Trái phiếu: là giấy nhận nợ do ngân hàng phát hành, cam kết trả người mua trái phiếu số vốn đã huy động cùng với một khoản lãi tương ứng sau một thời gian nhất định, tối thiểu là 12 tháng. Tiền lãi được trả ngay khi gửi, định kỳ hoặc khi đáo hạn. Có 2 loại trái phiếu: Trái phiếu vô danh: là loại trái phiếu phát hành theo hình thức chứng chỉ không ghi tên người sở hữu. Trái phiếu ghi danh: là loại trái phiếu phát hành theo hình thức chứng chỉ hoặc ghi sổ có tên người sở hữu. “Nguồn: Giáo trình Nghiệp vụ Ngân hàng thương mại, 2008” [1] 1.1.3 Vai trò của hoạt động huy động tiền gửi của khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại: Hoạt động huy động tiền gửi của khách hàng cá nhân là một trong những hoạt động nghiệp vụ chủ yếu và quan trọng nhất của NHTM nhằm mục đích tạo nguồn vốn để ngân hàng có thể thực hiện các hoạt động của mình như: cấp tín dụng, thực hiện các dịch vụ ngân hàng cho khách hàng. Hoạt động huy động tiền gửi của khách hàng cá nhân có vai trò to lớn đối với bản thân ngân hàng, đối với khách hàng và cả đối với nền kinh tế. 1.1.3.1 Đối với ngân hàng thương mại: Huy động tiền gửi của khách hàng cá nhân là một bộ phận của hoạt động huy động vốn, là nghiệp vụ quan trọng không thể thiếu của ngân hàng thương mại. Đây là nghiệp vụ tạo vốn chính cho hầu hết các hoạt động của ngân hàng. Khi thành lập ngân hàng đã có vốn ban đầu, nhưng số vốn ban đầu này thông thường ở dạng cơ sở vật chất như trụ sở, trang thiết bị phục vụ hoạt động của ngân hàng…Vì vậy để đảm bảo chức năng cung cấp vốn cho nền kinh tế, ngân hàng phải thu hút vốn từ bên ngoài. Càng thu hút nhiều vốn thì NHTM dễ dàng đẩy mạnh nghiệp vụ cho vay, mở rộng thêm các hoạt động sinh lợi khác, khả năng đạt lợi nhuận cao hơn.
8 Vốn huy động thông qua huy động tiền gửi của khách hàng cá nhân chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng vốn huy động của ngân hàng, chiếm tỷ lệ gần 70% tổng vốn huy động. Nguồn vốn này là nguồn tài chính cơ bản cho hoạt động của ngân hàng như: hoạt động cho vay, đầu tư, các hoạt động dịch vụ khác... tạo ra lợi nhuận, từ đó đảm bảo cho sự phát triển vững mạnh của ngân hàng. Vốn huy động từ khách hàng cá nhân được xem là tiền đề của lợi nhuận và sự phát triển của ngân hàng. Tiền gửi của khách hàng cá nhân cũng là thước đo quan trọng về sự chấp nhận của công chúng đối với ngân hàng. Nếu ngân hàng thu hút được nhiều tiền gửi của khách hàng cá nhân chứng tỏ uy tín của ngân hàng cao, các sản phẩm dịch vụ của ngân hàng được khách hàng chấp nhận, hình ảnh của ngân hàng được nhiều khách hàng biết đến. Khối lượng tiền gửi là một trong những thước đo quan trọng để ban lãnh đạo ngân hàng có thể đánh giá được năng lực của đội ngũ nhân viên của mình, từ đó đưa ra các biện pháp để nâng cao năng suất lao động trong quá trình huy động tiền gửi. Như vậy, huy động tiền gửi của khách hàng cá nhân là một trong những hoạt động rất quan trọng, ảnh hưởng đến toàn bộ hoạt động của ngân hàng. Hoạt động huy động tiền gửi của khách hàng cá nhân là cơ sở để thực hiện, duy trì và phát triển các hoạt động của ngân hàng . 1.1.3.2 Đối với khách hàng: Nghiệp vụ huy động tiền gửi của khách hàng cá nhân cung cấp cho khách hàng một kênh đầu tư truyền thống. Thông qua hoạt động này khách hàng được hưởng lợi nhuận từ lãi tiền gửi từ đó tạo điều kiện cho họ tăng khả năng tiêu dùng trong tương lai. Khi gửi tiền, ngân hàng còn cung cấp cho khách hàng một nơi an toàn để cất trữ, tích lũy vốn tạm thời nhàn rỗi. Ngoài ra, việc gửi tiền vào ngân hàng còn giúp cho khách hàng có cơ hội tiếp cận các dịch vụ liên quan đến hoạt động tài chính như: dịch vụ thanh toán qua ngân hàng, dịch vụ tín dụng khi họ cần vốn cho sản xuất hoặc cho tiêu dùng, dịch vụ ủy thác, thu hộ, chi hộ giúp họ tiết kiệm thời gian, chi phí vận chuyển, nhân lực và vật lực.