Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phân tích ảnh hưởng của Big Data đến quá trình phân tích dữ liệu tại các doanh nghiệp kiểm toán của Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

41
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn chỉ tập trung nghiên cứu ảnh hưởng của Big Data và phân tích dữ liệu đến hoạt động KTĐL của các doanh nghiệp kiểm toán, không nghiên cứu trong các loại hình kiểm toán khác như kiểm toán nhà nước hay kiểm toán hoạt động.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phân tích ảnh hưởng của Big Data đến quá trình phân tích dữ liệu tại các doanh nghiệp kiểm toán của Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH VÕ THỊ BÍCH HÀ PHÂN TÍCH ẢNH HƯỞNG CỦA BIG DATA ĐẾN QUÁ TRÌNH PHÂN TÍCH DỮ LIỆU TẠI CÁC DOANH NGHIỆP KIỂM TOÁN CỦA VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH VÕ THỊ BÍCH HÀ PHÂN TÍCH ẢNH HƯỞNG CỦA BIG DATA ĐẾN QUÁ TRÌNH PHÂN TÍCH DỮ LIỆU TẠI CÁC DOANH NGHIỆP KIỂM TOÁN CỦA VIỆT NAM Chuyên ngành: Kế toán Mã số: 8340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. TRẦN KHÁNH LÂM Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Phân tích ảnh hưởng của Big Data đến quá trình phân tích dữ liệu tại các doanh nghiệp kiểm toán của Việt Nam” là kết quả nghiên cứu độc lập của tôi, do chính tôi hoàn thành. Nội dung luận văn có tham khảo và sử dụng tài liệu, thông tin được đăng tải trên các tác phẩm, tạp chí và các trang web theo danh mục tài liệu tham khảo của luận văn. Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 04 năm 2018 VÕ THỊ BÍCH HÀ
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................. 3 MỤC LỤC.............................................................................................................. 4 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ....................................................................... 1 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ .......................................... 1 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ .......................................... 2 PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ....................................................................................... 2 3. Câu hỏi nghiên cứu ......................................................................................... 3 4. Đối tượng nghiên cứu ..................................................................................... 3 5. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................ 3 5.1. Về nội dung ............................................................................................... 3 5.2. Về không gian và thời gian....................................................................... 3 6. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 3 7. Những đóng góp khoa học và thực tiễn của luận văn.................................... 4 8. Kết cấu của luận văn....................................................................................... 4 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ BIG DATA VÀ PHÂN TÍCH DỮ LIỆU TRONG KIỂM TOÁN .......................................................................................... 6 1.1. Big Data ........................................................................................................... 6 1.1.1. Tóm lược một số thay đổi trong dữ liệu .................................................. 6 1.1.2. Big Data .................................................................................................... 7 1.1.2.1. Các vấn đề quan trọng ..................................................................... 7 1.1.2.2. Những yếu tố tạo nên Big Data ..................................................... 10 1.1.2.3. Các lĩnh vực thuộc Big Data ......................................................... 12 1.1.2.4. Phương pháp thu thập và truy xuất kiến thức từ Big Data ........... 13 1.1.3. Các vấn đề về quản lý và an ninh dữ liệu .............................................. 14
1.2. Phân tích dữ liệu kiểm toán .......................................................................... 16 1.2.1. Khái quát về phân tích dữ liệu kiểm toán ............................................. 16 1.2.2. Phân tích dữ liệu gia tăng chất lượng kiểm toán .................................. 18 1.2.3. Phản ứng của các bên liên quan đến phân tích dữ liệu......................... 20 1.2.3.1. Những người sử dụng nội bộ ........................................................ 20 1.2.3.2. Chính phủ, ủy ban kiểm toán, các tổ chức - cơ quan quản lý bên ngoài ....................................................................................................... 21 1.2.3.3. Bộ phận công nghệ thông tin ........................................................ 22 1.2.3.4. Những khách hàng có sử dụng phân tích dữ liệu ......................... 22 1.3. Các nghiên cứu về Big Data và phân tích dữ liệu kiểm toán ...................... 23 1.3.1. Các nghiên cứu về Big Data trong kiểm toán ........................................ 23 1.3.2. Các nghiên cứu về phân tích dữ liệu kiểm toán .................................... 26 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................... 30 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ẢNH HƯỞNG CỦA BIG DATA ĐẾN QUÁ TRÌNH PHÂN TÍCH DỮ LIỆU TẠI CÁC DOANH NGHIỆP KIỂM TOÁN CỦA VIỆT NAM ................................................................................................. 32 2.1. Sơ lược về đặc điểm hoạt động kiểm toán độc lập Việt Nam ...................... 32 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển hoạt động kiểm toán độc lập Việt Nam ................................................................................................................. 32 2.1.2. Tình hình hoạt động của KTĐL hiện nay ............................................. 34 2.1.2.1. Số lượng, cơ cấu và loại hình công ty kiểm toán........................... 34 2.1.2.2. Đội ngũ KTV và nhân viên chuyên nghiệp ................................... 35 2.1.2.3. Về số lượng, cơ cấu khách hàng và doanh thu dịch vụ cung cấp . 36 2.2. Khảo sát ảnh hưởng của Big Data đến quá trình phân tích dữ liệu tại các doanh nghiệp kiểm toán của Việt Nam............................................................... 37 2.2.1. Mục tiêu của khảo sát............................................................................. 37 2.2.2. Đối tượng khảo sát ................................................................................. 38 2.2.3. Phương pháp khảo sát ............................................................................ 38 2.3. Kết quả khảo sát ........................................................................................... 38 2.3.1. Khái niệm về Big Data............................................................................. 39 2.3.2. Những nhận định về Big Data................................................................ 45
2.3.2.1. Big Data giúp cải thiện việc ra quyết định dựa vào số liệu ........... 45 2.3.2.2. Trọng tâm chính khi sử dụng Big Data là hướng đến khách hàng và giảm thiểu rủi ro........................................................................................ 46 2.3.2.3. Big Data quan trọng ở sự đa dạng (variety) chứ không phải ở dung lượng (volume) ............................................................................................... 48 2.3.2.4. Cơ cấu tổ chức trong môi trường Big Data sẽ ảnh hưởng đến thành công của doanh nghiệp ....................................................................... 49 2.3.2.5. Thách thức nhất khi sử dụng Big Data không phải đến từ công nghệ mà xuất phát từ con người .................................................................... 51 2.3.3. Phân tích dữ liệu kiểm toán từ Big Data ............................................... 53 2.3.4. Nguồn nhân lực trong những vấn đề liên quan đến Big Data và phân tích dữ liệu kiểm toán....................................................................................... 58 2.3.4.1. Nhà lãnh đạo ................................................................................. 58 2.3.4.2. Bộ phận công nghệ thông tin ........................................................ 61 2.4. Đánh giá chung về thực trạng ..................................................................... 64 2.4.1. Ưu điểm................................................................................................... 64 2.4.2. Hạn chế ................................................................................................... 65 2.4.3. Nguyên nhân ........................................................................................... 65 2.4.3.1. Nguyên nhân khách quan ............................................................. 65 2.4.3.2. Nguyên nhân chủ quan ................................................................. 66 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................... 66 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO TÍNH HỮU ÍCH CỦA BIG DATA VÀ PHÂN TÍCH DỮ LIỆU KIỂM TOÁN TẠI CÁC DOANH NGHIỆP KIỂM TOÁN CỦA VIỆT NAM ..................................................................................... 68 3.1. Quan điểm chung về giải pháp ..................................................................... 68 3.2. Các giải pháp cụ thể ...................................................................................... 69 3.2.1. Đầu tư vào nguồn nhân lực .................................................................... 69 3.2.2. Đầu tư vào cơ sở vật chất ....................................................................... 70 3.2.3. Các giải pháp hỗ trợ khác ...................................................................... 71 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .................................................................................... 71 KẾT LUẬN .......................................................................................................... 72
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 88 PHỤ LỤC ............................................................................................................. 88
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Tên viết tắt Tên đầy đủ AICPA Hiệp hội kế toán viên công chứng Hoa Kỳ ACCA Hội Kế toán công chứng Anh Quốc BCTC Báo cáo tài chính Big4 Nhóm 4 công ty kiểm toán hàng đầu thế giới CMKT Chuẩn mực kiểm toán DNNN Doanh nghiệp nhà nước FRC Hội đồng Báo cáo tài chính (Anh Quốc) IAASB Ủy ban Quốc tế về Chuẩn mực kiểm toán và Dịch vụ đảm bảo ISA Chuẩn mực kiểm toán quốc tế ISA 240 Chuẩn mực kiểm toán quốc tế số 240 KTĐL Kiểm toán độc lập KTV Kiểm toán viên PCAOB Ủy ban giám sát các công ty đại chúng Hoa Kỳ VACPA Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ Hình 1.1 Số lượng tài khoản Facebook trên thế giới vào 06/2017 ................ 7 Hình 1.2 Ba thành phần đặc trưng cấu thành Big Data .................................. 8 Hình 1.3 Doanh thu dự báo từ Big Data và phân tích kinh doanh toàn thế giới từ năm 2015 đến 2020 ............................................................ 10 Hình 2.1 Kích thước dữ liệu được xem là Big data ...................................... 40 Hình 2.2 Dữ liệu thuộc Big Data ................................................................. 41 Hình 2.3 Những tiêu chuẩn và cấu trúc được quan tâm khi nói về Big Data . 42 Hình 2.4 Những chức năng trong doanh nghiệp sử dụng Big Data và phân tích dữ liệu .................................................................................... 43 Hình 2.5 Đánh giá tính phù hợp, chính xác và đúng thời điểm của dữ liệu .... 43 Hình 2.6 Vai trò của Big Data trong doanh nghiệp ....................................... 44 Hình 2.7 Thang đo đánh giá sự thành công khi ứng dụng Big Data .............. 45 Hình 2.8 Những lợi ích mong muốn Big Data mang lại ................................ 46 Hình 2.9 Những miền dữ liệu tập trung nhiều trong Big Data ....................... 47 Hình 2.10 Các lĩnh vực được quan tâm trong Big Data ................................... 48 Hình 2.11 Những thách thức khi sử dụng Big Data......................................... 49 Hình 2.12 Những bộ phận trong doanh nghiệp tham gia nghiên cứu - phát triển - ứng dụng Big Data............................................................... 50 Hình 2.13 Số lượng nhân viên trong đơn vị có năng lực chuyên môn về phân tích, mô hình hóa, khai thác dữ liệu................................................ 52 Hình 2.14 Đánh giá việc tìm kiếm nhân sự có kỹ năng về phân tích dữ liệu và kỹ năng quản lý công nghệ thông tin, Big Data .............................. 52 Hình 2.15 Lợi ích Big Data mang lại cho phân tích dữ liệu ............................ 54 Hình 2.16 Đánh giá khả năng phân tích dữ liệu của doanh nghiệp .................. 54 Hình 2.17 Các loại phân tích thường sử dụng Big Data .................................. 55 Hình 2.18 Những chức năng quan trọng khi phân tích Big Data ..................... 55 Hình 2.19 Nguồn gốc các ứng dụng phân tích ................................................ 56 Hình 2.20 Cách bố trí và quản lý những phát kiến mới về Big Data và phân tích dữ liệu ..................................................................................... 57
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ Hình 2.21 Tư duy chiến lược - mối quan tâm về Big Data được thể hiện từ cấp lãnh đạo ................................................................................... 58 Hình 2.22 Người chỉ đạo những vấn đề liên quan đến Big Data...................... 58 Hình 2.23 Đánh giá khả năng sử dụng và phân tích dữ liệu để cải thiện hoặc chuyển đổi doanh nghiệp của nhà điều hành và lãnh đạo................ 59 Hình 2.24 Đánh giá việc tìm kiếm những nhà quản lý/giám đốc điều hành có thể nhận dạng và tận dụng các cơ hội kinh doanh từ Big Data ........ 60 Hình 2.25 Nguồn lực cho bộ phận công nghệ thông tin .................................. 61 Hình 2.26 Đánh giá khả năng tìm kiếm nhân sự có kỹ năng phân tích dữ liệu 62 Hình 2.27 Nơi tuyển dụng những nhà khoa học dữ liệu .................................. 62
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ngày nay, hầu như tất cả công ty điều đã nhận ra tầm quan trọng của việc sử dụng dữ liệu trong quá trình ra quyết định thực hiện những chiến lược nhằm đáp ứng sự thay đổi của môi trường kinh doanh mới. Bên cạnh đó, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (4.0), còn được gọi là cuộc cách mạng số, hàm chứa sự thay đổi lớn lao, không chỉ ở khía cạnh kinh tế mà còn thay đổi văn hóa, xã hội một cách toàn diện thông qua các chiến lược công nghệ cao, công nghiệp hóa ngành sản xuất mà không cần sự tham gia của con người, sử dụng trí thông minh nhân tạo, điện toán đám mây, phân tích dữ liệu… để chuyển hóa toàn bộ thế giới thực thành thế giới số, khi đó những ưu thế, vốn là điểm mạnh của Việt Nam và một số nước khác, như lực lượng lao động dồi dào, giá rẻ sẽ không còn là điểm mạnh nữa, thậm chí còn bị đe dọa nghiêm trọng. Vì những thay đổi mang tính thời đại trong kinh doanh hiện nay nên mỗi đơn vị, tổ chức không thể không hành động để thích ứng với chúng, nếu doanh nghiệp biết tận dụng những thế mạnh mà công nghệ, cụ thể là dữ liệu mang lại thì chắc chắn sẽ đạt được mục tiêu chiến lược đề ra, ngược lại việc chậm thay đổi sẽ càng khiến doanh nghiệp mất đi khả năng cạnh tranh trên thị trường ngày càng năng động và phát triển với tốc độ chóng mặt này. Khi nhắc đến cuộc cách mạng công nghiệp và phân tích dữ liệu thì không thể không nhắc đến “nguồn tài nguyên” vô cùng lớn và phong phú là Big Data, được xem là nền tảng để tạo ra những giá trị ở tầm cao mới cho doanh nghiệp. Với lợi thế dân số trẻ trên 90 triệu người, số người sử dụng internet cao vào khoản 54 triệu người, chiếm 54%, Việt Nam được xem là khu vực tìm năng về Big Data hàng đầu Châu Á. Các chuyên gia trong nhiều lĩnh vực đều cho rằng việc phân tích dữ liệu từ Big Data sẽ giúp doanh nghiệp nắm bắt chính xác nhất xu thế vận động của ngành từ những thông tin thu thập được như hành vi, sở thích, thói quen, xu hướng của từng người tiêu dùng nhằm tìm kiếm những thông tin bổ ích về xu thế phát triển và
2 vận động của lĩnh vực đang kinh doanh và cả nền kinh tế, điều này sẽ giúp doanh nghiệp ra quyết định chính xác và đúng thời điểm. Không đứng ngoài vòng quay của sự phát triển, những doanh nghiệp kiểm toán hiện nay cũng đang tìm cách thích ứng với những thay đổi mang lại từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, mà khởi đầu là việc nghiên cứu những dữ liệu có liên quan từ Big Data trong cuộc kiểm toán để xác định những phương pháp kiểm toán cần thiết và hiệu quả. Trong nhiều năm trở lại đây, các kiểm toán viên (KTV) đã có thể dựa vào những công cụ phân tích dữ liệu tương đối phát triển nhờ công nghệ thông tin để đưa ra kết luận, tuy nhiên với sự bùng nổ gần đây về dữ liệu thì các công cụ hiện tại có thể không đủ, đòi hỏi phải có sự chuyển đổi trong cách xử lý và phân tích thông tin cũng như những hiểu biết của KTV về nguồn dữ liệu Big Data là rất quan trọng và cần thiết. Để theo kịp xu hướng đổi mới và phát triển, các công ty kiểm toán lớn thuộc Big Four và các hội nghề nghiệp Kế toán – Kiểm toán như ACCA, AICPA… đã có những nghiên cứu liên quan đến vấn đề vận dụng Big Data trong kiểm toán. Tuy nhiên tại Việt Nam, những vấn đề này hiện nay vẫn còn khá mới mẻ và ít nhận được sự quan tâm từ phía các KTV và công ty kiểm toán. Nhận thấy tầm quan trọng, tính thời sự của vấn đề cũng như có mong muốn hiểu rõ những khái niệm liên quan và tìm hiểu cụ thể những ảnh hưởng mà Big Data và phân tích dữ liệu mang lại trong quá trình kiểm toán, tác giả chọn thực hiện đề tài Luận văn: “Phân tích ảnh hưởng của Big Data đến quá trình phân tích dữ liệu tại các doanh nghiệp kiểm toán của Việt Nam” để xây dựng và hoàn thiện. 2. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu tổng quát của luận văn là tìm hiểu thực trạng Big Data và phân tích dữ liệu từ Big Data tại các công ty kiểm toán của Việt Nam. Để đạt được mục tiêu tổng quát nêu trên, luận văn đưa ra một số mục tiêu nghiên cứu cụ thể sau: Thứ nhất, hệ thống hóa lý luận cơ bản về ảnh hưởng của Big Data đến quá trình phân tích dữ liệu kiểm toán.
3 Thứ hai, đánh giá thực trạng ảnh hưởng của Big Data và phân tích dữ liệu kiểm toán đến các doanh nghiệp kiểm toán của Việt Nam. Thứ ba, đề xuất một số phương hướng và giải pháp góp phần nâng cao khả năng ứng dụng Big Data và phân tích dữ liệu nhằm tăng cường chất lượng kiểm toán. 3. Câu hỏi nghiên cứu Để đạt được những mục tiêu đề ra, nghiên cứu cần trả lời những câu hỏi sau: - Thế nào là Big Data và phân tích dữ liệu kiểm toán? - Các doanh nghiệp kiểm toán của Việt Nam hiện nay đang sử dụng Big Data và phân tích dữ liệu như thế nào? - Giải pháp nào được đưa ra để vận dụng tốt nhất Big Data và phân tích dữ liệu trong quá trình kiểm toán? 4. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là những ảnh hưởng của Big Data và phân tích dữ liệu trong kiểm toán BCTC tại các công ty kiểm toán của Việt Nam. 5. Phạm vi nghiên cứu 5.1. Về nội dung Luận văn chỉ tập trung nghiên cứu ảnh hưởng của Big Data và phân tích dữ liệu đến hoạt động KTĐL của các doanh nghiệp kiểm toán, không nghiên cứu trong các loại hình kiểm toán khác như kiểm toán nhà nước hay kiểm toán hoạt động. 5.2. Về không gian và thời gian - Về không gian: các công ty kiểm toán tại Việt Nam - Về thời gian: tác giả tiến hành khảo sát, thu thập dữ liệu từ tháng 06/2017 đến tháng 12/2017. 6. Phương pháp nghiên cứu Để đạt mục tiêu nghiên cứu của đề tài, trả lời các câu hỏi đặt ra, nghiên cứu sử dụng chủ yếu phương pháp định tính. Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng sử dụng phương pháp phân tích và tổng hợp.
4 - Phương pháp phân tích tổng hợp: khái quát lý thuyết về các vấn đề nghiên cứu và các nghiên cứu có liên quan. - Phương pháp định tính: được tiến hành theo hướng tìm hiểu và hệ thống hóa những thông tin thu thập được từ những nguồn tin uy tín, những nghiên cứu của các hiệp hội nghề nghiệp và những công ty kiểm toán lớn trên thế giới. Tác giả sử dụng đồng thời thống kê mô tả: bao gồm việc tìm hiểu bằng bảng câu hỏi, sau đó thống kê, so sánh, phân tích nhằm đánh giá việc áp dụng Big Data và phân tích dữ liệu kiểm toán trong hoạt động KTĐL tại các doanh nghiệp kiểm toán của Việt Nam. 7. Những đóng góp khoa học và thực tiễn của luận văn - Đóng góp về mặt lý thuyết: tìm hiểu những quan điểm, khái niệm liên quan đến Big Data và phân tích dữ liệu hiện nay, qua đó đánh giá những lợi ích cũng như thách thức khi ứng dụng Big Data và phân tích dữ liệu trong quá trình kiểm toán của KTV tại những công ty KTĐL. - Đóng góp về mặt thực tiễn: kết quả nghiên cứu của luận văn với một vấn đề khá thời sự hiện nay sẽ có giá trị tham khảo cho KTV và các công ty KTĐL tại Việt Nam, giúp họ có cái nhìn rõ ràng và cụ thể hơn về Big Data và phân tích dữ liệu cũng như những giải pháp giúp ứng dụng Big Data và phân tích dữ liệu hiệu quả hơn để gia tăng chất lượng kiểm toán. 8. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, nghiên cứu được thiết kế gồm 3 chương: Chương 1: Tổng quan về Big Data và phân tích dữ liệu trong kiểm toán. Nội dung chương 1 trình bày tóm tắt những vấn đề liên quan đến Big Data và phân tích dữ liệu cũng như những nghiên cứu gần đây về hai vấn đề này. Chương 2: Thực trạng ảnh hưởng của Big Data và phân tích dữ liệu kiểm toán tại các doanh nghiệp kiểm toán của Việt Nam. Chương 2 cung cấp những số liệu cụ thể về thực trạng nhận thức và ứng dụng Big Data và phân tích dữ liệu của các doanh nghiệp kiểm toán, từ đó nhận ra những
5 ưu điểm và hạn chế cũng như chỉ ra nguyên nhân về những vấn đề liên quan đến Big Data và phân tích dữ liệu. Chương 3: Giải pháp nâng cao tính hữu ích của Big Data và phân tích dữ liệu kiểm toán tại các doanh nghiệp kiểm toán của Việt Nam. Chương này trước hết trình bày quan điểm chung khi đưa ra những giải pháp, sau đó đi sâu vào những giải pháp cụ thể và giải pháp hỗ trợ về những vấn đề liên quan đến Big Data và phân tích dữ liệu nhằm mục tiêu chính nâng cao chất lượng kiểm toán. Kết luận
6 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ BIG DATA VÀ PHÂN TÍCH DỮ LIỆU TRONG KIỂM TOÁN 1.1. Big Data 1.1.1. Tóm lược một số thay đổi trong dữ liệu Big Data và phân tích dữ liệu hiện nay được xem là trung tâm của khoa học và kinh doanh hiện đại, các dữ liệu này được tạo ra từ các giao dịch trực tuyến, email, video, âm thanh, hình ảnh, những cú nhấp chuột, blog, truy vấn tìm kiếm, hồ sơ sức khỏe, tương tác trên mạng xã hội, dữ liệu khoa học, cảm biến từ điện thoại di động và các ứng dụng đi kèm (C.Eaton et al., 2012; RD. Schneider, 2012). Tất cả những yếu tố trên được lưu trữ trong những nền tảng cơ sở dữ liệu đang phát triển mạnh mẽ và càng trở nên khó nắm bắt, lưu trữ, quản lý, chia sẻ, phân tích và hình dung thông qua các phần mềm cơ sở dữ liệu truyền thống. 5 exabytes (1018 bytes) đã được con người tạo ra đến năm 2003, nhưng hiện nay lượng thông tin này có thể được tạo thành chỉ trong vòng hai ngày. Năm 2012, dữ liệu số của thế giới đã được mở rộng đến 2.72 zettabytes (1021 bytes), và dự báo sẽ tăng gấp đôi sau mỗi hai năm, đạt khoản 8 zettabytes vào khoản năm 2015. IBM, tập đoàn công nghệ máy tính đa quốc gia của Mỹ, chỉ ra rằng mỗi ngày có 2.5 exabytes dữ liệu được tạo ra tương đương với 90% dữ liệu được tạo ra trong vòng hai năm qua (S. Singh and N. Singh, 2011). Một máy tính cá nhân chứa khoản 500 gigabytes (109 bytes), do đó sẽ cần khoản 20 tỷ máy tính để lưu trữ tất cả dữ liệu của thế giới. Trong quá khứ, quá trình giải mã bộ gen của con người mất khoản 10 năm, bây giờ thì việc này mất không quá một tuần. Dữ liệu đa phương tiện được dữ kiến tăng 70% vào năm 2013 (J. Manyika et al., 2011). Chỉ Google mới có hơn một triệu máy chủ trên toàn thế giới. Hiện đã có hơn 6 tỷ thuê bao điện thoại di động trên thế giới và mỗi ngày có hơn một tỷ tin nhắn được gửi đi. Đến năm 2020, 50 tỷ thiết bị sẽ được kết nối với mạng và internet (B. Gerhardt et al., 2012). Năm 2012, hình thái dữ liệu của Big Data đã được hoàn thành với quy mô toàn cầu, dự án tập trung thu thập thời gian, hình dung và phân tích một khối lượng lớn dữ liệu. Theo dự án này, có rất nhiều thống kê đã được đưa ra, chẳng hạn Facebook
7 có 955 triệu tài khoản hoạt động hàng tháng bằng 70 ngôn ngữ, 140 tỷ hình ảnh được tải lên, 125 tỷ kết nối bạn bè, mỗi ngày có 30 tỷ nội dung và 2.7 tỷ lượt thích và bình luận được đăng tải, số lượng tài khoản Facebook vào tháng 06/2017 tại các châu lục được thể hiện ở hình 1.1 (nguồn Internet World Stats). Mỗi phút, có 48 giờ video được tải lên và mỗi ngày có 4 tỷ lượt xem được thực hiện trên Youtube. Google hỗ trợ nhiều dịch vụ như giám sát 7.2 tỷ trang mạng mỗi ngày và xử lý 20 petabyte (1015 bytes) dữ liệu dịch sang 66 ngôn ngữ khác nhau. Có khoảng 1 tỷ Tweets (những mẫu tin nhỏ dưới dạng blog – theo Wikipedia) sau mỗi 72 giờ từ hơn 140 triệu người dùng đang hoạt động trên Twitter. 571 trang web mới được tạo ra mỗi phút trong ngày. Dự báo trong thập kỷ tới, khối lượng thông tin sẽ tăng gấp 50 lần, tuy nhiên số lượng các chuyên gia về công nghệ thông tin theo kịp với tiến độ phát triển đó chỉ tăng 1.5 lần (C. Tankard et al., 2012). Hình 1.1: Số lượng tài khoản Facebook trên thế giới vào 06/2017 1.1.2. Big Data 1.1.2.1. Các vấn đề quan trọng
8 Big Data là thuật ngữ dùng cho các bộ dữ liệu có cấu trúc đa dạng và phức tạp hơn với những khó khăn trong việc lưu trữ, phân tích và hiển thị cho các quá trình hoặc kết quả tiếp theo. Big Data được đặc trưng bởi các thành phần chính: sự đa dạng (variety), tốc độ (velocity) và dung lượng (volume) (Intel IT Center, 2012). - Sự đa dạng: làm cho Big Data thật sự là nguồn dữ liệu rất lớn. Big Data thường đến từ nhiều nguồn và thường có ba loại: có cấu trúc, bán cấu trúc và không có cấu trúc. Dữ liệu có cấu trúc nằm trong kho dữ liệu đã được gắn thẻ và dễ dàng sắp xếp nhưng dữ liệu phi cấu trúc là ngẫu nhiên và khó phân tích. Dữ liệu bán cấu trúc không thích hợp cho các lĩnh vực cố định mà chứa những phần tử dữ liệu riêng biệt. - Dung lượng: hay kích thước của dữ liệu bây giờ lớn hơn terabytes và petabytes. Quy mô lớn và sự gia tăng của dữ liệu vượt xa các kỹ thuật phân tích và lưu trữ truyền thống. - Tốc độ: nghĩa là vận tốc các dữ liệu được tạo ra và xử lý để đáp ứng các nhu cầu và thách thức trên con đường tăng trưởng và phát triển. Cụ thể từng thành phần được minh họa như sau: Hình 1.2: Ba thành phần đặt trưng cấu thành Big Data Dưới áp lực của nền thông tin phát triển, một vấn đề khác cần quan tâm là xác minh nguồn dữ liệu, rất khó để kiểm soát một nguồn dữ liệu lớn nên cần phải quan tâm đến bảo mật dữ liệu, thêm vào đó là sau khi tạo ra và xử lý Big Data thì sẽ tạo
9 ra một giá trị tăng thêm cho tổ chức. Có một số vấn đề được rút ra từ nghiên cứu của TDWI – Transforming Data with Intelligence (P. Russom, 2011) được yêu cầu cho các chuyên gia quản lý: - Sau khi tổ chức áp dụng một số hình thức phân tích Big Data, những lợi ích mang lại gồm: markerting tốt hơn, hiểu biết sâu sắc hơn về kinh doanh, mở rộng nhiều phân khúc khách hàng, có nhiều thay đổi trong doanh thu và trên thị trường. - Trong khi thực hiện phân tích Big Data, sẽ phát sinh nhiều rào cản: sự thiếu chuyên môn, chi phí, khó khăn trong thiết kế hệ thống phân tích, thiếu những phần mềm cơ sở để phân tích. Big Data không chỉ là cơ hội vì sự phân tích toàn diện trong hiện tại và tương lai mà còn là rào cản vì rất khó tiếp cận và quản lý. - Big Data hiện nay đang được lưu trữ và sử dụng với những kỹ thuật tiên tiến gồm: có cấu trúc, bán cấu trúc, phức hợp, dữ liệu sự kiện và không cấu trúc. - Khi thay đổi nền tảng phân tích, những vấn đề có thể xảy ra: không phù hợp với một dung lượng dữ liệu lớn, không thể hỗ trợ các mô hình phân tích cần thiết, dữ liệu được tải quả chậm, công nghệ thông tin không thể bắt kịp với nhu cầu. Có thể thấy từ nghiên cứu này rằng phân tích Big Data vẫn cần rất nhiều sự quan tâm, ngoại trừ tính đa dạng, dung lượng lớn và tốc độ vượt trội thì việc phân tích Big Data còn mang lại tiềm năng mở ra những hiểu biết mới giúp tối ưu hóa việc ra quyết định. Cần hiểu rằng Big Data không phải là công cụ dành riêng cho các doanh nghiệp lớn, “big” ở đây không chỉ lớn đo bằng số lượng mà còn chỉ độ sâu của việc phân tích, nghĩa là không kể doanh nghiệp thu thập được bao nhiêu số liệu, quan trọng là sẽ làm gì với những số liệu đó, phân tích như thế nào để mang lại lợi ích tốt nhất trong hoạt động của chính doanh nghiệp. Hình 1.2 thể hiện thống kê dự báo doanh thu cho ngành công nghiệp Big Data và phân tích kinh doanh trên toàn cầu từ 2015-2020 (tỷ đô la Mỹ) do trang Statistics Portal thực hiện.
10 Hình 1.3: Doanh thu dự báo từ Big Data và phân tích kinh doanh toàn thế giới từ năm 2015 đến 2020 (tỷ đô la Mỹ) 1.1.2.2. Những yếu tố tạo nên Big Data Theo ICAEW (2015), xu hướng của Big Data được thúc đẩy bởi các yếu tố: năng lực tính toán, các nguồn dữ liệu mới và cơ sở hạ tầng để tạo ra dữ liệu. Ba yếu tố này tạo ra những tiến bộ đáng kể trong việc hình thành và phát triển Big Data: - Năng lực tính toán: năng lực cốt lõi của Big Data là sự tăng trưởng mạnh mẽ về năng lực tính toán và khả năng lưu trữ trong những năm gần đây, giúp thu thập và xử lý toàn bộ bộ dữ liệu, bất kể kích thước và độ phức tạp của chúng, điều này thường được mô tả như sự tăng trưởng theo cấp số nhân trong năng lực tính toán. Mô hình điện toán đám mây đang tiếp tục hỗ trợ trong việc sử dụng rộng rãi Big Data, cụ thể điện toán đám mây dựa trên mô hình chia sẻ tài nguyên máy tính trong toàn bộ doanh nghiệp (đám mây riêng) hay giữa một số khách hàng với nhau (đám mây công cộng). Bằng việc sử dụng điện toán đám mây, doanh nghiệp không cần phải mua tất cả tài nguyên máy tính để sử dụng mà chỉ đơn giản là truy cập vào đám