Luận văn Thạc sĩ Kinh tế quốc tế: Nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp logistics Việt Nam trong bối cảnh Việt Nam hội nhập kinh tế quốc tế

Chia sẻ: Tomjerry001 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:94

Thêm vào BST

Báo xấu

139
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn là đặt mục tiêu phân tích năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp logistics Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Làm rõ những mặt còn hạn chế cũng như tích cực của các doanh nghiệp logsitcs Việt Nam, trên cơ sở đó rút ra một số khuyến nghị để nâng cao năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp logistics Việt Nam khi hội nhập ngày càng sâu rộng hơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế quốc tế: Nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp logistics Việt Nam trong bối cảnh Việt Nam hội nhập kinh tế quốc tế

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- SẦM THỊ QUỲNH NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP LOGISTICS VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH VIỆT NAM HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ QUỐC TẾ Hà Nội - 2016
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- SẦM THỊ QUỲNH NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP LOGISTICS VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH VIỆT NAM HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ Chuyên ngành : Kinh tế quốc tế Mã số : 60 31 01 06 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ QUỐC TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN TIẾN MINH XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƢỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội - 2016
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là kết quả nghiên cứu của riêng tôi, không sao chép của ai. Trong nội dung luận văn có tham khảo và sử dụng các tài liệu, sách báo, thông tin đƣợc đăng tải trên các tác phẩm, tạp chí và trang web theo danh mục tài liệu tham khảo của luận văn. Tác giả luận văn Sầm Thị Quỳnh
LỜI CẢM ƠN Qua quá trình nghiên cứu và viết luận văn, tôi xin đặc biệt bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Tiến Minh, ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn, định hƣớng và giúp đỡ tôi về chuyên môn trong suốt thời gian hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Tôi cũng xin chân thành cám ơn tập thể các thầy cô giáo đang công tác tại Bộ phận sau đại học, phòng Đào tạo, các anh/chị chuyên viên văn phòng Khoa Kinh tế quốc tế Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu để tôi thực hiện tốt luận văn này. Trong quá trình thực hiện, luận văn khó tránh khỏi những sai sót, rất mong nhận đƣợc những ý kiến đóng góp của quý thầy cô và bạn đọc để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn. Xin chân thành cám ơn! Tác giả luận văn Sầm Thị Quỳnh
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................... i DANH MỤC BẢNG ........................................................................................ iii DANH MỤC BIỂU ĐỒ ................................................................................... iv LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA DOANH NGHIỆP LOGISTICS ....................................................................................... 5 1.1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu ........................................................ 5 1.1.1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu trong nước ............................... 5 1.1.2. Tổng quan về tình hình nghiên cứu nước ngoài ............................. 10 1.1.3. Khoảng trống cho nghiên cứu luận văn ......................................... 14 1.2. Cơ sở lý luận về năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp logistics Việt Nam trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế ........................................ 15 1.2.1. Khái niệm logistics.......................................................................... 17 1.2.2. Vai trò của logistics ........................................................................ 18 1.2.3. Khái niệm về năng lực cạnh tranh và các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp logistics ............................................... 23 1.3. Các yếu tố tác động tới năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp ........... 27 1.3.1. Các yếu tố bên trong của doanh nghiệp ......................................... 27 1.3.2. Các yếu tố bên ngoài của doanh nghiệp......................................... 27 1.4. Bài học kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp logistics Singapore và Thái Lan ....................................................... 28 1.4.1. Kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp logistics Singapore .................................................................................... 28
1.4.2. Kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp logistics Thái Lan ...................................................................................... 32 1.4.3. Bài học rút ra cho Việt Nam từ kinh nghiệm phát triển logistics của Singapore và Thái Lan .............................................................................. 33 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................ 36 2.1. Phƣơng pháp thu thập số liệu ................................................................ 36 2.2. Phƣơng pháp phân tích tổng hợp, so sánh ............................................ 37 2.3. Sử dụng mô hình phân tích khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp (mô hình SWOT) ................................................................................................. 37 CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG CỦA NGÀNH LOGISTICS VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ ............................... 40 3.1. Tổng quan về thị trƣờng logistics Việt Nam ........................................ 40 3.1.1. Cầu dịch vụ logistics trên thị trường Việt Nam .............................. 40 3.1.2. Cung dịch vụ logistics tại Việt Nam ............................................... 42 3.2. Thực trạng năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp logistics Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế .............................................. 44 3.2.1. Thị phần và tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp logistics Việt Nam ........................................................................................................... 44 3.2.2. Năng lực cạnh tranh của sản phẩm dịch vụ của các doanh nghiệp logistics Việt Nam ..................................................................................... 48 3.2.3. Quy mô của doanh nghiệp logistics Việt Nam ................................ 51 3.2.4. Khả năng thích ứng và đổi mới doanh nghiệp ............................... 52 3.2.5. Khả năng thu hút nguồn nhân lực .................................................. 53 3.2.6. Khả năng liên kết và hợp tác với các doanh nghiệp dịch vụ logistics .. 54 3.3. Đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp logistics Việt Nam ...................................................................................................... 55
CHƢƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP LOGISTICS VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ .............................................. 58 4.1. Xu hƣớng vận động của môi trƣờng kinh doanh ảnh hƣởng đến phát triển logistics ở Việt Nam đến năm 2020 .................................................... 58 4.1.1. Xu hướng phát triển logistics thế giới trong thời gian tới.............. 58 4.1.2. Cơ hội đối với doanh nghiệp logistics Việt Nam trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế .................................................................................. 60 4.1.3. Thách thức đối với doanh nghiệp logistics Việt Nam trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế ............................................................................ 64 4.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp logistics ........................................................................................................ 66 4.3. Một số kiến nghị đối với chính phủ để hỗ trợ phát triển dịch vụ logistics ở Việt Nam ................................................................................................... 74 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 80 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 81
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Tiếng anh Tiếng việt 1 2 PL The Second Party Logistics Logistics bên thứ hai 2 3 PL The Third Party Logistics Logistics bên thứ ba 3 4PL The Fourth Party Logistics Logistics bên thứ tƣ Asean Economic 4 AEC Cộng đồng kinh tế Asean Community Asia-Pacific Economic Diễn đàn Hợp tác Kinh tế 5 APEC Cooperation Châu Á – Thái Bình Dƣơng Association of Southeast Hiệp hội các quốc gia Đông 6 ASEAN Asia nationas Nam Á 7 ASEM The Asia-Europe Meeting Diễn Đàn Hợp tác Á - Âu Tiền hàng, bảo hiểm và cƣớc 8 CIF Cost, Insurance and Freight phí (Incoterm 2010) 9 CNTT Công nghệ thông tin 10 EDI Electronic Data Interchange Trao đổi dữ liệu điện tử Giao hàng lên tàu (Incoterm 11 FOB Free On Board 2010) 12 FTA Free Trade Agreement Hiệp định thƣơng mại tự do 13 GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội i
14 GTVT Giao thông vận tải Logistics Performance 15 IPL Chỉ số hiệu quả logistics Index Nhà cung cấp dịch vụ 16 LSP Logistics Service Provider logistics 17 NCKH Nghiên cứu khoa học Singapore Logistics 18 SLA Hiệp hội Logistics Singapore Association Strengths, Weaknesses, 19 SWOT Mô hình phân tích SWOT Opportunities, Threats Trans-Pacific Strategic Hiệp định đối tác kinh tế 20 TPP Economic Partnership xuyên Thái Bình Dƣơng Agreement 21 WB World Bank Ngân hàng thế giới 22 WTO World Trade Oranization Tổ chức thƣơng mại thế giới ii
DANH MỤC BẢNG STT Bảng Nội dung Trang Đánh giá về khả năng truy xuất đơn hàng của 1 Bảng 1.1 31 Singapore 2 Bảng 2.1 Phân tích mô hình SWOT 38 Xếp hạng năng lực cạnh tranh của các doanh 3 Bảng 3.1 50 nghiệp logistics Việt Nam giai đoạn 2007-2016 So sánh năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp 4 Bảng 3.2 51 logistics khối ASEAN giai đoạn 2007-6/2016 iii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ STT Biểu đồ Nội dung Trang 1 Biểu đồ 3.1 Chi phí logistics theo %GDP năm 2014 45 Thị phần vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu 2 Biểu đồ 3.2 46 năm 2015 3 Biểu đồ 3.3 Tổng sản lƣợng hàng hóa năm 2015 46 4 Biểu đồ 3.4 Cơ cấu hàng hóa vận chuyển năm 2015 47 Thực trạng phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh 5 Biểu đồ 3.5 53 vực logistics tháng 12/2014 iv
LỜI MỞ ĐẦU Trong đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng Cộng Sản Việt Nam đã đề ra đƣờng lối đối ngoại của Việt Nam trong thời kỳ phát triển mới, trong đó có chủ trƣơng quan trọng là "chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế, đồng thời mở rộng hợp tác trên các lĩnh vực khác". Hiện nay, Việt Nam đã là thành viên chính thức của Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á – Thái Bình Dƣơng (APEC), Diễn đàn Hợp tác Á – Âu (ASEM), Tổ chức Thƣơng mại Thế giới (WTO) và gần đây nhất là Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC). Việc hội nhập kinh tế quốc tế, mở rộng giao lƣu mối quan hệ thƣơng mại với các nƣớc, đã giúp cho hoạt động sản xuất và trao đổi hàng hóa – dịch vụ giữa các quốc gia đƣợc mở rộng, các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam đƣa hàng hoá của mình vƣợt ra khỏi biên giới quốc gia. Sự phát triển mạnh mẽ của xuất nhập khẩu những năm qua, đã tạo cho ngành logistics trở thành ngành dịch vụ quan trọng của hoạt động thƣơng mại quốc tế. Với bờ biển dài khoảng 3260 km trải dài từ Bắc đến Nam, nằm ở trung tâm khu vực Châu Á - Thái Bình Dƣơng, trên tuyến hàng hải quốc tế, Việt Nam là quốc gia có điều kiện tự nhiên và vị trí địa lý rất thuận lợi để phát triển dịch vụ logistics. Tuy nhiên, trong thời gian qua các doanh nghiệp logistics Việt Nam chƣa thực sự tìm đƣợc tiếng nói chung với các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, chƣa tạo ra sự gắn bó đầy đủ, thúc đẩy phát triển chung cho cộng đồng doanh nghiệp logistics Việt Nam. Năm 2015, Việt Nam chính thức gia nhập AEC và ký kết Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dƣơng (TPP) sẽ tạo điều kiện cho các doanh nghiệp logistics Việt Nam phát huy khả năng của mình nhƣng môi trƣờng cạnh tranh cũng khốc liệt hơn, các doanh nghiệp logistics Việt Nam cũng đối mặt với 1
những thách thức vô cùng to lớn với các tập đoàn, công ty nƣớc ngoài có kinh nghiệm và năng lực cạnh tranh cao. Đòi hỏi các doanh nghiệp logistics Việt Nam phải năng động, sáng tạo, học hỏi để có thể tồn tại. Trong bối cảnh đó, việc nghiên cứu luận văn với đề tài: "NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP LOGISTICS VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH VIỆT NAM HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ" có ý nghĩa rất quan trọng và cần thiết. 1.Về tính cấp thiết của đề tài: Lý do chọn đề tài: Logistics là một mắt xích quan trọng trong quá trình phân phối hàng hoá từ nơi sản xuất đến ngƣời tiêu dùng. Hoạt động logistics ngày nay không chỉ gắn liền với hoạt động kho vận, giao nhận vận tải, mà còn lên kế hoạch, sắp xếp dòng chảy nguyên, vật liệu từ nhà cung ứng đến nhà sản xuất, sau đó luân chuyển hàng hóa từ khâu sản xuất đến ngƣời tiêu dùng cuối cùng, tạo nên sự liên thông trong toàn xã hội theo những phƣơng án tối ƣu hóa, giảm chi phí luân chuyển và lƣu kho. Với tầm quan trọng của mình, ngành logistics nói chung và các doanh nghiệp logistics Việt Nam nói riêng cần phải đƣợc nghiên cứu để tìm ra và khắc phục những điểm yếu, phát huy lợi thế của mình. Nhất là trong thời kỳ Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng hơn ra thế giới. Sự phù hợp của tên đề tài với chuyên ngành đào tạo: Hiểu biết về Logistics đối với một học viên cao học chuyên ngành kinh tế quốc tế là một nhu cầu thực tế. Nghiên cứu nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp logistics Việt Nam là giúp làm giảm chi phí doanh nghiệp từ đó thúc đẩy chỉ số cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh các doanh nghiệp có vốn đầu tƣ vào nƣớc ngoài đang ồ ạt đầu tƣ vào thị trƣờng nội địa. Câu hỏi nghiên cứu: Vấn đề cần quan tâm sau những phân tích về doanh nghiệp Logistics Việt Nam đó là: "Các doanh nghiệp logistics Việt 2
Nam cần chủ động đổi mới mình ra sao bên cạnh việc chờ đợi những cải cách về pháp luật quản lý, hỗ trợ chính sách từ phía chính phủ?" 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu: Mục đích nghiên cứu: Luận văn đặt mục tiêu phân tích năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp logistics Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Làm rõ những mặt còn hạn chế cũng nhƣ tích cực của các doanh nghiệp logsitcs Việt Nam, trên cơ sở đó rút ra một số khuyến nghị để nâng cao năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp logistics Việt Nam khi hội nhập ngày càng sâu rộng hơn. Nhiệm vụ nghiên cứu: Nghiên cứu cơ sở lý luận của đề tài. Chỉ ra một số giải pháp mới cho các doanh nghiệp logistics Việt Nam. Đối tượng nghiên cứu: Năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp logistics Việt Nam. Các nguồn lực nội tại và mức độ khai thác chúng tại các doanh nghiệp logistics. Các đối thủ cạnh tranh của các doanh nghiệp logistics Việt Nam. Môi trƣờng kinh doanh dịch vụ logistics ở Việt Nam.Các giải pháp để nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Logistics Việt Nam trong bối cảnh Việt Nam hội nhập kinh tế quốc tế. Phạm vi nghiên cứu: Về không gian: Nghiên cứu năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp logistics ở Việt Nam và kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp logistics ở hai nƣớc là Singapore và Thái Lan. Phạm vi về thời gian: Phân tích thực trạng hoạt động kinh doanh dịch vụ logistics qua 10 năm (2005-2015) và các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp logistics Việt Nam đến năm 2020. Môi trƣờng kinh doanh dịch vụ logistics ở Việt Nam. 3
3. Những đóng góp mới của luận văn Luận văn đã hệ thống hóa lại một số vấn đề lý luận thực tiễn dịch vụ logistics làm cơ sở để phân tích thực trạng phát triển dịch vụ cả các doanh nghiệp logistics Việt Nam trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế. Trên cơ sở kế thừa, phát triển các công trình nghiên cứu đã có, luận văn trình bày, phân tích và đánh giá thực trạng hoạt động của các doanh nghiệp logistics Việt Nam. Tìm ra những ƣu điểm và nhƣợc điểm còn hạn chế. Đồng thời tìm ra nguyên nhân của những thành công và những mặt còn tồn tại. Luận văn còn phân tích và chỉ ra đƣợc triển vọng phát triển của dịch vụ logistics Việt Nam trong bối cảnh hội nhập, cạnh tranh quốc tế sâu rộng và toàn diện. Cơ hội và thách thức của các doanh nghiệp logistics trong bối cảnh Việt Nam hội nhập kinh tế quốc tế. Khẳng định khả năng phát triển của các doanh nghiệp logistics nếu biết tận dụng cơ hội, nếu không thì sẽ bị thua thiệt ngay trên sân nhà đối với các doanh nghiệp logistics nƣớc ngoài. 4. Kết cấu của luận văn gồm: Lời mở đầu Chƣơng 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận, thực tiễn về năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Logistics Chƣơng 2. Phƣơng pháp nghiên cứu Chƣơng 3. Thực trạng của ngành logistics Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế Chƣơng 4. Một số giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp logistics Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế Kết luận Tài liệu tham khảo 4
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA DOANH NGHIỆP LOGISTICS 1.1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu 1.1.1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu trong nước Trong xu thế hầu hết các nƣớc trong khu vực và trên thế giới đều hội nhập ngày càng sâu rộng và thực hiện chiến lƣợc phát triển kinh tế hƣớng về xuất khẩu, đẩy mạnh giao thƣơng quốc tế thì vai trò của logistics ngày càng trở nên quan trọng. Việt Nam cũng nhƣ thế, với tƣ cách là thành viên của các tổ chức nhƣ WTO, AEC… và chính thức ký kết hiệp định TPP. Tuy lĩnh vực dịch vụ logistics còn khá mới mẻ đối với Việt Nam nhƣng lại rất quan trọng đối với quá trình sản xuất - kinh doanh của một ngành cũng nhƣ đối với toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Logistics đƣợc xem nhƣ là tâm điểm của sự phát triển kinh tế thƣơng mại và kỳ vọng mang lại nguồn lợi to lớn cho nƣớc ta. Chính vì vậy, trong suốt hơn hai thập kỷ qua, có rất nhiều chuyên gia, học viên trong nƣớc nghiên cứu về sự phát triển của logistics, đặc biệt là vai trò của nó đối với sự công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nƣớc. Mặc dù vậy, phải đến những năm cuối của thập kỷ đầu tiên của thế kỷ 20 mới có các công trình nghiên cứu chuyên sâu về logistics của Việt Nam, còn trƣớc đó, hầu hết các nghiên cứu là những bài báo, tạp chí với nội dung hạn chế nên chỉ đề cập một cách khái quát một hoặc một số khía cạnh liên quan đến thực tiễn phát triển logistics của Việt Nam. Có thể nói, cuốn sách đầu tiên chuyên sâu về logistics đƣợc công bố ở Việt Nam là “Logistics – Những vấn đề cơ bản”, do GS. TS. Đoàn Thị Hồng Vân chủ biên, năm 2003 (NXB Lao Động – Xã Hội). Trong cuốn sách này, tác giả tập trung vào giới thiệu những vấn đề cơ bản về logistics nhƣ khái 5
niệm, lịch sử hình thành và phát triển của logistics, phân loại logistics, kinh nghiệm phát triển logistics của một số quốc gia trên thế giới… 3 năm sau đó, tác giả giới thiệu tiếp cuốn “Quản trị logistics” (Nhà xuất bản thống kê, 2006). Nhƣ tiêu đề thể hiện, cuốn sách tập trung vào những nội dung của quản trị logistics nhƣ khái niệm quản trị logistics, các nội dung của quản trị logistics nhƣ dịch vụ khách hàng, hệ thống thông tin, quản trị dự trữ, quản trị vật tƣ, vận tải, kho bãi… Cả hai cuốn sách tập trung chủ yếu vào các vấn đề lý luận về logistics và quản trị logistics, các nội dung thực tiễn của logistics rât là hạn chế, chủ yếu dừng ở mức giới thiệu nội dung thực tiễn tƣơng ứng (dịch vụ khách hàng, hệ thống thông tin, kho bãi…) của một số doanh nghiệp Việt Nam. Đại học Thƣơng Mại cũng giới thiệu giáo trình “Quản trị logistics kinh doanh” do TS. Nguyễn Thông Thái và PGS.TS.An Thị Thanh Nhàn chủ biên (Nhà xuất bản thống kê, 2011). Giáo trình này dành chƣơng đầu tiên để giới thiệu tổng quan về quản trị logistics kinh doanh nhƣ khái niệm và phân loại logistics, khái niệm và mục tiêu của quản trị logistics, mô hình quản trị logistics, các quá trình và chức năng logistics cơ bản… 5 chƣơng còn lại đi sâu vào nội dung quản trị logistics cụ thể nhƣ dịch vụ khách hàng, quản trị dự trữ, quản trị vận chuyển, quản trị các hoạt động logistics hỗ trợ, thực thi và kiểm soát logistics. Có thể nói, các tài liệu trên đã giới thiệu nhiều quan điểm, khái niệm và nội dung về logistics, nhƣng đều lựa chọn giác độ tiếp cận để nghiên cứu là giác độ vi mô. Liên quan đến giác độ tiếp cận này còn có các luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ viết về hoạt động logistics nói chung và các khía cạnh nội dung của logistics nói riêng trong khuôn khổ một doanh nghiệp cụ thể. Ở giác độ tiếp cận vĩ mô, số lƣợng các công trình nghiên cứu liên quan đến logistics hạn chế hơn. Có thể kể đến các tài liệu nhƣ: Đề tài nghiên cứu 6
khoa học (NCKH) cấp bộ của Bộ Thƣơng Mại “Logistics và khả năng áp dụng, phát triển logistics trong các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ vận tải giao nhận ở Việt Nam” do PGS. TS. Nguyễn Nhƣ Tiến (Đại học Ngoại Thƣơng) làm chủ biên (2004) tập trung nghiên cứu khía cạnh dịch vụ vận tải, giao nhận hàng hóa. Đề tài NCKH cấp bộ “Nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế về dịch vụ hậu cần logistics và bài học kinh nghiệm rút ra cho Việt Nam” do Viện nghiên cứu Thƣơng Mại, Bộ Thƣơng Mại thực hiện (2006) tập trung phân tích các kinh nghiệm quốc tế của một số nƣớc và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam trong việc phát triển dịch vụ này. Đề tài NCKH cấp Bộ “Giải pháp phát triển dịch vụ logistics của doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trên địa bàn thành phố Hà Nội” do GS. TS. Đặng Đình Đào, Đại học Kinh Tế Quốc Dân chủ biên (2008) chủ yếu tập trung phân tích các dịch vụ logistics chủ yếu của các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trên địa bàn Hà Nội… Năm 2010, Viện nghiên cứu kinh tế và phát triển - Trƣờng Đại Học Kinh Tế Quốc Dân trong các nghiên cứu "Phát triển dịch vụ logistics của nước ta trong điều kiện hội nhập quốc tế", "Một số vấn đề phát triển dịch vụ logistics ở nước ta" và "Xây dựng phát triển hệ thống logistics theo hướng bền vững - Kinh nghiệm của Đức và bài học đối với Việt Nam". Do GS. TS Đặng Đình Đào chủ trì cùng với tập thể tác giả đã đánh giá Việt Nam rất có nhiều lợi thế về kinh tế, chính trị cũng nhƣ địa lý và điểu kiện tự nhiên so với các nƣớc trong khu vực để phát triển logistics. Với 3260km đƣờng bờ biển, 4639km đƣờng biên giới nằm trong vùng chiến lƣợc của Đông Nam Á, thềm lục địa và trải rộng với nhiều cảng nƣớc sâu có thể coi là những đầu tƣ sẵn có của tự nhiên dành cho các doanh nghiệp logistics Việt Nam. Tuy nhiên, thị trƣờng logistics tại Việt Nam đang phát triển ngày càng lạc hậu hơn so với ngay cả các nƣớc trong khu vực, dù tiền năng ngành này là rất lớn. Cơ sở hạ tầng "phần cứng", "phần mềm" cho phát triển logistics còn rất hạn chế. Mạng lƣới giao thông vận tải còn nghèo nàn, qui 7
mô nhỏ, thiếu đồng bộ, bố trí bất hợp lý và không tƣơng xứng tạo nên sự giới hạn trong các chuỗi cung ứng trong nƣớc và quốc tế. Hệ thống kho, bến bãi của các doanh nghiệp cung ứng dịch vụ logistics trong nƣớc chƣa đáp ứng đƣợc nhu cầu. Nhiều kho bãi đã cũ kỹ, lạc hậu, không bảo quản đƣợc chất lƣợng hàng hoá, thiếu thiết bị bốc xếp chuyên dùng. Mặt khác, đa số các doanh nghiệp có quy mô tài chính vừa và nhỏ, ít hiểu biết về luật pháp quốc tế và chƣa tạo đƣợc sự liên kết, hợp tác lẫn nhau mà chỉ dựa vào năng lực sẵn có nên khả năng cạnh tranh thấp, nảy sinh tình trạng cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp trong ngành. Vì vậy, các tác giả nhận định hầu hết các doanh nghiệp logistics của Việt Nam mới chỉ đóng vai trò nhƣ những nhà cung cấp dịch vụ vệ tinh cho các công ty logistics nƣớc ngoài, chƣa có doanh nghiệp nào có khả năng tổ chức, đều hành quy trình hoạt động của dịch vụ logistics. Ngoài ra, trong các chính sách và kế hoạch phát triển hầu nhƣ ngành logistics chƣa đƣợc đề cập ở cấp quốc gia cũng nhƣ ngành và địa phƣơng. Trong bối cảnh đó, các nghiên cứu đã nhận định rằng ngành logistics của Việt Nam cần phải nhận diện rõ những yếu kém của mình để có kế hoạch, bƣớc đi và giải pháp phù hợp với điều kiện thực tiễn nhằn thúc đẩy sự phát triển của logistics trong những năm tới, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế - xã hội của đất nƣớc. Không những thế, song song với việc phân tích thực tiễn phát triển các dịch vụ logistics của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, chỉ ra những điểm phù hợp và chƣa phù hợp trong sự phát triển các dịch vụ logistics, các nguyên nhân dẫn đến việc tồn tại những điểm chƣa phù hợp và những cản trở trong phát triển, các công trình nghiên cứu còn tập trung làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản, nền tảng về dịch vụ logistics, yêu cầu và những đặc trƣng cơ bản của các dịch vụ logistics, vai trò cũng nhƣ hệ thống chỉ tiêu đánh giá sự phát triển của các dịch vụ logistics trong nền kinh tế thị trƣờng. Tuy nhiên, phạm vi nghiên cứu của các công trình chƣa đề cập một 8
cách có hệ thống và đồng bộ tất cả yếu tố của hệ thống logistics, đặc biệt là hệ thống logistics đặt trong điều kiện đặc thù, riêng biệt. Công trình NCKH quy mô nhất cho đến nay liên quan đến logistics ở Việt Nam là đề tài NCKH độc lập cấp chính phủ “Phát triển các dịch vụ logistics ở nước ta trong điều kiện hội nhập quốc tế” do GS. TS. Đặng Đình Đào (Viện Nghiên cứu kinh tế và phát triển, trƣờng Đại học Kinh Tế Quốc Dân) chủ nhiệm, đƣợc thực hiện trong hai năm 2010, 2011) với sự tham gia của nhiều nhà khoa học và tiến hành thu thập số liệu thông qua điều tra, phỏng vấn ở 10 tỉnh, thành phố trong cả nƣớc. Trong khuôn khổ đề tài này, 2 cuốn sách chuyên khảo đã đƣợc xuất bản. Cuốn “Logistics – Những vấn đề lý luận và thực tiễn ở Việt Nam” ( Nhà xuất bản Đại học Kinh Tế Quốc Dân 2011, tập hợp 26 báo cáo khoa học tại hội thảo của đề tài do đông đảo các nhà khoa học, nhà nghiên cứu và những ngƣời hoạt động logistics thực tiễn ở Việt Nam trình bày. 26 báo cáo này tập trung vào các nội dung cơ bản: các vấn đề lý luận cơ bản của logistics, cơ hội và thách thức đối với sự phát triển dịch vụ logistics ở Việt Nam, các quy định pháp lý liên quan đến phát triển dịch vụ logistics ở Việt Nam, cơ sở hạ tầng logistics ở Việt nam, chính sách phát triển dịch vụ logistics ở Việt Nam, giải pháp phát triển dịch vụ logistics ở Việt Nam… kết quả nghiên cứu của đề tài đƣợc cung cấp đầy đủ và chi tiết trong cuốn sách chuyên khảo thƣ hai: Cuốn “ Dịch vụ logistics ở Việt Nam trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế” (Nhà xuất bản chính trị quốc gia, 2012), với các nội dung cụ thể nhƣ: khái niệm dịch vụ logistics, nội dung phát triển dịch vụ logistics, hệ thống chỉ tiêu đánh giá sự phát triển các dịch vụ logistics của quốc gia (giới thiệu chỉ số LPI của WB) và của doanh nghiệp, các nhân tố cơ bản ảnh hƣởng đến sự phát triển logistics ở Việt Nam, quá trình phát triển và thực trạng phát triển các dịch vụ logistics ở Việt nam, yêu cầu, khả năng, quan điểm và giải pháp phát triển các dịch vụ logistics ở Việt 9