Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Tài trợ thương mại quốc tế của chính phủ đối với doanh nghiệp Việt Nam - Thực trạng và giải pháp đến năm 2020

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:112

Thêm vào BST

Báo xấu

50
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích cơ bản của luận văn này là trên cơ sở lý thuyết và thực tế hoạt động tài trợ thương mại quốc tế của Chính phủ đối với các doanh nghiệp Việt Nam, từ đó tìm kiếm các giải pháp phát triển tài trợ thương mại quốc tế của chính phủ đối với các doanh nghiệp Việt Nam đến năm 2020.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Tài trợ thương mại quốc tế của chính phủ đối với doanh nghiệp Việt Nam - Thực trạng và giải pháp đến năm 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI TRỢ THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ CỦA CHÍNH PHỦ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VIỆT NAM – THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP ĐẾN NĂM 2020 Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng CHU NGỌC HÀ
ii Hà Nội – Năm 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn “Tài trợ thương mại quốc tế của chính phủ đối với doanh nghiệp Việt Nam Thực trạng và giải pháp đến năm 2020” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trong luận văn được sử dụng trung thực, được trích dẫn và có tính kế thừa, phát triển từ các tài liệu, tạp chí, các công trình nghiên cứu đã được công bố, các websites…Các giải pháp nêu trong luận văn được rút ra từ những cơ sở lý luận và quá trình nghiên cứu thực tiễn. Hà Nội, ngày 03 tháng 5 năm 2017 Tác giả luận văn Chu Ngọc Hà
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành được luận văn thạc sĩ của mình, tôi bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và tình cảm kính trọng nhất đối với PGS, TS Đặng Thị Nhàn, người đã trực tiếp tận tình chỉ bảo, hướng dẫn tôi trong suốt thời gian chuẩn bị làm khóa luận. Người viết cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô trường Đại học Ngoại Thương những người đã cung cấp và trang bị cho tôi những kiến thức quý báu trong suốt những năm học vừa qua. Do thời gian và trình độ còn hạn chế, mong thầy cô và bạn đọc góp ý để bài nghiên cứu được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn. Hà Nội, ngày 03 tháng 5 năm 2017 Tác giả luận văn
Chu Ngọc Hà
iv TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Để thực hiện đề tài: “Tài trợ thương mại Quốc tế của Chính phủ đối với Doanh nghiệp Việt Nam – thực trạng và giải pháp đến năm 2020”, tác giả đã tiến hành phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến chính sách tài trợ thương mại quốc tế của Chính phủ đối với doanh nghiệp Việt Nam giai đoạn 20062016. Tác giả đã sử dụng phương pháp định tính để phân tích sự ảnh hưởng của các nhân tố bên ngoài đến quyết định hoạt động tài trợ thương mại quốc tế của chính phủ Việt Nam, đồng thời nghiên cứu các bài học kinh nghiệm để rút ra sự ảnh hưởng của các yếu tố bên trong. Trước tiên, tác giả đánh giá tổng quan tình hình tài trợ thương mại quốc tế của chính phủ đối với các doanh nghiệp Việt Nam, các chính sách tài trợ trực tiếp và các chính sách tài trợ gián tiếp, cơ cấu của hoạt động tài trợ, theo phương thức tài trợ và loại hình doanh nghiệp được tài trợ. Trong đó, những chính sách tài trợ gián tiếp có sức ảnh hưởng rộng và sâu tới hệ thống các doanh nghiệp hơn so với những chính sách trực tiếp từ Chính phủ. Từ đánh giá tổng quan này, tác giả đưa ra nhận xét về các kết quả đạt được, những điểm chưa đạt được, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đó. Trên cơ sở phân tích các yếu tố tác động đến chính sách tài trợ thương mại quốc tế của Chính phủ đối với doanh nghiệp, tác giả đề xuất ra các giải pháp chung của Chính phủ và 3 giải pháp nghiệp vụ tới các đối tượng tham gia vào hoạt động tài trợ thương mại quốc tế của nền kinh tế, nhằm phát triển hoạt động tài trợ thương mại quốc tế của Chính phủ đối với các doanh nghiệp Việt Nam và đưa ra khuyến nghị đối với các cơ quan hữu quan.
i MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU DANH MỤC CÁC THUẬT NGỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ LỜI MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ TÀI TRỢ THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ CỦA CHÍNH PHỦ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP..........................................................4 1.1 Khái niệm tài trợ thương mại quốc tế........................................................4 1.1.1 Tính tất yếu khách quan của Tài trợ thương mại quốc tế..................4 1.1.2 Khái niệm Tài trợ Thương mại Quốc tế...............................................5 1.1.3 Đặc điểm và vai trò của Tài trợ thương mại quốc tế..........................6 1.1.3.1 Đặc điểm của Tài trợ thương mại quốc tế.....................................6 1.1.3.2 Vai trò của Tài trợ thương mại quốc tế...........................................8 1.1.4 Phân loại tài trợ thương mại quốc tế..................................................13 1.1.4.1 Căn cứ vào đối tượng cung ứng tài trợ...........................................13 1.1.4.2 Căn cứ vào phương thức tài trợ......................................................18 1.1.4.3 Căn cứ vào phương tiện tài trợ.......................................................19 1.2.............Tài trợ Thương mại quốc tế của Chính phủ đối với doanh nghiệp ................................................................................................................................. 20 1.2.1. Khái niệm...............................................................................................20 1.2.2. Đặc điểm................................................................................................20 1.2.3. Quy trình tài trợ thương mại quốc tế..................................................21
ii 1.2.4. Các hình thức tài trợ thương mại quốc tế của chính phủ................22 1.2.4.1 Các hình thức tài trợ thương mại quốc tế trực tiếp của Chính phủ .....................................................................................................................22 1.2.4.2 Các chính sách tài trợ gián tiếp của Chính Phủ..............................29 1.3 Kinh nghiệm quốc tế về tài trợ thương mại của Chính phủ..................38 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG TÀI TRỢ THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ CỦA CHÍNH PHỦ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VIỆT NAM...................................40 2.1. Tình hình tổng quan Tài trợ thương mại quốc tế của Chính phủ đối với doanh nghiệp Việt Nam.......................................................................................40 2.1.1. Tài trợ thương mại quốc tế trực tiếp.................................................40 2.1.2. Tài trợ thương mại quốc tế gián tiếp.................................................43 2.1.3 Cơ cấu của hoạt động tài trợ...............................................................52 2.1.3.1 Cơ cấu theo phương thức tài trợ....................................................52 2.1.3.2 Cơ cấu theo loại hình doanh nghiệp được tài trợ..........................56 2.2Đánh giá kết quả hoạt động Tài trợ thương mại quốc tế của Chính phủ đối với doanh nghiệp Việt Nam giai đoạn 20062016......................................60 2.2.1 Những kết quả đạt được.......................................................................60 2.2.2 Những tồn tại hạn chế và nguyên nhân..............................................65 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN TÀI TRỢ THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ CỦA CHÍNH PHỦ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2020................................................................................71 3.1 Định hướng và mục tiêu của Chính phủ về thương mại quốc tế và tài trợ thương mại quốc tế đến năm 2020.............................................................71 3.1.1 Định hướng phát triển ngành hàng......................................................73 3.1.2 Định hướng phát triển thị trường........................................................74
iii 3.2......Các giải pháp nhằm phát triển tài trợ thương mại quốc tế của Chính phủ đối với các doanh nghiệp Việt Nam trong thời gian tới..........................74 3.2.1...Giải pháp chung thực hiện chiến lược phát triển kinh tế và thương mại quốc tế của chính phủ....................................................................................74 3.2.2 Các giải pháp nghiệp vụ........................................................................78 3.2.2.1 Quản lý hiệu quả các chính sách tài chính, tín dụng và đầu tư phát triển sản xuất hàng xuất khẩu...................................................................78 3.2.2.2 Đẩy mạnh hoạt động bảo hiểm tín dụng xuất khẩu nhằm bảo hiểm rủi ro cho doanh nghiệp xuất khẩu...................................................79 2.1.3.3 Thành lập tổ chức chuyên trách thực hiện nhiệm vụ Tài trợ thương mại quốc tế của Chính phủ...........................................................82 3.2.3. Một số kiến nghị...................................................................................82 KẾT LUẬN............................................................................................................85 TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................87
iv DANH MỤC CÁC THUẬT NGỮ VIẾT TẮT VIẾT TẮT TÊN TIẾNG ANH TÊN TIẾNG VIỆT NAFTA North American Free Trade Hiệp định mậu dịch Tự do Agreement Bắc Mỹ EU European Union Liên minh Châu Âu FTA Free Trade Affair Hiệp định thương mại tự do ODA Official Development Hỗ trợ phát triển chính thức Assistant TNHH Limited Company Công ty trách nhiệm hữu hạn FDI Foreign Direct Investment Đầu tư trực tiếp nước ngoài XNK Xuất nhập khẩu NHPT Ngân hàng Phát triển
v DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC BẢNG Bảng 21: Tỉ giá hối đoái công bố tại Sở giao dịch Ngân hàng Nhà nước............33 Bảng 22 : Các khoản chi của Chính phủ theo phương thức tài trợ thương mại quốc tế trực tiếp và gián tiếp qua các năm từ 20062016 .....................................54 Bảng 23 : Tỷ lệ cơ cấu tài trợ thương mại quốc tế của Chính phủ ..................55 Bảng 24 : Tài trợ thương mại quốc tế của chính phủ đối với các doanh nghiệp quốc doanh và ngoài quốc doanh ...........................................................................58 Bảng 25 : Tỷ lệ tăng thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu từ năm 2006 2016......................................................................................................................... 65 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 21: Tỉ lệ Tài trợ thương mại quốc tế trong tổng chi của Chính Phủ qua các năm từ 2006 đến 2016......................................................................................57 Biểu đồ 22: Tỉ lệ Tài trợ trực tiếp và gián tiếp trong tổng chi của Chính Phủ qua các năm từ 2006 đến 2016......................................................................................59 Biểu đồ 23: Cơ cấu tài trợ thương mại quốc tế theo loại hình doanh nghiệp qua các năm từ 2006 đến 2016......................................................................................63 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 11: Quy trình tái sản xuất hàng xuất khẩu và nhu cầu tài trợ tài chính trong các giai đoạn....................................................................................................5 Sơ đồ 12: Các kênh tổ chức trung gian tài chính tham gia hoạt động tài trợ thương mại quốc tế................................................................................................18 Sơ đồ 21: Quy trình tài trợ thương mại quốc tế..................................................25
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng như hiện nay, với sự phát triển vượt bậc về công nghệ và khoa học kỹ thuật cũng như sự đan xen khăng khít giữa các nền kinh tế của mỗi quốc gia, hoạt động thương mại quốc tế vừa được đánh giá là cơ hội, vừa cần được coi là thách thức lớn đối với doanh nghiệp nói riêng và nền kinh tế dưới sự điều tiết của Chính phủ nói chung. Khi tham gia vào thị trường thương mại quốc tế với nhiều đối thủ mạnh đến từ các nền kinh tế khác nhau, mỗi doanh nghiệp luôn đối mặt với những thách thức lớn về nhu cầu vốn và khả năng thu hồi vốn, cũng như bảo lãnh, và khi đó tài trợ thương mại quốc tế từ Chính phủ chính là nguồn tài trợ mang tính chiến lược nhất và với mức chi phí thấp nhất để các doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh của mình về vốn, chất lượng, giá thành sản phẩm,… Là một quốc gia nằm trong nhóm các nước đang phát triển, Việt Nam với các ưu đãi về khí hậu tài nguyên, nhiên nguyên vật liệu và nhân công đang là điểm đến của các dòng vốn tài trợ của các nước trên thế giới. Bên cạnh đó, những hiệp định thương mại tự do với khu vực và thế giới đem lại những cơ hội trong tầm với cho các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận cả những thị trường khó tính như Nhật, Mỹ, Úc, châu Âu… Nắm bắt những cơ hội cũng như thách thức này, Chính phủ Việt Nam cần có những chính sách định hướng tài trợ cho doanh nghiệp kịp thời, mở rộng cả về quy mô và chất lượng. Theo những nghiên cứu sơ bộ ban đầu từ những tài liệu tổng quan từ Cổng thông tin điện tử Chính phủ, cổng thông tin điện tử các bộ ngành và các nghiên cứu đã thực hiện như luận văn thạc sỹ, khóa luận tốt nghiệp về nội dung nói trên, nội dung tài trợ thương mại quốc tế của Chính phủ chưa được quan tâm đúng mức. Ở Việt Nam các nghiên cứu chủ yếu thường tập trung vào các hình thức tài trợ của các tổ chức tín dụng, phần lớn là ngân hàng thương mại như: Phát triển hoạt động tài trợ thương mại quốc tế tại Ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, (Lê Thị Xuân Vinh,
2 Khóa luận tốt nghiệp, Đại học Ngoại thương, H.2006), Tìm hiểu thực trạng thực hiện tài trợ xuất nhập khẩu tại ngân hàng TMCP ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) – Chi nhánh Bến Thành giai đoạn 20072009, Một số chính sách hỗ trợ tài chính nhằm nâng cao năng lực xuất khẩu cho doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam, (Phùng Thị Phương Ngọc, khóa luận tốt nghiệp, 2009). Bên cạnh đó, thực tế cho thấy, có những chính sách tài trợ thương mại quốc tế của chính phủ đem lại những hiệu ứng tốt và sự phát triển vượt bậc như mong muốn, nhưng bên cạnh đó không thể phủ nhận những sai lầm trong định hướng đối với một số lĩnh vực dẫn đến thiệt hại không hề nhỏ cho nền kinh tế chung. Như vậy, đề tài nghiên cứu tài trợ thương mại quốc tế của Chính phủ đối với doanh nghiệp Việt Nam là hết sức cần thiết. Xuất phát từ thực tế đó, người viết lựa chọn đề tài: “Tài trợ thương mại Quốc tế của Chính phủ đối với Doanh nghiệp Việt Nam – thực trạng và giải pháp đến năm 2020” để tìm hiểu thực trạng đi kèm nguyên nhân, từ đó tìm ra bài học cũng như đề xuất phương án thực hành Tài trợ thương mại quốc tế giúp các doanh nghiệp Việt Nam có thêm nhiều cơ hội cạnh tranh trên thị trường Quốc tế. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Trên cơ sở lý thuyết và thực tế hoạt động tài trợ thương mại quốc tế của Chính phủ đối với các doanh nghiệp Việt Nam, từ đó tìm kiếm các giải pháp phát triển tài trợ thương mại quốc tế của chính phủ đối với các doanh nghiệp Việt Nam đến năm 2020. Để đạt được mục đích nghiên cứu và tìm đối tượng nghiên cứu, đề tài xác định những nhiệm vụ sau: - Nghiên cứu cơ sở lý luận về Tài trợ thương mại quốc tế của Chính phủ đối với Doanh nghiệp Việt Nam - Nghiên cứu phân tích thực trạng của hoạt động tài trợ thương mại quốc tế từ phía Chính phủ cho các doanh nghiệp Việt Nam 20062016.
3 - Đề xuất các giải pháp phát triển hoạt động tài trợ thương mại quốc tế của Chính phủ đối với Doanh nghiệp Việt Nam. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài là tài trợ thương mại quốc tế của Chính phủ đối với Doanh nghiệp. Phạm vi nghiên cứu: Về nội dung (hay không gian nghiên cứu): thực trạng tài trợ thương mại quốc tế từ phía Chính phủ Việt Nam trên cơ sở hai loại tài trợ là tài trợ trực tiếp và gián tiếp. Về thời gian: nghiên cứu thực trạng Tài trợ thương mại quốc tế của Chính phủ từ 2006 đến 2016; các giải pháp đề xuất đến năm 2020. 4. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu như: Phân tích và tổng hợp, phân loại và hệ thống hóa lý thuyết để diễn giải về các định nghĩa, vai trò, phương thức và chu trình tài trợ thương mại quốc tế; phương pháp nghiên cứu lịch sử; phương pháp tổng hợp và phân tích số liệu. 5. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, danh mục chữ viết tắt, mục lục và các phụ lục, nội dung chính của luận văn được thể hiện ở 3 chương sau đây: Chương I: Tổng quan về Tài trợ thương mại quốc tế của Chính phủ đối với Doanh nghiệp Chương 2: Thực trạng tài trợ thương mại quốc tế của Chính phủ đối với doanh nghiệp Việt Nam giai đoạn 20062016
4 Chương 3: Phương hướng và giải pháp phát triển Tài trợ thương mại quốc tế của Chính phủ đối với doanh nghiệp Việt Nam đến năm 2020
5 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ TÀI TRỢ THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ CỦA CHÍNH PHỦ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP 1.1 Khái niệm tài trợ thương mại quốc tế 1.1.1 Tính tất yếu khách quan của Tài trợ thương mại quốc tế Hoạt động trao đổi mua bán giữa các diễn ra ngày càng mạnh mẽ và từ đó khái niệm Thương mại quốc tế ra đời. Dựa trên khái niệm Thương mại tại Điều 3 trong Luật thương mại Việt Nam 2005, thương mại quốc tế được hiểu là hoạt động nhằm mục đích sinh lời, bao gồm mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lời khác giữa người bán và người mua ở các quốc gia khác nhau. Thương mại quốc tế ngày càng phát triển với quy mô lớn và tốc độ nhanh chóng lôi cuốn tất cả các quốc gia tham gia, đặc biệt là các nước thuộc nhóm công nghiệp phát triển từ đó hình thành nên các trung tâm thương mại của thế giới như Hiệp hội mậu dịch tự do Bắc Mỹ NAFTA, Liên minh Châu Âu EU, Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Những lợi ích mà xu hướng thương mại quốc tế đem đến cho mỗi chủ thể tham gia là vô cùng to lớn, nhận thức được những lợi ích này, các chủ thể trong nền kinh tế bao gồm Chính phủ, các định chế tài chính, các doanh nghiệp đã và đang đầu tư nhiều nỗ lực vào các biện pháp tài trợ thương mại quốc tế. Đối với Chính phủ, thúc đẩy thuương mại quốc tế đã trở thành nhiệm vụ, luận điểm hay hình thành các chính sách thương mại quốc tế tại mỗi quốc gia. Các biện pháp để thực hiện chính sách thương mại quốc tế bao gồm các biện pháp để thúc đẩy thương mại quốc tế như kí kết các hiệp định thương mại quốc tế và các biện pháp hỗ trợ thương mại quốc tế trực tiếp hoặc gián tiếp đến hoạt động xuất khẩu bao gồm: các chính sách tỉ giá hối đoái, các quy định trong quản lý ngoại tệ, tín dụng, bảo hiểm, các quỹ tài trợ ưu đãi, đầu tư... Đây chính là các biện pháp tài trợ thương mại quốc tế không thể thiếu từ phía chính phủ. Xét về phía doanh nghiệp, xu thế hội nhập đã thiết lập những thị trường mới bên cạnh thị trường
6 truyền thống, thông qua đó các doanh nghiệp tham gia vào sân chơi quốc tế có được nhiều cơ hội. Tuy nhiên mỗi doanh nghiệp tham gia vào thương mại quốc tế luôn đứng trước những thách thức lớn về nhu cầu vốn và khả năng thu hồi vốn. Vì vậy, các doanh nghiệp rất cần đến sự hỗ trợ của chính phủ và các tổ chức tài chính. Về phía ngân hàng, việc thực hiện tài trợ thương mại quốc tế cũng đem lại lợi ích về thu nhập, do đó các ngân hàng luôn nỗ lực để nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ tài trợ thương mại quốc tế. Có thể nói thương mại quốc tế là một xu hướng tất yếu, là tiền đề của Tài trợ thương mại quốc tế, từ đó tác giả muốn đưa người đọc tìm hiểu và khảo sát cơ chế dẫn tới tính khách quan trong Tài trợ thương mại quốc tế qua sơ đồ sau: Sơ đồ 11: Quy trình tái sản xuất hàng xuất khẩu và nhu cầu tài trợ tài chính trong các giai đoạn Cho vay ngắn Cho vay trung Cho vay xuất và trung hạn và dài hạn khẩu T’H’ TH SX Đưa sản phẩm Tiền sản xuất Sản xuất ra thị trường Cho vay vốn lưu động chi Cho vay mua hàng xuất khẩu phí sản xuất Nguồn: Nguyễn Thị Quy (2012) Giáo trình tài trợ thương mại quốc tế 1.1.2 Khái niệm Tài trợ Thương mại Quốc tế
7 Tài trợ thương mại quốc tế là một hiện tượng kinh tế khách quan, gồm tập hợp tổng thể các chính sách, biện pháp, hình thức hỗ trợ tài chính trực tiếp hay giám tiếp cho các doanh nghiệp hoạt động kinh doanh thương mại quốc tế trong một hoặc một số hay tất cả các công đoạn của quy trình tái sản xuất từ đầu tư, sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm hoặc cung ứng dịch vụ trên thị trường thế giới nhằm mục đích sinh lợi. (Nguyễn Thị Quy, 2012). Tài trợ thưong mai bao hàm s ̛ ̣ ự chuân bi săn sàng các ph ̉ ̣ ̃ ưong ti ̛ ẹn tài chính và thay ̂ ́ ̀ ạt tài chính (vay tín dung) đê hoàn tât nghia vu thanh toán và san xuât thê vê m ̆ ̣ ̉ ́ ̃ ̣ ̉ ́ trong quan hệ kinh tê đôi ngoai cung nh ́ ́ ̣ ̃ ư đam bao các quá trình thanh toán liên ̉ ̉ ̣ ̉ quan. Pham vi cua tài trợ thưong mai quôc tê bao gôm tài tr ̛ ̣ ́ ́ ̀ ợ cho xuât khâu (ca ́ ̉ ̉ ̣ ̉ trong giai đoan san xuât) và tài tr ́ ợ cho nhạp khâu trong th ̂ ̉ ơi gian t ̀ ừ ngăn han đên ́ ̣ ́ ̣ dài han. Trên th ưong tr ̛ ương quôc tê, s ̀ ́ ́ ự vạn đ ̂ ộng cua hàng hoá và vôn luôn phát ̉ ́ ̉ ̣ triên nhip nhàng vơi nhau, xuât phát t ́ ́ ừ viẹc quôc tê hoá nên kinh tê và s ̂ ́ ́ ̀ ́ ự liên kêt́ vơi nhau gi ́ ưa các đông tiên manh. ̃ ̀ ̀ ̣ Trên thực tế, người ta thường hiểu tài trợ thương mại quốc tế là cho vay xuất khẩu, tín dụng trong ngoại thương, đó là cách hiểu đúng nhưng chưa đủ. Ở góc độ rộng hơn, tài trợ thương mại quốc tế (international trade sponsorship) bao hàm ý nghĩa rộng hơn cả tín dụng (credit) và tài trợ tài chính (finacing) cộng lại. Bên cạnh những hoạt động này, đó còn là những hành động gián tiếp, những chính sách biện pháp trìu tượng đến từ doanh nghiệp, ngân hàng hay chính phủ. Như vậy, ta cũng có thể sử dụng một khái niệm cụ thể hơn được khái quát dựa trên phương thức tài trợ trực tiếp hay gián tiếp, tài trợ thưong mai quôc tê là t ̛ ̣ ́ ́ ạp h ̂ ợp các biẹn pháp và hình th ̂ ưc hô tr ́ ̃ ợ vê tài chính tr ̀ ực tiêp hay gián tiêp cho các doanh ́ ́ nghiẹp và các đon vi kinh tê tham gia trong linh v ̂ ̛ ̣ ́ ̃ ực thưong mai quôc tê trong các ̛ ̣ ́ ́ ̣ ̉ ̀ ư, san xuât, tiêu thu san phâm ho công đoan cua quá trình đâu t ̉ ́ ̣ ̉ ̉ ặc cung ưng dich vu. ́ ̣ ̣ 1.1.3 Đặc điểm và vai trò của Tài trợ thương mại quốc tế 1.1.3.1 Đặc điểm của Tài trợ thương mại quốc tế Tài trợ thương mại quốc tế mang năm đặc điểm rõ rệt sau:
8 Thứ nhất, Tài trợ thương mại quốc tế mang nội hàm rộng. Khái niệm bao hàm cả các hình thức tài trợ hữu hình và vô hình. Về hữu hình, đó là các hoạt động cấp vốn (financing), cho vay (loan) hoặc tín dụng (credit) nhằm giúp doanh nghiệp bổ sung trực tiếp vào nhu cầu về nguồn tài chính của mình. Về vô hình, đó là việc sử dụng các chính sách, biện pháp kinh tế, hoặc các hình thức tài trợ vô hình khác nhằm tạo ra các điều kiện thuận lợi hơn cho tài chính doanh nghiệp và tạo ra các cơ hội kinh doanh có lợi cho doanh nghiệp khi tham gia thương mại quốc tế. Thứ hai, Tài trợ phi thương mại và Tài trợ thương mại là hai khái niệm cần được phân biệt rõ ràng. Tài trợ phi thương mại bao gồm các hoạt động tài trợ trợ tài chính và phi tài chính cho các doanh nghiệp, tổ chức, đơn vị kinh tế trong nền kinh tế quốc dân mà người tài trợ không nhằm mục đích sinh lợi, còn Tài trợ thương mại là hoạt động tài trợ tài chính cho doanh nghiệp nhằm mục đích sinh lợi. Thứ ba, mục đích cuối cùng của hoạt động thương mại quốc tế là nhằm mục đích sinh lợi, tức là bao hàm cả lợi nhuận về tài chính hoặc các lợi ích phi tài chính khác. Lợi ích tài chính dễ dàng có thể nhận thấy hơn ở các hoạt động của các tổ chức tài chính tiêu biểu là ngân hàng hay doanh nghiệp, nhưng mục đích sinh lời thường khó nhận biết hơn, tuy nhiên lại sâu sắc và ảnh hưởng rộng lớn hơn vì thường là các chính sách và biện pháp của chính phủ. Có thể lấy ví dụ như, mục đích sinh lời là chính sách phá giá đồng Nhân dân tệ của Trung Quốc và sinh lợi nói chung là chính sách miễn giảm thuế xuất nhập khẩu của chính phủ. Thứ tư, tuỳ thuộc vào quy mô giá trị sản phẩm lớn hay bé và tính chất kinh doanh, hay yêu cầu tài trợ của doanh nghiệp mà việc tài trợ thương mại quốc tế có thể cho một, một số hoặc tất cả các công đoạn trong quá trình sản xuất phục vụ thương mại quốc tế. Thông thường, các doanh nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu luôn thiếu hụt vốn và khao khát nhận được nguồn tài trợ thương mại trong cả quá trình sản xuất vì vậy điều họ cần chính là nguồn vốn lớn và dài hạn để đầu tư vào máy móc, nguyên vật liệu vì cho tới tận khi bán được hàng nguồn vốn mới được quay vòng, trong khi các doanh nghiệp tạm nhập tái xuất, gia công
9 hoặc kinh doanh nhập khẩu thường chỉ yêu cầu tài trợ một công đoạn của quy trình, do vậy nguồn tài trợ tài chính họ yêu cầu thường ngắn hạn hơn, linh hoạt hơn. Cuối cùng, Tài trợ thương mại quốc tế là một loại hình kinh tế, cho nên điều tất yếu rằng sẽ luôn vận hành hai chiều: đó là nhận tài trợ từ bên ngoài và tài tài trợ ngược lại cho bên ngoài. Mỗi bên tham gia vào hoạt động tài trợ thương mại quốc tế một mặt đem gói tài chính hoặc chính sách của mình hỗ trợ cho một bên khác, một mặt luôn mong muốn nhận lại những lợi ích theo đúng mục tiêu của họ, ngược lại bên nhận hỗ trợ tài trợ thương mại cũng luôn phải trả giá hoặc trả lại những lợi ích gì đó về lợi ích tài chính hoặc phí tài chính cho bên tài trợ. 1.1.3.2. Vai trò của Tài trợ thương mại quốc tế Đối với doanh nghiệp: Mỗi doanh nghiệp nói chung và đặc biệt là doanh nghiệp có tham vọng duy trì, phát triển và mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực thương mại quốc tế luôn vấp phải rào cản và thách thức về tài chính. Trong cuộc chiến với các doanh nghiệp nội địa trên thị trường nội địa, điều này đã chưa bao giờ là một thách thức dễ dàng vượt qua. Ngày nay, trên thị trường thương mại quốc tế rộng lớn, đối thủ mà các doanh nghiệp phải cạnh tranh đến từ khắp các nền kinh tế trên thế giới, họ nắm trong tay nguồn vốn dồi dào và khoa học kỹ thuật hiện đại, vì vậy một bài toán đặt ra cho các doanh nghiệp đến từ các quốc gia kém phát triển hơn hay có năng lực nội tại yếu kém hơn là làm thế nào để chiến thắng trong cuộc cạnh tranh khốc liệt này. Một tất yếu khách quan, sự xuất hiện của hoạt động tài trợ thương mại quốc tế mang lại cho doanh nghiệp nhiều cơ hội hơn để tham gia buôn bán quốc tế. Hoạt động này khắc phục được phần nào những khó khăn về vốn của doanh nghiệp. Trong hoạt động mua bán chịu, doanh nghiệp mua không phải chuẩn bị ngay một số tiền lớn bằng giá trị hàng hoá để trả cho bên bán mà có thể trả dần, trả sau khi bán được hàng, hoặc thực hành trả theo công nợ,… Doanh nghiệp cũng có cho mình nguồn lực tài chính để đầu tư vào phát triển máy móc, khoa học kĩ thuật, nhờ đó có thể nâng tầm chất lượng