Luận văn Thạc sĩ Kỹ thuật: Nhận dạng và phân tích rủi ro tài chính đến dự án xây dựng – Điển hình bệnh viện công nghệ cao

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:136

Thêm vào BST

Báo xấu

43
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nhận dạng các yếu tố rủi ro tác động đến tính hiệu quả của các dự án đầu tư xây dựng công trình dân dụng (đầu tư - xây dựng – khai thác); xếp hạng và phân loại các yếu tố rủi ro chính bằng kỹ thuật phân tích nhân tố (PCA); áp dụng vào dự án cụ thể; Định lượng mức tác động của các rủi ro tài chính đối với dự án bằng kỹ thuật phân tích mô phỏng Monte Carlo – điển hình đầu tư xây dựng bệnh viện công nghệ cao.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kỹ thuật: Nhận dạng và phân tích rủi ro tài chính đến dự án xây dựng – Điển hình bệnh viện công nghệ cao

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM --------------------------- TRẦN VIẾT HUY NHẬN DẠNG VÀ PHÂN TÍCH RỦI RO TÀI CHÍNH ĐẾN DỰ ÁN XÂY DỰNG – ĐIỂN HÌNH BỆNH VIỆN CÔNG NGHỆ CAO LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Kỹ thuật xây dựng công trình dân dụng và công nghiệp Mã số ngành: 60580208 TP. HỒ CHÍ MINH, tháng 09 năm 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM --------------------------- TRẦN VIẾT HUY NHẬN DẠNG VÀ PHÂN TÍCH RỦI RO TÀI CHÍNH ĐẾN DỰ ÁN XÂY DỰNG – ĐIỂN HÌNH BỆNH VIỆN CÔNG NGHỆ CAO LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành : Kỹ thuật xây dựng công trình dân dụng và công nghiệp Mã số ngành : 60580208 CÁN BỘ HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LƢƠNG ĐỨC LONG TP. HỒ CHÍ MINH, tháng 09 năm 2015
CÔNG TRÌNH ĐƢỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM Cán bộ hƣớng dẫn khoa học : TS. LƢƠNG ĐỨC LONG Luận văn Thạc sĩ đƣợc bảo vệ tại Trƣờng Đại học Công nghệ TP. HCM ngày 24 tháng10 năm 2015 Thành phần Hội đồng đánh giá Luận văn Thạc sĩ gồm: (Ghi rõ họ, tên, học hàm, học vị của Hội đồng chấm bảo vệ Luận văn Thạc sĩ) TT Họ và tên Chức danh Hội đồng 1 PGS.TS Phạm Hồng Luân Chủ tịch 2 TS Trịnh Thùy Anh Phản biện 1 3 PGS.TS Nguyễn Thống Phản biện 2 4 TS Trần Quang Phú Ủy viên 5 TS Chu Việt Cƣờng Ủy Viên, Thƣ ký Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận sau khi Luận văn đã đƣợc sửa chữa (nếu có). Chủ tịch Hội đồng đánh giá LV
TRƢỜNG ĐH CÔNG NGHỆ TP. HCM CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM PHÒNG QLKH – ĐTSĐH Độc lập – Tự do – Hạnh phúc TP. HCM, ngày..… tháng….. năm 2015.. NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ Họ tên học viên: TRẦN VIẾT HUY Giới tính: Nam Ngày, tháng, năm sinh: 08/04/1973 Nơi sinh: Đà Nẵng Chuyên ngành: Kỹ thuật xây dựng công trình dân dụng và công nghiệp MSHV:1341870012 I- Tên đề tài NHẬN DẠNG VÀ PHÂN TÍCH RỦI RO TÀI CHÍNH ĐẾN DỰ ÁN XÂY DỰNG – ĐIỂN HÌNH BỆNH VIỆN CÔNG NGHỆ CAO II- Nhiệm vụ và nội dung: - Xác định các yếu tố rủi ro tài chính tác động đến các dự án xây dựng – điển hình là bệnh viện công nghệ cao bằng cách tham khảo nghiên cứu có trƣớc, các bài báo khoa học đƣợc thống kê và sàng lọc thông qua bảng câu hỏi khảo sát với các chuyên gia, kỹ sƣ xây dựng nhiều kinh nghiệm. - Xếp hạng và phân loại theo tính chất và mức độ tác động của các nhân tố đối với dự án bằng kỹ thuật phân tích nhân tố - Định lƣợng mức độ tác động của các nhân tố rủi ro bằng kỹ thuật phân tích mô phỏng Monte Carlo cho chỉ tiêu tài chính của một dự án xây dựng điển hình. III- Ngày giao nhiệm vụ: 15/09/2014 IV- Ngày hoàn thành nhiệm vụ: 15/09/2015 V- Cán bộ hƣớng dẫn: TS. LƢƠNG ĐỨC LONG CÁN BỘ HƢỚNG DẪN KHOA QUẢN LÝ CHUYÊN NGÀNH (Họ tên và chữ ký) (Họ tên và chữ ký)
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận văn này đã đƣợc cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong Luận văn đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc. Học viên thực hiện Luận văn (Ký và ghi rõ họ tên)
ii LỜI CÁM ƠN Để hoàn thành luận văn này, trƣớc hết tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành và sâu sắc đến thầy TS Lƣơng Đức Long đã định hƣớng và tận tình hƣớng dẫn trong suốt thời gian thực hiện luận văn. Tôi xin chân thành cám ơn tất cả các quý thầy cô Khoa Kỹ Thuật Xây Dựng, Đại học Công nghệ Tp. Hồ Chí Minh. Tất cả những kiến thức, kinh nghiệm các thầy cô đã truyền đạt trong suốt quá trình học cũng nhƣ những góp ý quý báu của các thầy cô về luận văn này sẽ mãi là hành trang quý giá cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và công tác sau này. Xin chân thành cám ơn tất cả những ngƣời bạn cao học lớp 13SXD11, các ngƣời bạn lớp xây dựng K33, các đồng nghiệp, các đối tác trong các lĩnh vực xây dựng cơ bản đã tận tình giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập cũng nhƣ trong thời gian làm luận văn, các bạn đã đóng góp những kinh nghiệm quý báo cũng nhƣ động lực để tôi có thể hoàn thành tốt luận văn này. Cuối cùng, xin cám ơn những ngƣời thân trong gia đình, những ngƣời bạn thân của tôi đã luôn bên cạnh, quan tâm, động viên và giúp đỡ tôi vƣợt qua những khó khăn, trở ngại để hoàn thành luận văn này. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 17 tháng 09 năm 2015 Trần Viết Huy
iii TÓM TẮT Ngành xây dựng đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân và tƣơng tác với hầu hết các lĩnh vực của con ngƣời. Tuy nhiên, sự phức tạp và không chắc chắn vốn có, chứa đựng nhiều yếu tố rủi ro tiềm ẩn xuất phát từ những đặc thù riêng của ngành nhƣ thời tiết, địa hình, địa chất, tính độc lập của mỗi dự án, thời gian thực hiện kéo dài…, khi đƣa Dự án vào khai thác đã tạo ra nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện cũng nhƣ công tác quản lý dự án. Quản lý rủi ro là một chức năng của quản lý dự án, trong đó nhận dạng và phân tích rủi ro là hai bƣớc khá quan trọng trong công tác quản lý rủi ro, nó đòi hỏi phải đƣợc chú trọng ngay từ lúc khởi đầu đến lúc kết thúc dự án nhằm hạn chế tối đa những rủi ro có thể xảy ra. Mục tiêu của luận văn này là nhận dạng và phân tích những nhân tố rủi ro tài chính tác động đến các dự án xây dựng – điển hình bệnh viện công nghệ cao tại các thành phố lớn. Các nội dung nghiên cứu chính của luận văn đƣợc tóm tắt nhƣ sau: - Xác định các yếu tố rủi ro tài chính tác động đến các dự án xây dựng lớn (cao ốc văn phòng, chung cƣ, bệnh viện công nghệ cao,…) bằng cách tham khảo nghiên cứu có trƣớc, các bài báo khoa học đƣợc thống kê và sàng lọc thông qua bảng câu hỏi khảo sát với các chuyên gia, kỹ sƣ xây dựng nhiều kinh nghiệm ; - Xếp hạng và phân loại theo tính chất và mức độ tác động của các nhân tố đối với dự án bằng kỹ thuật phân tích nhân tố; - Định lƣợng mức độ tác động của các nhân tố rủi ro bằng kỹ thuật phân tích mô phỏng Monte Carlo cho chỉ tiêu tài chính của một dự án xây dựng cụ thể; - Dựa vào các kết quả phân tích, đề xuất một số giải pháp để ứng phó rủi ro nâng cao mức độ thành công của dự án.
iv ABSTRACT The construction industry plays an important role in the national economy and interact with most fields of human. However, the complexity and uncertainty inherent, contains many potential risk factors derived from the particularities of the industry such as weather, topography, geology, independent of each project, the extended implementation period..., when putting the project into operation has create many difficulties in the implementation process as well as project management. Risk management is a function of project management, including identification and risk analysis are two important steps in the management of risk, it requires attention right from the beginning to the end of the project in order to minimize the risks that may occur. The objective of this thesis is to identify and analyze the financial risk factors affecting the construction projects - typically high-tech hospital in big cities. The main research contents of the thesis are summarized as follows: - Identify the risk factors affecting financing large construction projects (office buildings, apartment buildings, hospitals, high-tech,...) by referring to previous research, the scientific article statistics and screened through a questionnaire survey of experts, construction engineers experienced - Ratings and classified according to the nature and extent of the impact factor for the project by factor analysis technique; - Quantifying the extent of the impact of risk factor analysis techniques in Monte Carlo simulation for financial indicators of a specific construction project ; - Based on the analysis results, a number of solutions proposed to address risks raising the level of success of the project.
v MỤC LỤC: Chƣơng 1: ĐẶT VẤN ĐỀ……………………………………………………………………… 1-4 1.1 Giới thiệu chung….………………………………………………………………………… 1 1.2 Xác định vấn đề nghiên cứu……………………………………………………………... 2 1.3 Mục tiêu nghiên cứu……………………………………………………………………… 2 1.4 Phạm vi nghiên cứu………………………………………………………………………. 3 1.5 Đóng góp dự kiến của luận văn…………………………………………………..……… 3 Chƣơng 2: TỔNG QUAN…………………………………………………………………..... 5-19 2.1 Dự án, dự án đầu tư…………………………………………………………………….…. 5 2.2. Rủi ro………………………………………………………………………………….……. 6 2.3 Các nghiên cứu…………………………………………………………………………….. 9 2.3.1 Tình hình quản lý rủi ro hiện nay……………………………………………….. 9 2.3.2 Nhận dạng rủi ro……………………………………………………………… 10 2.3.3 Rủi ro chi phí………………………………………………………..………….. 11 2.3.4. Rủi ro tiến độ…………………………………………………………………… 13 2.3.5 Rủi ro chi phí và tiến độ…………………………………………..…………… 15 2.4 Tổng hợp các nghiên cứu trước đây………………………………………………….. 18 2.5 Đề xuất mô hình nghiên cứu ……….………………………………………………….. 18 Chƣơng 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU……………………………………..….. 20-32 3.1 Quy trình nghiên cứu……………………………………………………..……………… 20 3.2 Các phương pháp và công cụ nghiên cứu……………………………………...……… 20 3.2.1 Thu thập số liệu nghiên cứu………………………….………………………… 21 3.2.2. Phân tích định tính rủi ro……………………………………………………… 26 3.2.3. Phân tích định lượng rủi ro……………………………………………………. 28 3.2.3.1 Phân tích độ nhạy……………………………………………………….. 28 3.2.3.2 Phân tích tình huống………………………………………………….….29 3.2.3.3 Phân tích mô phỏng…………………………………………………...… 29 Chƣơng 4: THU THẬP - PHÂN TÍCH DỮ LIỆU………………………….....………………… 33-61 4.1 Các giai đoạn của dự án……………………………………………………………...…. 33 4.2. Phân tích nhân tố……………………………………………..…………………………. 34 4.2.1. Đặc điểm về mẫu thu thập được………………………………………………. 35 4.2.1.1. Số năm kinh nghiệm………………………………………..…………. 35 4.2.1.2. Đơn vị công tác…………………………………………………………. 36
vi 4.2.1.3. Vai trò, chức vụ đảm nhận…………………………………………….. 37 4.2.2. Kiểm định thang đo…………………………………………………………….. 38 4.2.2.1 Ý nghĩa của từng giá trị trung bình đối với thang đo khoảng cách (Interval Scale)……………………………………………………………………. 39 4.2.2.2 Kiểm định thang đo qua hệ số Cronbach Alpha…………………….. 43 a. PHÂN TÍCH PHẦN: “KHẢ NĂNG XẢY RA”…………………… 43 b. PHÂN TÍCH PHẦN: “MỨC ĐỘ ẢNH HƯỞNG”……………… 46 4.2.2.3 Rút lược lựa chọn nhân tố để phân tích nhân tố………………..……49 4.2.3. Phân tích nhân tố: FACTOR LOADING trong Phân tích nhân tố khám phá………………….…………………………………………………………..…. 51 Chƣơng 5: PHÂN TÍCH DỰ ÁN ĐIỂN HÌNH…………………………………….……………… 62-95 5.1. Phần chưa xét đến yếu tố rủi ro……………………………………………………….. 62 5.1.1 Giới thiệu Dự án đầu tư xây dựng…………………………………………….. 62 5.1.2 Quy mô xây dựng………………………………………………………………... 62 5.1.3 Quy mô đầu tư………………………………………………………………….… 62 5.1.4. Hiệu quả kinh tế xã hội…………………………………………………………. 65 5.1.5 Hiệu quả Dự án………………………………………………………………..… 66 5.1.5.1 Tổng mức đầu tư Dự án………………………………………………… 66 5.1.5.2 Thời gian thu hồi vốn và hiệu quả Dự án……………………………. 68 5.1.5.2.1 Các khoản thu chi tiết……………………………….……………. 68 5.1.5.2.2 Các khoản chi…………………………………………………...…. 71 5.5.2.3 Tổng hợp các khoản thu hàng năm……………………………………. 77 5.2 Phân tích Tài Chính dự án – xét đến yếu tố rủi ro…………………………………… 85 5.2.1 Các (biến) yếu tố rủi ro…………………………………………………………. 85 5.2.2 Các (biến) dự báo của Dự án………………………………………...………… 93 5.3 Nhận xét……………………………………………………………………………….…... 95 CHƢƠNG 6: BIỆN PHÁP ỨNG PHÓ RỦI RO. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ……….…… 96 -108 6.1 Tìm hiểu, đánh giá và Đề xuất các biện pháp ứng phó Rủi Ro……………….……. 96 6.1.1 Ứng phó Rủi Ro biến định tính………………………………………………… 96 1. Công tác quản lý và lựa chọn các nhà thầu tham gia dự án……………. 98 2. Các ảnh hưởng, biến động liên quan đến dự án……………………… 101 3. Công tác ước lượng, đánh giá chi phí dự án………………………….… 103 4. Chất lượng tư vấn thiết kế……………………………………………………105
vii 5. Năng lực tổ chức thi công của Nhà thầu thi công………………….…… 105 6. Lập và triển khai phương án huy động nguồn vốn cho Dự án………… 106 7. Công tác kiểm tra thẩm định phê duyệt hồ sơ thiết kế……………….…. 106 8. Phương pháp lập chi phí thi công xây dựng………………………………107 6.1.2 Phân tích định lượng. ……………………………………………………...….. 107 6.2 Kết Luận………………………………………………………………………..………… 110 6.3 Kiến Nghị………………………………………………………………………………… 112 6.3.1 Đối Với Chính sách pháp lý, quản lý Nhà nước………………………….... 112 6.3.2 Đối với các nhà đầu tư………………………………………………………… 113 6.3.3 Những hạn chế của luận văn và kiến nghị Nghiên cứu tiếp theo………… 114 6.3.3.1 Những hạn chế của luận văn…………………………………………. 114 6.3.3.2 Kiến nghị nghiên cứu tiếp theo……………………………………….. 114
viii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Các yếu tố rủi ro ảnh hưởng đến dự án PPP theo YelinXu và cộng sự … 10 Bảng 2.2: Xếp hạng các nhân tố gây ra chậm tiến độ của các dự án xây dựng ở VN theo tác giả Lưu Trường Văn và các cộng sự … 14 Bảng 2.3: Xếp hạng các nguyên nhân gây ra chậm tiến độ vượt chi phí các dự án xây dựng lớn ở VN theo tác giả Lê Hoài Long và cộng sự … 15 Bảng 2.4: So sánh các nguyên nhân chính gây ra chậm tiến độ và vượt chi phí giữa một số quốc gia được chọn … 16 Bảng 3.1: Các công cụ nghiên cứu … 20 Bảng 3.2: Nhận dạng các yếu tố rủi ro tài chính ảnh hưởng đến dự án xây dựng … 24 Bảng 4.1: Kết quả khảo sát … 34 Bảng 4.2: Kinh nghiệm công tác của các cá nhân tham gia khảo sát … 35 Bảng 4.3: Vai trò vị trí của các cá nhân tham gia khảo sát … 36 Bảng 4.4: Chức danh công tác của các cá nhân tham gia khảo sát … 37 Bảng 4.5: Ý nghĩa của từng giá trị trung bình đối với thang đo … 39 Bảng 4.6: Bảng mean của các yếu tố “khả năng xảy ra” … 39 Bảng 4.7: Bảng mean của các yếu tố “mức độ ảnh hưởng” … 40 Bảng 4.8: Tổng hợp kết quả tích “mức độ ảnh hưởng” x “khả năng xảy ra” … 41 Bảng 4.9: Kết quả kiểm chứng hệ số Cronbach Alpha “khả năng xảy ra” … 43 Bảng 4.10: Kết quả kiểm chứng hệ số Cronbach Alpha “mức độ ảnh hưởng” … 47 Bảng 4.11: Bảng nhân tố sau khi rút lược – khả năng xảy ra … 50 Bảng 4.12: Kết quả từ SPSS: “KMO and Bartlett's Test” … 51 Bảng 4.13: Bảng “Acceptance level of KMO Value” … 52 Bảng 4.14: Bảng “communalities” từ kết quả SPSS … 53 Bảng 4.15: Bảng Initial Eigenvalues các nhóm nhân tố … 53 Bảng 4.16: Bảng “Component Matrix” từ kết quả SPSS … 55 Bảng 4.17: Bảng “Rotated Component Matrix” từ kết quả SPSS … 55 Bảng 4.18: Bảng “Component Transformation Matrix” từ kết quả SPSS … 56 Bảng 5.1: Bảng công năng sử dụng và quy mô Dự án … 62 Bảng 5.2: Tổng mức đầu tư xây dựng Dự án … 66 Bảng 5.3: Bảng tính thu nhập từ các dịch vụ khám bệnh và các xét nghiệm … 68
ix Bảng 5.4: Bảng tính thu nhập từ các dịch vụ khác … 71 Bảng 5.5: Chi phí nguyên vật liệu từ các dịch vụ khám bệnh và xét nghiệm … 72 Bảng 5.6: Bảng tính chi phí nguyên vật liệu từ các dịch vụ khác … 75 Bảng 5.7: Bảng chi phí nhân công bệnh viện … 75 Bảng 5.8: Bảng tính chi phí sử dụng điện … 76 Bảng 5.9: Bảng tính chi phí sử dụng nước … 76 Bảng 5.10: Bảng tính chi phí xử lý rác thải, nước thải … 77 Bảng 5.11: Bảng tính khả năng thu trong năm … 77 Bảng 5.12: Bảng tính chi phí hàng năm … 78 Bảng 5.13: Bảng tính thu hồi ròng qua các năm … 80 Bảng 5.14: Bảng tính chỉ số NPV và tỉ suất hoàn vốn IRR … 81 Bảng 5.15: Bảng tính khả năng thu hồi vốn đầu tư … 83
x DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ Hình 2.1: Sơ đồ tiến trình quản lý rủi ro … 08 Hình 2.2: Sơ đồ xương cá các nhân tố ảnh hưởng đến chi phí … 12 … Hình 2.3: Sơ đồ nhân quả các mối quan hệ tác động giữa các yếu tố … 13 Hình 2.4: Sơ đồ nhân quả của mô hình BNN các nguyên nhân chậm tiến độ. … 15 Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu … 20 Hình 3.2: Quy trình thu thập số liệu … 21 Hình 3.3: Quy trình thiết kế bảng câu hỏi … 24 Hình 3.4: Quy trình phân tích nhân tố theo Joseph F.Hair, Jr (1992) … 27 Hình 3.5: Quy trình phân tích mô phỏng rủi ro … 30 Hình 3.6. Mô hình mô phỏng montecarlo … 31 Hình 4.1: Các giai đoạn của dự án đầu tư. … 33 Hình 4.2: Biểu đồ kết quả khảo sát … 35 Hình 4.3: Biểu đồ“thời gian công tác” … 36 Hình 4.4: Biểu đồ phân bố vai trò của các cá nhân tham gia khảo sát … 37 Hình 4.5: Biểu đồ vai trò, chức vụ của các cá nhân tham gia khảo sát … 38 Hình 4.6: Biểu đồ Screelot- quan hệ giữa Eigenvalue và số component … 54 Hình 4.7: Kết quả component trong 3 chiều … 57 Hình 5.1: Hàm phân phối suất đầu tư theo Quyết định 634/QĐ-BXD … 85 Hình 5.2: Hàm phân phối suất xây dựng … 86 Hình 5.3: Hàm phân phối dự báo vùng tăng trưởng tiềm năng … 87 Hình 5.4: Hàm phân phối Thu nhập từ các dịch vụ khám bệnh và các xét nghiệm … 88 Hình 5.5: Hàm phân phối Thu nhập từ các dịch vụ khác … 89 Hình 5.6: Hàm phân phối Mức điều chỉnh tăng giá thu … 90 Hình 5.7: Hàm phân phối Chi phí nguyên vật liệu từ các dịch vụ khám bệnh và xét nghiệm … 91 Hình 5.8: Hàm phân phối Chi phí nguyên vật liệu từ các dịch vụ khác … 91 Hình 5.9: Hàm phân phối Chi phí Lương – nhân công … 92 Hình 5.10: Hàm phân phối Chi phí lãi suất vốn vay (chưa xét đến CP nhỏ nhất) … 93 Hình 5.11: Biểu đồ xác suất NPV – Crystalball … 94
xi Hình 5.12: Biểu đồ xác suất IRR – Crystalball …94 Hình 6.1 Biểu đồ phân phối xác suất IRR có IRR ≥14,4% …107 Hình 6.2 Độ nhạy các nhân tố đối với IRR … 108 Hình 6.3 Độ nhạy các nhân tố đối với IRR kỳ vọng … 109
1 THUYẾT MINH _________________ Chƣơng 1: ĐẶT VẤN ĐỀ 1.1. Giới thiệu chung Xây dựng là một trong những ngành công nghiệp lớn của đất nƣớc tính theo giá trị chi phí, lƣợng lao động sử dụng và tỉ lệ đóng góp vào tổng giá trị sản phẩm trong nƣớc của nền kinh tế quốc dân (Lan, 2009). Đất nƣớc ngày một phát triển, nhu cầu vật chất và tinh thần của ngƣời dân ngày một nâng cao và nhu cầu xây dựng bệnh viện công nghệ cao tăng lên đáng kể. Sản phẩm xây dựng đòi hỏi sự kết hợp của nhiều ngành khác nhau, và vốn dùng trong ngành xây dựng nhất là đầu tƣ bệnh viện công nghệ cao cũng rất lớn. Việc sử dụng nguồn vốn này cách hiệu quả là mục tiêu của ngành xây dựng và của toàn xã hôi. Ngành xây dựng đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân và tƣơng tác với hầu hết các lĩnh vực của con ngƣời. Tuy nhiên, sự phức tạp và không chắc chắn vốn có, chứa đựng nhiều yếu tố rủi ro tiềm ẩn xuất phát từ những đặc thù riêng của ngành nhƣ thời tiết, địa hình, địa chất, tính độc lập của mỗi dự án, thời gian thực hiện kéo dài… đã tạo ra nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện cũng nhƣ công tác quản lý dự án. Quản lý rủi ro là một chức năng của quản lý dự án, trong đó nhận dạng và phân tích rủi ro là hai bƣớc khá quan trọng trong công tác quản lý rủi ro, nó đòi hỏi phải đƣợc chú trọng ngay từ lúc khởi đầu đến lúc kết thúc dự án nhằm hạn chế tối đa những rủi ro có thể xảy ra. Rủi ro là một yếu tố luôn luôn tồn tại trong quá trình thực hiện các dự án xây dựng, nó có ảnh hƣởng rất lớn đến chi phí, tiến độ cũng nhƣ sự thành công của mỗi dự án. Nhất là trong giai đoạn hiện nay, khi nền kinh tế thế giới đang trải qua thời kì khủng hoảng thì càng đòi hỏi các nhà đầu tƣ càng phải thận trọng hơn khi đầu tƣ. Trong ba thành tố cấu thành của một dự án xây dựng là quy mô, kinh phí và thời gian thì thành tố kinh phí đóng vai trò rất quan trọng, nếu kinh phí không đƣợc quản lý tốt thì không những ảnh hƣởng xấu đến tiến độ, lợi nhuận mà còn tạo nên mối quan hệ không tốt giữa cácbên tham gia dự án. Một dự án xây dựng đƣợc coi là thành công phải đáp ứng đƣợc mục tiêu lợi nhuận cho chủ đầu tƣ và các đơn vị tham gia dự án, đồng thời còn phải đáp ứng đƣợc các mục tiêu kinh tế - xã hội của đất nƣớc. Điều đó đòi hỏi dự án phải đƣợc soạn thảo và phân tích đánh giá một cách toàn diện ngay từ giai đoạn chuẩn bị kế hoạch đầu tƣ. Thực tế cho thấy khá nhiều dự án kém hiệu quả hay đổ vỡ trong thời gian qua bắt nguồn từ việc nghiên cứu,
2 đánh giá mà không kể đến hay không lƣờng hết đƣợc các yếu tố rủi ro tác động đến dự án, làm cho nhiều dự án phải tạm dừng giữa chừng do chủ đầu tƣ hết vốn hay không có khả năng chi trả tiếp tục. 1.2 Xác định vấn đề nghiên cứu Đầu tƣ xây dựng là một lĩnh vực phức tạp, chi phí cao và nhiều rủi ro hình thành do những yêu cầu pháp lý, các vấn đề liên quan tới tài sản, đất quy hoạch, cấp phép, tuyển dụng lao động, khả năng thực hiện dự án, môi trƣờng quản lý điều hành, hoạch định của Nhà nƣớc, tính an toàn trong xây dựng, … Rồi bƣớc kế tiếp khai thác Dự án, những bất cập trong cơ chế thị trƣờng, yếu tố kinh tế chính trị,… Khi đầu tƣ vào bất kỳ dự án nào không chỉ riêng lĩnh vực xây dựng, nhà đầu tƣ phải bỏ ra một số tiền lớn và mong muốn thu về đƣợc lợi nhuận cao nhất. Chính vì vậy, họ thƣờng có những câu hỏi thắc mắc trong đầu nhƣ là: - Liệu có nên đầu tƣ haykhông? - Liệu dự án có tính khả thi về mặt tài chính, kinh tế - xã hội trong suốt thời gian hoạt động của nó không? - Các khả năng rủi ro có thể tác động đến dự án? Mức độ rủi ro có thể xảy ra? - Làm thế nào để hạn chế bớt rủi ro? - Liệu dự án có đủ sức hấp dẫn đối với các bên quan tâm tham gia? Nhằm giúp các nhà đầu tƣ giải đáp những câu hỏi trên đồng thời giúp họ hình dung và định lƣợng đƣợc những rủi ro có thể xảy ra cho dự án khi quyết định đầu tƣ; Thực tế cho thấy, những dự án đầu tƣ xem trọng việc phân tích, đánh giá các yếu tố rủi ro thì đa phần đem lại kết quả tốt hơn so với các dự án không kể đến hoặc xem nhẹ các yếu tố rủi ro, nguyên nhân là vì các dự án này không lƣờng trƣớc đƣợc những rủi ro có thể gặp phải để tìm cách ứng phó kịp thời. 1.3 Mục tiêu nghiên cứu: - Nhận dạng các yếu tố rủi ro tác động đến tính hiệu quả của các dự án đầu tƣ xây dựng công trình dân dụng (đầu tƣ - xây dựng – khai thác). - Xếp hạng và phân loại các yếu tố rủi ro chính bằng kỹ thuật phân tích nhân tố (PCA);
3 - Áp dụng vào dự án cụ thể; Định lƣợng mức tác động của các rủi ro tài chính đối với dự án bằng kỹ thuật phân tích mô phỏng Monte Carlo – điển hình đầu tƣ xây dựng bệnh viện công nghệ cao; 1.4 Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nghiên cứu: các dự án xây dựng cao ốc văn phòng, bệnh viện CNC tại các thành phố lớn (TP HCM, Đà Nẵng, Cần Thơ, …). - Đối tƣợng nghiên cứu khảo sát lấy ý kiến: + Chủ đầu tƣ/ Ban QLDA; + Đơn vị Thi công; + Đơn vị Tƣ vấn (Thiết kế/ Lập DAĐT, Giám sát, Quản lý dự án); + Các chuyên gia về lĩnh vực các liên quan đến vấn đề nghiên cứu. - Quan điểm phân tích: Các dự án đều có mục đích kinh doanh nên các chủ đầu tƣ không thể nào chấp nhận một công trình kém hiệu quả. Hơn ai hết, chủ đầu tƣ là ngƣời rất quan tâm đến hiệu quả của dự án. Do đó, đề tài phân tích dựa trên quan điểm của chủ đầu tƣ dự án. Phƣơng pháp nghiêng cứu: Tìm hiểu rủi ro các loại rủi ro liên quan trong xây dựng  Lựa chọn tìm hiểu tìm hiểu rủi ro liên quan đến tài chính ảnh hƣởng đến công tác xây dựng  Nhận dạng các yếu tố rủi ro ảnh hƣởng liên quan  Phân tích định tính các yếu tổ ảnh hƣởng  Phân tích định lƣợng cho Dự án điển hình 1.5 Đóng góp dự kiến của luận văn Về mặt lý thuyết, đề tài kết hợp phân tích định tính lẫn định lƣợng rủi ro tài chính của một dự án xây dựng nói chung, từ đó tạo ra một nền tảng lý thuyết để xây dựng một mô hình phân tích rủi ro tài chính cho dự án xây dựng lớn, cụ thể bệnh viện Công nghệ cao. Về mặt thực tiễn, đây là đề tài mang tính ứng dụng làm cơ sở giúp nhà đầu tƣ cũng nhƣ các đơn vị quản lý đầu tƣ nhận thấy đƣợc những thuận lợi và khó khăn khi đầu tƣ dự án. Từ đó: - Nhà đầu tƣ đƣa ra những quyết định có tiếp tục đầu tƣ hay không? hoặc nếu đầu tƣ tiếp thì phải chấp nhận rủi ro và đề ra những giải pháp ứng phó thích hợp;
4 - Cơ quan quản lý đầu tƣ kịp thời đƣa ra những chính sách ứng phó kịp thời cho phù hợp tình hình dự án.
5 ____________________________________________________________ Chƣơng 2: TỔNG QUAN 2.1 Dự án, dự án đầu tƣ: - Các định nghĩa: + Dự án là tập hợp các đề xuất để thực hiện một phần hay toàn bộ công việc nhằm đạt đƣợc mục tiêu hay yêu cầu nào đó trong một thời gian nhất định dựa trên nguồn vốn xác định (theo Luật xây dựng). + Dự án đầu tư là tập hợp các đề xuất bỏ vốn trung và dài hạn để tiến hành các hoạt động đầu tƣ trên địa bàn cụ thể, trong khoảng thời gian xác định; Dự án đầu tƣ là tổng thể các giải pháp về kinh tế – tài chính, xây dựng – kiến trúc, kỹ thuật – công nghệ, tổ chức – quản lý để sử dụng hợp lý cấc nguồn lực hiện có nhằm đạt đƣợc các kết quả, mục tiêu kinh tế – xã hội nhất định trong tƣơng lai. + Dự án đầu tư xây dựng công trình là tập hợp các đề xuất có liên quan đến việc bỏ vốn để xây dựng mới, mở rộng hoặc cải tạo những công trình xây dựng nhằm mục đích phát triển, duy trì, nâng cao chất lƣợng công trình, sản phẩm hoặc dịch vụ trong một thời hạn nhất định. + Quản lý dự án là việc áp dụng các kiến thức, kỹ năng, công cụ và kỹ thuật vào các hoạt động của dự án đạt đƣợc các mục tiêu đã đề ra. Một dự án xây dựng gồm 3 tiêu chí chủ yếu sau: Quy mô, kinh phí và thời gian thực hiện - Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế - tài chính của dự án đầu tƣ: + Chỉ tiêu giá trị hiện tại thuần (NPV): Khái niệm: Giá trị hiện tại thuần là hiệu số giữa hiện giá thực thu bằng tiền và hiện giá thực chi bằng tiền trong suốt thời gian thực hiện dự án. Công thức tính: n NPV = ∑ (Bt – Ct)/(1+r)t t=0 trong đó: Bt : thu nhập của dự án ở năm thứ t; Ct : chi phí của dự án ở năm thứ t; R : suất chiết khấu của dự án; n : số năm thực hiện dự án.