Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Tuyển dụng và sử dụng công chức xã - từ thực tiễn huyện Thuỷ Nguyên, thành phố Hải Phòng

Chia sẻ: Ocxaodua999 Ocxaodua999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:120

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là trên cơ sở phân tích lý luận về tuyển dụng, sử dụng công chức xã và đánh giá thực trạng công tác tuyển dụng, sử dụng công chức xã ở huyện Thuỷ Nguyên, thành phố Hải Phòng, Luận văn đề xuất quan điểm, giải pháp nâng cao chất lượng tuyển dụng, sử dụng công chức xã ở huyện Thuỷ Nguyên, thành phố Hải Phòng nói riêng ở nước ta nói chung.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Tuyển dụng và sử dụng công chức xã - từ thực tiễn huyện Thuỷ Nguyên, thành phố Hải Phòng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ VĂN THỈNH TUYỂN DỤNG VÀ SỬ DỤNG CÔNG CHỨC XÃ - TỪ THỰC TIỄN HUYỆN THỦY NGUYÊN, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH HÀ NỘI - NĂM 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ VĂN THỈNH TUYỂN DỤNG VÀ SỬ DỤNG CÔNG CHỨC XÃ - TỪ THỰC TIỄN HUYỆN THỦY NGUYÊN, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 8 38 01 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. VŨ HỒNG ANH HÀ NỘI - NĂM 2019
LỜI CAM ĐOAN - Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong Luận văn này là trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. - Các tài liệu được trích dẫn trong Luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc. - Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nguồn gốc, số liệu, thông tin được sử dụng trong Luận văn./. Tác giả Luận văn Lê Văn Thỉnh
LỜI CẢM ƠN Tác giả xin chân thành cám ơn Ban Giám hiệu Học viện Hành chính Quốc gia, Ban chủ nhiệm khoa Luật Hiến pháp và Luật Hành chính, Khoa sau đại học, những thầy giáo, cô giáo của Học viện đã tận tình giảng dạy, hướng dẫn nghiên cứu khoa học. Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Vũ Hồng Anh đã quan tâm, trách nhiệm, chỉ bảo, hướng dẫn tác giả trong quá trình tìm hiểu, nghiên cứu để hoàn thành được Luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn Phòng Nội vụ huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng đã giúp đỡ tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong quá trình thu thập thông tin, số liệu để hoàn thành được luận văn này. Xin chân thành cám ơn! Tác giả Luận văn Lê Văn Thỉnh
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TUYỂN DỤNG VÀ SỬ DỤNG CÔNG CHỨC XÃ .............................................................................. 9 1.1. Khái niệm tuyển dụng công chức cấp xã ................................................ 9 1.2. Khái niệm sử dụng công chức cấp xã ................................................... 15 1.3. Các nguyên tắc tuyển dụng và sử dụng công chức xã .......................... 16 1.3.1. Nguyên tắc tuyển dụng công chức xã ............................................. 16 1.3.2. Nguyên tắc sử dụng công chức xã .................................................. 19 1.4. Đặc điểm của tuyển dụng và sử dụng công chức xã............................. 22 1.4.1. Đặc điểm của tuyển dụng công chức xã ......................................... 22 1.4.2. Đặc điểm sử dụng công chức xã..................................................... 23 1.5. Quy định pháp luật về tuyển dụng và sử dụng công chức xã ............... 24 1.5.1. Quy định về tuyển dụng công chức xã ............................................ 24 1.5.2. Quy định về sử dụng công chức xã ................................................. 29 1.6. Những yếu tố ảnh hưởng đến tuyển dụng và sử dụng công chức xã...... 37 1.6.1. Chính sách pháp luật nhà nước ...................................................... 37 1.6.2. Điều kiện về kinh tế - xã hội từng địa phương ............................... 39 1.6.3. Về chính sách tiền lương và đãi ngộ đối với công chức xã ............ 39 1.6.4. Về cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc ....................................... 40 Tiểu kết Chương 1........................................................................................... 42 Chương 2. THỰC TRẠNG TUYỂN DỤNG VÀ SỬ DỤNG CÔNG CHỨC XÃ Ở HUYỆN THUỶ NGUYÊN, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG................. 43 2.1. Khái quát chung về đặc điểm tự nhiên và tình hình kinh tế - xã hội ở huyện Thuỷ Nguyên, thành phố Hải Phòng................................................. 43 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên........................................................................... 43 2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội ................................................................ 45
2.2. Tình hình tuyển dụng và sử dụng công chức xã ở huyện Thuỷ Nguyên, thành phố Hải Phòng.................................................................................... 48 2.2.1. Tuyển dụng...................................................................................... 48 2.2.2. Tình hình sử dụng ........................................................................... 53 2.3. Những kết quả đạt được, những hạn chế, bất cập, nguyên nhân trong tuyển dụng và sử dụng công chức xã ở huyện Thuỷ Nguyên, thành phố Hải Phòng............................................................................................................ 67 2.3.1. Những kết quả đạt được trong tuyển dụng và sử dụng công chức xã ở huyện Thủy Nguyên thành phố Hải Phòng, nguyên nhân ..................... 67 2.3.2. Những hạn chế, bất cập trong tuyển dụng và sử dụng công chức xã ở huyện Thủy Nguyên thành phố Hải Phòng, nguyên nhân ..................... 70 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế, bất cập...................................... 73 Tiểu kết Chương 2........................................................................................... 76 Chương 3. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TUYỂN DỤNG VÀ SỬ DỤNG CÔNG CHỨC XÃ ................................... 77 3.1. Quan điểm nâng cao chất lượng tuyển dụng và sử dụng công chức xã ..... 77 3.1.1. Nâng cao chất lượng tuyển dụng và sử dụng công chức xã cần đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính.............................................................. 77 3.1.2. Nâng cao chất lượng tuyển dụng và sử dụng công chức xã nhằm bảo đảm thực hiện tốt nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền xã ............. 78 3.1.3. Nâng cao chất lượng tuyển dụng và sử dụng công chức xã bảo đảm phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dân ................................................... 81 3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng tuyển dụng và sử dụng công chức xã ..... 82 3.2.1. Giải pháp chung.............................................................................. 82 3.2.2. Giải pháp cụ thể nâng cao chất lượng tuyển dụng và sử dụng công chức xã ở huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng ............................. 94 Tiểu kết Chương 3......................................................................................... 100 KẾT LUẬN .................................................................................................. 101 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 102 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 108
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nghĩa của từ viết tắt HCNN Hành chính nhà nước HĐND Hội đồng nhân dân QLNN Quản lý nhà nước UBND Ủy ban nhân dân XHCN Xã hội chủ nghĩa
DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên Bảng Trang bảng 2.1 Số lượng công chức chuyên môn xã theo vị trí công tác 49 từ năm 2014-2018 2.2 Kết quả tuyển dụng công chức xã, thị trấn của huyện từ 52 năm 2014-2018 2.3 Số lượng và cơ cấu công chức xã theo giới tính năm 2018 54 2.4 Thực trạng công chức chuyên môn phân theo độ tuổi năm 55 2018 2.5 Về trình độ văn hóa của công chức xã năm 2018 56 2.6 Kết quả chuyển đổi vị trí công tác đối với công chức xã 57 trên địa bàn huyện giai đoạn năm 2015-2018 2.7 Thực trạng công chức xã theo trình độ chuyên môn, 59 nghiệp vụ từ năm 2014 - 2018 2.8 Thực trạng về trình độ lý luận chính trị của công chức xã 61 từ năm 2016 - 2018 2.9 Thực trạng công chức xã có trình độ Quản lý nhà nước, 62 ngoại ngữ, tin học từ năm 2016 - 2018 2.10 Tình hình khen thưởng và kỷ luật công chức xã trên địa 65 bàn huyện từ năm 2014 - 2018
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của Luận văn Điều 110 Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 quy định xã, phường, thị trấn là đơn vị hành chính cấp cuối thấp nhất trong hệ thống hành chính 4 cấp ở nước ta [44]. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Xã là gần gũi nhân dân nhất, là nền tảng của hành chính. Xã làm được việc thì mọi việc đều xong xuôi” [36, tr.175]. Xã ổn định thì an ninh, chính trị, xã hội của đất nước ổn định. Xã là nơi nhân dân cư trú, sinh sống; chính quyền xã, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức Đoàn thể chính trị - xã hội là cầu nối trực tiếp toàn bộ hệ thống chính trị với dân, là nơi tổ chức vận động nhân dân thực hiện đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tăng cường đại đoàn kết toàn dân, khai thác mọi tiềm năng ở địa phương để phát triển kinh tế - xã hội, tổ chức cuộc sống của cộng đồng dân cư. Để hệ thống chính trị ở xã hoạt động có hiệu quả, yếu tố quan trọng và quyết định là phải có đội ngũ cán bộ, công chức xã có phẩm chất chính trị, có trình độ chuyên môn đáp ứng được tốt yêu cầu thực thi công vụ. Cán bộ, công chức xã là những người trực tiếp đưa đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với người dân và là người trực tiếp tổ chức để nhân dân thực hiện. Trong đội ngũ cán bộ, công chức xã, các công chức xã có vai trò rất quan trọng. Công chức xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc Ủy ban nhân dân (UBND) xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Công chức xã có trách nhiệm tham mưu giúp UBND xã thực hiện chức năng Quản lý nhà nước (QLNN) về lĩnh vực công tác được phân công. Vì vậy, chất lượng của đội ngũ công chức ảnh hưởng quyết định đến hiệu quả tổ chức thực hiện pháp luật của chính quyền xã. Cán bộ, công chức cơ sở là những người trực tiếp thực thi các chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp 1
của công dân, là cầu nối giữa chính quyền các cấp với nhân dân. Vì vậy, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có chất lượng là mối quan tâm hàng đầu của Đảng và Nhà nước ta nhằm đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đổi mới trong giai đoạn hiện nay. Do đó, tuyển dụng công chức nói chung và tuyển dụng công chức xã nói riêng là một yêu cầu cấp thiết và bắt buộc trong công tác quản lý, sử dụng công chức. Để có được một đội ngũ công chức đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới thì vai trò của công tác tuyển dụng và các cơ quan liên quan trong công tác tuyển dụng là rất quan trọng. Trước yêu cầu phát triển của nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần theo cơ chế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN) trong xu hướng hội nhập quốc tế thì vấn đề cấp bách đặt ra là phải xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ, công chức. Việc xây dựng một đội ngũ công chức bao gồm những người có trình độ chuyên môn, có năng lực quản lý và có phẩm chất đạo đức tốt, làm việc nghiêm túc vì trách nhiệm của mình trước công vụ là yêu cầu cấp thiết trước tình hình đổi mới đất nước để xây dựng một nền hành chính trong sạch, vững mạnh. Công tác tuyển dụng và sử dụng công chức xã là bước đầu tiên để tuyển chọn và sử dụng được đội ngũ công chức có chất lượng cao, nhưng trong thời gian qua do chưa được quan tâm đúng mức nên chúng ta chưa phát hiện, tuyển chọn được những cán bộ, công chức xã thực sự có đức, có tài. Qua các giai đoạn lịch sử, pháp luật về công chức xã đã đạt được những thành tựu nhất định góp phần vào việc thực hiện thắng lợi những nhiệm vụ của cách mạng, xây dựng và củng cố chính quyền nhân dân vững mạnh. Đã có nhiều văn bản quy phạm pháp luật được ban hành tạo hành lang pháp lý cho việc tuyển dụng, quản lý và sử dụng đội ngũ công chức xã. Tuy nhiên, thực tiễn những năm qua và yêu cầu của tình hình nhiệm vụ mới cho thấy pháp luật về công chức xã hiện hành đã bộc lộ những hạn chế nhất định như: quy định tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng, tiền lương và phụ cấp, thôi việc, nghỉ hưu đối với các đối tượng này vẫn còn bất cập, chưa khuyến khích và chưa động viên được đội ngũ công chức 2
ở cơ sở; chất lượng công chức và hiệu quả hoạt động chưa cao. Mặt khác, xuất phát từ yêu cầu của nền kinh tế thị trường, của quá trình hội nhập kinh tế cũng như chủ trương xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân và vì dân, công cuộc cải cách nền hành chính quốc gia đòi hỏi phải đổi mới sự điều chỉnh pháp luật đối với công chức xã. Đội ngũ cán bộ, công chức Hành chính nhà nước (HCNN) của thành phố Hải Phòng nói chung và của huyện Thủy Nguyên nói riêng đặc biệt là đội ngũ công chức xã cũng nằm trong tình trạng như vậy. Đội ngũ cán bộ, công chức xã thiếu trình độ chuyên môn, năng lực quản lý yếu kém, suy thoái đạo đức sẽ làm cho kỷ cương nước nhà bị buông lỏng, xã hội lộn xộn, Nhà nước không thể hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình trước Nhân dân. Chính vì vậy, nâng cao hiệu quả của bộ máy HCNN cũng gắn liền với tuyển dụng và sử dụng một đội ngũ công chức xã gồm những người có trình độ chuyên môn, năng lực quản lý, phẩm chất đạo đức tốt và có trách nhiệm với công việc được giao. Cùng với việc tuyển dụng và sử dụng đội ngũ công chức HCNN xã vững mạnh, vấn đề quản lý và sử dụng đội ngũ này sao cho có hiệu quả và hợp lý là rất quan trọng. Việc xây dựng một đội ngũ công chức gồm những người có trình độ chuyên môn, có năng lực quản lý và có phẩm chất đạo đức tốt, làm việc nghiêm túc vì trách nhiệm của mình trước là yêu cầu cấp thiết trước tình hình đổi mới đất nước để xây dựng một nền hành chính trong sạch, vững mạnh. Từ những lập luận trên, học viên quyết định chọn vấn đề: Tuyển dụng và sử dụng công chức xã - từ thực tiễn huyện Thuỷ Nguyên, thành phố Hải Phòng làm đề tài Luận văn thạc sĩ. 2. Tình hình nghiên cứu Luận văn Nghiên cứu về cán bộ, công chức nói chung và công chức xã nói riêng ở Việt Nam hiện nay đã có nhiều công trình nghiên cứu tìm hiểu về vấn đề này, có thể kể đến các công trình nghiên cứu sau: Nhóm thứ nhất: Bao gồm các công trình nghiên cứu về cán bộ, công chức Nhà nước. 3
Sách chuyên khảo về "Luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước" do PGS.TS. Nguyễn Phú Trọng và PGS.TS. Trần Xuân Sầm (đồng chủ biên) [53], nghiên cứu những vấn đề lý luận và phương pháp luận nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) đất nước; thực trạng đội ngũ cán bộ và công tác cán bộ hiện nay; quan điểm và phương hướng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước. Đề tài khoa học cấp nhà nước KX.04.09 (2002-2004) về "Xây dựng đội ngũ cán bộ công chức đáp ứng đòi hỏi của Nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân" [8], do Bộ Nội vụ chủ trì, đã phân tích tính tất yếu khách quan của việc xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN; thực trạng đội ngũ và thể chế quản lý cán bộ, công chức; phương hướng và giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN ở nước ta. Luận án tiến sỹ: “Nâng cao chất lượng đội ngũ công chức hành chính tỉnh Hải Dương”, do Nguyễn Kim Diện thực hiện năm 2012, Trường Đại học Kinh tế quốc dân [25]. Luận án đã hệ thống được những lý luận cơ bản về nâng cao chất lượng đội ngũ công chức HCNN nói chung và nâng cao chất lượng đội ngũ công chức HCNN của tỉnh Hải Dương nói riêng. Đồng thời đã phân tích và rút ra những đánh giá thực trạng đó một cách khách quan, chính xác về một số ưu điểm và hạn chế về chất lượng đội ngũ công chức hành chính nhà nước tỉnh Hải Dương trong thời kỳ mới. Luận án cũng đã đưa ra những quan điểm, mục tiêu và một số giải pháp quan trọng, phù hợp, nêu lên những kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ công chức HCNN tỉnh Hải Dương trong thời kỳ đổi mới. Song tác giả luận án mới chỉ dừng lại ở độ ngũ công chức hành chính chứ chưa chuyên sâu về đội ngũ công chức hành chính xã, vốn mang nhiều đặc thù nhất định. 4
Nhóm thứ hai: Bao gồm các công trình nghiên cứu đề cập theo từng vấn đề cụ thể liên quan đến cán bộ, công chức xã trên các khía cạnh như tiêu chuẩn đối với cán bộ, công chức xã; về bầu cử và thẩm quyền của Chủ tịch UBND xã; về đào tạo, bồi dưỡng; chế độ, chính sách... đó là: Đề tài khoa học cấp Bộ năm 2001 nghiên cứu về "Đổi mới chính sách đối với cán bộ chính quyền cơ sở đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính" của Bộ Nội vụ [9]; Dự án năm 2004 về "Điều tra thực trạng và đề xuất phương hướng, giải pháp nâng cao chất lượng cán bộ Hội đồng nhân dân các cấp và cán bộ chuyên trách cơ sở" [10] do Bộ Nội vụ chủ trì, đã đánh giá thực trạng chất lượng cán bộ Hội đồng nhân dân (HĐND) và cán bộ, công chức cơ sở, chỉ ra những nguyên nhân và từ đó đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng, năng lực công tác của cán bộ HĐND và cán bộ, công chức cơ sở. Sách chuyên khảo về "Hệ thống chính trị cơ sở ở nông thôn nước ta hiện nay" do GS.TS. Hoàng Chí Bảo (chủ biên) [3], nghiên cứu hệ thống chính trị ở cơ sở nông thôn từ quan điểm lý luận đến lịch sử và thực tiễn; đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động của chính quyền cơ sở và chế độ, chính sách đối với cán bộ cơ sở ở nông thôn; đưa ra một số phương hướng và giải pháp chủ yếu nhằm tiếp tục kiện toàn chính quyền và đội ngũ cán bộ ở cơ sở nước ta hiện nay. Tác giả Lê Tư Duyến với bài "Bầu trực tiếp Chủ tịch UBND xã, phường, thị trấn - thực hiện quyền làm chủ trực tiếp của nhân dân" [26] đăng trên Tạp chí Tổ chức Nhà nước, số 4, 2005; TS. Vũ Đức Đán với bài "Vấn đề đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chính quyền cơ sở" [28] đăng trên Tạp chí QLNN, số 5, 2002; TS. Nguyễn Hữu Đức với bài "Từ đặc điểm, tính chất đội ngũ cán bộ, công chức cơ sở để xây dựng chế độ, chính sách phù hợp" [30] đăng trên Tạp chí Tổ chức nhà nước, số 8, 2003; ThS. Vũ Hữu Kháng với bài "Phân định thẩm quyền của Chủ tịch UBND và tập thể UBND" [34] đăng trên Tạp chí quản lý nhà nước, số 3, 2003; TS. Lê Chi Mai với bài "Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ chính quyền cơ sở - vấn đề và giải pháp" [35] đăng trên Tạp chí Cộng sản, số 20, 2002; Tác giả Hữu Phan với bài "Xây dựng tiêu chuẩn cụ thể đối với các chức danh cán bộ, công chức xã" [38] đăng trên 5
Tạp chí Tổ chức nhà nước, số 10, 2003 (tổng thuật Hội nghị tọa đàm); TS. Thang Văn Phúc với bài "Những định hướng đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức nhà nước theo yêu cầu cải cách hành chính tổng thể (2001- 2010)" [40] đăng trên Tạp chí Tổ chức nhà nước, số 9, 2003. Ngoài ra còn có một số đề công trình mới như: TS. Mạc Minh Sản (2009) “Pháp luật về cán bộ, công chức chính quyền xã ở Việt Nam hiện nay và những vấn đề lý luận và thực tiễn” [48]; TS. Lương Thanh Cường (2011) “Một số vấn đề lý luận về chế định pháp luật công vụ, công chức” [24] đề cập khá đầy đủ các quy định của pháp luật về công vụ, công chức và đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật điều chỉnh chuyên biệt các nhóm công chức trong bộ máy nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, nhưng chưa đề cập đến các giải pháp cụ thể đối với việc tuyển dụng công chức xã. Ths. Nguyễn Thế Vịnh, Ths. Đinh Ngọc Giang (đồng chủ biên), “Tiếp tục hoàn thiện chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức cơ sở” [60]. Tuy có đề cập đến cán bộ, công chức xã nhưng các công trình nghiên cứu trên chưa nghiên cứu môt cách hệ thống về tuyển dụng, sử dụng đội ngũ công chức xã. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở phân tích lý luận về tuyển dụng, sử dụng công chức xã và đánh giá thực trạng công tác tuyển dụng, sử dụng công chức xã ở huyện Thuỷ Nguyên, thành phố Hải Phòng, Luận văn đề xuất quan điểm, giải pháp nâng cao chất lượng tuyển dụng, sử dụng công chức xã ở huyện Thuỷ Nguyên, thành phố Hải Phòng nói riêng ở nước ta nói chung. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện những mục đích trên, đề tài có nhiệm vụ sau: - Phân tích làm rõ một số vấn đề lý luận về tuyển dụng và sử dụng công chức xã. 6
- Khảo sát, nghiên cứu, đánh giá thực trạng công tác tuyển dụng và sử dụng công chức xã ở huyện Thuỷ Nguyên, thành phố Hải Phòng. - Đề xuất quan điểm, giải pháp nâng cao chất lượng tuyển dụng và sử dụng công chức xã ở huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu những quan điểm của Đảng, quy định của pháp luật về tuyển dụng và sử dụng công chức xã và thực tiễn áp dụng ở huyện Thuỷ Nguyên, thành phố Hải Phòng. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Luận văn nghiên cứu các quy định của pháp luật về tuyển dụng và sử dụng các chức danh công chức thuộc UBND xã; không đề cập đến việc bầu cử cán bộ xã và tuyển dụng và sử dụng công chức trong các cơ quan HCNN, cơ quan Đảng, các tổ chức chính trị - xã hội từ cấp huyện trở lên. Luận văn tập trung khảo sát đánh giá thực trạng công tác tuyển dụng và sử dụng công chức xã ở huyện Thuỷ Nguyên, thành phố Hải Phòng giai đoạn từ năm 2014-2018. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu Luận văn được thực hiện dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về nhà nước và pháp luật; về xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân; về chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2020; về đổi mới công tác tuyển dụng và sử dụng công chức nói chung và công chức xã nói riêng. Luận văn sử dụng những phương pháp nghiên cứu cụ thể như: phương pháp hệ thống, phân tích, tổng hợp, so sánh, phương pháp điều tra khảo sát từ đó làm sáng tỏ những vấn đề lý luận cũng như kinh nghiệm thực tiễn về hoàn thiện pháp luật công chức xã. 7
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của Luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn là công trình nghiên cứu về tuyển dụng và sử dụng công chức xã theo quy định của pháp luật hiện hành. Luận văn bổ xung làm phong phú thêm khái niệm, nội dung và các nguyên tắc của hoạt động tuyển dụng và sử dụng công chức xã. Luận văn chỉ ra những hạn chế, bất cập trong việc tuyển dụng và sử dụng công chức xã ở huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng, từ đó đề xuất một số giải pháp hoàn thiện pháp luật nhằm nâng cao hiệu quả tuyển dụng sử dụng công chức xã ở huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng hiện nay. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn nghiên cứu thực tiễn tuyển dụng và sử dụng công chức xã trên địa bàn huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng. Kết quả nghiên cứu của Luận văn góp phần hệ thống hóa các quy định của pháp luật về tuyển dụng và sử dụng công chức xã; xác định những nhân tố tác động đến việc tuyển dụng và sử dụng công chức xã; làm rõ ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác tuyển dụng và sử dụng đối với việc xây dựng đội ngũ công chức nói chung và công chức xã nói riêng. 7. Kết cấu của Luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, đề tài kết cấu thành 03 Chương, cụ thể như sau: Chương 1: Những vấn đề lý luận về tuyển dụng và sử dụng công chức xã Chương 2: Thực trạng tuyển dụng và sử dụng công chức xã ở huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng Chương 3: Quan điểm và giải pháp nâng cao chất lượng tuyển dụng và sử dụng công chức xã 8
Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TUYỂN DỤNG VÀ SỬ DỤNG CÔNG CHỨC XÃ 1.1. Khái niệm tuyển dụng công chức cấp xã Trước khi tìm hiểu về khái niệm tuyển dụng công chức xã, thứ nhất chúng ta cần tìm hiểu về khái niệm công chức cấp xã. Theo Từ điển Tiếng Việt, công chức được hiểu là “Người được tuyển dụng và bổ nhiệm giữ một công vụ thường xuyên trong cơ quan nhà nước, hưởng lương do ngân sách nhà nước cấp” [62, tr. 207]. Luật Cán bộ, công chức năm 2008 quy định: “Công chức cấp xã là công dân Việt Nam, được tuyển dụng giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc UBND xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước" [43]. Vậy, công chức xã có thể được hiểu là công dân Việt Nam được tuyển dụng, giữ chức danh chuyên môn, làm việc trong các bộ phận trực thuộc UBND xã. Theo Nghị định số 92/2009/NĐ-CP ngày 22/10/2009 của Chính phủ quy định về chức danh, số lượng, một số chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức ở xã, phường, thị trấn và những người hoạt động không chuyên trách ở xã, tại Khoản 2 Điều 3 quy định công chức xã có các chức danh sau đây: Trưởng Công an; Chỉ huy trưởng Quân sự; Văn phòng - thống kê; Địa chính - xây dựng - đô thị và môi trường (đối với phường, thị trấn) hoặc Địa chính - nông nghiệp - xây dựng và môi trường (đối với xã); Tài chính - kế toán; Tư pháp - hộ tịch; Văn hoá - xã hội [13]. Như vậy, công chức cấp xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc UBND xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Đây là đội ngũ gần dân, sát dân nhất, trực tiếp triển khai các chủ trương, chính sách, pháp luật của nhà nước đến với nhân dân, gắn bó mật thiết với nhân 9
dân, công chức cấp xã vừa tham gia công tác lại vừa sản xuất, kinh doanh, gắn với lợi ích trong gia đình, dòng họ. Chính vì vậy, đã giúp cho đội ngũ công chức cấp xã luôn hiểu được tâm tư, nguyện vọng của nhân dân ở địa phương mà họ công tác, sinh sống, bên cạnh đó công chức xã còn thông thạo phong tục, tập quán, tâm lý của nhân dân và có những điều kiện thuận lợi trong việc vận động, thuyết phục nhân dân thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước. - Công chức cấp xã được tuyển dụng và xếp loại theo ngạch, bậc. Mỗi ngạch được tiêu chuẩn hóa riêng biệt, gắn liền với đặc điểm và yêu cầu của từng vị trí công việc cụ thể theo trình độ đào tạo. - Đối với công chức Trưởng Công an và Chỉ huy trưởng Quân sự xã: ngoài những tiêu chuẩn quy định chung đối với đội ngũ công chức xã, còn phải có khả năng phối hợp với các đơn vị Công an nhân dân, Quân đội nhân dân tham gia xây dựng nền quốc phòng toàn dân và thực hiện một số nhiệm vụ phòng thủ dân sự; giữ gìn an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ Đảng, chính quyền, bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân dân, tài sản của Nhà nước, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN, vì mục tiêu dân giàu nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. - So với cán bộ chuyên trách xã thì đội ngũ công chức xã có tính ổn định tương đối và có tính chuyên môn hóa cao. Hơn nữa, công chức xã là những người trực tiếp tiếp xúc và giải quyết các công việc hàng ngày của nhân dân và là cầu nối trực tiếp của hệ thống chính quyền nhà nước với nhân dân, thực hiện hoạt động QLNN trên các lĩnh vực kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh trật tự, an toàn xã hội ở địa phương theo thẩm quyền được phân cấp, đảm bảo cho các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước được triển khai thực hiện và nhanh chóng đi vào thực tiễn của cuộc sống. Các công việc QLNN ở cơ sở thường đa dạng và luôn có sự đan xen các mối quan hệ lợi ích. Do đó, đòi hỏi công chức cấp xã là người làm dâu trăm họ, họ phải giải 10
quyết công việc của địa phương đảm bảo đúng quy định, pháp luật của nhà nước, nhưng cũng phải hợp lòng dân, được dân tin, dân yêu, dân chăm lo. Đa phần công chức xã là người địa phương, chỉ có một số ít là người của địa phương khác hoặc được cấp trên tăng cường về, hoặc luân chuyển từ địa phương này sang địa phương khác. Vì vậy, họ là những người thường am hiểu rất rõ về đời sống kinh tế, tâm tư, nguyện vọng, sinh hoạt thường ngày, văn hoá ứng xử, phong tục, tập quán, lối sống của người dân trên địa bàn mình quản lý, làm việc. Điều này đã tạo được sự thuận lợi nhất định cho công chức xã thực hiện việc QLNN và giải quyết tốt các vấn đề phát sinh trên địa bàn mà học đang sinh sống và làm việc. Tuy nhiên, giữa họ với những người dân địa phương thường có mối quan hệ huyết thống, quan hệ dòng tộc, bà con thân thuộc hay quê hương, làng, bản; xóm, ấp, khóm...các mối quan hệ này đã ít nhiều gì cũng có sự chi phối nhất định đến hoạt động thực thi công vụ của đội ngũ công chức xã, nhất là trong việc giải quyết các vấn đề liên quan đến mối quan hệ giữa lợi ích cá nhân - cộng đồng - nhà nước. Công chức cấp xã phải giải quyết tất cả các công việc trong đời sống xã hội ở địa phương, cơ sở mang tính thường xuyên để đảm bảo quyền và lợi ích, nguyện vọng chính đáng của người dân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, đội ngũ công chức xã phần lớn là những người trưởng thành từ thực tiễn hoạt động phong trào của địa phương hoặc được tuyển dụng nhưng không đạt chuẩn về trình độ chuyên môn nên hầu hết công chức xã chưa được đào tạo bài bản, đúng qui trình hay thực hiện việc chuẩn hóa đối với đội ngũ cán bộ này. Vì vậy, công chức xã sau khi được tuyển dụng thì phải cử đi đào tạo và đào tạo lại nên năng lực thực hiện nhiệm vụ trong QLNN của đội ngũ này còn nhiều hạn chế nhất định. Thực tế cho thấy, một bộ phận công chức xã thiếu những kiến thức chuyên môn nghiệp vụ hoặc không am hiểu, thành thạo mọi kỹ năng cần thiết cho hoạt động công vụ và một bộ phận công chức xã có thái độ ứng xử chưa phù hợp trong xử lý và giải quyết công việc, tiếp xúc với nhân dân. 11
Hiện nay, trình độ của công chức cấp xã đã từng bước được nâng lên đáng kể. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều bất cập về trình độ văn hoá, lý luận chính trị, nhận thức, năng lực thực thi công vụ; một số công chức cấp xã làm việc chủ yếu dựa trên những kinh nghiệm thực tiễn được truyền từ các thế hệ đi trước hoặc một số công chức trẻ có trình độ chuyên môn nhưng chưa có nhiều kinh nghiệm trong thực tiễn nên đã gặp không ít khó khăn khi xử lý, giải quyết các tình huống xảy ra trong công việc được phân công. Tất cả những điều nêu trên đã làm ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng và hiệu quả thực hiện nhiệm vụ, tham mưu trong QLNN ở địa phương được phân công phụ trách. Trước đây, tiêu chuẩn công chức cấp xã theo quy định tại Quyết định số 04/2004/QĐ-BNV ngày 16/01/2004 của Bộ Nội vụ phải có trình độ chuyên môn phù hợp từ Trung cấp trở lên [11]. Chính từ quy định này nên công chức cấp xã có sự đồng nhất và tương đối đạt chuẩn về trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Hiện nay, Bộ Nội vụ đã ban hành Thông tư 06/2012/TT-BNV ngày 30/10/2012 Hướng dẫn về chức trách, tiêu chuẩn cụ thể, nhiệm vụ và tuyển dụng công chức xã, phường, thị trấn [5]. Quy định đã xác định rõ chức trách, tiêu chuẩn cụ thể và nhiệm vụ của từng chức danh công chức cấp xã. - Công chức cấp xã phải thông qua tuyển dụng và phụ trách những lĩnh vực công tác cụ thể nên nhìn chung có sự đảm bảo về tiêu chuẩn và tính ổn định trong công tác. - Công chức xã trực tiếp tham mưu cho lãnh đạo UBND xã trong việc điều hành, chỉ đạo công tác. Chất lượng, năng lực của công chức cấp xã sẽ góp phần quyết định đến hiệu lực, hiệu quả quản lý HCNN ở xã. - Đội ngũ công chức xã đặc biệt quan trọng trong việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và là lực lượng chiếm số lượng hết sức đông đảo trong tổng số biên chế hiện nay. Chính vì vậy, việc xác định rõ đặc điểm, vị trí, vai trò của công chức xã là vấn đề cần thiết để có chủ trương, chính sách phù hợp. 12