Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty TNHH Đa Lộc

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:119

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu chính của luận văn là phân tích thực trạng về năng lực cạnh tranh của Công ty TNHH Đa Lộc hiện nay và đề xuất một số giải pháp phù hợp để nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty, giúp Công ty khẳng định và giữ vững được vị thế của minh so với các đối thủ cạnh tranh trên thị trường rượu vang. Mời các bạn tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty TNHH Đa Lộc

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH PHẠM THỊ THANH NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÔNG TY TNHH ĐA LỘC LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH THÁI NGUYÊN, 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH PHẠM THỊ THANH NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÔNG TY TNHH ĐA LỘC Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60 34 01 02 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Nguyễn Văn Công THÁI NGUYÊN, 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn với đề tài “Nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty TNHH Đa Lộc” là công trình nghiên cứu độc lập của riêng tôi. Số liệu được nêu trong luận văn là trung thực và có trích nguồn. Kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Tác giả luận văn Phạm Thị Thanh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện đề tài: “Nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty TNHH Đa Lộc”, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ, động viên của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu đề tài này. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo Sau Đại học, cùng các thầy cô giáo Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập tại trường. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới GS.TS. Nguyễn Văn Công, người trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Đồng thời tôi xin chân thành cảm ơn đồng nghiệp và những cộng tác viên đã giúp đỡ, chia sẻ tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu luận văn Tôi xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, ngày tháng năm 2016 Tác giả luận văn Phạm Thị Thanh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................... ii MỤC LỤC ......................................................................................................... iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................... vi DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH ..................................................................... vii MỞ ĐẦU............................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 3 4. Ý nghĩa khoa học của luận văn ..................................................................... 3 5. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 4 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA DOANH NGHIỆP ...................................................................... 5 1.1. Cơ sở lý luận về năng lực cạnh tranh ......................................................... 5 1.1.1. Cạnh tranh và lợi thế cạnh tranh ......................................................... 5 1.1.2. Nâng cao năng lực cạnh tranh ............................................................. 8 1.1.4. Tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh .............................................. 14 1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh ................................ 22 1.2. Cơ sở thực tiễn ......................................................................................... 34 1.2.1. Kinh nghiệm của Tập đoàn Pernold Ricard ...................................... 34 1.2.2. Kinh nghiệm của Công ty The Warehouse ....................................... 36 1.2.3. Bài học cho Công ty TNHH Đa Lộc ................................................. 38 Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................. 39 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 39 2.2. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 39 2.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu ........................................................... 39 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
iv 2.2.2. Phương pháp tổng hợp xử lý số liệu ................................................. 40 2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin ...................................................... 40 2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 42 2.3.1. Chỉ tiêu phản ánh giá cả hàng hóa, dịch vụ ...................................... 42 2.3.2. Chỉ tiêu phản ánh chất lượng hàng hóa, bao bì và dịch vụ ............... 42 2.3.3. Chỉ tiêu phản ánh kênh phân phối hàng hóa, dịch vụ ....................... 43 2.3.4. Chỉ tiêu phản ánh thương hiệu và uy tín doanh nghiệp .................... 43 2.3.5. Chỉ tiêu phản ánh nguồn nhân lực .................................................... 43 2.3.6. Chỉ tiêu phản ánh năng lực tài chính................................................. 44 Chương 3: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÔNG TY TNHH ĐA LỘC......................................................................................... 47 3.1. Tổng quan về Công ty TNHH Đa Lộc ..................................................... 47 3.1.1. Lịch sử hình thành và pháp triển ....................................................... 47 3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ ........................................................................ 49 3.1.3. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý hoạt động kinh doanh................. 49 3.1.4. Kết quả hoạt động ............................................................................. 51 3.2. Thực trạng về năng lực cạnh tranh của Công ty TNHH Đa Lộc ............. 53 3.2.1. Giá cả hàng hóa ................................................................................. 53 3.2.2. Chất lượng hàng hóa, bao bì và dịch vụ ........................................... 55 3.2.3. Kênh phân phối hàng hóa, dịch vụ.................................................... 56 3.2.4. Thương hiệu và uy tín Công ty ......................................................... 58 3.2.5. Chất lượng nguồn nhân lực ............................................................... 59 3.2.6. Năng lực tài chính ............................................................................. 60 3.3. Thực trạng các hoạt động nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty TNHH Đa Lộc ................................................................................... 62 3.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty TNHH Đa Lộc ............................................................................ 64 3.4.1. Yếu tố bên trong ................................................................................ 64 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
v 3.4.2. Yếu tố bên ngoài ............................................................................... 66 3.5. Đánh giá tổng quát hoạt động nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty TNHH Đa Lộc ................................................................................... 77 3.5.1. Kết quả đạt được ............................................................................... 77 3.5.2. Hạn chế.............................................................................................. 79 3.5.3. Nguyên nhân ..................................................................................... 80 Chương 4: GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÔNG TY TNHH ĐA LỘC ............................................................................ 84 4.1. Mục tiêu phát triển và phương hướng nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty...................................................................................................... 84 4.1.1. Mục tiêu phát triển ............................................................................ 84 4.1.2. Phương hướng nâng cao năng lực cạnh tranh của công ty ............... 84 4.2. Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty TNHH Đa Lộc .... 85 4.2.1. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ............................................... 85 4.2.2. Nâng cao năng lực tài chính .............................................................. 87 4.2.3. Nâng cao năng lực marketing ........................................................... 89 4.2.4. Nâng cao năng lực quản trị doanh nghiệp ........................................ 91 4.2.5. Nâng cao uy tín và thương hiệu của doanh nghiệp ........................... 95 4.3. Một số kiến nghị....................................................................................... 97 4.3.1. Đối với Nhà nước .............................................................................. 97 4.3.2. Đối với ngành .................................................................................... 98 4.3.3. Đối với Công ty ................................................................................. 99 KẾT LUẬN.................................................................................................... 102 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 103 PHỤ LỤC ...................................................................................................... 105 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
vi DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT LNST : Lợi nhuận sau thuế ROA : Tỷ suất sinh lợi của tài sản ROE : Tỷ suất sinh lợi của VCSH TNHH : Trách nhiệm hữu hạn VCSH : Vốn chủ sở hữu Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
vii DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH Bảng Bảng 3.1: Kết quả hoạt động kinh doanh của Công ty trên một số chỉ tiêu ... 52 Bảng 3.2: Bảng tỷ lệ chi phí, LNST trên doanh thu thuần ............................. 53 Bảng 3.3: Bảng giá một số sản phẩm chủ yếu của Công ty ............................ 54 Bảng 3.4: Bảng giá chiết khấu cho kinh doanh .............................................. 54 Bảng 3.5: Một số chỉ tiêu đánh giá tình hình tài chính của Công ty TNHH Đa Lộc................................................................................... 60 Bảng 3.6: Đánh giá của cán bộ nhân viên về mức độ ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài đối với năng lực cạnh tranh của Công ty TNHH Đa Lộc ............................................................................. 67 Bảng 3.7: Tình hình tiêu thụ rượu vang năm 2015 ......................................... 74 Bảng 3.8: Tình hình nhập khẩu rượu vang năm 2015 .................................... 75 Hình Hình 3.1: Tổ chức bộ máy quản lý của Công ty TNHH Đa Lộc .................... 51 Hình 3.2: Mạng lưới kênh phân phối .............................................................. 57 Hình 3.3: Doanh số bán hàng theo kênh phân phối năm 2015 ....................... 58 Hình 3.4: Sự biến động của ROA và ROE qua các năm ................................ 62 Hình 3.5: Thị trường nhập khẩu rượu vang của Công ty năm 2015 ............... 76 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hội nhập là một xu thế tất yếu trong nền kinh tế toàn cầu hoá hiện nay. Việt Nam cũng đã gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), TPP, đã tham gia vào sân chơi chung của nền kinh tế thế giới, các doanh nghiệp Việt Nam cũng không thể đứng ngoài cuộc. Vấn đề đặt ra là làm sao các doanh nghiệp Việt Nam đủ sức đứng vững, cạnh tranh được với các công ty nước ngoài ngay trên thị trường Việt Nam. Trong những năm qua, thực hiện đường lối đổi mới, nền kinh tế nước ta đã đạt được sự tăng trưởng khá, các nhân tố tạo thành năng lực cạnh tranh của nền kinh tế đã phát huy tốt vai trò của mình, một số doanh nghiệp đã bắt đầu vươn ra cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài. Tuy nhiên theo đánh giá của các tổ chức nước ngoài thì năng lực cạnh tranh của nền kinh tế nước ta nói chung và các doanh nghiệp, hàng hoá và dịch vụ so với thế giới còn thấp kém và chậm được cải thiện. Do đó, việc nâng cao năng lực cạnh tranh của mỗi doanh nghiệp là hết sức cần thiết, đòi hỏi sự nhận thức đầy đủ, sự phân tích chính xác thực trạng, chủ động sắc bén khi đưa ra các giải pháp hợp lý và kịp thời nhằm đứng vững, thành công và khẳng định vị trí trên thị trường. Các doanh nghiệp Việt Nam cần phải vượt qua những thách thức, áp lực hiện tại, có tầm nhìn chiến lược, những chiến lược kinh doanh dài hạn và có những bước đi cụ thể vững chắc để tạo dựng uy tín thương hiệu của mình nhằm cạnh tranh thắng lợi trên thị trường. Công ty TNHH Đa Lộc là một trong những nhà cung cấp rượu vang hàng đầu ở Việt Nam cũng không nằm ngoài thực tế này. Công ty cũng phải chịu sức ép cạnh tranh ngày càng lớn từ việc hội nhập kinh tế quốc tế, ngày càng nhiều đối thủ cạnh tranh xuất hiện. Về thị trường rượu vang, Viêṭ Nam được xem là đất nước của rượu, bia, bởi sức tiêu thụ lớn và tỉ số lít bia trên đầu người. Và hơn 10 năm qua, khi kinh tế ngày càng phát triển, đời sống người dân tăng lên, người Việt đã hướng sự quan tâm tới rượu vang - một Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
2 thức uống đẳng cấp của phương Tây, lại tốt cho sức khỏe. Nhận thấy nhu cầu tiêu thụ và tốc độ phát triển tốt của thị trường Việt Nam, rượu vang các nước trên thế giới đã đầu tư trực tiếp vào thị trường Việt. Với mức tăng nhập khẩu rượu vang trung bình 10%/năm, Việt Nam được đánh giá là quốc gia tiêu thụ rượu vang tốt nhất Châu Á. Đây chính là cơ hội cho những nhà nhập khẩu và phân phối rượu vang trong đó có Công ty TNHH Đa Lộc. Bên cạnh những thuận lợi, thách thức đặt ra cho Công ty khi có hàng loạt các công ty sẽ thâm nhập vào thị trường và mức độ cạnh tranh sẽ ngày càng khốc liệt. Sự thâm nhập của những ông lớn nước ngoài là điều khó tránh khỏi khi tiềm lực của những đơn vị này là vô cùng hùng hậu và có chiến lược rất bài bản cùng với đó những công ty sản xuất rượu vang trong nước cũng ra đời ngày càng nhiều. Trước tình hình đó, nhiệm vụ đặt ra cho công ty là phải có những biện pháp nâng cao năng lực cạnh tranh nhằm tận dụng tối đa cơ hội thị trường để phát triển, khẳng định vị thế của mình ở thị trường trong nước. Với những lý do nêu trên, cùng với mong muốn đưa ra những vấn đề cơ bản, cấp thiết để tăng sức cạnh tranh cho Công ty TNHH Đa Lộc trong bối cảnh hội nhập kinh tế và mức độ cạnh tranh gay gắt hiện nay, tôi lựa chọn đề tài “Nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty TNHH Đa Lộc” cho luận văn thạc sỹ kinh tế của mình 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Phân tích thực trạng về năng lực cạnh tranh của Công ty TNHH Đa Lộc hiện nay và đề xuất một số giải pháp phù hợp để nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty, giúp Công ty khẳng định và giữ vững được vị thế của minh so với các đối thủ cạnh tranh trên thị trường rượu vang. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
3 - Phân tích và đánh giá thực trạng năng lực cạnh trạnh tại Công ty TNHH Đa Lộc nhằm khẳng định những thành công, hạn chế và nguyên nhân thành công, hạn chế; - Đề xuất các giải pháp cơ bản để nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty TNHH Đa Lộc nhằm đáp ứng với yêu cầu trong thời gian tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Các hoạt động nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty TNHH Đa Lộc. Phạm vi nghiên cứu: - Phạm vi về không gian: Đề tài nghiên cứu được thực hiện tại Công ty TNHH Đa Lộc, TP Hà Nội. - Phạm vi về thời gian: Thời gian nghiên cứu từ năm 2013-2016. - Về nội dung nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu năng lực cạnh tranh của Công ty TNHH Đa Lộc ở các khía cạnh sau: Các chỉ tiêu đánh giá năng lực cạnh tranh, các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Trên cơ sở đó tìm ra các giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và tăng thị phần cho Công ty trên thị trường hiện nay. 4. Ý nghĩa khoa học của luận văn - Về mặt lý luận: Hệ thống hóa cơ sở lý luận về năng lực cạnh của Công ty TNHH Đa Lộc. Đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty so với các công ty cùng lĩnh vực hoạt động kinh doanh. - Về mặt thực tiễn: Những giải pháp trong đề tài có thể vận dụng vào thực tiễn hoạt động kinh doanh của Công ty TNHH Đa Lộc nhằm khai thác tối đa năng lực vốn có để cạnh tranh được trên thị trường hiện nay. Ngoài ra, luận văn có thể làm tài liệu tham khảo đối với các công ty khác, những người quan tâm đến vấn đề này. - Đóng góp mới của đề tài: Luận văn đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của Công ty TNHH Đa Lộc trên các tiêu chí: Giá cả hàng hóa; chất lượng hàng hóa, bao bì và dịch vụ; kênh phân phối; thương hiệu và uy tín; Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
4 chất lượng nguồn nhân lực; năng lực tài chính. Từ đó, tác giả chỉ ra được những điểm mạnh, điểm yếu của Công ty cụ thể: + Điểm mạnh của Công ty: Công ty là một trong những nhà phân phối rượu vang lớn nhất Việt Nam, doanh thu và lợi nhuận của Công ty tăng mạnh qua các năm. Công ty cũng xây dựng được một mạng lưới kênh phân phối rộng khắp cả nước với nhiều khách hàng lớn như hệ thống các nhà hàng khách sạn, siêu thị, hãng hàng không Việt Nam Airline. Mặt khác, Công ty đã mở rộng được mối quan hệ với nhiều nhà cung cấp, sản phẩm thì đa dạng và phong phú để đáp ứng tốt nhất nhu cầu của khách hàng. Nguồn nhân lực cũng mạnh lên cả về số lượng và chất lượng, đây chính là các yếu tố góp phần tạo nên năng lực cạnh tranh của Công ty Đa Lộc hiện nay. + Điểm yếu của Công ty: Trong tình hình cạnh tranh ngày càng gay gắt hiện nay thì đòi hỏi đặt ra cho Công ty đó là phải nâng cao hơn nữa năng lực quản trị và chất lượng nguồn nhân lực vì đội ngũ lao động hiện nay chưa đáp ứng kịp với sự phát triển của Công ty. Việc kiểm soát chi phí đầu vào của Công ty cũng chưa tốt đặc biệt là giá vốn hàng bán còn cao; các hoạt động marketing và xây dựng thương hiệu vẫn chưa thực sự chuyên nghiệp. Sau khi đã đánh giá được năng lực cạnh tranh và xác định được điểm mạnh, điểm yếu của Công ty. Tác giả đã đưa ra một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh cho Công ty như giải pháp về: Nâng cao năng lực tài chính, chất lượng nguồn nhân lực, tài chính, ...... 5. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được kết cấu gồm 4 chương, cụ thể: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng năng lực cạnh tranh của Công ty TNHH Đa Lộc Chương 4: Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty TNHH Đa Lộc. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA DOANH NGHIỆP 1.1. Cơ sở lý luận về năng lực cạnh tranh 1.1.1. Cạnh tranh và lợi thế cạnh tranh 1.1.1.1. Khái niệm cạnh tranh Cạnh tranh là một thuật ngữ đã được xã hội loài người nhắc đến từ rất lâu, song trong những năm gần đây chúng ta thấy thuật ngữ này được nhắc đến nhiều hơn, đặc biệt là ở Việt Nam. Bởi trong nền kinh tế mở như hiện nay, khi xu hướng tự do hóa thương mại ngày càng phổ biến thì cạnh tranh là phương thức để đứng vững và phát triển của doanh nghiệp. nhưng trong thực tế “cạnh tranh là gì?” thì vẫn đang là một khái niệm chưa được thống nhất, các nhà nghiên cứu kinh tế đã đưa ra các khái niệm về cạnh tranh khác nhau dưới nhiều góc độ khác nhau. Theo Michael E. Porter (1990), cạnh tranh là giành lấy thị phần. Bản chất của cạnh tranh là tìm kiếm lợi nhuận, là khoản lợi nhuận cao hơn mức lợi nhuận trung bình mà doanh nghiệp đang có. Kết quả quá trình cạnh tranh là sự bình quân hóa lợi nhuận trong ngành theo chiều hướng cải thiện sâu dẫn đến hệ quả giá cả có thể giảm đi. Theo tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế OECD, cạnh tranh là khả năng các doanh nghiệp, ngành, quốc gia và vùng tạo ra việc làm và thu nhập cao hơn trong điều kiện cạnh tranh quốc tế Trong khi đó, Ủy ban cạnh tranh Công nghiệp của Tổng thống Mỹ cho rằng cạnh tranh đối với một quốc gia thể hiện trình độ sản xuất hàng hóa dịch vụ đáp ứng được đòi hỏi của thị trường quốc tế, đồng thời duy trì và mở rộng được thu nhập thực tế của nhân dân nước đó trong những điều kiện thị trường tự do và công bang xã hội. Trong khái niệm cạnh tranh này người ta nhấn mạnh đến vai trò của các điều kiện cạnh tranh là tự do và công bằng xã hội. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
6 Các nhà kinh tế của trường phái cổ điển lại quan niệm cạnh tranh chủ yếu là cạnh tranh về giá cả, chính vì vậy lý thuyết giá cả gắn chặt với lý thuyết cạnh tranh. Họ cho rằng cạnh tranh là một quá trình bao gồm các hành vi phản ứng. Quá trình này tạo ra cho mỗi thành viên thị trường một dư địa hoạt động nhất định và mang lại cho mỗi thành viên một phần xứng đáng so với khả năng của mình. Khi K.Marx nghiên cứu về cạnh tranh Tư bản chủ nghĩa, K.Marx cho rằng cạnh tranh Tư bản là sự ganh đua, sự đấu tranh gay gắt giữa các nhà tư bản nhằm giành giật những điều kiện thuận lợi trong sản xuất và tiêu thụ hàng hóa nhằm thu lợi siêu ngạch. Với cách tiếp cận này, mục tiêu cuối cùng của cạnh tranh là lợi nhuận siêu ngạch của nhà tư bản thông qua việc đấu tranh để tận dụng và khai thác các điều kiện thuận lợi trong sản xuất và tiêu thụ hàng hóa. Trong tác phẩm “Nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp thời hội nhập”, tác giả Đặng Đức Thành (2010) cho rằng cạnh tranh là một quan hệ kinh tế, tất yếu phát sinh trong kinh tế thị trường với việc các chủ thể kinh tế ganh đua gay gắt để giành giật những điều kiện có lợi về sản xuất và tiêu thụ hàng hóa nhằm chiếm lĩnh thị trường, giành lấy khách hàng để thu được lợi nhuận cao nhất. Mục đích cuối cùng trong cuộc cạnh tranh là tối đa hóa lợi ích đối với doanh nghiệp và đối với người tiêu dùng là lợi ích tiêu dùng và sự tiện lợi. Từ những quan điểm trên có thể rút ra quan điểm chung về cạnh tranh ở phạm vi doanh nghiệp như sau: Cạnh tranh là quan hệ kinh tế mà ở đó các chủ thể kinh tế ganh đua nhau tìm mọi biện pháp, cả nghệ thuật lẫn thủ đoạn để đạt mục tiêu kinh tế của mình, thông thường là chiếm lĩnh thị trường, giành lấy khách hàng, cũng như các điều kiện sản xuất, thị trường có lợi nhất. Mục đích cuối cùng của các chủ thể kinh tế trong quá trình cạnh tranh là tối đa hóa lợi ích. Đối với người sản xuất kinh doanh là lợi nhuận, đối với người tiêu dùng là lợi ích tiêu dùng và sự thuận lợi. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
7 Cạnh tranh diễn ra dưới nhiều hình thức, nhiều góc độ khác nhau. Trên góc độ thị trường thì có các hình thức cạnh tranh chủ yếu như cạnh tranh hoàn hảo, cạnh tranh không hoàn hảo, cạnh tranh độc quyền. Còn theo chủ thể tham gia thị trường thì lại bao gồm cạnh tranh giữa người bán và người mua, cạnh tranh giữa những người bán với nhau, cạnh tranh giữa những người mua với nhau. Căn cứ theo cấp độ cạnh tranh thì có cạnh tranh giữa các sản phẩm, cạnh tranh giữa các doanh nghiệp có cùng ngành nghề, cạnh tranh giữa các ngành, cạnh tranh giữa các quốc gia. 1.1.1.2. Lợi thế cạnh tranh Doanh nghiệp luôn tồn tại trong một môi trường cạnh tranh và chỉ có những doanh nghiệp có khả năng cạnh tranh mới tồn tại được trong môi trường này. Muốn vậy, doanh nghiệp phải tạo ra cho mình những lợi thế cạnh tranh so với các doanh nghiệp khác. Lợi thế cạnh tranh là thế mạnh của doanh nghiệp so với doanh nghiệp khác mà nhờ đó làm tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Khách hàng khi lựa chọn mua một sản phẩm nào đó họ luôn so sánh giữa chi phí bỏ ra và lợi ích đạt được. Lợi thế cạnh tranh hướng tới điều này. Một doanh nghiệp gọi là có lợi thế cạnh tranh khi tỷ lệ lợi nhuận của nó cao hơn tỷ lệ bình quân trong ngành. Doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh bền vững khi nó có thể duy trì tỷ lệ lợi nhuận cao trong khoảng thời gian dài. Các nhân tố tố tạo nên lợi thế cạnh tranh là hiệu quả, chất lượng, sự cải tiến và đáp ứng khách hàng. Lợi thế cạnh tranh được coi là bên ngoài khi chúng dựa trên chiến lược phân biệt sản phẩm, hình thành nên giá trị cho người mua, hoặc bằng cách giảm chi phí sử dụng, hoặc bằng cách tăng khả năng sử dụng. Lợi thế này tạo cho doanh nghiệp "Quyền lực thị trường mạnh". Lợi thế cạnh tranh bên trong dựa trên tính ưu việt của doanh nghiệp trong việc làm chủ chi phí sản xuất. Nó tạo nên giá trị cho người sản xuất bằng cách tạo ra cho doanh nghiệp một giá thành thấp hơn so với người cạnh tranh chủ yếu. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
8 Ngày nay, quá trình cạnh tranh đang có khuynh hướng chuyển mục đích của cạnh tranh từ phía cạnh tranh người tiêu dùng sang cạnh tranh đối thủ. Cốt lõi của cạnh tranh hiện nay được quan niệm là tạo ưu thế của doanh nghiệp so với đối thủ cạnh tranh. Thích ứng với cạnh tranh đòi hỏi phải có sự sáng tạo và khai thác lợi thế cạnh tranh. Doanh nghiệp có thể sáng tạo ra lợi thế cạnh tranh theo nhiều cách khác nhau: Hoặc là chọn tuyến thị trường khác với đối thủ cạnh tranh, hoặc là đầu tư giảm giá thành để cạnh tranh tranh trong cùng một tuyến thị trường, hoặc kiểm soát hệ thống phân phối. Đằng sau các cách này là hai thái độ cạnh tranh: Đối đầu trực tiếp với đối phương hoặc phát triển con đường tránh cạnh tranh 1.1.2. Nâng cao năng lực cạnh tranh 1.1.2.1. Khái niệm năng lực cạnh tranh Năng lực cạnh tranh là một thuật ngữ được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực kinh tế thị trường ngày nay. Hiện nay, tồn tại rất nhiều định nghĩa về năng lực cạnh tranh đứng trên những góc độ tiếp cận khác nhau. Một số quan điểm như sau: Theo Michale E. Porter (1996), năng lực cạnh tranh là khả năng sáng tạo ra những sản phẩm có quy trình công nghệ độc đáo để tạo ra giá trị gia tăng cao, phù hợp với nhu cầu khách hàng, hoặc sản phẩm có chi phí thấp, năng suất cao nhằm tăng lợi nhuận. Vậy với quan điểm này, để tăng năng lực cạnh tranh doanh nghiệp phải tạo ra và mang lại cho khách hàng những giá trị gia tăng cao hơn hoặc mới lạ hơn đối thủ để họ có thể lựa chọn mình mà không đến với đối thủ cạnh tranh. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD), năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp là sức sản xuất ra thu nhập tương đối cao trên cơ sở sử dụng các yếu tố sản xuất có hiệu quả làm cho các doanh nghiệp phát triển bền vững trong điều kiện cạnh tranh quốc tế. Theo quan điểm này thì năng lực cạnh tranh đồng nghĩa với năng suất lao động. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
9 Vũ Trọng Lâm (2006) cho rằng năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp là khả năng tạo dựng, duy trì, sử dụng và sáng tạo mới các lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp. Trần Sửu (2005) cũng có ý kiến tương tự khi cho rằng năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp là khả năng tạo ra lợi thế cạnh tranh, có khả năng tạo ra năng suất và chất lượng cao hơn đối thủ cạnh tranh, chiếm lĩnh thị phần, tạo ra thu nhập cao và phát triển bền vững. Lê Đăng Doanh (1998, tr.28) nêu rõ “Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp được đo bằng khả năng duy trì và mở rộng thị phần, thu lợi nhuận cho doanh nghiệp trong môi trường cạnh tranh trong nước và ngoài nước” Một số quan điểm khác cho rằng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp là khả năng giành được và duy trì thị phần trên thị trường với việc thu lợi nhuận nhất định. Tất cả các nghiên cứu mặc dù xuất phát từ nhiều góc độ khác nhau, nhưng đều cho thấy năng lực cạnh tranh đều liên quan đến hai khía cạnh đó là chiếm lĩnh thị trường và lợi nhuận mang lại. Như vậy, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp có thể được hiểu là khả năng tồn tại, duy trì hoặc gia tăng lợi nhuận, chiếm lĩnh thị phần trên thị trường của các sản phẩm và dịch vụ của doanh nghiệp nhằm đạt lợi ích kinh tế cao và phát triển bền vững. Hiện nay, còn nhiều quan điểm khác nhau về năng lực cạnh tranh trên các cấp độ: quốc gia, doanh nghiệp và sản phẩm. 1.1.2.2. Tầm quan trọng của nâng cao năng lực cạnh tranh Nâng cao năng lực cạnh tranh có tầm quan trọng rất lớn đối với doanh nghiệp. Việc nâng cao năng lực cạnh tranh có vai trò quyết định sự sống còn của doanh nghiệp vì trong nền kinh tế thị trường, cạnh tranh tồn tại như một quy luật kinh tế khách quan và do vậy việc nâng cao năng lực cạnh tranh để cạnh tranh trên thị trường luôn được đặt ra đối với doanh nghiệp, nhất là trong bối cảnh hội nhập kinh tế sâu rộng như hiện nay. Cạnh tranh ngày càng gay gắt khi trên thị trường ngày càng xuất hiện các đối thủ cạnh tranh nước ngoài với tiềm lực mạnh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
10 về tài chính, công nghệ, quản lý và có sức mạnh thị trường. Nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp là một đòi hỏi cấp bách để doanh nghiệp đủ sức cạnh tranh một cách lành mạnh và hợp pháp trên thị trường. Không những thế, với xu thế toàn cầu hóa nền kinh tế thế giới hiện nay, việc nâng cao năng lực cạnh tranh giữa các doanh nghiệp có ý nghĩa hết sức quan trọng và quyết định đến sự sống còn của doanh nghiệp. Bởi lẽ suy cho cùng, hoạt động cuối cùng trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp là mang lại càng nhiều lợi nhuận, khi đó việc nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp được xem là một chiến lược không thể thiếu trong định hướng phát triển và nó góp phần vào việc hoàn thành mục tiêu của doanh nghiệp. 1.1.2.3. Yêu cầu về nâng cao năng lực cạnh tranh Doanh nghiệp muốn nâng cao được năng lực cạnh tranh thì biết tạo ra được lợi thế cạnh tranh cho mình trên thị trường. Sử dụng lợi thế cạnh tranh để chiến thắng đối thủ cạnh tranh đòi hỏi phải đáp ứng được những yêu cầu nhất định: Một là, phải xác định được chính xác đối thủ cạnh tranh. Yêu cầu này được hiểu là phải nắm vững đối thủ về tiềm lực khả năng. Chiến lược cạnh tranh thành công hay thất bại tuỳ thuộc vào doanh nghiệp có xác định chính xác đối thủ cạnh tranh hay không. Đối thủ cạnh tranh của doanh nghiệp bao gồm cả những doanh nghiệp nước ngoài và các doanh nghiệp trong nước, trước hết doanh nghiệp cần phải tập trung vào các doanh nghiệp trong nước bởi các đối thủ trong nước không chỉ giành giật thị trường mà còn giành giật cả con người, giành sự so sánh về uy tín, về sức mạnh của mình với cá đối thủ khác. Hai là, khi muốn tạo ra lợi thế cạnh tranh doanh nghiệp cần phải lựa chọn vũ khí cạnh tranh cho phù hợp. Tìm ra phương pháp để sử dụng tối đa hiệu quả các khí giới đó. Điều trước tiên, doanh nghiệp phải lựa chọn khu vực kinh doanh, sau đó lựa chọn vũ khí. Khu vực địa lý với những đặc điểm riêng có của thị trường đó giúp doanh nghiệp biết phải lựa chọn vũ khí nào cho hiệu quả. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
11 Có thể phân ra ba loại vũ khí chủ yếu: Sản phẩm, giá cả và dịch vụ. Để lựa chọn vũ khí cạnh tranh doanh nghiệp cần suy tính cân nhắc đến tài nguyên của doanh nghiệp mình cũng như sức mạnh của đối phương, điều kiện của thị trường và những nhu cầu của khách hàng. Chẳng hạn nếu lựa chọn vũ khí là sản phẩm thì việc nghiên cứu sản phẩm phải mạnh, thiết kế dịch vụ phải phù hợp với người sử dụng. Chiến lược sản phẩm và việc kiểm soát chất lượng trở nên vô cùng quan trọng. Mặc dù chọn được vũ khí cạnh tranh tối ưu trong từng thời điểm nhất định doanh nghiệp vẫn phải sử dụng đồng thời hai vũ khí còn lại. Có như vậy hiệu quả của vũ khí mới phát huy được tối đa sức mạnh của nó. Các yếu tố tạo nên lợi thế cạnh tranh là: Hiệu quả, chất lượng, sự cải tiến, sự đáp ứng khách hàng, năng lực quản trị, thương hiệu,... Mỗi yếu tố đều có sự ảnh hưởng đến việc tạo ra sự khác biệt. Các yếu tố này sẽ giúp cho doanh nghiệp tạo ra giá trị cao hơn thông qua việc hạ thấp chi phí hay tạo sự khác biệt về sản phẩm so với các đối thủ. Từ đó doanh nghiệp có thể làm tốt hơn đối thủ và có lợi thế cạnh tranh. 1.1.2.4. Nội dung nâng cao năng lực cạnh tranh Nếu hiểu năng lực cạnh tranh giữa các doanh nghiệp là khả năng dành chiến thắng trong cuộc “ganh đua” kinh tế, thì cái gốc của khả năng đó nằm ở quy mô, trình độ và chất lượng nguồn lực về kinh tế, kỹ thuật, quản lý và thương mại của doanh nghiệp. Do vậy, nâng cao năng lực cạnh tranh, thực chất là nâng cao “quy mô, trình độ và chất lượng nguồn lực về kinh tế, kỹ thuật, quản lý và thương mại của doanh nghiệp”. Với cách tiếp cận hệ thống, nâng cao năng lực canh tranh của doanh nghiệp bao gồm các nội dung: Thứ nhất, tăng năng lực của doanh nghiệp trên các phương diện tài chính, công nghệ, nhân lực, quản lý: - Doanh nghiệp không thể chiến thắng nếu nguồn lực tài chính yếu và bị động. Chiến lược tài chính là một trong những chiến lược chức năng quan Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn