Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Phát triển hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Quảng Nam

Chia sẻ: Minh Minh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:118

Thêm vào BST

Báo xấu

401
lượt xem 154
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Phát triển hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Quảng Nam nhằm hệ thống hóa nền tảng lý thuyết về nghiệp vụ bảo lãnh ngân hàng tại các ngân hành thương mại, đánh giá thực trạng hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Quảng Nam và đề ra những giải pháp nhằm hoàn thiện và phát triển hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Quảng Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Phát triển hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Quảng Nam

1 B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O Đ I H C ĐÀ N NG ===o0o=== LÊ TH PHƯƠNG TH O PHÁT TRI N HO T Đ NG B O LÃNH T I NGÂN HÀNG NÔNG NGHI P VÀ PHÁT TRI N NÔNG THÔN T NH QU NG NAM Chuyên ngành: Tài chính và ngân hàng Mã s ngành : 60.34.20 LU N VĂN TH C SĨ QU N TR KINH DOANH Ngư i hư ng d n khoa h c:TS. VÕ TH THÚY ANH Đà N ng - Năm 2010
2 L I CAM ĐOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u c a riêng tôi. Các s li u, k t qu nêu trong lu n văn là trung th c và chưa t ng ñư c ai công b trong b t kỳ công trình nào khác. Ngư i cam ñoan Lê Th Phương Th o
3 M CL C Trang ph bìa L I CAM ĐOAN M CL C Trang DANH M C CH VI T T T DANH M C CÁC B NG BI U M Đ U......................................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: NGHI P V B O LÃNH C A NGÂN HÀNG THƯƠNG M I................................................................................................................................. 3 1.1 Nh ng v n ñ cơ b n v nghi p v b o lãnh NHTM .......................................... 3 1.1.1 Khái ni m b o lãnh .......................................................................................... 3 1.1.2 Khái ni m b o lãnh ngân hàng ....................................................................... .4 1.1.3 M t s ñ c ñi m cơ b n c a b o lãnh ngân hàng .......................................... .5 1.2 Quy n và nghĩa v c a các bên.............................................................................. 6 1.3 Ch c năng, vai trò c a b o lãnh ngân hàng ......................................................... 8 1.3.1 Ch c năng c a b o lãnh ngân hàng............................................................... 8 1.3.2 Vai trò c a b o lãnh ngân hàng...................................................................... 9 1.4 Phân lo i b o lãnh ngân hàng ................................................................................ 10 1.4.1 Phân lo i theo b n ch t c a b o lãnh .............................................................. 10 1.4.2 Phân lo i theo m c ñích b o lãnh .................................................................... 11 1.4.3 Phân lo i theo phương th c phát hành b o lãnh ............................................ 13 1.5 R i ro trong b o lãnh ngân hàng........................................................................... 17 1.5.1 Đ i v i bên b o lãnh.......................................................................................... 17 1.5.2 Đ i v i bên ñư c b o lãnh ................................................................................ 19 1.5.3 Đ i v i bên th hư ng....................................................................................... 19 1.6 Các ch tiêu ñánh giá s phát tri n ho t ñ ng b o lãnh...................................... 20 1.6.1 Quan ni m phát tri n ho t ñ ng b o lãnh ....................................................... 20 1.6.2 M t s ch tiêu ñ nh lư ng ñánh giá s phát tri n ho t ñ ng b o lãnh ......... 21 1.6.3 M t s ch tiêu ñ nh tính ñánh giá s phát tri n ho t ñ ng b o lãnh............. 23 1.7 Các nhân t nh hư ng ñ n ho t ñ ng b o lãnh ................................................. 23 1.7.1 Nh ng nhân t môi trư ng vĩ mô........................................................................ 23
4 1.7.2 Khách hàng ......................................................................................................... 25 1.7.3 Đ i th c nh tranh.............................................................................................. 25 1.7.4 Các nhân t thu c v n i b ngân hàng ............................................................. 25 1.8 Kinh nghi m phát tri n ho t ñ ng b o lãnh c a m t s ngân hàng nư c ngoài t i Vi t Nam......................................................................................................... 27 K t lu n chương 1 .......................................................................................................... 30 CHƯƠNG 2: TH C TR NG HO T Đ NG B O LÃNH T I NHNo&PTNT T NH QU NG NAM .......................................................................... 31 2.1 Khái quát quá trình hình thành và ho t ñ ng c a NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam .................................................................................................................... 31 2.1.1 Khái quát quá trình hình thành và phát tri n .................................................. 31 2.1.2 Cơ c u t ch c, ch c năng nhi m v c a NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam................................................................................................................................. 32 2.2 Tình hình ho t ñ ng kinh doanh NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam th i gian qua (2007-2009) ..................................................................................................... 34 2.2.1 Tình hình huy ñ ng v n .................................................................................... 34 2.2.2 Tình hình cho vay .............................................................................................. 36 2.2.3 K t qu ho t ñ ng kinh doanh .......................................................................... 38 2.3 Th c tr ng ho t ñ ng b o lãnh t i NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam ................ 39 2.3.1 Đ i tư ng ñư c ngân hàng b o lãnh................................................................ 39 2.3.2 Đi u ki n xét phát hành thư b o lãnh cho khách hàng .................................. 39 2.3.3 Cơ s pháp lý cho ho t ñ ng b o lãnh c a ngân hàng.................................... 40 2.3.4 Tóm t t quy trình nghi p v b o lãnh t i NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam................................................................................................................................. 41 2.3.5 Các lo i b o lãnh t i NHNo&PTNT................................................................. 43 2.3.6 Tình hình ho t ñ ng b o lãnh t i NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam (Phân tích k t qu ho t ñ ng b o lãnh) qua 3 năm 2007-2008-2009 ......................... 44 2.3.6.1 Tình hình b o lãnh chung ................................................................................ 44 2.3.6.2 Phân tích k t qu ho t ñ ng b o lãnh theo lo i b o lãnh............................... 48 2.3.6.3 Phân tích k t qu ho t ñ ng b o lãnh theo ñ i tư ng khách hàng................. 50 2.3.6.4 Phân tích k t qu ho t ñ ng b o lãnh theo th i gian...................................... 53
5 2.3.6.5 Phân tích k t qu ho t ñ ng b o lãnh theo hình th c b o ñ m...................... 55 2.4 R i ro b o lãnh ........................................................................................................ 58 2.5 M c phí và thu nh p t ho t ñ ng b o lãnh ........................................................ 58 2.5.1 M c phí .............................................................................................................. 58 2.5.2 Thu nh p t ho t ñ ng b o lãnh ...................................................................... 61 2.6 Đi u tra kh o sát v th c tr ng ho t ñ ng b o lãnh t i NHNo&PTNT Qu ng Nam………………………………………………………………………62 2.6.1 Mô t m u ñi u tra............................................................................................. 62 2.6.2 Đánh giá c a khách hàng v d ch v b o lãnh và ti m năng phát tri n ñ i v i ho t ñ ng b o lãnh t i NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam................................ 63 2.7 Đánh giá chung ho t ñ ng b o lãnh ...................................................................... 68 2.8 Nh ng v n ñ còn t n t i trong ho t ñ ng b o lãnh t i NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam ............................................................................................................ 69 2.9 Nguyên nhân các t n t i trong ho t ñ ng b o lãnh ............................................. 71 K t lu n chương 2 .......................................................................................................... 74 CHƯƠNG 3: GI I PHÁP PHÁT TRI N HO T Đ NG B O LÃNH T I NHNo&PTNT T NH QU NG NAM .......................................................................... 75 3.1 Phương hư ng kinh doanh và m c tiêu phát tri n ho t ñ ng b o lãnh c a NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam .................................................................................. 75 3.1.1 Đ nh hư ng và m c tiêu phát tri n c a NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam ..... 75 3.1.2 Đ nh hư ng phát tri n ho t ñ ng b o lãnh t i NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam .................................................................................................................... 76 3.2 Gi i pháp phát tri n ho t ñ ng b o lãnh t i NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam................................................................................................................................. 77 3.2.1 Nhóm gi i pháp m r ng th trư ng................................................................. 77 3.2.3.1 Nâng cao tính c nh tranh trong ho t ñ ng b o lãnh ...................................... 77 a) Chính sách giá ......................................................................................................... 77 b) Đ m b o cho b o lãnh ............................................................................................ 78 c) Đa d ng hóa s n ph m d ch v b o lãnh ................................................................ 78 d) Nh ng ti n ích khác................................................................................................. 80
6 3.2.1.2 ng d ng Marketing trong ngân hàng – Đ y m nh chính sách giao ti p, khuy ch trương................................................................................................................ 81 a) Hoàn thi n phong cách giao ti p v i khách hàng .................................................. 81 b) Đ y m nh chính sách khuy ch trương .................................................................... 82 3.2.1.3 Chính sách khách hàng – Đa d ng hóa ñ i tư ng ñ u tư, chăm sóc khách hàng hi n t i ñ ng th i thu hút khách hàng ti m năng ........................................ 83 a) Đa d ng hóa ñ i tư ng ñ u tư ................................................................................ 83 b) Tăng cư ng công tác chăm sóc khách hàng ........................................................... 84 c) Cung c p các d ch v tư v n kinh doanh cho khách hàng ...................................... 86 3.2.2 Nhóm gi i pháp h n ch r i ro ............................................................................ 87 3.2.2.1 C i thi n quy trình, th t c b o lãnh............................................................... 87 3.2.3.2 Nâng cao ch t lư ng th m ñ nh t i ngân hàng ............................................... 89 3.2.3.3 Thư ng xuyên th c hi n công tác ki m tra n i b , ki m soát khách hàng...... 91 3.2.3 Nhóm gi i pháp b tr .......................................................................................... 92 3.2.3.1 Gi i pháp ngu n nhân l c ............................................................................... 92 a) Tuy n d ng, tiêu chu n hóa cán b ......................................................................... 92 b) Tăng cư ng công tác ñào t o và qu n lý cán b .................................................... 93 c) Chính sách ñãi ng h p lý ....................................................................................... 94 d) Xây d ng văn hóa kinh doanh và phong cách ph c v văn minh l ch s ............... 95 3.2.3.2 Hi n ñ i hóa trang thi t b và công ngh ngân hàng ......................................... 96 a) Ti p t c hoàn thi n Modul Trade Finace (Tài tr thương m i)............................ 96 b) Đ u tư thêm công ngh hi n ñ i............................................................................ 97 3.3 M t s ki n ngh 3.3.1 Đ i v i NHNo&PTNT Vi t Nam ...................................................................... 98 3.3.2 Đ i v i Chính ph và Ngân hàng Nhà nư c ................................................... 99 K t lu n chương 3....................................................................................................... 101 K T LU N................................................................................................................. 102 DANH M C TÀI LI U THAM KH O QUY T Đ NH GIAO Đ TÀI LU N VĂN (B N SAO) PH L C
7 DANH M C CÁC B NG BI U Trang B ng 2.1: Tình hình huy ñ ng v n c a NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam qua 3 35 năm 2007-2009 B ng 2.2: Tình hình dư n c a NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam qua 3 năm 37 2007-2009 B ng 2.3: K t qu ho t ñ ng kinh doanh qua 3 năm 2007-2009 38 B ng 2.4: Tình hình ho t ñ ng b o lãnh qua 3 năm 2007-2008-2009 44 B ng 2.5: Th ph n s dư b o lãnh c a các NHTM trên ñ a bàn Qu ng Nam 46 B ng 2.6: S dư b o lãnh c a NHNo&PTNT Qu ng Nam và các NH trong h th ng thu c Khu v c Mi n Trung Tây Nguyên 47 B ng 2.7: B ng phân tích k t qu ho t ñ ng b o lãnh theo lo i b o lãnh 49 B ng 2.8: B ng phân tích k t qu ho t ñ ng b o lãnh theo ñ i tư ng khách 51 hàng B ng 2.9: B ng phân tích k t qu ho t ñ ng b o lãnh theo th i gian 53 B ng 2.10: B ng phân tích k t qu ho t ñ ng b o lãnh theo hình th c b o ñ m 56 B ng 2.11: R i ro trong ho t ñ ng b o lãnh 58 B ng 2.12: Bi u phí phát hành b o lãnh 59 B ng 2.13: B ng so sánh m c phí phát hành b o lãnh c a các NHTM trên ñ a 60 bàn Qu ng Nam B ng 2.14: Thu nh p t ho t ñ ng b o lãnh 61 B ng 2.15: Thu nh p ho t ñ ng b o lãnh theo các lo i b o lãnh 62 B ng 2.16: Phân b phi u ñi u tra trên ñ a bàn t nh Qu ng Nam 63 B ng 2.17: Ý ki n c a khách hàng v s c n thi t m r ng các lo i hình b o 66 lãnh t i NHNo&PTNT Qu ng Nam B ng 2.18: Nh n xét c a khách hàng v m c phí b o lãnh 67 B ng 2.19: S lư ng các NHTM ñang ho t ñ ng trên ñ a bàn t nh Qu ng Nam 69 t i th i ñi m 31/12/2009 B ng 3.1: M c tiêu ho t ñ ng năm 2010 c a NHNo&PTNT Qu ng Nam 76
8 DANH M C CÁC SƠ Đ , BI U Đ Tran g Sơ ñ 1.1 Sơ ñ b o lãnh tr c ti p 13 Sơ ñ 1.2 Sơ ñ b o lãnh gián ti p 14 Sơ ñ 1.3 Sơ ñ b o lãnh ñư c xác nh n 15 Sơ ñ 1.4 Sơ ñ ñ ng b o lãnh 16 Sơ ñ 2.1 Cơ c u t ch c qu n lý c a NHNo&PNNT t nh Qu ng Nam 33 Sơ ñ 2.2 Quy trình b o lãnh t i NHNo&PNNT t nh Qu ng Nam 42 Bi u ñ 2.1 Cơ c u ngu n v n phân theo lo i ngu n v n 36 Bi u ñ 2.2 Cơ c u dư n theo th i h n 37 Bi u ñ 2.3 Tình hình b o lãnh chung 45 Bi u ñ 2.4 S dư b o lãnh phân theo lo i b o lãnh 50 Bi u ñ 2.5 Dư n b o lãnh phân theo ñ i tư ng khách hàng 52 Bi u ñ 2.6 55 Doanh s b o lãnh theo th i gian Bi u ñ 2.7 57 Dư n b o lãnh phân theo hình th c b o ñ m Bi u ñ 2.8 63 Đánh giá c a khách hàng v s quan tr ng c a các y u t nh hư ng ñ n s phát tri n ho t ñ ng b o lãnh ngân hàng Bi u ñ 2.9 63 Lý do khách hàng l a ch n d ch v b o lãnh c a NHTM khác Bi u ñ 2.10 65 Nh n xét c a khách hàng v t c ñ x lý công vi c t i NHNo&PTNT Qu ng Nam Bi u ñ 2.11 66 Đánh giá c a khách hàng v quy trình, th t c b o lãnh t i NHNo&PTNT Qu ng Nam
9 DANH M C CH VI T T T NHNN : Ngân hàng Nhà nư c NHTM : Ngân hàng thương m i NHNo&PTNT : Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn NHĐT&PT : Ngân hàng Đ u tư và Phát tri n AGRIBANK : Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn CBVC : Cán b viên ch c TCTD : T ch c tín d ng NHTMCP : Ngân hàng thương m i c ph n BL : B o lãnh BL PH : B o lãnh phát hành PH : Phát hành CNTT : Công ngh thông tin DNNN : Doanh nghi p nhà nư c Cty TNHH : Công ty Trách nhi m h u h n Cty C ph n : Công ty C ph n DNTN : Doanh nghi p tư nhân UBND : y ban nhân dân
1 M Đ U 1. S c n thi t c a ñ tài nghiên c u Trong nh ng năm g n ñ y, s chuy n bi n tích c c c a môi trư ng kinh t xã h i nư c ta ñã t o ñi u ki n thu n l i cho các ho t ñ ng ngân hàng ngày càng phát tri n. Cùng v i ñó, t khi Vi t Nam tr thành thành viên c a T ch c thương m i th gi i (WTO), bên c nh các cơ h i m r ng ho t ñ ng và ñ y m nh h p tác qu c t , các ngân hàng trong nư c cũng ñ ng trư c nh ng thách th c r t l n, ñòi h i ph i vư t qua ñ có th ñ ng v ng và phát tri n. Trong các ho t ñ ng ngân hàng, b o lãnh là m t trong nh ng nghi p v ngân hàng hi n ñ i. T i Vi t Nam, nh ng năm g n ñây, d ch v này ñư c các ngân hàng thương m i (NHTM) r t quan tâm và ñ y m nh, nh m ñáp ng nhu c u b o lãnh ngày càng gia tăng theo s phát tri n chung c a n n kinh t và xu hư ng h i nh p kinh t toàn c u. V i vi c áp d ng nghi p v này, các doanh nghi p Vi t Nam ñã có ñư c s h tr ñ c l c ñ phát tri n s n xu t kinh doanh ñ ng th i gi m thi u r i ro t các ñ i tác, nh t là các ñ i tác nư c ngoài. Bên c nh ñó, các NHTM ña d ng hóa ñư c các s n ph m d ch v c a mình, tăng cư ng m i quan h v i các khách hàng, tăng doanh thu cho ngân hàng. Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn (NHNo&PTNT) Vi t Nam chi nhánh t nh Qu ng Nam là ngân hàng m i thành l p, ngu n thu ch y u t ho t ñ ng tín d ng. Nghi p v b o lãnh ngân hàng ñã ñư c tri n khai th c hi n song v n còn nhi u h n ch , c n ph i ñư c phát tri n, ñ y m nh hơn n a ñ tăng ngu n thu khác ngoài tín d ng cho ngân hàng. Xu t phát t lý do ñó, tác gi ñã l a ch n ñ tài: “Phát tri n ho t ñ ng b o lãnh t i Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn t nh Qu ng Nam” v i m c ñích ña d ng hóa s n ph m d ch v , tăng doanh thu cho ngân hàng. 2. M c tiêu nghiên c u + H th ng hóa n n t ng lý thuy t v nghi p v b o lãnh ngân hàng t i các NHTM + Đánh giá th c tr ng ho t ñ ng b o lãnh NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam
2 + Đ ra nh ng gi i pháp nh m hoàn thi n và phát tri n ho t ñ ng b o lãnh t i NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam. 3. Đ i tư ng và ph m vi nghiên c u Ho t ñ ng b o lãnh t i NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam t năm 2007 ñ n 2009. 4. Phương pháp nghiên c u Ngoài vi c s d ng các phương pháp truy n th ng như: th ng kê và mô t th ng kê, so sánh, t ng h p, phân tích, suy lu n logic, thu th p tài li u t sách báo, t p chí, trang web,… lu n văn còn ti p c n nghiên c u theo hư ng ñi u tra th trư ng ñ ñánh giá tình hình th c t ho t ñ ng b o lãnh c a NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam ñ ng th i k t h p các b ng bi u ñ minh h a, ch ng minh và rút ra k t lu n. M t b ng câu h i ñư c xây d ng v i nh ng s l a ch n ñ ñánh giá v th c tr ng ho t ñ ng b o lãnh c a NHNo&PTNT Qu ng Nam. Đ a bàn ti n hành thu th p d li u bao g m t i h i s t nh và t i các chi nhánh lo i 3 như H i An, Đi n Bàn, Tiên Phư c, Tam Kỳ, Núi Thành. Các k t qu thu ñư c t kh o sát th c ti n ñư c x lý theo trình ng d ng Excel. 5. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài V n d ng cơ s lý lu n, căn c vào tình hình th c t v ho t ñ ng b o lãnh t i NHNo&PTNT Qu ng Nam, lu n văn ñưa ra m t s gi i pháp và ki n ngh mà NHNo&PTNT Qu ng Nam có th tham kh o và v n d ng ñ phát tri n ho t ñ ng b o lãnh t i ñơn v . 6. K t c u lu n văn Ngoài ph n m ñ u, k t lu n và danh m c tài li u tham kh o, n i dung c a lu n văn ñư c k t c u làm 3 chương: Chương 1: Nghi p v b o lãnh c a ngân hàng thương m i Chương 2: Th c tr ng ho t ñ ng b o lãnh t i NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam Chương 3: Gi i pháp phát tri n ho t ñ ng b o lãnh t i NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam
3 CHƯƠNG 1 NGHI P V B O LÃNH C A NGÂN HÀNG THƯƠNG M I 1.1 Nh ng v n ñ cơ b n v nghi p v b o lãnh NHTM 1.1.1 Khái ni m b o lãnh Theo ñi u 361 B lu t dân s s 33/2005/QH11 ngày 14/6/2005 khái ni m b o lãnh ñư c xác ñ nh: “B o lãnh là vi c ngư i th ba (Bên b o lãnh) cam k t v i bên có quy n (Bên nh n b o lãnh) s th c hi n nghĩa v thay cho bên có nghĩa v (Bên ñư c b o lãnh), n u khi ñ n th i h n mà bên ñư c b o lãnh không th c hi n ho c th c hi n không ñúng nghĩa v . Các bên cũng có th th a thu n v vi c bên b o lãnh ch ph i th c hi n nghĩa v khi bên ñư c b o lãnh không có kh năng th c hi n nghĩa v c a mình.” Như v y, theo ñ nh nghĩa trên trong b o lãnh bao gi cũng có ít nh t ba bên liên quan: - Bên b o lãnh, bên ñư c b o lãnh và bên th hư ng b o lãnh. - Quy n h n và trách nhi m c a m i bên trong b o lãnh ñư c th hi n b ng văn b n (h p ñ ng), ñư c ký k t b i các bên tham gia. - Trong m t nghi p v b o lãnh, thư ng s bao g m ba h p ñ ng riêng bi t và ñ c l p v i nhau: + H p ñ ng gi a ngư i ñư c b o lãnh và th hư ng b o lãnh: Đây là h p ñ ng chính c a giao d ch kinh t như: H p ñ ng vay v n, H p ñ ng thương m i, H p ñ ng thi công xây d ng các công trình, H p ñ ng thi t k … T h p ñ ng chính ñư c th a thu n gi a các bên m i phát sinh nhu c u b o lãnh. + Thư b o lãnh hay h p ñ ng b o lãnh gi a ngư i b o lãnh và ngư i th hư ng b o lãnh + H p ñ ng gi a ngư i b o lãnh và ngư i ñư c b o lãnh: Là th a thu n gi a bên b o lãnh và bên ñư c b o lãnh v vi c bên b o lãnh ch p thu n vi c b o lãnh và các quy ñ nh liên quan ñ n trách nhi m hoàn tr c a bên ñư c b o lãnh ñ i v i bên b o lãnh trong trư ng h p bên b o lãnh ph i tr thay, cũng như là các hình th c b o
4 ñ m c a bên ñư c b o lãnh ñ i v i bên b o lãnh. - Bên b o lãnh ch th c hi n nghĩa v tr thay khi bên ñư c b o lãnh không th c hi n ho c th c hi n không ñúng nghĩa v cam k t v i bên th hư ng b o lãnh. - S bi n ñ ng v tài chính c a ngư i b o lãnh ch bi n ñ ng khi phát sinh nghi p v tr thay. 1.1.2 Khái ni m b o lãnh ngân hàng Hi n nay, thu t ng b o lãnh ngân hàng (Bank Guarantee) chưa ñư c ñ nh nghĩa m t cách th ng nh t trong lu t pháp qu c t cũng như các thông l ñư c s d ng ph bi n trên th gi i. Tuy nhiên, khi nghiên c u v b o lãnh ngân hàng, khái ni m b o lãnh ngân hàng có th hi u như sau: B o lãnh ngân hàng là m t bi n pháp ñ m b o mang tính d phòng, theo ñó, ñ nh ch tài chính phát hành (the Guarantee) cam k t s th c hi n nghĩa v tài chính cho bên nh n b o lãnh (the Beneficiary) thay cho khách hàng (the Principal) khi khách hàng vi ph m cam k t. Xét theo khía c nh h c thu t, b o lãnh ngân hàng là m t hình th c tín d ng ch ký, là ho t ñ ng không dùng ñ n v n c a ngân hàng. Trong thương m i qu c t , b o lãnh ngân hàng là hình th c tài tr ngo i thương, nh m ch ng ñ nh ng t n th t c a ngư i th hư ng b o lãnh cho s vi ph m nghĩa v c a bên ñ i tác liên quan. T i Vi t Nam, theo Quy t ñ nh s 26/2006/QĐ-NHNN ngày 26/6/2006 c a Ngân hàng nhà nư c Vi t Nam, khái ni m b o lãnh ñư c xác ñ nh: B o lãnh ngân hàng là cam k t b ng văn b n c a TCTD (Bên b o lãnh) v i bên có quy n (Bên nh n b o lãnh) v vi c th c hi n nghĩa v tài chính thay cho khách hàng (Bên ñư c b o lãnh) khi khách hàng không th c hi n ho c th c hi n không ñúng nghĩa v ñã cam k t v i bên nh n b o lãnh. Khách hàng ph i nh n n và hoàn tr cho TCTD s ti n ñã nh n tr thay. Trong gi i h n m c tiêu nghiên c u c a ñ tài, tác gi s ñi sâu nghiên c u các v n ñ liên quan ñ n b o lãnh ngân hàng do NHTM phát hành.
5 NHTM là lo i hình TCTD, ñư c th c hi n toàn b ho t ñ ng ngân hàng và các ho t ñ ng kinh doanh khác có liên quan vì m c tiêu l i nhu n và góp ph n th c hi n các m c tiêu kinh t khác c a nhà nư c. Các bên tham gia trong nghi p v b o lãnh ngân hàng: + Bên b o lãnh: NHTM phát hành cam k t b o lãnh. Đó thư ng là NHTM có kh năng tài chính, có ch c năng phát hành cam k t và ñư c ngư i th hư ng ch p nh n. Có th là m t NHTM ph c v bên ñư c b o lãnh ho c nhi u NHTM tham gia. + Bên xin b o lãnh hay bên ñư c b o lãnh: là khách hàng ñư c ngân hàng b o lãnh. Bên ñư c b o lãnh có th là t ch c, cá nhân trong ho c ngoài nư c có ñ ñi u ki n ñ ñư c ngân hàng b o lãnh. + Bên th hư ng hay bên nh n b o lãnh: là t ch c, cá nhân trong và ngoài nư c có quy n th hư ng b o lãnh c a NHTM. Ngoài ra, có th còn có các bên liên quan khác: bên b o lãnh ñ i ng, bên xác nh n b o lãnh, bên b o ñ m cho nghĩa v c a bên ñư c b o lãnh,… 1.1.3 M t s ñ c ñi m cơ b n c a b o lãnh ngân hàng B o lãnh ngân hàng mang nh ng ñ c ñi m chung c a b o lãnh ñã nêu trên và ñư c c th hóa trong ho t ñ ng c a ngân hàng nh ng ñ c ñi m sau: B o lãnh là m t cam k t mang tính ch t b o ñ m gián ti p. Ngân hàng b o lãnh không ph i ngay l p t c dùng v n c a mình ñ th c hi n nghĩa v , mà ngư i có trách nhi m th c hi n nghĩa v chính là ngư i ñư c b o lãnh. Ch khi khách hàng không th c hi n nghĩa v thì ngư i b o lãnh m i ph i th c hi n thay. Cam k t b o lãnh ngân hàng ph i ñư c l p b ng văn b n. Văn b n b o lãnh có th là h p ñ ng b o lãnh, thư, ñi n, Telex ho c ký h u trên các gi y t có giá như h i phi u, l nh phi u, gi y nh n n (trong trư ng h p gi y t có giá quy ñ nh ph i có s b o lãnh c a ngân hàng); n i dung văn b n b o lãnh ph i th hi n ñư c s cam k t c a ngân hàng ñ i v i bên nh n b o lãnh.
6 Khách hàng ph i nh n n và hoàn tr cho bên b o lãnh s ti n ñã tr thay. Đ c trưng này ph n ánh m t quan h ràng bu c gi a ba bên là bên b o lãnh, bên ñư c b o lãnh và bên th hư ng b o lãnh. Trư ng h p bên ñư c b o lãnh không th c hi n các nghĩa v ñ i v i bên th hư ng thì bên b o lãnh th c hi n thay và bên ñư c b o lãnh ph i có trách nhi m nh n n và hoàn tr l i cho bên b o lãnh s ti n bên b o lãnh ñã tr thay. Như v y, lúc này quan h b o lãnh ñã chuy n thành quan h tín d ng tr c ti p gi a bên b o lãnh và bên ñư c b o lãnh. Tính ñ c l p tương ñ i trong nhi m v b o lãnh. Nghi p v b o lãnh ñ c l p tương ñ i v i h p ñ ng chính. M c ñích c a b o lãnh ngân hàng là b i hoàn cho ngư i th hư ng nh ng thi t h i t vi c không th c hi n các nghĩa v trong h p ñ ng c a ngư i ñư c b o lãnh nhưng nó v n có m t s ñ c l p tương ñ i v i h p ñ ng chính. Vi c thanh toán b o lãnh ch hoàn toàn căn c vào các ñi u kho n và ñi u ki n ghi trong cam k t b o lãnh c a ngân hàng mà không căn c vào nh ng quy n kháng ngh phát sinh trong h p ñ ng chính. Tính ñ c l p c a b o lãnh ph thu c vào chính các ñi u ki n c a b o lãnh. N u b o lãnh quy ñ nh vi c thanh toán là theo văn b n yêu c u c a ngư i th hư ng thì ngư i th hư ng có quy n l p yêu c u thanh toán mà không c n thi t ph i ch ng minh vi c vi ph m c a ngư i ñư c b o lãnh. Ngư c l i, n u cam k t b o lãnh yêu c u ph i kèm ch ng t (như trong trư ng h p các lo i Thư tín d ng) thì ngư i th hư ng ph i xu t trình ñ y ñ b ch ng t theo quy ñ nh ñ n ngân hàng phát hành thì m i nh n ñư c kho n thanh toán. Trong c hai trư ng h p trên ngân hàng b o lãnh không c n căn c và xem xét l i n i dung c a h p ñ ng chính (h p ñ ng kinh t ). Tính ñ c l p c a b o lãnh còn th hi n ch ngân hàng phát hành b o lãnh không th vi n d n các lý do thu c v quan h c a h v i khách hàng ñ trì hoãn vi c thanh toán cho bên th hư ng n u các ñi u ki n c a b o lãnh ñư c ñáp ng ñ yñ . 1.2 Quy n và nghĩa v c a các bên Theo ñi u 23 c a Quy t ñ nh s 26/2006/QĐ-NHNN ngày 26/6/2006 v vi c
7 ban hành quy ch B o lãnh ngân hàng, quy ñ nh quy n và nghĩa v c a bên b o lãnh như sau: A. Quy n và nghĩa v c a bên b o lãnh: * Bên b o lãnh có quy n: a. Ch p nh n ho c t ch i ñ ngh c p b o lãnh c a khách hàng ho c c a bên b o lãnh ñ i ng; b. Đ ngh bên xác nh n b o lãnh xác nh n b o lãnh ñ i v i kho n b o lãnh c a mình cho khách hàng; c. Yêu c u khách hàng cung c p các tài li u, thông tin có liên quan ñ n vi c th m ñ nh b o lãnh và tài s n b o ñ m (n u có); d. Yêu c u khách hàng có các bi n pháp b o ñ m cho nghĩa v ñư c t ch c tín d ng b o lãnh (n u c n); ñ. Thu phí b o lãnh theo tho thu n; e. H ch toán ghi n và yêu c u khách hàng ho c bên b o lãnh ñ i ng hoàn tr s ti n mà bên b o lãnh ñã tr thay. g. X lý tài s n b o ñ m c a khách hàng theo tho thu n và quy ñ nh c a pháp lu t. h. Kh i ki n theo quy ñ nh c a pháp lu t khi khách hàng, bên b o lãnh ñ i ng vi ph m nghĩa v ñã cam k t; i. Có th chuy n như ng quy n, nghĩa v c a mình cho t ch c tín d ng khác n u ñư c các bên có liên quan ch p thu n b ng văn b n. * Bên b o lãnh có nghĩa v : a. Th c hi n nghĩa v b o lãnh theo cam k t b o lãnh; b. Hoàn tr ñ y ñ tài s n b o ñ m (n u có) và các gi y t có liên quan cho khách hàng khi ti n hành thanh lý h p ñ ng c p b o lãnh. B. Quy n và nghĩa v c a khách hàng: Theo ñi u 26 Quy t ñ nh s 26/2006/QĐ-NHNN ngày 26/6/2006 quy ñ nh * Khách hàng có quy n: a. Đ ngh t ch c tín d ng c p b o lãnh cho mình;
8 b.Yêu c u t ch c tín d ng th c hi n ñúng cam k t b o lãnh và các tho thu n trong H p ñ ng c p b o lãnh; c. Kh i ki n theo quy ñ nh c a pháp lu t khi t ch c tín d ng vi ph m nghĩa v ñã cam k t; d. Có th chuy n như ng quy n, nghĩa v c a mình n u ñư c các bên có liên quan ch p thu n b ng văn b n. * Khách hàng có nghĩa v : a. Cung c p ñ y ñ , chính xác và trung th c các tài li u và các thông tin theo yêu c u c a t ch c tín d ng b o lãnh; b. Th c hi n ñ y ñ và ñúng h n nghĩa v ñã cam k t v i bên nh n b o lãnh; c. Thanh toán ñ y ñ và ñúng h n phí b o lãnh cho t ch c tín d ng theo tho thu n; d. Nh n n và hoàn tr cho t ch c tín d ng s ti n t ch c tín d ng ñã tr thay, bao g m c g c, lãi và các chi phí tr c ti p phát sinh t vi c th c hi n nghĩa v b o lãnh; e. Ch u s ki m tra, ki m soát và báo cáo tình hình ho t ñ ng có liên quan ñ n giao d ch b o lãnh cho t ch c tín d ng b o lãnh. 1.3 Ch c năng, vai trò c a b o lãnh ngân hàng 1.3.1 Ch c năng c a b o lãnh ngân hàng • B o lãnh ñư c s d ng như m t công c ñ b o ñ m Ch c năng quan tr ng nh t c a b o lãnh là cung c p m t s b o ñ m cho ngư i th hư ng. Trong các giao d ch kinh t , thương m i gi a các ñ i tác, ñ c bi t là các ñ i tác các qu c gia khác nhau, các bên tham gia ký k t h p ñ ng không có s hi u bi t l n nhau thì m t trong nh ng yêu c u ñ u tiên ñ h p ñ ng có th ñư c ký k t là có s ñ m b o c a các ngân hàng các qu c gia khác nhau ñã thi t l p m i quan h ñ i lý v i nhau. B ng vi c cam k t ch tr b i thư ng khi x y ra các bi n c vi ph m h p ñ ng c a ngư i ñư c b o lãnh, các ngân hàng phát hành b o lãnh ñã t o ra m t s ñ m b o ch c ch n cho ngư i th hư ng. V i vai trò này, b o lãnh ngân hàng th c s là ch t xúc tác h t s c quan tr ng giúp cho các h p ñ ng
9 thương m i, xây d ng, các giao d ch hàng hóa trong nư c và qu c t ñư c ký k t m t cách suôn s , thu n l i. • B o lãnh ñư c s d ng như m t công c tài tr Trong r t nhi u trư ng h p, nh có b o lãnh ngân hàng mà ngư i ñư c b o lãnh không ph i xu t qu , ñư c thu h i v n nhanh chóng, ñư c vay n , ho c ñư c kéo dài th i gian thanh toán ti n hàng hoá d ch v …Như v y, m c dù không tr c ti p c p v n nhưng v i vi c phát hành b o lãnh, ngân hàng ñã giúp cho khách hàng c a h ñư c hư ng nh ng thu n l i v ngân qu như khi ñư c cho vay th c s . V i ý nghĩa này, b o lãnh ngân hàng ñư c coi là m t trong nh ng d ch v ngân hàng có ý nghĩa quan tr ng, ñáp ng k p th i các yêu c u phát tri n và m r ng s n xu t kinh doanh, làm gi m b t căng th ng v ngu n v n ho t ñ ng c a các doanh nghi p. • B o lãnh ñư c s d ng như là m t công c ñ ñôn ñ c hoàn thành h p ñ ng Do ch u trách nhi m th c hi n cam k t v i ngư i th hư ng b o lãnh trong trư ng h p ngư i ñư c b o lãnh vi ph m h p ñ ng nên ngân hàng phát hành b o lãnh cũng thư ng xuyên ki m tra, giám sát vi c th c hi n h p ñ ng c a ngư i ñư c b o lãnh. M t khác, ngư i ñư c b o lãnh luôn b áp l c c a vi c ph i b i hoàn b o lãnh n u h vi ph m h p ñ ng d n ñ n ngư i b o lãnh ph i tr thay, khi ñó lãi su t áp d ng ñ i v i kho n nh n n bên b o lãnh luôn cao hơn lãi su t cho vay thông thư ng. Do v y, b o lãnh ngân hàng có vai trò thúc ñ y, ñôn ñ c ngư i ñư c b o lãnh th c hi n hoàn t t h p ñ ng ñã ký k t. 1.3.2 Vai trò c a b o lãnh ngân hàng • Đ i v i khách hàng s d ng d ch v b o lãnh V i bên th hư ng b o lãnh, khi có s b o lãnh c a ngân hàng, r i ro ñ i v i khách hàng s ñư c gi m thi u t i m c th p nh t. Đây là ñi u khách hàng c n ñ n nh t khi quan h gi a hai bên chưa ñư c xác l p m t cách v ng ch c. V i bên ñư c b o lãnh, h nh n ñư c r t nhi u l i ích t vi c s d ng b o
10 lãnh ngân hàng. V ngân qu , khách hàng ti t ki m ñư c m t kho n v n ñáng k và có thêm ngu n tài tr cho nhu c u v n lưu ñ ng v i chi phí nh hơn so v i vi c ph i vay ngân hàng. Hơn n a, h còn ñư c các chuyên gia c a ngân hàng giúp ñ trong phân tích, ñánh giá vi c s d ng v n vay ñ có hi u qu cao nh t. • Đ i v i ngân hàng b o lãnh Trư c h t, thông qua vi c cung c p d ch v b o lãnh cho khách hàng, ngân hàng nh n ñư c m t kho n phí b o lãnh. Bên c nh ñó, b o lãnh còn góp ph n ña d ng hóa s n ph m c a NHTM, giúp NHTM gi m thi u r i ro trong ho t ñ ng kinh doanh. Đ ng th i, b o lãnh cũng là bi n pháp h u hi u trong vi c thu hút và gi chân khách hàng - m t v n ñ quan tr ng trong tình hình c nh tranh gay g t như hi n nay. Ngoài ra, ho t ñ ng b o lãnh ngân hàng cũng là m t trong nh ng ho t ñ ng góp ph n kh ng ñ nh uy tín, v th và kh năng tài chính c a m t NHTM nên r t ñư c các ngân hàng chú tr ng. • Đ i v i n n kinh t B o lãnh ngân hàng ngày càng ñóng vai trò quan tr ng trong n n kinh t . Ho t ñ ng này ñã th c s tr thành công c thông d ng nh m ñ m b o th c thi nghĩa v , ñ c bi t là nghĩa v tài chính trong các giao d ch h u h t các qu c gia và trên toàn th gi i. 1.4 Phân lo i b o lãnh ngân hàng Hi n nay trên th gi i áp d ng r t nhi u các lo i hình b o lãnh. Căn c vào nh ng tiêu th c khác nhau có th phân chia b o lãnh làm nhi u lo i: 1.4.1 Phân lo i theo b n ch t c a b o lãnh B o lãnh ñ ng nghĩa v Đây ñư c coi là m t lo i hình b o lãnh mang tính truy n th ng n u d a trên ngu n g c ra ñ i c a nó. B o lãnh ñ ng nghĩa v có ñ c ñi m là ngân hàng và ngư i ñư c b o lãnh có cùng nghĩa v . Tuy nhiên, nghĩa v c a khách hàng là nghĩa v ñ u tiên và ch khi có s xác nh n nghĩa v này b vi ph m thì ngân hàng m i th c hi n nghĩa v b sung c a mình. Đ c ñi m này gây b t l i cho ngân hàng,
11 ngân hàng ph i th c hi n nghĩa v c a mình trong trư ng h p b t k lý do gì ngư i ñư c b o lãnh không hoàn thành nghĩa v trong h p ñ ng cơ s . Chính vì th mà ngân hàng thư ng xuyên ph i can thi p quá sâu vào giao d ch h p ñ ng gi a ngư i ñư c b o lãnh và ngư i th hư ng b o lãnh ñ tìm hi u v kh năng hoàn thành nghĩa v và ñ c thúc vi c hoàn thành nghĩa v c a ngư i ñư c b o lãnh, tránh trư ng h p ngư i này không có s n l c c g ng h t s c trong vi c hoàn thành nghĩa v c a mình. Chính vì ñ c trưng ñó nên lo i b o lãnh này thư ng ñư c dùng ch y u trong giao d ch ph m vi n i ñ a mà ít ñư c s d ng trong quan h qu c t . B o lãnh ñ c l p Trái v i b o lãnh ñ ng nghĩa v , trong b o lãnh ñ c l p, nghĩa v c a ngân hàng và c a ngư i ñư c b o lãnh hoàn toàn ñ c l p, tách r i nhau. Ngân hàng ch ti n hành thanh toán cho ngư i th hư ng khi nh ng ñi u ki n thanh toán ñã ñư c th a mãn. Trong th c ti n, b o lãnh ñ c l p ñư c coi là m t lo i hình b o lãnh hi n ñ i. B o lãnh ñ c l p ñem l i nhi u l i nhu n cho ngân hàng và ngư i th hư ng, vì v y nó ñang ñư c s d ng ph bi n trong quan h thương m i qu c t hi n nay. 1.4.2 Phân lo i theo m c ñích b o lãnh. T i ñi u 5 Quy t ñ nh s 26/2006/QĐ- NHNN ngày 26/6/2006, có các lo i b o lãnh sau: - B o lãnh vay v n: là cam k t c a t ch c tín d ng v i bên nh n b o lãnh, v vi c s tr n thay cho khách hàng trong trư ng h p khách hàng không tr ho c không tr ñ y ñ , ñúng h n n vay ñ i v i bên nh n b o lãnh. - B o lãnh thanh toán: là cam k t c a t ch c tín d ng v i bên nh n b o lãnh, v vi c s th c hi n nghĩa v thanh toán thay cho khách hàng trong trư ng h p khách hàng không th c hi n ho c th c hi n không ñ y ñ nghĩa v thanh toán c a mình khi ñ n h n. - B o lãnh d th u: là cam k t c a c a t ch c tín d ng v i bên m i th u, ñ b o ñ m nghĩa v tham gia d th u c a khách hàng. Trư ng h p, khách hàng ph i n p