Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Thủ tục hải quan điện tử đối với hàng hóa xuất nhập khẩu tại Chi cục hải quan cảng Cái Lân - thực trạng và giải pháp

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:87

Thêm vào BST

Báo xấu

96
lượt xem 21
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là hệ thống hóa những vấn đề cơ bản về thủ tục hải quan điện tử, khẳng định sự cần thiết phải áp dụng thủ tục hải quan điện tử, nghiên cứu cơ sở pháp lý của thủ tục hải quan điện tử, kinh nghiệm thực hiện thủ tục hải quan điện tử của một số nước. Phân tích, đánh giá một cách khách quan tình hình thực hiện thủ tục hải quan điện tử tại Chi cục hải quan cảng Cái Lân. Chỉ rõ những ưu điểm, nhược điểm của quy trình thủ tục và những nhân tố tác động.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Thủ tục hải quan điện tử đối với hàng hóa xuất nhập khẩu tại Chi cục hải quan cảng Cái Lân - thực trạng và giải pháp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ THỦ TỤC HẢI QUAN ĐIỆN TỬ ĐỐI VỚI HÀNG HÓA XUẤT NHẬP KHẨU TẠI CHI CỤC HẢI QUAN CẢNG CÁI LÂN THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP Chương trình: Điều hành cao cấp EMBA PHẠM VĂN HẢI
Hà Nội 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ THỦ TỤC HẢI QUAN ĐIỆN TỬ ĐỐI VỚI HÀNG HÓA XUẤT NHẬP KHẨU TẠI CHI CỤC HẢI QUAN CẢNG CÁI LÂN THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP Ngành: Quản trị kinh doanh Chương trình: Điều hành cao cấp EMBA Mã số: 60340102
Họ và tên học viên: Phạm Văn Hải Người hướng dẫn: PGS. TS. Đào Thị Thu Giang Hà Nội 2018
4 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này hoàn toàn do tôi thực hiện. Các đoạn trích dẫn và số liệu sử dụng trong luận văn đều được dẫn nguồn và có độ chính xác cao nhất trong phạm vi hiểu biết của tôi. Kết quả trình bày trong luận văn được thu thập trong quá trình nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào. Hà Nội, tháng 9 năm 2018 Tác giả luận văn
5 LỜI CẢM ƠN Sau thời gian khảo sát, nghiên cứu thực tế tại Chi cục hải quan cảng Cái Lân, Luận văn được hoàn thành dưới sự hướng dẫn tận tình của PGS. TS. Đào Thị Thu Giang và các thầy cô giáo Khoa Quản trị kinh doanh, trường Đại học Ngoại thương, tập thể ban lãnh đạo và cán bộ công chức Chi cục hải quan cảng Cái Lân cùng nhiều ý kiến đóng góp của các PGS, TS và nhiều nhà khoa học kinh tế khác. Tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành tới PGS. TS. Đào Thị Thu Giang đã nhiệt tình hướng dẫn tác giả trong suốt quá trình làm luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn các giảng viên tại trường Đại học Ngoại thương, các bạn bè đã giúp đỡ trong suốt quá trình học tập nghiên cứu tại trường cũng như quá trình hoàn thành luận văn. Xin cảm ơn tập thể ban lãnh đạo và cán bộ công chức, các đồng nghiệp tại Chi cục hải quan cảng Cái Lân đã giúp tác giả hoàn thành luận văn này. Hà Nội, tháng 9 năm 2018 Tác giả
6 MỤC LỤC
7 DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ASYCUDA Hệ thống tự động hóa số liệu hải quan BTC Bộ Tài Chính CBCC Cán Bộ Công Chức CBL Chống Buôn Lậu CNTT Công Nghệ Thông Tin CO Chứng nhận xuất xứ hàng hóa (Certificate of Origin) CSDL Cơ sở dữ liệu DN Doanh nghiệp GLTM Gian Lận Thương Mại GS Giám Sát HQ Hải quan HQĐT Hải quan điện tử HTTT Hệ thống thông tin HTKB Hệ thống khai báo HTXLDL Hệ thống xử lý dữ liệu KS Kiểm soát TK Tờ khai LAN Mạng nội bộ NK Nhập khẩu NKD Nhập kinh doanh QLRR Quản lý rủi ro SXXK Sản xuất xuất khẩu TCHQ Tổng cục hải quan TK Tờ khai TM Thương mại TP Thành phố TQĐT Thông quan điện tử TTDL Trung tâm dữ liệu WB Ngân hàng thế giới (World Bank) WCO Tổ chức hải quan thế giới ( World Customs Organization) WTO Tổ chức thương mại thế giới (World Trade Organization) XKD Xuất kinh doanh XK Xuất khẩu NK Nhập khẩu XLDL TQĐT Xử lý dữ liệu thông quan điện tử XNK Xuất nhập khẩu XNC Xuất nhập cảnh
8 DANH MỤC CÁC BẢNG – BIỂU SƠ ĐỒ HÌNH VẼ BẢNG BIỂU SƠ ĐỒ HÌNH
9 TÓM TẮT LUẬN VĂN Để thực hiện đề tài: “Thủ tục hải quan điện tử đối với hàng hóa xuất nhập khẩu tại Chi cục hải quan cảng Cái Lân thực trạng và giải pháp ”, học viên đã tổng quan lại tình hình nghiên cứu về đề tài, qua đó nhận thức được sự cần thiết của việc thực hiện thủ tục hải quan điện tử tại toàn Tổng cục hải quan nói chung và Chi cục hải quan cảng Cái Lân nói riêng. Đồng thời đề tài sử dụng các phương pháp: tổng hợp phân tích, so sánh, hệ thống hóa, duy vật biện chứng để phục vụ phân tích thực trạng đề tài, tổng hợp số liệu để phân tích các nội dung nghiên cứu về quy trình thực hiện thủ tục hải quan điện tử của Chi cục hải quan cảng Cái Lân, đưa ra các giải pháp thực hiện hoàn thiện hoạt động này của Chi cục hải quan cảng Cái Lân. Trong phạm vi của một luận văn thạc sỹ, học viên đã phân tích về khái niệm hải quan điện tử; quy trình cũng như vai trò của việc áp dụng thủ tục hải quan điện tử đối với Tổng cục hải quan; nghiên cứu kinh nghiệm của một số nước trên thế giới, từ đó rút ra các bài học tạo nên sự thành công và những thất bại cho Việt Nam. Trên cơ sở nghiên cứu những lý luận cơ bản về khái niệm thủ tục hải quan điện tử và quy trình thực hiện thủ tục hải quan điện tử, đánh giá thực trạng thực hiện thủ tục HQĐT tại Chi cục hải quan cảng Cái Lân. Từ đó học viên đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện thủ tục hải quan điện tử đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu tại chi cục, trong đó cụ thể là các giải pháp sau: hoàn thiện các hệ thống quản lý (chương trình phần mềm), phát triển cơ sở hạ tầng CNTT; xây dựng mô hình thủ tục HQĐT và mô hình tổ chức, bộ máy phù hợp; xây dựng và phát triển nguồn nhân lực; xây dựng công cụ quản lý HQ hiệu quả bao gồm hệ thống thông tin nghiệp vụ HQ, QLRR và KTSTQ… Mặc dù đã hết sức cố gắng trong việc nghiên cứu, thu thập tài liệu, nhưng do trình độ năng lực có hạn nên chắc chắn đề tài nghiên cứu không tránh khỏi những khiếm khuyết. Học viên rất mong nhận được những lời góp ý từ các thầy
10 giáo, cô giáo, bạn bè đồng nghiệp cũng như những người quan tâm đến đề tài nghiên cứu của luận văn này.
11 MỞ ĐẦU 1.1. Tính cấp thiết của đề tài Với xu thế hội nhập với nền kinh tế thế giới đặc biệt là việc gia nhập sâu, rộng vào tổ chức WTO, Việt Nam cần phải thực hiện các yêu cầu, các cam kết với các nước, các tổ chức đã tham gia, ký kết như APEC, ASEAN, WTO v.v… Những công việc mà ngành HQ phải thực hiện là đơn giản hóa thủ tục HQ theo công ước Kyoto sửa đổi, thực hiện việc xác định trị giá hải quan theo Hiệp định trị giá GATT, thực hiện Công ước hệ thống mô tả hài hòa và mã hóa hàng hóa (công ước HS), thực hiện cam kết liên quan đến bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đối với hàng hóa (Hiệp định TRIPs), đảm bảo hệ thống pháp luật về hải quan đầy đủ, thống nhất, rõ ràng và công khai, phù hợp với các cam kết quốc tế, thực hiện nghiêm chỉnh, bình đẳng cho mọi đối tượng. Việc thực hiện thủ tục hải quan chứng tỏ thiện chí, nỗ lực tích cực của Nhà nước Việt Nam trong việc tham gia thực hiện các mục tiêu của các tổ chức này, vì lợi ích quốc gia và quốc tế. Xu thế phát triển của hải quan quốc tế ngày nay là ứng dụng CNTT vào hoạt động quản lý một cách có hiệu quả. Việc ứng dụng thủ tục hải quan điện tử là con đường phát triển của hầu hết các nước và là yêu cầu của HQ quốc tế trong xu hướng toàn cầu hóa. Thực hiện thủ tục HQ điện tử là một bước đột phá quan trọng của ngành hải quan trong công cuộc cải cách thủ tục hành chính. Qua một thời gian thực hiện, thực tế cho thấy thủ tục hải quan điện tử là một hình thức thủ tục mới có nhiều ưu điểm so với thủ tục hải quan thủ công, như: tiết kiệm thời gian, tiết kiệm chi phí, tiết kiệm nhân lực, thông quan hàng hóa nhanh chóng, giảm bớt thủ tục giấy tờ, tăng doanh thu, tăng lợi nhuận, tăng uy tín thương hiệu cho doanh nghiệp và nâng cao hiệu quả quản lý. Việc làm này đã được cộng đồng doanh nghiệp, dư luận đánh giá cao và đây cũng là một đóng góp quan trọng, thúc đẩy nhanh quá trình hội nhập của Việt Nam với nền kinh tế thế giới.
12 Cảng Cái Lân là một cảng nước sâu thuộc cụm cảng Hòn Gai tỉnh Quảng Ninh. Theo quy hoạch định hướng phát triển hệ thống cảng biển của Chính phủ và với mục tiêu đến năm 2020 tinh Quang Ninh c ̉ ̉ ơ bản trở thành tỉnh công nghiệp và dịch vụ hiện đại, Quảng Ninh sẽ tập trung phát triển hoàn thiện hệ thống cảng biển. Trong đó, trọng tâm hoàn thiện 9 bến làm hàng container tại khu vực Cái Lân. Bên cạnh những ưu điểm chung, việc thực hiện thủ tục hải quan điện tử tại Chi cục hải quan cảng Cái Lân cũng còn có những hạn chế cần phải khắc phục để hoàn thiện và phát triển thủ tục hải quan điện tử trong thời gian tới. Chính vì vậy, học viên đã chọn đề tài “Thủ tục hải quan điện tử đối với hàng hóa xuất nhập khẩu tại Chi cục hải quan cảng Cái Lân – thực trạng và giải pháp” để làm luận văn cao học. 1.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài Trong những năm gần đây, Tổng cục hải quan đã có sự phát triển vượt bậc khi đưa mô hình thực hiện thủ tục hải quan điện tử vào áp dụng. Trước đây, đã có một số tác giả tiến hành nghiên cứu, phân tích đánh giá về thương mại điện tử và một số lĩnh vực hoạt động hải quan như: Đoàn Thị Hồng Vân, Công trình NCKH cấp Bộ (2001): Một số giải pháp đẩy mạnh quá trình hội nhập của Hải quan Việt Nam với Hải quan các nước. Trần Đình Thọ, Luận văn thạc sỹ (2001): Những biện pháp cải cách và hiện đại hóa công tác quản lý hành chính Hải quan Việt Nam giai đoạn 2001 – 2006. Lê Hương Thủy, Luận văn Thạc sỹ (2001): Hoàn thiện kiểm soát nội bộ ngành Hải quan. Nguyễn Hồng Sơn, Luận văn Thạc sỹ (2002): Một số giải pháp ứng dụng tin học vào quản lý hành chính ngành Hải quan giai đoạn 20022005. Bùi Lê Hùng, luận văn thạc sỹ (2001): Giải pháp hoàn thiện thủ tục hải quan tại chi cục hải quan thành phố Hồ Chí Minh để góp phần thực hiện Hiệp định thương mại Việt Mỹ.
13 Nguyễn Thanh Long, luận văn thạc sỹ (2006): Thực hiện thủ tục hải quan điện tử đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu tại chi cục hải quan thành phố Hồ Chí Minh: thực trạng và giải pháp. Nguyễn Bằng Thắng, Luận án tiến sĩ (2014): ): Hoàn thiện thủ tục hải quan điện tử Việt Nam theo hướng áp dụng các chuẩn mực hải quan hiện đại đến năm 2020. Trần Thị Hương Giang, luận văn thạc sỹ (2015): Thực trạng và giải pháp phát triển hải quan điện tử tại Việt Nam. Những công trình nghiên cứu nêu trên nhìn chung cung cấp được những vấn đề cơ bản về lý luận chung nhưng việc vận dụng vào thực tế và các giải pháp đưa ra mới chỉ mang tính thời điểm. Thực tế nền kinh tế luôn vận động không ngừng, các quy định và chính sách mới được ban hành do đó các giải pháp có thể đúng tại thời điểm này nhưng tại thời điểm khác sẽ không có giá trị. Bên cạnh đó, các công trình nghiên cứu chưa có công trình nào nghiên cứu cụ thể, toàn diện thủ tục hải quan điện tử tại Cục Hải quan Quảng Ninh nói chung và Chi cục hải quan cảng Cái Lân nói riêng, đặc biệt là trong bối cảnh ngành hải quan đang tiến hành cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính, ứng dụng hệ thống VNACCS/VCIS. Do vậy việc lựa chọn đề tài này có ý nghĩa thiết thực và không bị trùng lặp với các công trình nghiên cứu trước đây. 1.3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài Hệ thống hóa những vấn đề cơ bản về thủ tục hải quan điện tử, khẳng định sự cần thiết phải áp dụng thủ tục hải quan điện tử, nghiên cứu cơ sở pháp lý của thủ tục hải quan điện tử, kinh nghiệm thực hiện thủ tục hải quan điện tử của một số nước. Phân tích, đánh giá một cách khách quan tình hình thực hiện thủ tục hải quan điện tử tại Chi cục hải quan cảng Cái Lân. Chỉ rõ những ưu điểm, nhược điểm của quy trình thủ tục và những nhân tố tác động.
14 Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quy trình thủ tục hải quan điện tử tại Chi cục hải quan cảng Cái Lân, nói riêng và phát triển mô hình thông quan điện tử tại Việt Nam, nói chung. 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu Thủ tục Hải quan điện tử. Thủ tục Hải quan điện tử tại Chi cục hải quan cảng Cái Lân. 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu: Tiếp cận dưới góc độ Chi cục Hải quan. Kinh nghiệm thực hiện thông quan điện tử của một số nước trên thế giới đặc biệt là những quốc gia trong vùng Đông Nam Á do có những nét tương đồng về vị trí địa lý cũng như nền kinh tế. Thực tế thực hiện thủ tục hải quan điện tử của Chi cục hải quan cảng Cái Lân từ năm 2013 đến 2017. 1.5. Phương pháp nghiên cứu Trong khi giải quyết vấn đề cụ thể, có sử dụng các phương pháp nghiên cứu đặc thù của chuyên ngành quản lý kinh tế là tổng hợp phân tích, so sánh, hệ thống hóa, duy vật biện chứng để phục vụ cho nghiên cứu… để phân tích tình hình gắn với điều kiện cụ thể từ đó rút ra những nhận xét, đánh giá, kết luận cụ thể. Một mặt dùng phương pháp phân tích tình huống đảm bảo 2 tiêu chí: 1) Mang lại hiệu quả cho công tác hải quan điện tử đối với hàng hóa xuất – nhập khẩu; 2) Vụ việc có tính chất phức tạp của Doanh nghiệp. 1.6. Bố cục luận văn Ngoài tóm tắt chương, mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn có kết cấu gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở khoa học về thủ tục hải quan điện tử. Chương 2: Thực trạng thực hiện thủ tục hải quan điện tử tại Chi cục hải quan cảng Cái Lân.
15 Chương 3: Những giải pháp để hoàn thiện và phát triển thủ tục hải quan điện tử tại Chi cục hải quan cảng Cái Lân.
16 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ THỦ TỤC HẢI QUAN ĐIỆN TỬ 1.1. Khái niệm và quy trình thủ tục hải quan điện tử 1.1.1. Khái niệm thủ tục hải quan Để hiểu rõ khái niệm về thủ tục hải quan điện tử, trước hết cần phải hiểu khái niệm về thủ tục hải quan. Công ước Kyoto định nghĩa như sau: “Thủ tục hải quan là tất cả những công việc mà những người liên quan và cơ quan hải quan phải thực hiện theo quy định của pháp luật hải quan”. (Công ước Kyoto, 1973, p. 10) Ở Việt Nam, thủ tục hải quan được Luật Hải quan năm 2014, tại khoản 23, Điều 4 quy định: “Thủ tục hải quan là các công việc mà người khai hải quan và công chức hải quan phải thực hiện theo quy định của luật này đối với hàng hóa, phương tiện vận tải”. (Luật Hải quan số 54/2014/QH13 ngày 23/6/2014, n.d., p. 27) Định nghĩa này được cụ thể hóa tại Điều 21, tóm tắt như sau: Khi làm thủ tục hải quan cho hàng hóa xuất nhập khẩu, người khai hải quan phải: Khai, nộp/xuất trình tờ khai hải quan và các chứng từ thuộc hồ sơ hải quan bằng giấy hoặc ở dạng chứng từ điện tử, xuất trình hàng hóa để hải quan kiểm tra, nộp thuế theo quy định của pháp luật; công chức hải quan phải: Đăng ký hồ sơ hải quan, kiểm tra hồ sơ hải quan, kiểm tra thực tế hàng hóa, thu thuế theo quy định của pháp luật, quyết định việc thông quan. Hiểu đơn giản thì thủ tục hải quan là những thủ tục cần thiết để hàng hóa, phương tiện vận tải được nhập khẩu/nhập cảnh vào trong quốc gia hoặc xuất khẩu/xuất cảnh ra khỏi biên giới, lãnh thổ quốc gia đó. Thực tế cho thấy, thủ tục hải quan là một thủ tục bắt buộc ở tất cả hơn 200 vùng lãnh thổ, quốc gia trên toàn thế giới, trong đó bao gồm Việt Nam. Mục đích của việc làm thủ tục hải quan được thể hiện trên 2 phương diện chính: Phương diện kinh tế: Mục đích quan trọng nhất của thủ tục hải quan là giúp Nhà nước tính và thu thuế. Hoàng hóa, phương tiện xuất – nhập khẩu khi đưa đi hoặc nhập vào Việt Nam đều phải tính thuế. Đây là biện pháp đảm bảo cân đối và ổn định thị trường.
17 Phương diện an ninh: Thủ tục hải quan chính là một thao tác an ninh để quản lý hàng hóa, đảm bảo hàng hóa ra – vào mỗi lãnh thổ mà không thuộc danh mục cấm của lãnh thổ đó. 1.1.2. Khái niệm thủ tục hải quan điện tử Trên thực tế, không có khái niệm, định nghĩa thống nhất về thủ tục hải quan điện tử. Hải quan các nước trên thế giới, tùy theo quan điểm, đặc điểm, mức độ phát triển của quốc gia để tiến hành triển khai thực hiện thủ tục hải quan điện tử theo mô hình riêng của mình. Điều này được thể hiện thông qua cách sử dụng từ ngữ về thủ tục hải quan điện tử phụ thuộc vào phạm vi, chức năng, mức độ: Hải quan Thái Lan sử dụng ECustoms (electronic customs là hệ thống hoàn chỉnh nhằm tạo thuận lợi cho quá trình nhập khẩu hàng hóa vào Thái Lan); Hải quan Nhật Bản dùng NACCS (Hệ thống thông quan). Khái niệm “thủ tục hải quan điện tử” được quy định tại điều 3, Nghị định số 08/2015/NĐCP ngày 21 tháng 01 năm 2015 như sau: “Thủ tục hải quan điện tử là thủ tục hải quan trong đó việc khai, tiếp nhận, xử lý thông tin khai hải quan, trao đổi các thông tin khác theo quy định của pháp luật về thủ tục hải quan giữa các bên có liên quan thực hiện thông qua hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan”. (Nghị định số 08/2015/NĐCP ngày 21/01/2015 của CP, n.d.) Do đó, theo nghĩa hẹp: Thủ tục HQĐT là việc ứng dụng công nghệ thông tin để thông quan tự động. Tuy có khác nhau về phạm vi, mức độ ứng dụng công nghệ thông tin, thủ tục HQĐT có một số đặc điểm chung như sau: Ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, phù hợp với trình độ phát triển công nghệ thông tin của quốc gia; trao đổi, chia sẻ thông tin dữ liệu điện tử giữa các bên liên quan thông qua hệ thống xử lý dữ liệu điện tử như: Các bộ quản lý chuyên ngành, các ngành (Ngân hàng, Bảo hiểm, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam thuộc Chính phủ... ), các hãng vận tải hàng hóa xuất nhập khẩu…; cung cấp các dịch vụ điện tử cho người khai hải quan như: Dịch vụ khai báo điện tử, dịch vụ thanh toán điện tử, thông quan điện tử…
18 Theo nghĩa rộng: Thủ tục HQĐT là thủ tục hải quan theo đó cơ quan hải quan áp dụng các phương pháp quản lý hiện đại, ứng dụng công nghệ thông tin và trang thiết bị hiện đại để cung cấp các dịch vụ về thông quan hải quan cho người khai hải quan, phương tiện, hành khách xuất cảnh, nhập cảnh và các bên có liên quan khác. Có thể hiểu nôm na, khái niệm thủ tục HQĐT là thủ tục hải quan, trong đó việc khai báo và gửi hồ sơ của người khai hải quan cùng với việc tiếp nhận và đăng ký hồ sơ hải quan của công chức hải quan được thực hiện thông qua hệ thống xử lý dữ liệu điện tử của hải quan. Nói cụ thể hơn, thủ tục hải quan điện tử là công việc người khai và công chức hải quan phải thực hiện đối với hàng hóa xuất nhập khẩu, phương tiện vận tải; trong đó người khai hải quan phải khai báo, gửi hồ sơ của mình và tiếp nhận, đăng ký hồ sơ hải quan của công chức hải quan qua hệ thống xử lý dữ liệu điện tử của hải quan. Bảng 1.1. Bảng tổng hợp so sánh hai phương thức thực hiện thủ tục hải quan Thủ tục hải quan truyền Thủ tục hải quan điện Tiêu chí so sánh thống tử 1. Quy trình Phức tạp Đơn giản 2. Công nghệ Thủ công, cơ giới Công nghệ thông tin 3. Kỹ thuật Văn bản giấy Kỹ thuật số Công cụ văn phòng truyền 4. Công cụ Hệ thống máy tính thống 5. Phương thức giao tiếp Trực tiếp Người – Người Hệ thống Internet 6. Nhân sự Đa năng Chuyên môn hóa cao 7. Bộ máy Cồng kềnh Tinh giảm
19 8. Cơ chế vận hành Xin – cho Chuẩn mực, thông lệ 9. Chính sách Thay đổi khó lường Dễ định lượng 10. Khả năng hội nhập Khó khăn Thuận lợi Nguồn: Tác giả tổng hợp 1.1.3. Quy trình thực hiện thủ tục Hải quan điện tử: 1.1.3.1. Đối với doanh nghiệp có hàng hóa xuất – nhập khẩu: Bước 1: Doanh nghiệp thực hiện khai tờ khai hải quan điện tử, tờ khai trị giá (nếu cần) theo đúng tiêu chí và khuôn dạng chuẩn và gửi tới hệ thống của cơ quan hải quan. Bước 2: Doanh nghiệp nhận thông tin phản hồi từ cơ quan hải quan về số tờ khai hải quan, kết quả phân luồng và thực hiện một trong các nội dung sau: + Luồng xanh: Miễn kiểm tra hồ sơ giấy và miễn kiểm tra thực tế hàng hóa. Lô hàng được cơ quan hải quan chấp nhận thông quan thì chuyển sang bước 4. + Luồng vàng: Kiểm tra hồ sơ hải quan. Nếu được yêu cầu sửa đổi, bổ sung hồ sơ hải quan thì doanh nghiệp thực hiện theo yêu cầu và xuất trình hồ sơ giấy để cơ quan hải quan kiểm tra. Nếu lô hàng được chấp nhận thông quan thì thực hiện tiếp bước 4, nếu cơ quan hải quan yêu cầu kiểm tra thực tế hàng hóa thì chuyển sang bước 3. Bước 3: Luồng đỏ: Doanh nghiệp xuất trình hồ sơ giấy và hàng hóa để cơ quan hải quan kiểm tra. Bước 4: Doanh nghiệp in tờ khai trên hệ thống của mình để đi lấy hàng. 1.1.3.2. Đối với cơ quan hải quan Bước 1: Tiếp nhận, kiểm tra, đăng ký, phân luồng tờ khai: Hệ thống tự động tiếp nhận, kiểm tra, hướng dẫn (nếu có) cho người khai hải quan và cấp số tờ khai hải quan sau khi nhận thông tin khai trước của người khai hải quan. Trường hợp người khai hải quan thông báo không thực hiện đăng ký được tờ
20 khai hải quan, Chi cục hải quan nơi đăng ký tờ khai căn cứ vướng mắc của doanh nghiệp để hướng dẫn xử lý. Bước 2: Kiểm tra hồ sơ hải quan. Bước 3: Kiểm tra thực tế hàng hóa. Bước 4: Kiểm tra hoàn thành nghĩa vụ về thuế, phí, lệ phí. Bước 5: Quản lý, hoàn chỉnh hồ sơ. 1.2. Vai trò của việc áp dụng hải quan điện tử 1.2.1. Vai trò đối với hội nhập quốc tế Trong giai đoạn hội nhập nền kinh tế thế giới hiện nay, Việt Nam cần phải thực hiện các yêu cầu cam kết với các nước, các tổ chức đã tham gia ký kết như ASEAN, APEC … Nhiệm vụ của ngành hải quan là phải đơn giản hóa thủ tục hải quan theo công ước Kyoto sửa đổi, thực hiện việc xác định giá trị hải quan theo hiệp định trị giá GATT, thực hiện công ước hệ thống mô tả hài hòa và mã hóa hàng hóa (công ước HS), thực hiện cam kết liên quan đến bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đối với hàng hóa (Hiệp định TRIPs), đảm bảo hệ thống pháp luật về hải quan đầy đủ, thống nhất, rõ ràng và công khai, phù hợp với các cam kết quốc tế, thực hiện nghiêm chỉnh, bình đẳng cho mọi đối tượng. Việc thực hiện HQĐT chứng tỏ được thiện chí và nỗ lực của Nhà nước Việt Nam trong việc tham gia thực hiện các mục tiêu của các tổ chức này, vì lợi ích quốc gia và quốc tế. Thủ tục HQĐT từ phạm vi quốc gia đã mở ra phạm vi toàn cầu trong một thời gian ngắn đã làm giảm thiểu sự phức tạp và xung đột về thủ tục hải quan giữa các nước, tạo ra hàng loạt thuận lợi và thống nhất trong hợp tác và giao thương quốc tế, tránh tổn thất và rủi ro xuất phát từ lỗi thủ tục gây ra. Khi không có thủ tục HQĐT thì từng quốc gia sẽ gặp nhiều khó khăn trong phát triển thương mại, đầu tư, du lịch quốc tế. Mặt khác, những lợi ích và thuận lợi trong hợp tác quốc tế về các lĩnh vực đó cũng rất khó thâm nhập vào từng quốc gia. Vai trò gắn kết nhanh, hiệu lực cao, hiệu quả tốt của thủ tục hải quan điện tử trong hợp tác và phát triển giao thương tại mỗi quốc gia đều được thể hiện rõ ràng trên thực tiễn trong nhiều thập kỷ qua. Minh chứng cho vai trò của thủ tục