Luận văn Thạc sĩ Quản trị nhân lực: Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn tại Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam

Chia sẻ: Chuheodethuong 09 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:111

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là phân tích và đánh giá thực trạng, làm rõ nguyên nhân về ưu điểm và hạn chế của đội ngũ cán bộ công đoàn tại Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam từ năm 2015 đến 2019. Đề xuất những giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn tại Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đến năm 2025.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị nhân lực: Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn tại Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG ĐOÀN TRẦN THỊ MAI HƢƠNG NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG ĐOÀN TẠI CÔNG ĐOÀN VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ NHÂN LỰC Mã số: 8 34 04 04 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN ĐỨC TĨNH HÀ NỘI, NĂM 2021
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sĩ “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn tại Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam” là công trình nghiên cứu độc lập do tác giả thực hiện dưới sự hướng dẫn của TS. Nguyễn Đức Tĩnh. Luận văn chưa được công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào. Các số liệu, nội dung được trình bày trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, hợp lệ và đảm bảo tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Tôi xin chịu trách nhiệm về toàn bộ nội dung của luận văn thạc sĩ. Tác giả Trần Thị Mai Hƣơng
LỜI CẢM ƠN Trước tiên, học viên xin gửi lời cảm ơn đến Ban Giám hiệu, các thầy cô giáo Trường Đại học Công đoàn đã trang bị cho học viên nhiều kiến thức và đã tạo mọi điều kiện tốt nhất cho học viên thực hiện đề tài này. Học viên xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất tới TS. Nguyễn Đức Tĩnh, người hướng dẫn trực tiếp đã chỉ bảo tận tình, giúp đỡ học viên trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Học viên xin gửi lời cảm ơn tới Ban Thường vụ Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, các công đoàn cơ sở trực thuộc Công đoàn Viện Hàn lâm KHCNVN đã tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ học viên trong việc thu thập thông tin và tham gia đóng góp những ý kiến quý báu trong quá trình nghiên cứu của học viên. Cuối cùng, học viên xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè và người thân đã luôn ủng hộ, động viên và tạo điều kiện để học viên có thể hoàn thành tốt luận văn. Xin trân trọng cảm ơn./.
MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục chữ viết tắt Danh mục bảng, biểu đồ MỞ ĐẦU.............................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ..................................................................................1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu của đề tài .....................................................2 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................4 5. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................4 6. Những đóng góp mới của đề tài ......................................................................5 7. Kết cấu của luận văn .......................................................................................5 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG ĐOÀN....................................................................................... 7 1.1. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................7 1.1.1. Cán bộ công đoàn ......................................................................................7 1.1.2. Đội ngũ cán bộ công đoàn.........................................................................8 1.1.3. Chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn ......................................................9 1.1.4. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn .....................................10 1.2. Nội dung và tiêu chí đánh giá chất lƣợng đội ngũ cán bộ công đoàn........12 1.2.1. Thể lực.....................................................................................................12 1.2.2. Trí lực ......................................................................................................14 1.2.3. Tâm lực ...................................................................................................16 1.2.4. Đảm bảo cơ cấu hợp lý ...........................................................................17 1.3. Hoạt động nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ công đoàn..................19 1.3.1. Tuyền truyền, giáo dục phẩm chất, đạo đức cán bộ công đoàn ..............19
1.3.2. Xây dựng chiến lược, quy hoạch, tuyển dụng, điều động, luân chuyển cán bộ công đoàn ...............................................................................................21 1.3.3. Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công đoàn.....................................................24 1.3.4. Thực hiện chế độ, chính sách đối với cán bộ công đoàn ........................25 1.3.5. Nâng cao sức khỏe cán bộ công đoàn .....................................................26 1.3.6. Kiểm tra, đánh giá, phân loại cán bộ công đoàn .....................................26 1.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng đội ngũ cán bộ công đoàn ........27 1.4.1. Các nhân tố thuộc về bản thân người cán bộ công đoàn.........................27 1.4.2. Các nhân tố thuộc về môi trường bên ngoài ...........................................28 1.4.3. Các nhân tố thuộc về tổ chức ..................................................................30 1.5. Một số kinh nghiệm về nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ công đoàn của một số tổ chức công đoàn và bài học kinh nghiệm cho Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam ........................................31 1.5.1. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn tại một số viện nghiên cứu, bộ ngành ................................................................................31 1.5.2. Bài học kinh nghiệm cho Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam ..................................................................................................32 Tiểu kết Chƣơng 1 ........................................................................................... 33 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG ĐOÀN TẠI CÔNG ĐOÀN VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM ............................................................................................ 35 2.1. Giới thiệu khái quát về Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam .................................................................................................35 2.1.1. Tình hình cán bộ, công chức, viên chức .................................................35 2.1.2. Tổ chức và hoạt động của công đoàn .....................................................36 2.1.3. Một số nhân tố ảnh hưởng đến nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn ...................................................................................................................41 2.2. Phân tích thực trạng chất lƣợng đội ngũ cán bộ công đoàn tại Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam ..............................44
2.2.1. Thể lực.....................................................................................................44 2.2.2. Trí lực ......................................................................................................46 2.2.3. Tâm lực ...................................................................................................48 2.2.4. Cơ cấu......................................................................................................53 2.3. Phân tích thực trạng hoạt động nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ công đoàn tại Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam ...................................................................................................................55 2.3.1. Tuyền truyền, giáo dục phẩm chất, đạo đức cán bộ công đoàn ..............55 2.3.2. Xây dựng chiến lược, quy hoạch, tuyển dụng, điều động, luân chuyển cán bộ công đoàn ...............................................................................................59 2.3.3. Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công đoàn.....................................................61 2.3.4. Thực hiện chế độ, chính sách đối với cán bộ công đoàn ........................65 2.3.5. Nâng cao sức khỏe cán bộ công đoàn .....................................................66 2.3.6. Kiểm tra, đánh giá, phân loại cán bộ công đoàn .....................................68 2.4. Đánh giá thực trạng nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ công đoàn...........70 2.4.1. Ưu điểm ...................................................................................................70 2.4.2. Hạn chế và nguyên nhân .........................................................................72 Tiểu kết Chƣơng 2 ........................................................................................... 75 Chƣơng 3. CÁC GIẢI PHÁP TIẾP TỤC ĐẨY MẠNH NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG ĐOÀN TẠI CÔNG ĐOÀN VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM .......................................... 77 3.1. Mục tiêu, phƣơng hƣớng nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ công đoàn...................................................................................................................77 3.1.1. Mục tiêu...................................................................................................77 3.1.2. Phương hướng .........................................................................................77 3.2. Một số giải pháp nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ công đoàn.............78 3.2.1. Nâng cao chất lượng công tác quy hoạch, tuyển chọn, sử dụng cán bộ công đoàn ..........................................................................................................78 3.2.2. Đẩy mạnh các hoạt động nâng cao sức khỏe cho cán bộ công đoàn ............83
3.2.3. Tăng cường công tác giáo dục chính trị tư tưởng, phẩm chất đạo đức và lối sống cho cán bộ công đoàn ..........................................................................84 3.2.4. Hoàn thiện chính sách bảo đảm lợi ích vật chất, tinh thần cho cán bộ công đoàn ..........................................................................................................85 3.2.5. Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công đoàn...................88 Tiểu kết chƣơng 3 ............................................................................................ 93 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................................................... 94 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 97 PHỤ LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BCH : Ban Chấp hành CBCĐ : Cán bộ công đoàn CĐ : Công đoàn CNH – HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CBCC : Cán bộ công chức CĐCS : Công đoàn cơ sở CBVC : Cán bộ viên chức CBCCVC-LĐ : Cán bộ, công chức, viên chức, lao động KHCNVN : Khoa học và Công nghệ Việt Nam NNL : Nguồn nhân lực NLĐ : Người lao động LĐ : Lao động TW : Trung ương
DANH MỤC BẢNG, BIỂU, SƠ ĐỒ Bảng Bảng 2.1. Tổng hợp tình hình sức khỏe của cán bộ công đoàn ........................ 45 Bảng 2.2. Tổng hợp trình độ chuyên môn, nghiệp vụ ...................................... 47 Bảng 2.3. Tổng hợp trình độ lý luận chính trị của cán bộ công đoàn ............... 47 Bảng 2.4. Tổng hợp trình độ tin học của cán bộ công đoàn ............................. 48 Bảng 2.5. Trình độ ngoại ngữ của cán bộ công đoàn ....................................... 48 Bảng 2.6. Phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp của cán bộ công đoàn ... 51 Bảng 2.7. Cán bộ công đoàn tự đánh giá về chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn ................................................................................................ 52 Bảng 2.8. Bảng tổng hợp số lượng đoàn viên và số lượng cán bộ công đoàn .. 53 Bảng 2.9. Đánh giá về công tác tuyên truyền, giáo dục phẩm chất, đạo đức cán bộ công đoàn ............................................................................ 59 Bảng 2.10. Đánh giá của cán bộ công đoàn về công tác quy hoạch cán bộ công đoàn........................................................................................ 61 Bảng 2.11. Kết quả tập huấn, bồi dưỡng cán bộ công đoàn ............................. 63 Bảng 2.12. Cán bộ công đoàn đánh giá về công tác đào tạo, bồi dưỡng CBCĐ64 Bảng 2.13. Đánh giá của cán bộ công đoàn về thực hiện chế độ chính sách đối với cán bộ công đoàn ...................................................................... 66 Bảng 2.14. Cán bộ công đoàn đánh giá về nâng cao sức khỏe cho cán bộ công đoàn 68 Bảng 2.15. Đánh giá của cán bộ công đoàn về công tác phân loại cán bộ công đoàn . 69 Biểu đồ Biểu đồ 2.1. Cán bộ công đoàn tự đánh giá về khả năng thực hiện nhiệm vụ .. 52 Biểu đồ 2.2. Cơ cấu cán bộ công đoàn theo độ tuổi ......................................... 54 Biểu đồ 2.3. Cơ cấu cán bộ công đoàn theo giới tính ....................................... 54 Sơ đồ Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức của Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam ................................................................................ 36
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hiện nay, trước những yêu cầu của hội nhập quốc tế đang diễn ra sâu rộng, tác động đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Đối với tổ chức công đoàn, hội nhập quốc tế đã và đang tác động mạnh mẽ đến giai cấp công nhân và tổ chức công đoàn, nhất là khi Việt Nam gia nhập Hiệp định đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Công đoàn Việt Nam sẽ không còn là tổ chức duy nhất đại diện cho người lao động, vấn đề cạnh tranh và thu hút mới đoàn viên công đoàn là điều tất yếu sẽ xảy ra. Điều này cho thấy, quan hệ lao động sẽ diễn ra phức tạp, bởi việc sẽ có tổ chức công đoàn khác tổ chức công đoàn Việt Nam đứng ra bảo vệ quyền lợi của người LĐ. Trong bối cảnh hiện nay, Công đoàn Việt Nam sẽ có những cơ hội và thách thức mới, đòi hỏi cán bộ công đoàn phải là người có bản lĩnh chính trị vững vàng, nhiệt tình, tâm huyết với hoạt động CĐ; nắm vững lý luận, nghiệp vụ công tác CĐ và phương pháp vận động quần chúng để đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới. Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (gọi tắt là Công đoàn Viện Hàn lâm) là công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở trực thuộc Công đoàn Viên chức Việt Nam, hiện đang quản lý và chỉ đạo hoạt động 51 công đoàn trực thuộc (43 công đoàn cơ sở, 08 công đoàn bộ phân trực thuộc) với trên 3000 đoàn viên. Cán bộ, công chức, viên chức, lao động tại Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đa số là cán bộ nghiên cứu khoa học, 100% cán bộ công đoàn cơ sở đều làm kiêm nhiệm. Cán bộ, viên chức Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam có trình độ chuyên môn nghiệp vụ cao, hăng say nghiên cứu khoa học và ứng dụng triển khai công nghệ, góp phần phát triển kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh. Trong những năm qua, Công đoàn Viện Hàn lâm luôn quan tâm nâng cao chất lượng cán bộ công đoàn cơ sở, nhiều lớp tập huấn nghiệp vụ, kỹ năng công tác công đoàn cho cán bộ công đoàn cơ sở được tổ chức hàng năm.
2 Do vậy, chất lượng cán bộ công đoàn cơ sở của Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã từng bước đáp ứng tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ của thời kỳ mới. Trước những cơ hội phát triển, nhất là yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế đang đặt ra, cán bộ công đoàn cơ sở trực thuộc Công đoàn Viện Hàn lâm còn bộc lộ những hạn chế, chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu trong tình hình mới. Nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ công đoàn (CBCĐ) giỏi về chuyên môn nghiệp vụ, có kỹ năng nghề nghiệp, có tinh thần trách nhiệm; hướng tới xây dựng đội ngũ CBCĐ có bản lĩnh, tâm huyết, năng động, sáng tạo và chuyên nghiệp, gắn bó sâu sát với cơ sở. Với lý do đó, tác giả chọn đề tài “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn tại Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam” để khảo sát, đánh giá thực trạng từ đó xác định các giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn tại Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, góp phần xây dựng tổ chức công đoàn ngày càng vững mạnh. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu của đề tài Chất lượng nguồn nhân lực nói chung và chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn cơ sở nói riêng là đề tài đã được nhiều học giả, các nhà khoa học, quan tâm, học viên, nghiên cứu sinh nghiên cứu. Mỗi công trình nghiên cứu đề cập đến một nội dung nhất định. Dưới đây là một số kết quả nghiên cứu một số công trình nghiên cứu được công bố dưới dạng chuyên đề, luận văn, luận án mà tác giả đã tham khảo được. Vũ Đình Dũng (2019): “Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cán bộ, công chức trong các cơ quan hành chính cấp tỉnh Bắc Kạn”. Luận án tiến sĩ của Học viện Khoa học xã hội. Đề tài đã tập trung nghiên cứu, đánh giá thực trạng nguồn nhân lực cán bộ, công chức trong các cơ quan hành chính cấp tỉnh Bắc Kạn, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cán bộ, công chức trong các cơ quan hành chính tại địa phương.
3 Bùi Văn Minh (2017): “Chất lượng công chức trong cơ quan hành chính nhà nước các tỉnh Miền núi phía Bắc, nghiên cứu tại tỉnh Điện Biên”, Luận án tiến sĩ tại Đại học Kinh tế quốc dân Hà Nội. Đề tài tập trung nghiên cứu, đánh giá thực trạng chất lượng công chức tại tỉnh Điện Biên, nghiên cứu những yếu tố tác động đến chất lượng công chức, đề xuất những giải pháp chính sách nhằm góp phần nâng cao chất lượng công chức hành chính nhà nước cấp tỉnh có hiệu quả, đáp ứng và phù hợp với tình hình thực tiễn của các tỉnh Miền núi phía Bắc Việt Nam hiện nay. Lê Văn Kỳ (2018): “Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành công nghiệp của tỉnh Thanh Hóa”, Luận án Tiến sĩ tại Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. Luận án đánh giá thực trạng và phân tích các nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành công nghiệp, từ đó đề xuất phương hướng và giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành công nghiệp của tỉnh Thanh Hóa đến năm 2030. “7 giải pháp nâng cao chất lượng nhân lực Việt Nam”, của tác giả Phạm Văn Sơn, Báo Giáo dục thời đại, 2015. PGS.TS Mai Quốc Chánh (1999), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội. “Các giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa”. Giáo trình có mục đích cung cấp kiến thức cơ bản về nguồn nhân lực và các giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, làm cơ sở phương pháp luận cho việc tham gia hoạch định và đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Các công trình nghiên cứu là những tư liệu quan trọng để tác giả có thể tiếp cận một cách có chọn lọc trong quá trình nghiên cứu đề tài của mình. Thực tế, chưa có công trình nào nghiên cứu về đề tài Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn tại Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Do đó, tác giả chọn đề tài này làm đề tài nghiên cứu.
4 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích Nghiên cứu để tìm ra các giải pháp phù hợp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. 3.2. Nhiệm vụ - Hệ thống cơ lý luận nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn tại Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. - Phân tích và đánh giá thực trạng, làm rõ nguyên nhân về ưu điểm và hạn chế của đội ngũ cán bộ công đoàn tại Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam từ năm 2015 đến 2019. - Đề xuất những giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn tại Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đến năm 2025. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ cán bộ công đoàn tại Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi về không gian: Cán bộ công đoàn tại Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Phạm vi về thời gian: Giai đoạn từ năm 2015 - 2019. Phạm vi về nội dung: Khái quát về tình hình đội ngũ cán bộ công đoàn từ năm 2015 đến 2019 và đưa ra những giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn tại Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam giai đoạn 2020 – 2025. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn trong đó sử dụng phương pháp điều tra xã hội học: Đề tài thu thập thông tin bằng bảng hỏi. Tiến hành khảo sát đối tượng ủy viên Ban Chấp hành công đoàn cơ sở trực thuộc Công đoàn
5 Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Trong phạm vi của luận văn, tác giả tiến hành phát phiếu khảo sát 169 ủy viên Ban Chấp hành công đoàn cơ sở trực thuộc Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, thu về 169 phiếu đạt tỷ lệ 100%. Nội dung phiếu khảo sát, bám sát vào nội dung nghiên cứu của đề tài. Phiếu khảo sát được xây dựng dưới dạng bảng hỏi và được chuyển về từng công đoàn cơ sở để lấy ý kiến khảo sát, phục vụ nghiên cứu của đề tài đồng thời cũng là số liệu để phục vụ công tác báo cáo của Công đoàn Viện Hàn lâm. Sau khi thu thập phiếu, tác giả tiến hành tổng hợp kết quả cho từng nội dung nghiên cứu. - Phương pháp phân tích tài liệu: sử dụng các giáo trình, sách, văn bản pháp luật, công trình nghiên cứu, báo cáo của Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam có liên quan đến đề tài luận văn. - Đề tài sử dụng một số phương pháp khác như: thống kê, so sánh, quy nạp... kết hợp nghiên cứu lý luận với tổng kết thực tiễn nhằm làm rõ nội dung cơ bản của luận văn, đảm bảo tính khoa học và logic. Ngoài ra, luận văn cũng kế thừa, phát triển các kết quả của các công trình nghiên cứu có liên quan đến nội dung đề tài nhằm minh họa rõ hơn những vấn đề chính của luận văn. 6. Những đóng góp mới của đề tài Việc nghiên cứu, đánh giá thực trạng đã chỉ ra những điểm mạnh và những tồn tại, hạn chế trong việc nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ công đoàn tại Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Trên cơ sở đó, tham mưu cho Ban Thường vụ Công đoàn Viện Hàn lâm về công tác nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn. Các giải pháp nêu ra trong Luận văn sẽ là tài liệu tham khảo trong công tác nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn tại Công đoàn Viện Hàn lâm. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được kết cấu gồm 03 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ
6 công đoàn. Chương 2: Thực trạng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn tại Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Chương 3: Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn tại Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.
7 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG ĐOÀN 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1. Cán bộ công đoàn Điều 4, Luật Cán bộ công chức năm 2008 quy định về cán bộ như sau: “Cán bộ là công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội ở trung ương, ở tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; ở huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước” [14, tr.1]. Điều 4 - Điều lệ Công đoàn Việt Nam được Đại hội lần thứ XII Công đoàn Việt Nam quy định: “Cán bộ công đoàn (CBCĐ) là người đảm nhiệm các chức danh từ tổ phó công đoàn trở lên thông qua bầu cử tại đại hội hoặc hội nghị công đoàn; được cấp có thẩm quyền chỉ định, công nhận, tuyển dụng, bổ nhiệm vào các chức danh cán bộ công đoàn hoặc được giao nhiệm vụ thường xuyên để thực hiện chức năng, nhiệm vụ của tổ chức công đoàn” [20, tr.14]. Hướng dẫn số 03/HD-TLĐ, ngày 20/02/2020 của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam về hướng dẫn thi hành Điều lệ Công đoàn Việt Nam xác định: “Cán bộ công đoàn bao gồm: Tổ trưởng, tổ phó công đoàn, uỷ viên ban chấp hành công đoàn các cấp; uỷ viên uỷ ban kiểm tra công đoàn các cấp, thành viên các ban quần chúng của công đoàn các cấp thông qua bầu cử hoặc cấp công đoàn có thẩm quyền chỉ định. Cán bộ, công chức làm công tác chuyên môn, nghiệp vụ trong tổ chức bộ máy của công đoàn các cấp” [20, tr.9]. Cán bộ công đoàn gồm cán bộ công đoàn chuyên trách và cán bộ công đoàn không chuyên trách. Theo Luật Công đoàn (sửa đổi năm 2012), trong điều 4 quy định: “Cán bộ công đoàn chuyên trách là người được tuyển dụng, bổ nhiệm để đảm nhiệm công việc thường xuyên trong tổ chức công đoàn. Cán bộ công đoàn không chuyên trách là người làm việc kiêm nhiệm được Đại hội công
8 đoàn, Hội nghị công đoàn các cấp bầu ra hoặc được Ban chấp hành công đoàn chỉ định, bổ nhiệm vào chức danh từ Tổ phó tổ công đoàn trở lên” [17, tr.5]. Từ khái niệm trên có thể thấy cán bộ công đoàn có một số đặc trưng khác với cán bộ Đảng, cán bộ của các cấp chính quyền, cán bộ của các đoàn thể khác ở những mặt cụ thể sau: Thứ nhất, cán bộ công đoàn là đoàn viên công đoàn. Thứ hai, cán bộ công đoàn là người được lựa chọn thông qua bầu cử hoặc được tuyển chọn, bổ nhiệm giao thực hiện một nhiệm vụ chuyên môn nào đó trong tổ chức công đoàn, nhằm thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Công đoàn. Thứ ba, cán bộ công đoàn là cán bộ quần chúng, tức là cán bộ trực tiếp làm công tác vận động, tổ chức quần chúng công nhân, viên chức, lao động hoạt động, đại diện bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng, hợp pháp của công nhân, viên chức, lao động. Đặc trưng này phân biệt cán bộ công đoàn với cán bộ Đảng, Nhà nước và cán bộ quần chúng khác. Thứ tư, cán bộ công đoàn trưởng thành từ phong trào quần chúng và được quần chúng tín nhiệm, lựa chọn thông qua bầu cử, nên đội ngũ cán bộ công đoàn đều là những cán bộ nhiệt tình trong công tác công đoàn, có kinh nghiệm vận động, tổ chức hoạt động quần chúng hoạt động và có uy tín đối với công nhân, viên chức, lao động. 1.1.2. Đội ngũ cán bộ công đoàn Đội ngũ là khái niệm được sử dụng rộng rãi trong các tổ chức như đội ngũ cán bộ công nhân viên chức, đội ngũ cán bộ khoa học...Khái niệm đội ngũ được xuất phát từ thuật ngữ quân sự, đó là tổ chức gồm nhiều người tập hợp thành một lực lượng hoàn chỉnh. Như vậy, đội ngũ có thể được hiểu là tập hợp một số người có cùng chức năng, nhiệm vụ và nghề nghiệp. Đội ngũ cán bộ công đoàn là tập hợp những CBCĐ được ghi trong Điều lệ Công đoàn Việt Nam, bao gồm: Những người được Đại hội công đoàn, Hội nghị công đoàn các cấp bầu ra hoặc được Ban chấp hành công đoàn chỉ định, bổ nhiệm vào chức danh từ Tổ phó tổ công đoàn trở lên và là người được
9 tuyển dụng, bổ nhiệm để đảm nhiệm công việc thường xuyên trong tổ chức công đoàn. 1.1.3. Chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn Có nhiều định nghĩa và cách lý giải khác nhau về chất lượng; có ý kiến cho rằng chất lượng là sự xuất chúng, tuyệt hảo, là giá trị bằng tiền, là sự biến đổi về chất và là sự phù hợp với mục tiêu; có quan niệm cho rằng: Chất lượng là tổng thể những tính chất, thuộc tính cơ bản của sự vật (sự việc)… làm cho sự vật (sự việc) này phân biệt với sự vật (sự việc) khác. Chất lượng là cái làm nên phẩm chất, giá trị của sự vật hoặc là cái tạo nên bản chất sự vật, làm cho sự vật này khác sự vật kia. Theo tiêu chuẩn Việt Nam ISO 8402: Chất lượng là tập hợp các đặc tính của một thực thể, tạo cho thực thể đó khả năng thỏa mãn những nhu cầu đã nêu ra hoặc nhu cầu tiềm ẩn. Từ những khái niệm trên có thể thấy, chất lượng là một khái niệm trừu tượng, phức tạp và là khái niệm đa chiều, nhưng chung nhất đó là khái niệm phản ánh bản chất của sự vật và dùng để so sánh sự vật này với sự vật khác và chất lượng không chỉ là một đặc tính đơn lẻ mà toàn bộ tất cả các đặc tính quyết định mức độ đáp ứng với mục tiêu và mục tiêu đó phải phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội. Theo Phan Thanh Tâm, chất lượng nguồn nhân lực được định nghĩa: “Là tổng hòa của cả ba yếu tố: Trí lực, thể lực và phẩm chất của người lao động” [18]. Dựa trên những khái niệm chất lượng được nêu ra trên đây, có thể hiểu, chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn là chất lượng của từng cán bộ công đoàn và đội ngũ cán bộ có đủ về số lượng, phù hợp về cơ cấu, đáp ứng yêu cầu hoạt động theo chức năng và nhiệm vụ của tổ chức công đoàn. Chất lượng của mỗi cán bộ công đoàn (chất lượng của mỗi chức danh cán bộ công đoàn), được đánh giá bằng tâm lực, thể lực và trí lực của mỗi cán bộ, được biểu hiện cụ thể bằng tư tưởng chính trị; đạo đức nghề nghiệp; trình
10 độ chuyên môn; phương pháp, kỹ năng hoạt động công đoàn và sức khỏe để đáp ứng yêu cầu tuyên truyền, giáo dục, động viên thuyết phục công nhân, viên chức và lao động, để đáp ứng yêu cầu hoạt động công đoàn. Chất lượng của mỗi CBCĐ và chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn là hai vấn đề tương đối khác nhau nhưng gắn liền với nhau. Có tất cả những cán bộ công đoàn tốt chưa chắc đã có đội ngũ cán bộ công đoàn tốt nếu cơ cấu của đội ngũ này không thích hợp với hoạt động, mục tiêu phát triển và sự vận động của tổ chức công đoàn (CĐ). Vì vậy khi đánh giá chất lượng đội ngũ CBCĐ phải đánh giá chất lượng của mỗi CBCĐ và cơ cấu của đội ngũ CBCĐ với yêu cầu chức năng, nhiệm vụ của từng cấp công đoàn. Từ những luận điểm trên có thể kết luận rằng, chất lượng đội ngũ CBCĐ được thể hiện trên các yếu tố đó là chất lượng của mỗi cán bộ công đoàn và cơ cấu, số lượng và chất lượng của đội ngũ CBCĐ: Thứ nhất, về mặt chất lượng cán bộ công đoàn: Về mặt chất lượng cán bộ công đoàn thể hiện việc đánh giá trên các mặt chính của từng cán bộ công đoàn như: - Nhận thức chính trị, phẩm chất đạo đức nghề nghiệp; - Kiến thức chuyên môn; - Sức khỏe của cán bộ; - Phương pháp và kỹ năng hoạt động công đoàn. Thứ hai, về cơ cấu và số lượng đội ngũ cán bộ công đoàn: Về mặt cơ cấu và số lượng đội ngũ cán bộ công đoàn thể hiện ở mức độ tương quan giữa tỷ lệ các cấp trình độ; tỷ lệ cán bộ công đoàn và số công đoàn cơ sở, số lượng đoàn viên công đoàn, số lượng công nhân, viên chức, lao động; tỷ lệ về giới, độ tuổi; cơ cấu cán bộ công đoàn cơ sở… 1.1.4. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn Nâng cao chất lượng đội ngũ CBCĐ về cơ bản được hiểu là tăng giá trị cho người cán bộ trên các mặt phẩm chất đạo đức, thể chất, năng lực, trình độ, kỹ năng thông qua các chính sách phát triển nguồn cán bộ giúp họ có những
11 năng lực, phẩm chất mới, cao hơn để có thể hoàn thành tốt hơn mục tiêu của tổ chức và của chính bản thân họ. Nâng cao chất lượng đội ngũ CBCĐ cũng có thể hiểu là quá trình tăng về số lượng và nâng cao về mặt chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn, nhằm tạo ra quy mô và cơ cấu đội ngũ cán bộ ngày càng phù hợp với nhu cầu về nhân lực phục vụ cho sự nghiệp phát triển của tổ chức. Số lượng và chất lượng đội ngũ CBCĐ luôn có mối quan hệ gắn bó và chịu ảnh hưởng tác động với nhau. Nâng cao về số lượng đội ngũ CBCĐ là tăng nguồn lao động; nâng cao về chất lượng đội ngũ CBCĐ là cải thiện sức khỏe, trình độ chuyên môn và phẩm chất đạo đức của cá nhân cán bộ công đoàn. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 4 Ban Chấp hành Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam khóa X về tiếp tục đẩy mạnh và nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công đoàn giai đoạn 2010 – 2020 đề ra chủ trương phát triển đội ngũ cán bộ công đoàn một cách đồng bộ và toàn diện, đáp ứng cho nhu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập kinh tế thế giới. Đến nay, các tổ chức công đoàn cơ sở đã tiến hành tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết. Tinh thần chung của Nghị quyết là hoàn thiện hệ thống các quy định quản lý chỉ đạo công tác đào tạo, bồi dưỡng CBCĐ từ Tổng Liên đoàn đến cơ sở, phát huy hiệu quả công tác đào tạo, bồi dưỡng để có đội ngũ CBCĐ đáp ứng yêu cầu xây dựng giai cấp công nhân và tổ chức công đoàn lớn mạnh, theo tinh thần Nghị quyết 20 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khoá X; Ngày 11/01/2019, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã ban hành Nghị quyết số 03/NQ-BCH về công tác cán bộ công đoàn trong tình hình mới. Theo đó, “công tác cán bộ có vai trò quyết định, ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ công đoàn các cấp, là khâu then chốt, quyết định sự thắng lợi của phong trào công nhân và hoạt động công đoàn. Thông qua phong trào công nhân và hoạt động công đoàn là môi trường thực tiễn để rèn luyện, tuyển chọn và đào tạo cán bộ, nâng cao phẩm chất, kiến thức của đội ngũ cán bộ”.