Luận văn Thạc sĩ Vật lý: Nghiên cứu hiện tượng chuyển pha Nematic trong tinh thể lỏng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:51

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Vật lý "Nghiên cứu hiện tượng chuyển pha Nematic trong tinh thể lỏng" bao gồm các nội dung chính sau đây: trình bày về đặc điểm của tinh thể lỏng, phân loại pha nhiệt động của tinh thể lỏng; trình bày về mô phỏng hình spin và các loại tương tác, lý thuyết chuyển pha và phương pháp mô phỏng Monte Carlo;...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Vật lý: Nghiên cứu hiện tượng chuyển pha Nematic trong tinh thể lỏng

BË GIO DÖC VIN HN LM KHOA HÅC V O TO V CÆNG NGH VIT NAM HÅC VIN KHOA HÅC V CÆNG NGH Tr¦n Sìn Tòng NGHIN CÙU HIN T×ÑNG CHUYN PHA NEMATIC TRONG TINH TH LÄNG vx x rg ß vÞ r xëi E PHPP
BË GIO DÖC VIN HN LM KHOA HÅC V O TO V CÆNG NGH VIT NAM HÅC VIN KHOA HÅC V CÆNG NGH Tr¦n Sìn Tòng NGHIN CÙU HIN T×ÑNG CHUYN PHA NEMATIC TRONG TINH TH LÄNG Chuy¶n ng nh: Vªt lþ lþ thuy¸t v vªt l½ to¡n M¢ sè: 8440103 LUN VN THC Sß VT LÞ NG×ÍI H×ÎNG DN KHOA HÅC Ng÷íi h÷îng d¨n 1: PGS. TS. Ngæ V«n Thanh Ng÷íi h÷îng d¨n 2: TS. Ph¤m é Chung H Nëi - 2022
Líi cam oan vuªn v«n n y l æng tr¼nh nghi¶n ùu õ ¡ nh¥n tæiD 1÷ñ thü hi»n d÷îi sü h÷îng d¨n kho hå õ qF F xgæ «n hnh v F h¤m 0é ghungF g¡ sè li»uD nhúng k¸t qu£ nghi¶n ùu 1÷ñ tr¼nh y trong luªn v«n n y ho n to n trung thüF æi xin ho n to n hàu tr¡h nhi»m v· líi m 1on n yF rå vi¶n r¦n ìn òng i
Líi c£m ìn rong suèt qu¡ tr¼nh hå tªp v ho n thi»n luªn v«nD tæi 1¢ nhªn 1÷ñ r§t nhi·u sü h÷îng d¨nD gióp 1ï nhi»t t¼nhF æi xin gûi tîi qF xgæ «n hnh láng i¸t ìn s¥u s v líi £m ìn h¥n th nhD ng÷íi th¦y k½nh m¸n luæn tªn t¼nh h÷îng d¨nD d¤y £oD 1ëng vi¶n v t¤o måi 1i·u ki»n thuªn lñi nh§t â thº 1º tæi ho n th nh luªn v«n n yF æi xin gûi tîi h¤m 0é ghung líi £m ìn s¥u sD ng÷íi th¦y 1¢ luæn tªn t¼nh tro 1êiD gâp þD hi s´ kinh nghi»m quþ ¡uD luæn khuy¸n kh½hD 1ëng vi¶n tæi l m vi» 1÷ñ thuªn lñiF æi xin gûi líi £m ìn ¡ gi£ng vi¶n gi£ng d¤y ¡ hå ph¦n trong h÷ìng tr¼nh go hå t¤i i»n ªt lþ 1¢ gióp tæi trng à nhúng ki¸n thù huy¶n s¥u v· ªt lþ lþ thuy¸t v huy¶n ng nh ªt lþ h§t rnF æi gûi líi £m ìn 1¸n rå vi»n uho hå v gæng ngh» i»t xmD ¡ th nh vi¶n trong ¡ pháng n 1¢ gióp 1ï v t¤o 1i·u ki»n ho hóng tæi trong qu¡ tr¼nh thü hi»n luªn v«nF æi ông gûi líi £m ìn ¡ th nh vi¶n òng nhâm nghi¶n ùu 1¢ luæn hé trñD hi s´ ho tæi kinh nghi»m quþ ¡uD ho tæi â ì hëi 1÷ñ hå tªp v l m vi» trong mæi tr÷íng th¥n thi»nD há 1çngF guèi òng tæi xin h¥n th nh £m ìn ¡ th nh vi¶n trong gi 1¼nhD ¤n ± 1¢ luæn õng hëD 1ëng vi¶n tæi v gióp 1ï tæi trong suèt qu¡ tr¼nh hå tªp v thü hi»n luªn v«n n yF ii
Danh s¡ch h¼nh v³ IFI g§u tró tinh thº läng ð ph nemti @xguçn ikipediAF T IFP g§u tró tinh thº läng trong ¡ ph smetiF h smeE ti e @¶n tr¡iA â ¡ ph¥n tû 1÷ñ tê hù th nh ¡ lîpF rong ph smeti g @¶n ph£iAD ¡ ph¥n tû à nghi¶ng ¶n trong ¡ lîp @xguçn ikipediAF F F F F F F F F F F F U IFQ h hirl nemtiD helil xis l trö xonD p l mët hirl pith @xguçn IUAF F F F F F F F F F F F F F F F F F F V IFR Ùng döng tinh thº läng nemti trong h¸ t¤o m n h¼nh @polrizerX k½nh ph¥n üY olor filterX t§m lå m uY liquid rystlX tinh thº längY p rryX m£ng ¡n d¨n d¤ng phim mängAF @nguçnX gorldA F F F F F F F F F F F F F F W QFI 0ç thà ¡ sü phö thuë 1¤i l÷ñng vªt lþ thèng k¶ theo Ns nhi»t 1ëF xçng 1ë spin c = = 50% vîi NL = 10×10×20F QP NL QFP nh mæ phäng và tr½ v spin ¡ h¤t t¤i ¡ nhi»t 1ëF Ns xçng 1ë spin c = = 50% vîi NL = 10 × 10 × 20F F F F QQ NL QFQ 0ç thà sü phö thuë 1ë linh 1ëng theo nhi»t 1ëF xçng Ns 1ë spin c = = 50% vîi NL = 10 × 10 × 20F F F F F F F QS NL QFR 0ç thà sü phö thuë ¡ 1¤i l÷ñng vªt lþ thèng k¶ theo Ns nhi»t 1ëF 0÷íng m u 1äX nçng 1ë spin c = = 50% NL vîi NL = 10 × 10 × 20F 0÷íng m u xnhX nçng 1ë spin Ns c= = 30% vîi NL = 10 × 10 × 33F F F F F F F F F F F QT NL QFS 0ç thà sü phö thuë ¡ 1¤i l÷ñng vªt lþ thèng k¶ theo Ns nhi»t 1ëF xçng 1ë spin c = = 50% vîi NL = N × NL N × 2N vîi N a IHD IRD IVD PPF F F F F F F F F F F F F F F QV iii
Mð ¦u inh thº läng @liquid rystlA l mët tr¤ng th¡i vªt h§t 1° i»t â ¡ 1° t½nh trung gin õ h§t läng thæng th÷íng v thº rnF ü ph¡t hi»n r tinh thº läng 1¢ ph¡ vï t÷ duy v· tr¤ng th¡i õ nhi·u th¸ h» nh kho hå trong thíi k¼ tr÷î 1¥yF inh thº läng l¦n 1¦u ti¶n 1÷ñ hó þ qun s¡t v t¼m hiºu trong qu¡ tr¼nh nh kho hå priedrih einitzer v nhâm õ m¼nh kiºm tr t½nh h§t hâ lþ õ ¡ d¨n xu§t kh¡ nhu õ mët lo¤i vªt h§t â nguçn gè thü vªt v o n«m IVVVF r÷î 1¥yD nhi·u nh kho hå 1¢ qun s¡t 1÷ñ ¡ hi»u ùng m u s 1° i»t khi l m l¤nh hóngF u th÷ tø vîi ytto vehmnnD k¸t hñp vîi nhúng qun s¡t õ vehmnn v· vi» nh¼n th§y ¡ tinh thº trong ¡ ph trung ginD einitzer 1¢ nhªn 1ành 1÷ñ v tr¼nh y k¸t qu£ õ m¼nh I v· sü tçn t¤i õ mët tr¤ng th¡i tçn t¤i mîi õ vªt h§tF u 1â vehmnn ti¸p tö nghi¶n ùu v h¸ t¤o 1÷ñ mët sè lo¤i tinh thº längD 1çng thíi qun s¡t hóng trong ¡nh s¡ng ph¥n üD thªm h½ qun s¡t 1÷ñ hóng ð nhi»t 1ë oF 0¸n th¡ng V n«m IVVWD æng 1¢ æng è k¸t qu£ õ m¼nh trong i ¡o PF g¡ æng vi» nghi¶n ùu tinh thº läng 1¢ 1÷ñ ti¸p tö triºn khi v mð rëng 1¡ng kº ði nh hâ hå ng÷íi 0ù hniel orlnderD ng÷íi 1¢ têng hñp 1÷ñ h¦u h¸t ¡ tinh thº läng 1÷ñ i¸t 1¸nF gho 1¸n su th¸ hi¸n thù ssD qeorge illim qryD mët nh nghi¶n ùu nêi ti¸ng v· tinh thº längD t 1¦u nghi¶n ùu nhúng vªt li»u n y ð enhF xhâm nghi¶n ùu õ æng 1¢ têng hñp nhi·u lo¤i vªt li»u mîi thº hi»n tr¤ng th¡i k¸t tinh läng v ph¡t triºn hiºu i¸t tèt hìn v· ¡h thi¸t k¸ ¡ ph¥n tû thº hi»n tr¤ng th¡i 1â v 1¢ thº hi»n 1i·u 1â trong uèn QF ø nhúng n«m IWSHD né lü nghi¶n ùu tinh thº läng 1¢ ln r to n th¸ giîiD 1i·u n y ¡o hi»u sü sü ph¡t triºn ¡ ùng döng thü t¸ ho nhúng lo¤i vªt li»u mîi n yF 0¸n nhúng n«m IWTH trð v· suD ¡ nh kho hå 1¢ t¼m hiºu v h¸ t¤o 1÷ñ ¡ hén hñp tinh thº läng ð 1i·u ki»n nhi»t 1ë phángD tø 1â æng ngh» h¸ t¤o m n h¼nh tinh thº läng r 1íi v t 1¦u 1¤t 1÷ñ nhi·u th nh tüu lînF rong RH n«m g¦n 1¥yD â nhi·u nghi¶n ùu £ v· lþ thuy¸t v thü nghi»m v· qu¡ tr¼nh huyºn ph õ tinh thº längF 0èi vîi huyºn ph nemti E 1¯ng h÷îngD mët trong nhúng lþ thuy¸t 1÷ñ dòng nhi·u nh§t l lþ thuy¸t n«ng l÷ñng tü do prnk RD SF h÷ìng ph¡p n y 1¢ mæ t£ 1÷ñ nhi·u hi»n t÷ñng v¾ mæ õ ¡ ì h¸ kh¡ nhu nh÷ i¸n d¤ngD uèn ong theo qun 1iºm xem x²t v· trªt tü 1ành h÷îng õ tinh thº längF xhi·u mæ h¼nh 1¢ 1÷ñ ph¡t triºn 1º mæ h¼nh hâ tinh thº läng dü tr¶n n«ng l÷ñng tü do prnkD tuy nhi¶n ph÷ìng ph¡p n y khæng iv
mæ t£ 1ëng lü hå õ ¡ ph¥n tû trong qu¡ tr¼nh t¤o th nh tinh thº längF g¡ ph²p t½nh g¦n 1óng kh¡ sû döng n«ng l÷ñng tü do tr÷íng trung ¼nh vnduEde qennes ông 1÷ñ sû döng v â nhi·u k¸t qu£ thó vàF xgo i rD t án g°p nhi·u æng tr¼nh lþ thuy¸t sû döng mæ h¼nh qu£ ¦u ùngD trong 1â t÷ìng t¡ giú ¡ ph¥n tû 1÷ñ mæ t£ ¬ng 1i»n th¸ ti¸p xóF xhúng æng tr¼nh n y 1¢ 1÷ñ xem x²t v th£o luªn trong mët sè nghi¶n ùu TD trong 1â ¡ lþ thuy¸t x§p x¿ kh¡ nhu 1¢ 1÷ñ th£o luªn k¾ l÷ïngD v trong nhúng æng tr¼nh n y 1¢ nghi¶n ùu ¡ h» h¤t ð tr¤ng th¡i ¥n ¬ng sû döng n«ng l÷ñng tü do 1¸n ª hiF wæ h¼nh qu£ ¦u ùng n y @m trong mët sè æng tr¼nh án 1÷ñ sû döng òng vîi hp E lþ thuy¸t phi¸m h m mªt 1ëAD 1¢ sû döng 1i»n th¸ vªt ùng 1º gi£i th½h 1÷ñ trªt tü kh¡ nhu trong ¡ ph tinh thº läng kh¡ nhuD nh÷ng nâ h÷ gi£i th½h 1÷ñ sü ên 1ành õ ¡ ph tinh thº läng trong vªt li»u thüF inh thº läng l mët §u tró â mªt 1ë o d¨n 1¸n trong §u tró tinh thº läng â mët sè l÷ñng lîn ¡ h¤t v t÷ìng t¡ giú ¡ ph¥n tûF h÷ìng ph¡p mæ phäng wonte grlo l ph÷ìng ph¡p mæ phäng hi»n 1¤iD 1¢ 1¤t 1÷ñ nhi·u k¸t qu£ nh§t 1ành trong nghi¶n ùu ¡ h» nhi·u h¤tF ho vªy t â thº ¡p döng vªt lþ thèng k¶D sû döng ph÷ìng ph¡p wonte grlo 1º nghi¶n ùu ¡ qu¡ tr¼nh huyºn ph õ tinh thº längF gòng vîi sü ph¡t triºn õ m¡y t½nhD ¡ ph÷ìng ph¡p mæ phäng 1¢ 1÷ñ sû döng v 1¢ thu 1÷ñ nhi·u k¸t qu£ li¶n qun 1¸n vi» mæ t£ ¡ t½nh h§t v qu¡ tr¼nh huyºn ph õ tinh thº längF 0èi vîi huyºn ph nemti E 1¯ng h÷îngD ¡ i ¡o UD V 1¢ sû döng ¡ t÷ìng t¡ nh¥n t¤o õ ù t÷íng ph¥n tû @rtifiil intertions of moleulesEreipient wllA ho° ¡ x§p x¿ n«ng l÷ñng tü do ho huyºn ph n yF ø ¡ t÷ìng t¡ 1âD k¸t hñp vîi mæ phäng wonte grloD ð i ¡o WD t¡ gi£ 1¢ mæ t£ 1÷ñ gi£n 1ç ph õ h» ph¥n tû t÷ìng t¡ vîi nhu qu th¸ n«ng ph£n st tøF 0¸n nhúng n«m g¦n 1¥yD ¡ qu¡ tr¼nh mæ phäng 1ëng lü hå ph¥n tû 1¢ 1÷ñ ghi l¤i t÷ìng 1èi 1¦y 1õ trong i ¡o IH v trong ¡ uèn s¡h IID IPD 1ëng lü hå ¡ lo¤i tinh thº läng ông 1÷ñ mæ h¼nh hâ qu nhi·u i ¡o kh¡F ri»n ny nhâm nghi¶n ùu t¤i 1¤i hå gergyEontoise @h¡pA õ q hi»p h¸ ròng 1¢ æng è nhi·u k¸t qu£ kh£o s¡t t½nh h§t õ tinh thº längF xhâm 1¢ sû döng ¡ mæ h¼nh spin th÷íng g°p 1º mæ t£ h» nhi·u h¤tD k¸t hñp ph÷ìng ph¡p mæ phäng wonte grlo 1º kh£o s¡t ¡ t½nh h§t õ h» theo k½h th÷îD nçng 1ë ph¥n tû v mët v i 1¤i l÷ñng vªt lþ kh¡ IQF ghuyºn ph l mët trong nhúng qu¡ tr¼nh v¨n án nhi·u ½ ©n 1èi v
vîi ¡ nh kho håF gho 1¸n ¥y gií v¨n án nhi·u ¥u häi li¶n qun 1¸n huyºn ph h÷ â líi gi£i 1¡pX u¡ tr¼nh huyºn ph õ tinh thº läng di¹n r nh÷ th¸ n oc g¡ t¡ 1ëng g¼ õ mæi tr÷íng £nh h÷ðng 1¸n qu¡ tr¼nh huyºn phc g¡ t÷ìng t¡ h½nh £nh h÷ðng 1¸n qu¡ tr¼nh t¤o r v duy tr¼ ph mîi l g¼c FFF v¨n thu hót nhi·u sü qun t¥m õ ¡ nh kho hå tr¶n th¸ giîiF gh½nh v¼ vªyD vîi mö 1½h kh£o s¡t qu¡ tr¼nh huyºn ph nemti Nghi¶n cùu hi»n õ tinh thº längD hóng tæi hån nghi¶n ùu 1· t iX t÷ñng chuyºn pha nematic trong tinh thº läng F 0· t i sû döng ph÷ìng ph¡p mæ phäng wonte grloD su 1â qu vi» nhªn x²t ¡ k¸t qu£ mæ phäng hóng tæi mong muèn nhªn 1ành v ph¥n t½h 1÷ñ sü £nh h÷ðng õ ¡ y¸u tè l¶n qu¡ tr¼nh huyºn ph nemti õ tinh thº längF ø 1â â thº 1èi hi¸uD kiºm hùng vîi ¡ k¸t qu£ thü nghi»m hi»n â õ ph tinh thº längF xëi dung õ luªn v«n n y gçm Q ph¦nX h¦n IX r¼nh y v· 1° 1iºm õ tinh thº längD ph¥n lo¤i ph nhi»t 1ëng õ tinh thº längF h¦n PX r¼nh y v· mæ h¼nh spin v ¡ lo¤i t÷ìng t¡D lþ thuy¸t huyºn ph v ph÷ìng ph¡p mæ phäng wonte grloF h¦n QX r¼nh y v th£o luªn v· ¡ k¸t qu£ mæ phängF vi
Möc löc víi m 1on F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F i víi £m ìn F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F ii wð 1¦u F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F iv 1 Têng quan v· · t i 3 IFI uh¡i ni»mD 1° 1iºm õ tinh thº läng F F F F F F F F F F Q IFP h¥n lo¤i ph trong tinh thº läng F F F F F F F F F F F F F R IFPFI g¡ lo¤i ph trong tinh thº läng F F F F F F F F F F R IFPFP h¥n lo¤i tinh thº läng thermotropi F F F F F F F T IFQ Ùng döng huyºn ph tinh thº läng F F F F F F F F F F F F W 2 Têng quan v· mæ h¼nh spin, lþ thuy¸t chuyºn pha v ph÷ìng ph¡p mæ phäng Monte Carlo 11 PFI g¡ mæ h¼nh t÷ìng t¡ F F F F F F F F F F F F F F F F F F F II PFIFI pinD t÷ìng t¡ õ ¡ spin F F F F F F F F F F F F II PFIFP wæ h¼nh spin têng qu¡t F F F F F F F F F F F F F F IQ PFIFQ wæ h¼nh otts F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F IR PFIFR wæ h¼nh reisenergD mæ h¼nh D mæ h¼nh ssing IS PFIFS wæ h¼nh otts linh 1ëng F F F F F F F F F F F F F F IT PFP vþ thuy¸t huyºn ph F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F IU PFPFI uh¡i ni»m ph F F F F F F F F F F F F F F F F F F F IU PFPFP vþ thuy¸t huyºn ph F F F F F F F F F F F F F F F IU PFPFQ ü ph¡ vï 1èi xùng khi huyºn ph F F F F F F F F IV PFPFR g¡ lo¤i huyºn ph F F F F F F F F F F F F F F F F IW PFQ h÷ìng ph¡p mæ phäng wonte grlo F F F F F F F F F F F IW PFQFI ½nh t½h ph¥n trong vªt lþ thèng k¶ F F F F F F F PH PFQFP h÷ìng ph¡p l§y m¨u 1ìn gi£n F F F F F F F F F F PI PFQFQ h÷ìng ph¡p l§y m¨u qun trång F F F F F F F F F PP PFQFR ghuéi wrkov F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F PP PFQFS 0i·u ki»n ¥n ¬ng hi ti¸t F F F F F F F F F F F F F PQ PFQFT huªt to¡n wetropolisX thuªt to¡n lªt 1ìn spin F PR 1
3 Nghi¶n cùu chuyºn pha nematic trong tinh thº läng 26 QFI wæ h¼nh lþ thuy¸t F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F PT QFP g¡ 1¤i l÷ñng qun trångX n«ng l÷ñngD nhi»t dungD 1ë tø hâ v 1ë £m tø F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F PU QFQ huªt to¡n wetropolis ho mæ h¼nh otts linh 1ëng F F F PW QFR u¸t qu£ mæ phäng F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F QI QFRFI g¡ 1¤i l÷ñng vªt lþ thèng k¶ 1èi vîi huyºn ph §u tró vªt li»u tinh thº läng ð ph nemti F F F QI QFRFP ü thy 1êi ¡ 1¤i l÷ñng vªt lþ thèng k¶ theo nçng 1ë h» F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F QS QFRFQ ü thy 1êi ¡ 1¤i l÷ñng vªt lþ thèng k¶ theo k½h th÷î h» F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F QU QFS u¸t luªn v ki¸n nghà F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F QW T i li»u tham kh£o 40 2
Ch÷ìng 1 Têng quan v· · t i 1.1 Kh¡i ni»m, °c iºm cõa tinh thº läng inh thº läng l tr¤ng th¡i vªt h§t 1° i»t â ¡ 1° t½nh trung gin õ h§t läng thæng th÷íng v tinh thº rnF ½ dö mët tinh thº läng â thº h£y nh÷ h§t längD nh÷ng ¡ ph¥n tû õ nâ â thº 1÷ñ 1ành h÷îng theo mët trªt tü x¡ 1ành gièng nh÷ tinh thº rnF gh½nh v¼ vªyD tinh thº läng 1÷ñ ph¡t hi»n v kh£o s¡t t÷ìng 1èi muënF xhúng hiºu i¸t v· tinh thº läng 1¦u ti¶n xu§t hi»n tø ¡ k¸t qu£ thü nghi»m õ nh thü vªt hå priedrih einitzerD ng÷íi §t ngí qun s¡t 1÷ñ 4hi 1iºm nâng h£y4 khi l m vi» vîi ¡ tinh thº 1÷ñ hi¸t xu§t tø gè ¥y rèt I v o n«m IVVVF îi ¡ th½ nghi»m tr¶n gholesteryl fenzoteD khi t«ng d¦n nhi»t 1ëD æng qun s¡t 1÷ñ ¡ tinh thº nhä m·m r t¤i nhi»t 1ë 145, 5◦ g E 1iºm n y gåi l 1iºm nâng h£y 41¦u ti¶n4D t¤i 1â h§t rn à i¸n th nh h§t läng súF Ð nhi»t 1ë 178, 5◦ g E 1iºm nâng h£y 4thù hi4D h§t läng sú trð n¶n ho n to n trong suètF rong qu¡ tr¼nh l m nângD vªt li»u n 1¦u â m u t½m v xnh d÷ìngD su 1â i¸n m§tD 1º l¤i h§t â v©n 1ö nh÷ng v¨n ð thº längF ü xu§t hi»n n y l 1¡ng ng¤ nhi¶n 1èi vîi qun 1iºm v· tinh thº t¤i thíi 1¤i n yX mët tinh thº s³ m§t m u s v thy 1êi 1ë ùng t¤i mët nhi»t 1ë x¡ 1ành 1° tr÷ng ho méi tinh thºF g¡ trnh ¢i v· hi»n t÷ñng n y 1¢ xu§t hi»n tø nhúng n«m giú th¸ k¿ sD nâ 1¢ di¹n r trong kho£ng thíi gin ï hi thªp ni¶nD v uèi òngD vîi sü h§p nhªn õ ¡ nh kho hå khi ph¡ vï mæ h¼nh tr¤ng th¡iD 1¸n nû su th¸ k¿ D tinh thº läng 1¢ ¡h m¤ng hâ ng nh æng nghi»p hiºn thà tr¶n to n th¸ giîi v hi»n t¤i 1¢ 1âng vi trá 1° i»t qun trång trong nhi·u ng nh æng ngh» kh¡ nhuF i» mæ t£ ¡ tinh thº läng li¶n qun 1¸n vi» ph¥n t½h trªt tü õ ¡ ph¥n tûF g¡ vòng â t½nh t÷ìng ph£n trong k¸t §u tinh thº läng t÷ìng ùng vîi ¡ vòng m ¡ ph¥n tû tinh thº läng 1÷ñ 1ành 3
h÷îng theo ¡ h÷îng kh¡ nhuF uy nhi¶nD trong mët vòngD ¡ ph¥n tû 1÷ñ sp x¸p theo mët trªt tü x¡ 1ànhF 0i·u n y â thº d¨n 1¸n mët sü thy 1êi ¡ t½nh h§t qung hå õ ¡ thi¸t à tinh thº längD â thº ùng döng trong ¡ æng vi» li¶n qun 1¸n 1o 1¤D th«m dáDFFF ªt li»u tinh thº läng â thº khæng ph£i ló n o ông ð tr¤ng th¡i läng õ vªt h§t @gièng nh÷ n÷î â thº i¸n th nh n÷î 1¡ ho° hìi n÷îAF h÷îi t¡ döng õ nhi»t 1ë hy ¡ t¡ 1ëng õ mæi tr÷íng ¶n ngo iD hóng â thº huyºn ph §u tróD d¨n 1¸n nhúng sü thy 1êi v· ¡ t½nh h§t vªt lþ õ vªt li»uF 1.2 Ph¥n lo¤i pha trong tinh thº läng 1.2.1 C¡c lo¤i pha trong tinh thº läng · ¡h thù h¼nh th nh ¡ phD â thº hi tinh thº läng th nh nhi·u lo¤iX inh thº läng nhi»t 1ëng lü @thermotropi liquid rystlA l lo¤i tinh thº läng trong 1â ¡ t½nh h§t vªt lþ h½nh õ nâ thy 1êi theo nhi»t 1ëF inh thº n y o gçm nhi·u ph kh¡ nhuD ¡ ph tçn t¤i trong mët kho£ng nhi»t 1ë x¡ 1ànhF x¸u nhi»t 1ë t«ng qu¡ oD huyºn 1ëng nhi»t s³ ph¡ hõy trªt tü hñp t¡ tinh vi õ ph tinh thº längD i¸n vªt li»u th nh h§t läng 1¯ng h÷îng thæng th÷íngF Ð nhi»t 1ë qu¡ th§pD h¦u h¸t ¡ vªt li»u tinh thº läng lo¤i n y s³ t¤o th nh tinh thº thæng th÷íngF xhi·u tinh thº läng 1¯ng h÷îng thuë lo¤i n y thº hi»n nhi·u ph kh¡ nhu khi nhi»t 1ë thy 1êiF ½ döD khi 1un nâng mët lo¤i ph¥n tû tinh thº läng ö thº @m mët 1ìn và §u tró 1° tr÷ng 1÷ñ gåi l mesogenA â thº iºu hi»n ¡ ph smeti kh¡ nhuD ti¸p theo l ph nemti v uèi òng l ph 1¯ng h÷îng khi nhi»t 1ë t«ng l¶nF wët v½ dö v· hñp h§t thº hi»n h nh vi tinh thº läng nhi»t 1ëng lü l prEzoxynisoleF inh thº läng lyotropi @lyotropi liquid rystlA l lo¤i tinh thº läng trong 1â ¡ t½nh h§t õ nâ thy 1êi theo nçng 1ëF inh thº läng lo¤i n y 1÷ñ §u t¤o tø ¡ ¬ng ¡h há tn mët mphiphili mesogen @mphiphili E mët hñp h§t húu ì â P th nh ph¦nX hydrophili E ÷ n÷î v liphophili E ÷ ²oD kà n÷îY mesogenX l 1ìn và ì £n õ tinh thº läng 1º t¤o r trªt tü §u tró trong tinh thºA trong mët dung mæi th½h hñpD trong 1i·u ki»n th½h hñp õ nçng 1ëD nhi»t 1ë v ¡p su§tF ho §u tró ph¥n tû m ¡ ph¥n tû n y sp x¸p dà h÷îng tòy thuë sü ¥n ¬ng thº t½h giú ph¦n ÷ n÷î v ph¦n kà n÷îF o vîi ¡ tinh thº läng nhi»t 1ëng lüD tinh thº läng lyotropi â th¶m mët 4
mù 1ë tü doD 1â l nçng 1ëD ho ph²p hóng t¤o r nhi·u ph kh¡ nhuF wéi ph kh¡ nhu n y â mù 1ë sp x¸p ph¥n tû kh¡ nhu trong m trªn dung mæiD tø 1â â thº â nhi·u t½nh h§t 1èi xùng o hìnF rong méi ¡h ph¥n lo¤i tr¶nD t â thº ph¥n hi tinh thº läng th nh ¡ ph kh¡ nhuF wéi ph kh¡ nhu th÷íng â ¡h sp x¸p ¡ ph¥n tû trong tinh thº kh¡ nhuD do 1âD trong méi ph t qun t¥m 1¸n mët 1¤i l÷ñng mæ t£ và tr½ t÷ìng 1èi õ ¡ ph¥n tû trong tinh thºD gåi l thm sè trªt tüF wët t½nh h§t hung õ ¡ tinh thº läng l hóng th÷íng â mët trö ÷u ti¶nD ¡ t½nh h§t v t÷ìng t¡ õ ¡ ph¥n tû theo ph÷ìng n y s³ khæng gièng ¡ ph÷ìng án l¤iF ho vªyD v· têng qu¡tD t â thº qun t¥m 1¸n hi ¡h ph¥n lo¤i trªt tü trong tinh thº längX trªt tü và tr½ @¡ ph¥n tû s³ n¬m trong lo¤i m¤ng tinh thº n oD v 1÷ñ sp x¸p trong m¤ng theo quy luªt n oA v trªt tü 1ành h÷îng @£n th¥n ¡ nguy¶n tû 1÷ñ 1ành h÷îng th¸ n oAY trªt tü t¦m g¦n @¡ lo¤i t÷ìng t¡ giú ¡ ph¥n tû l¥n ªnA v trªt tü t¦m x @¡ t÷ìng t¡ hi»u döng õ ¡ nguy¶n tû kh¡ 1èi vîi ph¥n tû 1ng x²tAF rªt tü õ ¡ ph tinh thº läng 1÷ñ xem x²t tr¶n mët mi·n r§t rëng ð quy mæ ph¥n tûF hù tü n y mð rëng 1¸n to n ë k½h th÷î mi·nD â thº theo l¶n tîi ª mirometD nh÷ng th÷íng khæng mð rëng 1¸n quy mæ v¾ mæ nh÷ th÷íng x£y r trong h§t rn k¸t tinh ê 1iºnF uy nhi¶nD mët sè kÿ thuªtD h¯ng h¤n nh÷ sû döng 1i·u ki»n i¶n ho° 1i»n tr÷íng ngo iD â thº 1÷ñ sû döng 1º x¥y düng mët mi·n â trªt tü x¡ 1ành trong to n ë m¨u tinh thº läng v¾ mæF hù tü 1ành h÷îng trong tinh thº läng â thº h¿ k²o d i theo mët hi·uD vîi vªt li»u v· ì £n à x¡o trën theo hi h÷îng án l¤iF g¡ 1¤i l÷ñng vªt lþ mæ t£ t½nh h§t vªt lþ õ h» tinh thº läng â thº ho hóng t i¸t t¼nh tr¤ng õ tinh thº läng t¤i thíi 1iºm kh£o s¡tF u ¡ sè li»u 1âD t t½nh to¡n 1÷ñ n«ng l÷ñng tü do õ h» ph¥n tûF uhi t«ng nhi»t 1ëD d÷îi t¡ 1ëng õ 1ëng n«ng huyºn 1ëng nhi»tD t÷ìng t¡ giú hóng y¸u 1iD do vªy ¡ ph¥n tû s³ d¦n huyºn sng ph¥n è ng¨u nhi¶nD tü do hìn khi nhi»t 1ë o hìnF ho vªy ð nhi»t 1ë oD h¦u h¸t ¡ tinh thº läng ð ph 1¯ng h÷îngD án trong ¡ nhi»t 1ë th§p hìnD tinh thº läng â thº tçn t¤i mët ho° nhi·u ph vîi §u tró 1ành h÷îng dà h÷îng 1¡ng kº v trªt tü 1ành h÷îng trong ph¤m vi ngn 1æi khi v¨n â kh£ n«ng x£y rF 5
H¼nh 1.1: C§u tróc tinh thº läng ð pha nematic (Nguçn Wikipedia). 1.2.2 Ph¥n lo¤i tinh thº läng thermotropic Pha nematic wët trong nhúng ph õ tinh thº läng nhi»t 1ëng lü phê i¸n nh§t l nemtiF ø nemti t nguçn tø ti¸ng ry v¤p @ti¸ng ry v¤pX nemD â ngh¾ l 4sñi4AF rong ph nemtiD ¡ ph¥n tû húu ì 1÷ñ oi l 1ìn trö @â I ph÷ìng ÷u ti¶nAD ph¥n è khæng â trªt tü và tr½D nh÷ng hóng tü sp x¸p 1º â trªt tü 1ành h÷îng t¦m x vîi ¡ trö d i õ hóng g¦n nh÷ song songF ho 1âD ¡ ph¥n tû tü do h£y v và tr½ khèi t¥m õ hóng 1÷ñ ph¥n è ng¨u nhi¶n nh÷ trong h§t längD nh÷ng v¨n duy tr¼ trªt tü 1ành h÷îng trong ph¤m vi d i õ hóngF r¦u h¸t ¡ ph¥n tû nemti 1·u 1ìn tröX hóng â mët trö @gåi l trö h½nhA d i hìn v 1÷ñ ÷u ti¶n hìnD v hi trö ki l t÷ìng 1÷ìng @mæ h¼nh nemti â thº 1÷ñ oi l h¼nh trö ho° h¼nh queAF uy nhi¶nD mët sè tinh thº läng â t½nh h§t 1ành h÷îng theo hi tröD â ngh¾ l ngo i vi» 1ành h÷îng trö d iD hóng án 1ành h÷îng då theo trö thù §pF xemti â t½nh l÷u 1ëng t÷ìng tü nh÷ h§t läng thæng th÷íng @1¯ng h÷îngA nh÷ng hóng â thº d¹ d ng 1÷ñ 1i·u h¿nh ði tø tr÷íng ho° 1i»n tr÷íng ¶n ngo iF g¡ ph¥n tû nemti khi 1÷ñ 1i·u h¿nh th¼ â ¡ 1° t½nh qung hå õ tinh thº 1ìn trö v 1i·u n y l m ho hóng ü ký húu ½h trong m n h¼nh tinh thº läng @viquid rystl disply E vghAF g¡ nh kho hå ông 1¢ ph¡t hi»n r r¬ng ¡ eletron â thº hñp nh§t 1º di huyºn òng nhu trong tø tr÷íng ÷íng 1ë oD 1º t¤o r 6
H¼nh 1.2: C§u tróc tinh thº läng trong c¡c pha smectic. Pha smectic A (b¶n tr¡i) câ c¡c ph¥n tû ÷ñc tê chùc th nh c¡c lîp. Trong pha smectic C (b¶n ph£i), c¡c ph¥n tû bà nghi¶ng b¶n trong c¡c lîp (Nguçn Wikipedia). mët d¤ng vªt h§t 4nemti 1i»n tû4 IRF Pha smectic inh thº läng smeti 1÷ñ t¼m th§y ð nhi»t 1ë th§p hìn so vîi nemtiD t¤o th nh ¡ lîp x¡ 1ành rã r ngD ¡ lîp â thº tr÷ñt qu nhu theo ¡h t÷ìng tü nh÷ x phángF ø 4smeti4 t nguçn tø tø 4smetius4 trong ti¸ng vtinhD â ngh¾ l l m s¤hD ho° â ¡ 1° t½nh gièng nh÷ x phángF gông gièng ph nemtiD ð ph smetiD ¡ ph¥n tû 1÷ñ sp x¸p theo và tr½ då theo mët h÷îngF rong ph smeti eD ¡ ph¥n tû 1÷ñ 1ành h÷îng då theo lîp ¼nh th÷íngD trong khi ð ph smeti gD hóng à nghi¶ng ¶n trong ¡ lîpF g¡ ph n y gièng nh÷ h§t läng ¶n trong ¡ lîpF gâ nhi·u lo¤i ph smeti kh¡ nhuD t§t £ 1·u 1÷ñ 1° tr÷ng ði ¡ ¡ thæng sè li¶n qun 1¸n mù 1ë kh¡ nhu õ trªt tü và tr½ v trªt tü 1ành h÷îngF xgo i ¡ ph¥n tû húu ìD trªt tü smeti ông 1¢ 1÷ñ ¡o ¡o x£y r trong huy·n phò keo õ vªt li»u PEh IS ho° vªt li»u ï nno ITF Pha chiral ho°c nematic xon h nemti hirl th÷íng 1÷ñ gåi l ph holesteri ði v¼ nâ l¦n 1¦u ti¶n 1÷ñ qun s¡t trong d¨n xu§t holesterol ði priedrih einitzer n«m IVVVF g¡ th½ nghi»m ông ho th§y h¿ â ¡ ph¥n tû â t½nh hirl â thº t¤o 1÷ñ mët trªt tü 1ành h÷îng nh÷ vªyF h n y mæ t£ mët trªt tü 1ành h÷îng ¡ ph¥n tû m trö 1ành h÷îng õ hóng vuæng gâ vîi ¡n k½nh vetor x¡ 1ành và tr½ õ hóngD vîi 7
H¼nh 1.3: Pha chiral nematic, helical axis l tröc xon, p l mët chiral pitch (Nguçn [17]). trö ph¥n tû song song vîi ¡ h÷îngF g¡ gâ xon húu h¤n giú ¡ ph¥n tû li·n k· l do t½nh h§t khæng 1èi xùng õ hóngD m k¸t qu£ trong tinh thº läng hirl xu§t hi»n trªt tü d iF rong ph smeti gB @mët d§u ho thà iºu thà mët ph hirlAD ¡ ph¥n tû â trªt tü và tr½ ên 1ành trong méi lîp @nh÷ trong ¡ ph smetiAD vîi ¡ ph¥n tû nghi¶ng ði mët gâ húu h¤n 1èi vîi ¡ lîp ¼nh th÷íngF ü hirlity g¥y r mët sü xon ph÷ìng và húu h¤n tø lîp n y sng lîp kh¡D t¤o r sü xon kiºu xon è õ trö ph¥n tû då theo trö ¼nh th÷íng õ lîpF g¡ lîp hirl E hirl pithD pD 1÷ñ 1ành ngh¾ l kho£ng ¡h m trö 1ành h÷îng ¡ ph¥n tû tinh thº läng thy 1êi mët gâ 360o 1¦y 1õ @nh÷ng l÷u þ r¬ng §u tró õ gii 1o¤n nemti hirl l°p l¤i h½nh nâ méi nûEpithD v¼ trong gii 1o¤n n y h÷îng ð 0o v ±180o l t÷ìng 1÷ìngAF g¡ pithD pD th÷íng thy 1êi khi nhi»t 1ë h» 1÷ñ thy 1êi ho° khi ¡ ph¥n tû kh¡ 1÷ñ th¶m v o h» tinh thº längD ho ph²p ¡ pith õ mët vªt li»u nh§t 1ành 1º 1÷ñ 1i·u h¿nh phò hñpF rong mët sè h» thèng tinh thº längD ¡ pith â òng ª ï ÷î sâng õ ¡nh s¡ng nh¼n th§y 1÷ñF 0i·u n y khi¸n ¡ tinh thº läng ð ph n y thº hi»n 1÷ñ ¡ thuë t½nh qung hå 1ë 1¡oD h¯ng h¤n nh÷ sü ph£n x¤ frgg v ph¡t x¤ lser ng÷ïng th§pD v ¡ thuë t½nh n y 1÷ñ khi th¡ trong mët sè ùng döng qung håF inh thº läng holesteri ông thº hi»n 1° t½nh 1ë 1¡o khi hóng ph£n x¤ ¡nh s¡ng ph¥n ü trán khi nâ 1i tîi theo ph÷ìng då theo trö xon è v ph¥n ü elip n¸u nâ khi nâ 1i tîi theo ph÷ìng h²oF 8
H¼nh 1.4: Ùng döng tinh thº läng nematic trong ch¸ t¤o m n h¼nh (polarizer: k½nh ph¥n cüc; color filter: t§m låc m u; liquid crystal: tinh thº läng; TFT array: m£ng b¡n d¨n d¤ng phim mäng). (nguçn: PCWorld) 1.3 Ùng döng chuyºn pha tinh thº läng ho â nhi·u t½nh h§t vªt lþ 1° i»tD n¶n tinh thº läng â nhi·u ùng döng 1° i»t IVF rong ¡ ng nh æng ngh» v h¸ t¤o döng öD ¡ ph¥n tû nemti 1¢ 1÷ñ 1· xu§t sû döng 1º h¸ t¤o m n h¼nh 1º thy th¸ m n h¼nh èng phâng 1i»n tû tø nhúng n«m IWQHF uy nhi¶n 1¸n tªn n«m IWTHD mët lo¤i ph¥n tû nemti mîi 1÷ñ têng hñp th nh æng 1º 1÷ v o h¸ t¤o m n h¼nh â t½nh h§t t÷ìng 1èi ên 1ànhF ¤i 1âD ng÷íi t sû döng mët lîp nemti 1÷ñ 1°t giú hi lîp k½nh ph¥n ü 1º l m th nh ph¦n h½nh õ m n h¼nhF f¬ng ¡h t¤o r lü l m thy 1êi 1ành h÷îng ¡ ph¥n tû v sû döng 1i»n tr÷íng 1º t¡i 1ành h÷îng hóngD t â thº h¸ t¤o r ¡ m n h¼nh 1º hiºn thà @hy án gåi l m n h¼nh tinh thº längAF xgo i r mët ùng döng húu ½h kh¡ õ tinh thº läng l dòng 1º x¡ 1ành nhi»t 1ë · m°tF xguy¶n t vªt lþ õ nâ dü tr¶n ÷î sâng õ nhúng hòm ¡ng s¡ng ph£n hi¸u nhí v o ¡ tinh thº läng holesteriF 0ành h÷îng õ ¡ tinh thº längD trong ¡ thi¸t à 1oD thy 1êi theo nhi»t 1ë IWF hü v o sü thy 1êi t½nh h§t qung hå theo nhi»t 1ëD t â thº x¡ 1ành 1÷ñ nhi»t 1ë ¦n 1oF xgo i r ¡ m ng tinh thº läng 1¢ ¡h m¤ng hâ th¸ giîi æng ngh»F ri»n ny hóng 1÷ñ sû döng trong r§t nhi·u thi¸t àD v½ dö nh÷ 9
1çng hç k¾ thuªt sèD 1i»n tho¤i di 1ëngD m¡y t½nh v tiviF w ng tinh thº läng án 1÷ñ sû döng trong ¡ thi¸t à l÷u trú qung håD vîi qu¡ tr¼nh gièng nh÷ ghi v 1å dú li»u trong ¡ 1¾ gh ho° hh PHD PIF 10
Ch÷ìng 2 Têng quan v· mæ h¼nh spin, lþ thuy¸t chuyºn pha v ph÷ìng ph¡p mæ phäng Monte Carlo 2.1 C¡c mæ h¼nh t÷ìng t¡c 2.1.1 Spin, t÷ìng t¡c cõa c¡c spin pin l mët trong sè nhúng 1¤i l÷ñng vªt lþ ì £n õ ¡ h¤tF pin l mët t½nh h§t nëi t¤i õ ¡ h¤tD gièng nh÷ khèi l÷ñng v 1i»n t½hF uh¡i ni»m spin l¦n 1¦u ti¶n 1÷ñ 1÷ r ði hi nh vªt lþ ng÷íi r vn l qeorge hlenek v muel qoudsmit n«m IWPS PPD khi ¡ æng nhªn th§y mët khèi l÷ñng lîn ¡ sè li»u thü nghi»m li¶n qun 1¸n t½nh h§t õ ¡nh s¡ng ph¡t x¤ v h§p thö ði ¡ nguy¶n tû h¿ â thº 1÷ñ gi£i th½h ¬ng ¡h gi£ thi¸t eletron â mët moment tø ri¶ng 1° i»tF gh½nh v¼ vªyD spin â £n h§t õ moment 1ëng l÷ñng v l mët kh¡i ni»m thu¦n tóy l÷ñng tûD khæng â sü t÷ìng ùng trong ì hå ê 1iºnF g¡ eletron â ¡ moment spin gièng nhuD s = 1/2D v hóng â moment tø gièng nhu µ = 2mc D ¡ thæng sè n y s³ quy 1ành ho spin e nhi·u lo¤i t÷ìng t¡ PQX • T÷ìng t¡c lo¤i trø Pauli: g¡ eletron l ¡ fermionD n¶n theo nguy¶n lþ lo¤i trø uliD ¡ eletron kh¡ nhu s³ â tr¤ng th¡i l÷ñng tû kh¡ nhu trong òng mët thíi 1iºmF xguy¶n lþ n y â nëi dung 1ìn gi£nD nh÷ng nâ â þ ngh¾ lîn trong vi» gi£i th½h §u tró lîp vä eletron õ nguy¶n tûD mæ t£ v gi£i th½h sü 1 d¤ng õ ¡ nguy¶n tè hâ hå v sü k¸t hñp hâ hå õ hóngF f¬ng ¡h k¸t hñp nguy¶n lþ lo¤i trø vîi nguy¶n lþ §t 1ành õ reisenergD ng÷íi t ông 1¢ gi£i th½h 1÷ñ nguy¶n nh¥n tçn t¤i õ thº t½h ¡ vªt thº trong thü t¸D khi 1â ¡ eletron õ méi 11
nguy¶n tû khæng thº òng n¬m trong quÿ 1¤o n«ng l÷ñng th§p nh§t v ph£i hi¸m ¡ lîp vä lîn hìn li¶n ti¸pD khi 1â ¡ nguy¶n tû hi¸m mët thº t½h x¡ 1ànhF • T÷ìng t¡c trao êi: ÷ìng t¡ tro 1êi l mët hi»u ùng thu¦n l÷ñng tû x£y r khi h m sâng õ hi hy nhi·u eletron phõ nhuD â t¡ döng l m t«ng hy gi£m n«ng l÷ñng tü do õ mët h» 1i»n t½hD t¡ döng h½nh l l m ho ¡ spin 1÷ñ 1ành h÷îng ÷u ti¶n khi hóng song song @1èi vîi h§t st tøA ho° 1èi song @1èi vîi h§t ph£n st tøA nhuF ÷ìng t¡ n y â £n h§t l t÷ìng t¡ t¾nh 1i»n goulom giú ¡ spin õ eletronF wët trong nhúng h» qu£ qun s¡t 1÷ñ õ t÷ìng t¡ n y l vi» t¤o r ¡ h§t â t½nh st tøF 0èi vîi ¡ vªt li»u st tøD d÷îi nhi¶t 1ë guireD ¡ ph¥n tû â li¶n k¸t vîi nhu t¤o th nh ¡ mi·n â moment l÷ïng ü tø têng hñp kh¡ H @¡ domin tøAD do 1â vªt li»u st tø â thº t¤o mët tø tr÷íng v¾ mæ kh¡ HF 0â l nguy¶n nh¥n t¤o n¶n nhúng nm h¥m m t hy g°p trong uë sèngF • T÷ìng t¡c spin - quÿ ¤o: ÷ìng t¡ spin E quÿ 1¤o l t÷ìng t¡ õ spin 1èi vîi tø tr÷íng sinh r ði huyºn 1ëng theo quÿ 1¤o trán õ eletron qunh h¤t nh¥nF ÷ìng t¡ spin E quÿ 1¤o g¥y r sü thy 1êi ¡ mù n«ng l÷ñng õ ¡ eletron trong nguy¶n tûD do t÷ìng t¡ giú tø tr÷íng vîi spin õ ¡ eletronF ri»n t÷ñng n y â thº x¡ nhªn qu sü ph¥n t¡h ¡ v¤h qung phêD â thº 1÷ñ oi l s£n ph©m õ hi»u ùng eemnF rong ¡ ng nh æng ngh» spintroniD t÷ìng t¡ spin E quÿ 1¤o 1èi vîi ¡ eletron trong ¡n d¨n v vªt li»u kh¡ 1÷ñ khi th¡ v ùng döng trong nhi·u ùng döng æng ngh»F ÷ìng t¡ spin E quÿ 1¤o ông l mët trong ¡ nguy¶n nh¥n h½nh õ t½nh dà h÷îng tø tinh thº v hi»u ùng spin rllF • T÷ìng t¡c si¶u tinh t¸: ÷ìng t¡ si¶u tinh t¸ 1÷ñ x¡ 1ành ði nhúng thy 1êi nhä trong ¡ mù n«ng l÷ñng suy i¸n v k¸t qu£ l sü ph¥n t¡h r ¡ mù n«ng l÷ñng 1â õ ¡ nguy¶n tûD ph¥n tûD ionD vîi nguy¶n nh¥n h½nh l sü t÷ìng t¡ giú h¤t nh¥n v ¡ 1¡m m¥y eletronF ÷ìng t¡ si¶u tinh t¸ o gçm t÷ìng t¡ giú moment l÷ïng ü tø nguy¶n tû vîi tø tr÷íng sinh r ði sü huyºn 1ëng õ ¡ eletron v moment tù ü tø nguy¶n tû trong grdient 1i»n tr÷íng sinh r ði ph¥n è 1i»n tih trong nguy¶n tûF • T÷ìng t¡c tø: ÷ìng t¡ tø l t÷ìng t¡ trü ti¸p giú ¡ moE 12