Luận văn Thạc sỹ Khoa học kinh tế: Phát triển ngành nghề tiểu thủ công nghiệp ở các phường vùng ven thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế

PHẦN MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Huế là một thành phố của tỉnh Thừa Thiên Huế, nổi tiếng với các ngành nghề<br /> tiểu thủ công nghiệp như: nghề đúc, chằm nón, dệt may, kim hoàn...đây là một tiềm<br /> năng lớn để phát triển kinh tế nói chung và phát triển ngành nghề nói riêng. Những<br /> sản phẩm này mang đậm nét văn hóa Huế mà ai đã từng đến Huế thì không thể<br /> không nhắc đến.<br /> <br /> U<br /> <br /> Ế<br /> <br /> Căn cứ quyết định số 1445/QĐ-UBND ngày 23 tháng 6 năm 2008 phê duyệt<br /> <br /> ́H<br /> <br /> Đề án quy hoạch phát triển công nghiệp tỉnh Thừa Thiên Huế đến năm 2015 và định<br /> hướng đến năm 2020 “Phát triển tiểu thủ công nghiệp phải gắn liền với phát triển<br /> <br /> TÊ<br /> <br /> kinh tế- xã hội của từng địa bàn, trên cơ sở thúc đẩy nhanh quá trình công nghiệp<br /> hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. Phát triển công nghiệp, tiểu thủ công<br /> <br /> H<br /> <br /> nghiệp với quan điểm xuyên suốt: bền vững, thân thiện với môi trường; bảo tồn tinh<br /> <br /> IN<br /> <br /> hoa và phát huy giá trị bản sắc văn hóa của quê hương, dân tộc, gắn với đảm bảo an<br /> ninh và quốc phòng”. Những năm qua các ngành nghề, làng nghề truyền thống trên<br /> <br /> K<br /> <br /> địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế nói chung, thành phố Huế nói riêng đã và đang được<br /> <br /> ̣C<br /> <br /> khôi phục và phát triển. Từ thành thị đến nông thôn đã xuất hiện nhiều ngành nghề<br /> <br /> O<br /> <br /> mới, có quy mô và hình thức tổ chức khác nhau, đã góp phần chuyển dịch cơ cấu<br /> <br /> ̣I H<br /> <br /> kinh tế nông nghiệp, nông thôn theo hướng tiến bộ và hiệu quả. Các làng nghề<br /> truyền thống, làng nghề mới đã từng bước làm thay đổi bộ mặt nông thôn, nhất là<br /> <br /> Đ<br /> A<br /> <br /> đối với những vùng ven thành phố, vùng thuần nông trước đây. Phát triển ngành<br /> nghề tiểu thủ công nghiệp là một vấn đề quan trọng để giảm bớt sức ép về lao động<br /> nông nhàn trong nông thôn, đóng góp một tỷ lệ lớn trong tổng giá trị sản xuất công<br /> nghiệp của tỉnh nhà.<br /> Tuy nhiên, việc phát triển ngành nghề tiểu thủ công nghiệp còn nhiều bất cập,<br /> các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp truyền thống có nguy cơ mai một, hàng hoá<br /> chất lượng kém, tiêu thụ khó khăn, giá cả thấp... Đặc biệt là sự phát triển của tiểu<br /> thủ công nghiệp tính theo các chỉ tiêu tương đối và tuyệt đối đều chưa tương xứng<br /> với tiềm năng kinh tế- xã hội hiện có.<br /> <br /> 1<br /> <br /> Thực trạng trên đã và đang đòi hỏi các cấp, các ngành, các nhà khoa học cần<br /> phải đánh giá đúng nguyên nhân, đề xuất phương hướng và giải pháp đồng bộ, khả<br /> thi nhằm thúc đẩy các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp tại địa phương phát triển<br /> đúng hướng và hiệu quả, đáp ứng được yêu cầu của kinh tế thị trường.<br /> Xuất phát từ thực tiễn đó, tôi lựa chọn đề tài “Phát triển ngành nghề tiểu thủ<br /> công nghiệp ở các phường vùng ven thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế” làm<br /> để tài luận văn thạc sĩ kinh tế của mình.<br /> 2. Tình hình nghiên cứu của đề tài<br /> <br /> Ế<br /> <br /> Phát triển các ngành nghề TTCN và làng nghề truyền thống ở Việt Nam là<br /> <br /> U<br /> <br /> đề tài đã được các nhà kinh tế nghiên cứu trên nhiều phương diện, đem lại nhiều<br /> <br /> ́H<br /> <br /> kết quả có giá trị thực tế. Có thể nêu ra các công trình sau đây:<br /> <br /> - “Phát triển thị trường làng nghề tiểu thủ công nghiệp vùng Đồng Bằng<br /> <br /> TÊ<br /> <br /> Sông Hồng”, Đề tài NCKH cấp bộ: do PGS. TS Trần Văn Chử, Học viện Chính trị<br /> Quốc gia HCM làm Chủ nhiệm đề tài, năm 2004- 2005.<br /> <br /> H<br /> <br /> - “Về các giải pháp phát triển tiểu thủ công nghiệp theo hướng công nghiệp<br /> <br /> IN<br /> <br /> hóa, hiện đại hóa ở vùng ĐBSH”, Đề tài KH cấp bộ, do TS. Đặng Lễ Nghi, Học<br /> viện Chính trị Quốc gia HCM, làm Chủ nhiệm đề tài, năm 1998.<br /> <br /> K<br /> <br /> - “Phát triển tiểu thủ công nghiệp trong nền kinh tế hàng hoá nhiều thành<br /> <br /> ̣C<br /> <br /> phần ở đô thị Việt Nam hiện nay”, Luận án tiến sỹ của Nguyễn Hữu Lục, năm 1996.<br /> <br /> O<br /> <br /> - "Phát triển làng nghề truyền thống ở nông thôn Việt Nam trong quá trình<br /> công nghiệp hóa, hiện đại hóa”, Luận án tiến sỹ của Trần Minh Yến, năm 2003.<br /> <br /> ̣I H<br /> <br /> - Một số bài viết khác như: “Làng nghề thủ công truyền thống Bắc Ninh” của<br /> tác giả Đỗ Thị Hảo; “Phát triển làng nghề truyền thống với sự nghiệp công nghiệp<br /> <br /> Đ<br /> A<br /> <br /> hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn” của PGS.TS Nguyễn Huy Oánh; “Làng<br /> nghề trong quá trình phát triển nông thôn theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa<br /> nông nghiệp, nông thôn” của TS. Vũ thị Thoa…<br /> Các công trình khoa học nghiên cứu trên đã đi vào đánh giá tình hình việc<br /> bảo tồn, phát triển làng nghề; các giải pháp phát triển TTCN ở tầm vĩ mô; hoặc<br /> nghiên cứu biện pháp tổ chức, quản lý sản xuất TTCN, hoặc mang tính chất tổng<br /> kết một giai đoạn phát triển và định hướng hoạt động TTCN ở một địa phương nào<br /> đó…Còn ít công trình khoa học đi sâu nghiên cứu một cách có hệ thống, đề cập tới<br /> phương hướng chiến lược, các biện pháp đẩy mạnh sản xuất “tiểu, thủ công nghiệp”<br /> <br /> 2<br /> <br /> trong nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, đánh giá tác động môi trường của các<br /> cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp trên địa bàn thành phố Huế. Vì vậy, tôi hy vọng<br /> luận văn này sẽ đóng góp một phần nhỏ vào việc giải quyết những vấn đề cấp bách<br /> để thúc đẩy sự phát triển các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp trong giai đoạn đẩy<br /> mạnh CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn hướng đến sự phát triển bền vững ở<br /> thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế.<br /> 3. Mục tiêu của đề tài<br /> 3.1. Mục tiêu chung<br /> <br /> Ế<br /> <br /> Đánh giá thực trạng phát triển và hiệu quả kinh tế của các ngành nghề TTCN<br /> <br /> U<br /> <br /> ở các phường vùng ven thành phố Huế, phát hiện được những vấn đề kinh tế - xã<br /> <br /> ́H<br /> <br /> hội - môi trường cần phải giải quyết và đưa ra các giải pháp phù hợp nhằm thúc đẩy<br /> phát triển ngành nghề tiểu thủ công nghiệp tại địa bàn nghiên cứu.<br /> <br /> TÊ<br /> <br /> 3.2. Mục tiêu cụ thể<br /> <br /> - Hệ thống hoá những cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển ngành nghề tiểu<br /> <br /> H<br /> <br /> thủ công nghiệp ở Việt Nam nói chung và thành phố Huế nói riêng.<br /> <br /> IN<br /> <br /> - Đánh giá thực trạng phát triển ngành nghề tiểu thủ công nghiệp chủ yếu trên<br /> địa bàn thành phố Huế.<br /> <br /> K<br /> <br /> - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm phát triển ngành nghề tiểu thủ công<br /> <br /> ̣C<br /> <br /> nghiệp hướng công nghiệp hoá - hiện đại hoá nông thôn.<br /> 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu<br /> <br /> O<br /> <br /> 4.1. Đối tượng nghiên cứu<br /> <br /> ̣I H<br /> <br /> Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng phát triển các ngành nghề tiểu thủ công<br /> nghiệp trong các cơ sở sản xuất, các hộ sản xuất TTCN ở các phường vùng ven<br /> <br /> Đ<br /> A<br /> <br /> thành phố Huế.<br /> <br /> 4.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài<br /> - Về không gian:<br /> Nghiên cứu tình hình phát triển các ngành nghề tiểu thủ công chủ yếu tại các<br /> <br /> phường vùng ven thành phố Huế như: An Đông, An Tây, Hương Sơ, Hương Long,<br /> Kim Long, Thủy Xuân, phường Đúc…<br /> - Về thời gian:<br /> + Đánh giá thực trạng phát triển các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp giai<br /> đoạn 2005 - 2010.<br /> <br /> 3<br /> <br /> + Đề xuất các giải pháp phát triển các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp ở các<br /> phường vùng ven thành phố Huế đến năm 2020.<br /> 5. Phương Pháp nghiên cứu và cách thức tiến hành<br /> 5.1. Phương pháp nghiên cứu<br /> + Phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử.<br /> + Phương pháp thống kê, phân tích tổng hợp.<br /> + Phương pháp so sánh, khái quát hóa.<br /> <br /> + Thu thập số liệu để xử lý và đánh giá thực trạng<br /> <br /> U<br /> <br /> + Tìm hiểu các tài liệu liên quan đến đề tài<br /> <br /> Ế<br /> <br /> 5.2. Cách thức tiến hành<br /> <br /> ́H<br /> <br /> + Tìm giải pháp phù hợp nhằm phát triển tiểu thủ công nghiệp trên địa bàn<br /> <br /> TÊ<br /> <br /> TP Huế.<br /> 6. Những đóng góp mới của luận văn<br /> <br /> - Góp phần làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của việc phát triển các ngành<br /> <br /> H<br /> <br /> nghề tiểu thủ công nghiệp ở các phường vùng ven thành phố Huế.<br /> <br /> IN<br /> <br /> - Phân tích, đánh giá đúng thực trạng phát triển các ngành nghề tiểu thủ công<br /> <br /> K<br /> <br /> nghiệp trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn thành<br /> phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế.<br /> <br /> ̣C<br /> <br /> - Đánh giá tác động đến môi trường của một số cơ sở sản xuất tiểu thủ công<br /> <br /> O<br /> <br /> nghiệp ở các phường vùng ven thành phố Huế, để từ đó đề xuất các giải pháp khắc<br /> <br /> ̣I H<br /> <br /> phục nhằm hướng đến phát triển bền vững.<br /> - Đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm phát huy những lợi thế của địa<br /> <br /> Đ<br /> A<br /> <br /> phương để phát triển mạnh tiểu thủ công nghiệp tỉnh Thừa Thiên Huế.<br /> 7. Kết cấu của đề tài<br /> Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn phát triển các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp.<br /> Chương 2: Thực trạng phát triển các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp ở các<br /> phường vùng ven thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế.<br /> Chương 3: Phương hướng và những giải pháp chủ yếu nhằm phát triển các<br /> ngành nghề tiểu thủ công nghiệp ở các phường vùng ven thành phố Huế, tỉnh Thừa<br /> Thiên Huế.<br /> <br /> 4<br /> <br /> CHƯƠNG 1<br /> CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN<br /> CÁC NGÀNH NGHỀ TIỂU THỦ CÔNG NGHIỆP<br /> 1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN<br /> 1.1.1 Khái niệm tiểu thủ công nghiệp<br /> 1.1.1.1 Quan niệm tiểu thủ công nghiệp của các nhà kinh tế trên thế giới<br /> <br /> Ế<br /> <br /> - Quan niệm tiểu thủ công nghiệp của V.I. Lênin<br /> <br /> U<br /> <br /> Trong quá trình phát triển nền sản xuất xã hội, khi lực lượng sản xuất phát<br /> <br /> ́H<br /> <br /> triển đến một trình độ nhất định, dẫn đến năng suất lao động tăng lên, đặc biệt khi<br /> có công cụ lao động bằng kim loại xuất hiện cùng với những kinh nghiệm đã tích<br /> <br /> TÊ<br /> <br /> luỹ được đã tạo nên bước phát triển nhảy vọt trong trồng trọt và nghề thủ công. Từ<br /> đó xuất hiện sự phân công lao động lần thứ nhất, trồng trọt tách khỏi chăn nuôi. Sau<br /> <br /> H<br /> <br /> đó, các nghề thủ công cũng phát triển mạnh tạo ra sự phân công lao động lần thứ<br /> <br /> IN<br /> <br /> hai: thủ công nghiệp tách khỏi nông nghiệp [12, tr.250- 253]. Thủ công nghiệp là<br /> <br /> K<br /> <br /> nền sản xuất trung gian giữa nông nghiệp và công nghiệp, là một bộ phận của nền<br /> kinh tế quốc dân. Trong xã hội phong kiến mặc dù kinh tế thủ công ghiệp chưa tách<br /> <br /> ̣C<br /> <br /> khỏi nông nghiệp song nó vẫn giữ vị trí quan trọng trong nền kinh tế. Vì nền sản<br /> <br /> O<br /> <br /> xuất bị tách ra làm hai ngành chính là nông nghiệp và thủ công nghiệp nên đã ra đời<br /> <br /> ̣I H<br /> <br /> nền sản xuất hàng hoá, sự trao đổi giữa những người sản xuất riêng biệt đã trở thành<br /> tất yếu của xã hội.<br /> <br /> Đ<br /> A<br /> <br /> “Thủ công nghiệp” là một nghề thủ công, hình thức sản xuất công nghiệp<br /> <br /> dựa trên quy mô nhỏ, công cụ lao động đơn giản và chủ yếu dựa vào sự khéo léo<br /> của bàn tay người thợ thủ công. Nguyên liệu của các nghề thủ công thường lấy trực<br /> tiếp từ thiên nhiên; công cụ sản xuất thường là công cụ cầm tay đơn giản. Khi khoa<br /> học- kỹ thuật phát triển, khái niệm “thủ công nghiệp” có những nội dung khác so<br /> với trước đây. Người thợ thủ công hiện đại có thể sử dụng máy móc để phát lực,<br /> truyền lực và kết hợp với đôi bàn tay khéo léo để tạo ra những sản phẩm độc đáo,<br /> có giá trị thẩm mỹ cao.<br /> <br /> 5<br /> <br />