YOMEDIA
Martha! Đi mãi đường cũ không chán à?
Chia sẻ: Nguyen Nhi
| Ngày:
| Loại File: PDF
| Số trang:7
55
lượt xem
8
download
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
Cụt - Mang chiến tranh về nhà (bộ cũ)
.Martha Rosler, như quá nhiều nghệ sĩ, đã không thể vượt ra khỏi những lý luận dễ dãi của mình thời tuổi trẻ.
Vào cuối thập niên sáu mươi, Martha Rosler trở nên nổi tiếng với bộ hình ghép có tên Mang chiến tranh về nhà: Ngôi nhà xinh đẹp. Bà lấy hình ảnh người mẫu đặt bên hình nội thất nhà, bên hình chiến tranh Việt Nam:
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Martha! Đi mãi đường cũ không chán à?
- Martha! Đi mãi đường cũ không
chán à?
Jerry Saltz, Thảo Nghi lược dịch
(SOI: Tuần trước các bạn đã xem bài về serie ảnh của Martha Rosler.
Nhiều người thấy đẹp, thấy hay, nhưng cũng có không ít người thấy
không có gì hay, không có gì đẹp. Một trong những người đó là nhà
phê bình Jerry Saltz nổi tiếng đanh đá. Soi sẽ lần lượt giới thiệu các
bài viết của nhà phê bình này cho nhiều triển lãm khác nhau.)
Cụt - Mang chiến tranh về nhà (bộ cũ)
- Martha Rosler, như quá nhiều nghệ sĩ,
đã không thể vượt ra khỏi những lý luận dễ dãi của mình thời tuổi
trẻ.
Vào cuối thập niên sáu mươi, Martha Rosler trở nên nổi tiếng với bộ
hình ghép có tên Mang chiến tranh về nhà: Ngôi nhà xinh đẹp. Bà lấy
hình ảnh người mẫu đặt bên hình nội thất nhà, bên hình chiến tranh
Việt Nam: Một người phụ nữ Việt Nam ôm trong tay đứa con đầy máu
me trong một căn nhà Mỹ không một vết bẩn, đám nội trợ lau rửa chiến
trường một cách đầy trách nhiệm, v.v.
Mặc dù ở cấp độ hình thức, Rosler chỉ đơn giản là trộn sự nghiệt ngã
của loạt ảnh ghép thời những năm 1930 của John Heartfield về Đệ tam
quốc xã, với thứ siêu thực rẻ tiền của bức ảnh ghép nổi tiếng năm 1956
của Richard Hamilton, ghép một tay đàn ông cơ bắp và một cô người
mẫu đẹp xinh trong một phòng khách đương đại. Quả thực Martha
Rosler cũng đã thêm thắt chút ít mới mẻ vào – một thái độ “biết tỏng về
truyền thông rồi” đầy mỉa mai, và sự thêm ấy cũng đã làm thay đổi diện
mạo của tác phẩm, thành nghệ thuật.
- Mang chiến tranh về nhà (bộ cũ)
Nhưng bốn thập kỉ sau, hóa ra Rosler vẫn thế, trong tác phẩm của bà
chẳng hề có gì thay đổi. Với nỗ lực hời hợt, Rosler cố gắng quay ngược
thời gian về thời hoàng kim của mình, cơ bản là làm lại lại bộ ảnh về
Việt Nam ngày đó. Khác chăng giờ đây bà chèn hình ảnh đám người
mẫu vào trong những hình chiến tranh Iraq. Rõ ràng có sự tương đương
giữa hai cuộc chiến, và thứ nghệ thuật tranh đấu là vẫn có giá trị.
Nhưng Rosler đã sa đà vào sự hoài cổ thô sơ, ăn mòn vào các tác phẩm
cũ của mình, trong khi về căn cơ lại đang biến hình ảnh cuộc chiến
khốc liệt trở thành đồi trụy. Các bức ảnh của bà chỉ nói một điều duy
nhất: chính các nhà thiết kế thời trang và đám phụ nữ thích đi mua sắm
đã gây ra hai cuộc chiến kia.
- Mang chiến tranh về nhà (bộ mới)
Rosler cũng đính kèm theo các mẩu tin về Iraq. Hầu hết các bài báo đều
từ những nguồn tin đáng tin cậy của phái tự do (những tờ như Village
Voice, Nation, The New Yorker, v.v.), vậy là Rosler chỉ cần lọc lại
những gì đã được người khác lọc. Tệ hơn nữa, nó lại mang không khí
một bài rao giảng vừa lừa mị vừa thông thái rởm. Về căn bản Rosler
quả quyết là: trong khi mọi người có thể lo lắng trước những biến cố
đang xảy ra, thì bà hết sức lo lắng, đến nỗi phải cắt những mẩu tin ấy ra
và đặt chúng vào những bìa hồ sơ.
Để vào tham quan triển lãm, quan khách phải thả hai mươi lăm cent
vào một cửa quay. Thông cáo báo chí nói rằng làm thế để buộc chúng
ta “ quyết định một cách tỉnh táo về phương thức tham gia vào tác
phẩm”. Đây là thứ nghệ thuật phê bình tự chĩa súng vào thái dương. Ở
- cửa ra vào có một tấm biển trấn an người xem rằng Rosler sẽ quyên
góp tất cả số tiền thu được cho các nhóm phản chiến. Nhưng bất cứ ai
nghĩ rằng ở đây có tí nào nghệ thuật, hay mang hơi hướm chủ nghĩa
hành động, hay có tí cấp tiến thì cần xem lại.
Tù binh bịt mặt - Từ Mang chiến tranh về nhà (bộ mới)
Màn trình diễn của Rosler đơn giản là tầm thường. Tuy nhiên qua đó
chỉ ra thứ lớn hơn, tệ hại hơn. Đó là hiện nay quá nhiều nghệ sĩ, nhà
phê bình, giám tuyển tuy trẻ hơn Rosler nhưng cũng sùng bái thập niên
sáu mươi, biến đổi giai đoạn ấy thành một sự tôn thờ méo mó, một tôn
giáo kỳ quái, một nhãn hiệu thời thượng, và một căn bệnh què cụt. Một
- thế hệ bị mắc kẹt trong đường xoắn ốc chết chóc của Freud và dường
như không thể thoát khỏi cái ý tưởng kỳ cục rằng để nghệ thuật có tính
chính trị thì cần phải lần ngược trở về kỷ nguyên hippie, tức phải tạo
nên một cuộc cách mạng.
Giạt màn cửa - Bringing the War Home (bộ mới)
Những mô thức của cách mạng, của đúng-sai, tốt-xấu thời ấy chỉ là một
di tích chẳng còn sống nổi ở thời hiện tại. Tuy nhiên, các nghệ sĩ, các
nhà triển lãm và các giám tuyển đã “giữ y giá” những năm sáu mươi.
Ai viết về các nghệ sĩ này hồi ba mươi năm trước vẫn viết về họ theo
cùng một cách, thường là cho cùng một tạp chí hồi ấy. Các môn đồ của
họ và những kẻ bắt chước họ cũng làm điều tương tự – viết về nghệ sĩ,
- đôi khi là đúng những nghệ sĩ ấy, theo cùng một cách mà thầy của họ
đã viết, và thường cũng là cho cùng những tạp chí thầy mình đã viết.
Đó là một cái bẫy được thế hệ trước giăng ra để bảo tồn di sản của họ
lâu hơn một chút, hay ít nhất là cho đến khi các thành viên của thế hệ
ấy rời vị trí mình trong giới hàn lâm, viện bảo tàng và giới truyền
thông. Rất nhiều việc hay ho đã diễn ra trong thập niên sáu mươi,
nhưng giai đoạn ấy không còn quan trọng hơn, tốt hơn, hay “mang tính
chính trị” hơn so với ngày nay.
Đã đến lúc phải để cho lịch sử sang trang.
*
(SOI: Bài này lúc đầu có tên gốc “Chào mừng đến với thập niên 60,
thêm lần nữa”. Sốt ruột vì thấy bài hay mà ít người đọc, Soi quyết định
đổi tên khác. Chỉ vậy thôi, hoàn toàn không có định đánh lừa bạn đọc)
Thêm tài liệu vào bộ sưu tập có sẵn:
Báo xấu
LAVA
ERROR:connection to 10.20.1.100:9315 failed (errno=111, msg=Connection refused)
ERROR:connection to 10.20.1.100:9315 failed (errno=111, msg=Connection refused)
Đang xử lý...