Mô hình đô thị nén bền vững và thách thức trong phát triển nhà cao tầng tại Việt Nam

Chia sẻ: Trinhthamhodang1214 Trinhthamhodang1214 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày đô thị bền vững, nhà cao tầng là đại diện biểu trưng của mô hình đô thị nén, mối quan hệ giữa nhà cao tầng và mô hình đô thị nén bền vững; những thách thức trong phát triển mô hình đô thị nén bền vững và nhà cao tầng ở Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Mô hình đô thị nén bền vững và thách thức trong phát triển nhà cao tầng tại Việt Nam

DIEÃN ÑAØN Moâ hình ñoâ thò neùn beàn vöõng VAØ THAÙCH THÖÙC TRONG PHAÙT TRIEÅN NHAØ CAO TAÀNG TAÏI VIEÄT NAM PGS.TS.KTS. HOAØNG MAÏNH NGUYEÂN Vieän Ñoâ thò xanh Vieät Nam Ñ oâ thò neùn coøn coù teân goïi khaùc laø moâ hình ñoâ thò taäp trung hay ñoâ thò maät ñoä xaây döïng cao… laø moät trong nhöõng hình thaùi ñoâ thò söû duïng hieäu quaû naêng löôïng, giaûm khoaûng caùch ñi laïi vaø phaùt huy caùc phöông tieän giao thoâng coâng coäng... Hình maãu lyù töôûng cuûa ñoâ thò neùn chính laø caùc toøa nhaø cao taàng ña chöùc naêng. Taïi Vieät Nam, xu höôùng nhaø cao taàng ñaõ nhanh choùng hieän dieän nhö moät söï taát yeáu cuûa quaù trình ñoâ thò hoùa vaø phaùt trieån hoäi nhaäp vôùi toaøn caàu. Xu höôùng naøy ñaõ giuùp haøng trieäu ngöôøi daân ôû caùc ñoâ thò lôùn Vieät Nam chaïm ñeán gaàn hôn vôùi giaác mô coù moät toå aám cuûa rieâng mình. Theá nhöng, beân caïnh nhöõng öu ñieåm, nhaø cao taàng ñang bò nhìn nhaän nhö nguyeân nhaân gaây ra nhieàu vaán ñeà ñoâ thò nhö laø: phaù vôõ quy hoaïch, boùp ngheït giao thoâng, chaát taûi leân haï taàng ñoâ thò... Vaø ñeå giaûi quyeát moïi vaán ñeà töø taéc ngheõn, keït xe, uùng ngaäp, gia taêng maät ñoä daân soá... ngöôøi ta nghó ñeán phöông aùn caám xaây nhaø cao taàng. Noãi oan nhaø cao taàng laø hieåm hoïa ñe doïa ñoâ thò caàn ñöôïc hieåu nhö theá naøo? Hay nhaø cao taàng coù vai troø nhö theá naøo trong phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng? Ñoâ thò neùn beàn vöõng Trong nhieàu lyù thuyeát ñoâ thò ñaõ ñeà caäp ñeán moái quan heä giöõa phaùt trieån beàn vöõng khoâng gian ñoâ thò vôùi loaïi hình toå chöùc moâ hình ñoâ thò. Daïng naøo trong hai moâ hình ñoâ thò taäp trung (neùn) vaø phi taäp trung (phaân taùn) seõ ñaùp öùng toát nhaát cho söï phaùt trieån beàn vöõng. 60 SË 94 . 2018
≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝ Ñoâ thò neùn vôùi maät ñoä xaây döïng, heä soá söû duïng ñaát cao, khoaûng caùch ñi laïi ngaén, heä thoáng giao thoâng coâng coäng hieäu quaû… Vì vaäy, ñoâ thò neùn laø phöông aùn toái öu trong vieäc giaûm dieän tích ñaát söû duïng, phaùt trieån coâng naêng theo chieàu cao, ñöa nhieàu hoaït ñoäng tích hôïp trong moät coâng trình ña chöùc naêng. Theo toång keát, phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò theo chieàu doïc laø moät trong nhöõng hình thaùi ñoâ thò hieäu quaû naêng löôïng nhaát treân theá giôùi. Coù theå thaáy nhöõng lôïi ích cuûa ñoâ thò neùn ñoái vôùi vaán ñeà kinh teá, moâi tröôøng vaø xaõ hoäi - ba yeáu toá cuûa moät hình thaùi ñoâ thò beàn vöõng. Maët khaùc, so vôùi caáu truùc daøn traûi, roõ raøng ñoái vôùi ñoâ thò neùn, doàn daân treân moät dieän tích ñaát nhoû, neáu toå chöùc dòch vuï ñoâ thò taïi choã toát thì khoaûng caùch ñi laïi cuõng nhö nhu caàu ñi laïi haøng ngaøy cuûa ngöôøi daân Hình 1: Moâ hình ñoâ thò neùn – NewYork – Hoa Kyø (Nguoàn Internet) ít hôn, heä soá söû duïng ñaát coù theå gaáp 5 laàn. Neáu boá trí heä thoáng haï taàng ñoàng boä trong moät khu vöïc nhoû phuïc vuï ñöôïc nhieàu ngöôøi cuõng Theo doøng lòch söû, coù nhieàu yù kieán khaùc nhau veà lyù do ra ñôøi cuûa caùc laøm taêng hieäu quaû ñaàu tö cho haï taàng ñoâ thò. Chính vì vaäy, trong thôøi toøa nhaø cao taàng. Theá heä ñaàu tieân cuûa nhaø cao taàng chính laø söï khan gian qua xu höôùng chung cuûa theá giôùi laø phaùt trieån ñoâ thò neùn vôùi caùc hieám ñaát vaø giaûm chi phí ñaát xaây döïng1. Moät soá phaàn ñoâ thò cao taàng toøa nhaø choïc trôøi, giao thoâng coâng coäng, ñöôøng cao toác vaø ñi boä. Phaûi ñöôïc xaây döïng, söï haáp daãn cuûa kieán truùc cao taàng khieán hình thaønh chaêng cuõng ñaõ ñeán luùc caùc ñoâ thò lôùn cuûa Vieät Nam löïa choïn moâ hình traøo löu xaây döïng coâng trình cao taàng taïi khu vöïc ñoù. ñoâ thò neùn vôùi caùch xaây döïng moâ hình ñoàng boä beàn vöõng. Tröôùc theá kyû 20, lyù do chính cuûa caùc toøa nhaø cao taàng chính laø theå Nhaø cao taàng laø ñaïi dieän vaø bieåu tröng cuûa moâ hình hieän söùc maïnh kinh teá vaø quyeàn löïc. Sang ñeán theá kyû 20, cuøng vôùi söï ñoâ thò neùn phaùt trieån cuûa caùc lyù thuyeát ñoâ thò, nhieàu quan ñieåm veà nhaø cao taàng Trong caùc ñoâ thò hieän ñaïi theo moâ hình neùn khoâng theå thieáu hình ñöôïc ñaët ra. Coù yù töôûng cho raèng nhaø cao taàng coù theå laø coâng cuï ñeå aûnh cuûa caùc toøa nhaø cao taàng. Coù theå noùi caùc toøa nhaø cao taàng taùi toå chöùc laïi söû duïng ñaát ñoâ thò vaø coù theå laø thaønh toá quan troïng ñeå vaø ñoâ thò neùn coù moái quan heä maät thieát vôùi nhau. Nhieàu ngöôøi cho taïo neân nhöõng ñoâ thò lyù töôûng. Le Corbusier trong traøo löu kieán truùc raèng nhaø cao taàng coù taùc ñoäng tích cöïc veà moâi tröôøng ñoâ thò nhö hieän ñaïi (Modern Moverment) ñaõ ñöa ra quan ñieåm veà ñoâ thò theo laø taêng hieäu quaû söû duïng ñaát, giaûm löu löôïng giao thoâng vaø löôïng chieàu ñöùng (vertical city), nôi maø caûnh quan ñoâ thò vôùi caùc toøa nhaø khí thaûi carbon dioxide... Nhöng thöïc söï coù phaûi vaäy khoâng? Laøm cao taàng seõ giaûi phoùng con ngöôøi khoûi nhöõng ñöôøng ñaày tieáng oàn sao ñeå nhaø cao taàng coù theå ñoùng goùp hieäu quaû cho caùc thaønh phoá vaø oâ nhieãm cuûa nhöõng ñoâ thò truyeàn thoáng vaø seõ taïo ra nhöõng ñieàu beàn vöõng hôn? kieän soáng toát hôn cho con ngöôøi cuõng nhö moät xaõ hoäi tieán boä hôn. SË 94 . 2018 61
Sang theá kyû 21, nhaø ôû cao taàng khoâng chæ döøng laïi ôû söï phoâ tröông ñoù maø coøn ñoùng goùp quan troïng trong vieäc ñònh hình boä maët ñoâ thò vaø tính beàn vöõng cho ñoâ thò. Ñieàu naøy theå hieän trong caùc vaên baûn “Tuyeân boá veà moâi tröôøng soáng vaø phaùt trieån” vaø “Chöông trình nghò söï cho theá kyû 21” ñöôïc thoâng qua taïi Hoäi nghò cuûa Lieân Hôïp Quoác hoïp taïi Rio De Gianero naêm 1992. Caùc vaên baûn naøy ñaõ neâu ra yù töôûng coi “phaùt trieån beàn vöõng” nhö moät höôùng phaùt trieån chieán löôïc cuûa xaõ hoäi loaøi Hình 3 : Quyõ ñaát trong caùc döï aùn cao taàng daønh cho caây xanh vaø haï taàng xaõ hoäi ngöôøi trong töông lai. trong maïng sinh thaùi ñoâ thò tích hôïp (Nguoàn Internet) Moái quan heä giöõa nhaø cao taàng vaø Beân caïnh nhöõng öu ñieåm vöôït troäi thì caùc toøa con ngöôøi cö truù laøm vieäc, do ñoù noù cuõng tieâu moâ hình ñoâ thò neùn beàn vöõng nhaø cao taàng ñang gaây ra nhöõng aûnh höôûng toán naêng löôïng khuûng khieáp bôûi nhöõng heä Döôøng nhö nhaø cao taàng seõ phaùt huy ñöôïc vaø bieán ñoåi baát lôïi veà moâi tröôøng, phaù vôõ söï thoáng kyõ thuaät, thieát bò phuïc vuï cho noù vaø nhieàu hôn vai troø cuûa mình trong moâ hình ñoâ caân baèng sinh thaùi. Söï ña daïng sinh hoïc cuûa con ngöôøi soáng trong noù. thò neùn. Moâ hình naøy höôùng tôùi vieäc söû duïng ñoâ thò chöa ñöôïc ñaûm baûo vôùi vieäc maát daàn hôïp lyù khoâng gian beân trong ñoâ thò, giaûm caùc haønh lang cö truù töï nhieân haïn cheá söï tieáp Nhöõng thaùch thöùc trong phaùt thieåu caùc vaán ñeà cuûa oâ nhieãm moâi tröôøng, caän vôùi thieân nhieân ñeå nghæ ngôi giaûi trí. Coù trieån moâ hình ñoâ thò neùn beàn taéc ngheõn giao thoâng ñoâ thò… theå noùi nhieàu thaùch thöùc veà beàn vöõng moâi vöõng vaø nhaø cao taàng taïi Vieät tröôøng, xaõ hoäi, kinh teá ñang ñaët ra trong quaù Nam hieän nay Nhaø cao taàng aûnh höôûng ñeán phaân boá maät trình phaùt trieån nhaø cao taàng. Vieäc phaân boá Buøng noå daân soá vaø ñoâ thò môû roäng moät caùch ñoä ñoâ thò vaø thoâng gioù ñoâ thò.Vieäc xaây döïng caùc coâng trình cao taàng hôïp lyù trong caáu truùc töï phaùt ñang laø baøi toaùn nan giaûi cho caùc ñoâ moät ngoâi nhaø cao taàng trong moät khu vöïc ñoâ ñoâ thò seõ goùp phaàn taïo döïng moät maïng sinh thò Vieät Nam trong quaù trình quy hoaïch vaø thò seõ laø moät bieán ñoäng lôùn veà maät ñoä xaây thaùi ñoâ thò tích hôïp. phaùt trieån ñoâ thò theo höôùng vaên minh hieän döïng. Do ñoù soá löôïng vaø söï phaân boá nhaø cao ñaïi. Ñaëc bieät, trong boái caûnh ñoâ thò hoùa vôùi taàng trong quy hoaïch phaùt trieån ñoâ thò caàn Vieäc taäp trung soá ñoâng caùc nhaø cao taàng toác ñoä nhanh, ñoàng nghóa laø maät ñoä xaây heát söùc caån troïng neáu khoâng noù seõ daãn ñeán theo moâ hình ñoâ thò neùn cuõng chính laø döïng taêng, dieän tích ñaát noâng nghieäp seõ bò söï quaù taûi haï taàng ñoâ thò vaø phaù vôõ traïng thaùi nguyeân nhaân cuûa hieän töôïng ñaûo nhieät ñoâ giaûm, vaäy thì giaûi phaùp naøo ñeå söû duïng ñaát caân baèng, gaây ra nhieàu baát oån veà moâi tröôøng, thò. Khu vöïc ñoâ thò taäp trung nhieàu nhaø cao ñoâ thò tieát kieäm hôn nöõa? Hai moâ hình phaùt kinh teá vaø xaõ hoäi. Vôùi chieàu cao vaø dieän maët taàng thöôøng coù nhieät ñoä cao hôn ñaùng keå so trieån khoâng gian ñoâ thò laø “ñoâ thò neùn” vaø “ñoâ ñöùng lôùn, nhaø cao taàng seõ che chaén aùnh maët vôùi caùc khu vöïc ñoâ thò thaáp taàng xung quanh. thò daøn traûi” vaãn laø caâu chuyeän tranh luaän cuûa trôøi taïo ra nhieàu vuøng boùng ñoå, laøm thay ñoåi Nguyeân nhaân chính cuûa ñaûo nhieät ñoâ thò laø giôùi kieán truùc vaø quy hoaïch. chuyeån ñoäng khoâng khí taùc ñoäng ñeán caùc söï thay ñoåi beà maët söû duïng ñaát trong quaù vuøng tieåu khí haäu ñoâ thò. trình phaùt trieån ñoâ thò. Quaù trình naøy söû duïng Thöïc teá nhieàu chuyeân gia vaãn cho raèng, nhieàu loaïi vaät lieäu coù taùc duïng giöõ nhieät. Nhaân döôøng nhö caùc ñoâ thò ôû Vieät Nam ñang phaùt toá thöù hai goùp phaàn taïo ra ñaûo nhieät ñoâ thò laø trieån theo kieåu daøn traûi. Ví duï nhö naêm 2008, löôïng nhieät thaûi ra do quaù trình söû duïng naêng Haø Noäi ñaõ môû roäng gaáp ba laàn. Vieäc môû roäng löôïng, maø nhöõng ngoâi nhaø cao taàng chính laø thaønh phoá khieán chính quyeàn gaëp nhieàu thuû phaïm. Khi caùc trung taâm ñoâng daân cö thaùch thöùc trong quaûn lyù phaùt trieån. Töông phaùt trieån, ngöôøi daân coù xu höôùng thay ñoåi töï nhö Haø Noäi nhieàu ñoâ thò khaùc cuõng ñöôïc dieän tích ñaát ñai nhieàu vaø ngaøy caøng nhieàu môû roäng moät caùch cô hoïc maø khoâng döïa treân hôn nöõa, gaây ra söï gia taêng nhieät ñoä trung nhöõng ñònh höôùng vaø cô sôû khoa hoïc quaûn bình töông öùng2. lyù phaùt trieån. Khaùc vôùi nhöõng coâng trình thaáp taàng quy Trong giai ñoaïn hieän nay, cuøng vôùi söï phaùt moâ nhoû trong ñoâ thò, nhaø cao taàng vôùi quy trieån kinh teá, xu theá nhaø cao taàng ñang nôû roä moâ dieän tích saøn söû duïng lôùn tích hôïp vôùi taïi caùc ñoâ thò Vieät Nam. Quy moâ cuõng nhö heä thoáng kyõ thuaät toøa nhaø seõ laø moät coã maùy soá taàng cao ngaøy caøng taêng. Tuy nhieân theo phöùc taïp. Thieát keá vaø thi coâng nhaø cao taàng nhieàu chuyeân gia, nhaø cao taàng ôû Vieät Nam ñoøi hoûi nhöõng kyõ thuaät ñaëc bieät. Chi phí xaây döôøng nhö môùi ñöôïc xaây döïng theo caùch döïng caùc toøa nhaø naøy thöôøng raát cao, thôøi choàng caùc nhaø thaáp taàng leân nhau. Thieáu ñi gian toàn taïi laø daøi…, do vaäy neáu phaïm sai laàm moät giaûi phaùp ñoàng boä keát noái toång theå ñeå coù Hình 2 : Vai troø cuûa nhaø cao taàng seõ raát khoù söûa chöõa. Chính vì vaäy baûn thaân theå phaùt huy heát nhöõng lôïi ñieåm maø nhaø cao trong thoâng gioù ñoâ thò (Nguoàn Internet) nhaø cao taàng laø nhöõng coã maùy khoång loà nôi taàng ñoùng goùp cho ñoâ thò. 62 SË 94 . 2018
Coâng taùc quy hoaïch vaø quaûn lyù ñoâ thò cuûa Vieät Nam coøn nhieàu baát caäp. Soá löôïng nhöõng khu ñoâ thò môùi ñaït chuaån coøn raát haïn cheá, trong khi ñoù laïi xuaát hieän nhieàu döï aùn nhaø cao taàng coù tính chaát aên xoåi, xaây chen chaát taûi leân haï taàng kyõ thuaät hieän coù… Dòch vuï tieän ích trong caùc khu nhaø ôû cao taàng cuõng laø moät vaán ñeà caàn baøn ñeán. Trong khi caùc nhaø ôû cao taàng coù söï taäp trung daân soá cao thì nhöõng tieän ích, dòch vuï, caùc ñieàu kieän veà cô sôû haï taàng kyõ thuaät caàn coù söï ñoàng boä ñeå traùnh gaây ra tình traïng quaù taûi. Chaát löôïng keát caáu haï taàng taïi caùc ñoâ thò vaãn coøn thaáp daãn ñeán tình Hình 6: Toøa nhaø HH Baùn ñaûo Linh Ñaøm moät ví duï cuûa quaûn lyù phaùt trieån cao taàng thieáu beàn vöõng traïng uøn taéc giao thoâng dieãn ra ngaøy caøng (Nguoàn Google) nghieâm troïng. Vaán ñeà veà caáp thoaùt nöôùc, phoøng chaùy chöõa chaùy, cöùu hoä, thoaùt ngöôøi Nhaø cao taàng coù moái lieân heä töông hoã vaø khi coù söï coá cuõng laø moät vaán ñeà nhöùc nhoái ñoùng goùp maät thieát cho vieäc phaùt trieån caùc ñoái vôùi nhaø ôû cao taàng taïi caùc ñoâ thò Vieät Nam ñoâ thò neùn beàn vöõng. Moâ hình ñoâ thò neùn beàn trong nhöõng naêm gaàn ñaây. vöõng cuøng vôùi nhöõng giaûi phaùp quy hoaïch vaø phöông thöùc quaûn lyù phuø hôïp seõ laø cô sôû cho cho nhaø cao taàng ñoùng goùp cho vieäc phaùt trieån beàn vöõng. Chính quaù trình chuyeån ñoåi vaø phaùt trieån beân trong ñoâ thò neùn (urban densification) laø ñieàu kieän ñeå nhaø cao taàng coù cô hoäi phaùt trieån. Nhaø cao taàng laø moät coã maùy khoång loà nôi con ngöôøi cö truù laøm vieäc, do ñoù noù cuõng tieâu toán naêng löôïng khuûng khieáp bôûi nhöõng heä thoáng kyõ thuaät, thieát bò phuïc vuï cho noù vaø con ngöôøi soáng trong noù. Chính vì vaäy baûn thaân nhöõng toøa nhaø cao taàng phaûi laø nhöõng coâng trình Hình 5: Trung taâm haønh chính môùi Ñaø Naüng beàn vöõng, ñoùng goùp cho moâi tröôøng soáng toát vôùi voû bao che hoaøn toaøn baèng vaät lieäu kính trong vaø ngoaøi nhaø, giaûm thieåu vaät lieäu, naêng chöa quan taâm ñeán ñaëc ñieåm khí haäu nhieät ñôùi löôïng vaø giaù thaønh. taïi Vieät Nam. Toøa nhaø naøy seõ laø coã maùy tieâu toán naêng löôïng trong töông lai. (Nguoàn taùc giaû) 1. Thomas Van Leeuwen , The Skyward Hình 4: Moät toå hôïp nhaø ôû nhieàu taàng Trend of Thought thieáu beàn vöõng taïi Haø Noäi (Nguoàn taùc giaû) Vaäy lyù do cuûa nhöõng hieän töôïng treân töø ñaâu? 2. Sigfried Giedion - Space, Time and Ar- Coù phaûi nguyeân nhaân laø do nhaø cao taàng vaø ñoâ chitecture: The Growth of a New Tradition Beân caïnh moät soá ít caùc nhaø cao taàng thaønh thò neùn? Caâu traû lôøi naèm ôû coâng taùc quy hoaïch 1941 coâng, raát nhieàu coâng trình ñöôïc xaây leân thuaàn vaø quaûn lyù ñoâ thò cuûa Vieät Nam coøn nhieàu baát tuùy chaïy theo lôïi nhuaän khoâng chuù troïng ñeán caäp. Soá löôïng nhöõng khu ñoâ thò môùi ñaït chuaån chaát löôïng soáng, moâi tröôøng vi khí haäu, trôû coøn raát haïn cheá, trong khi ñoù laïi xuaát hieän TAØI LIEÄU THAM KHAÛO: thaønh nhöõng quaùi thuù ñoâ thò hay coã maùy tieâu nhieàu döï aùn nhaø cao taàng coù tính chaát aên xoåi, Hình thaùi ñoâ thò laø cô sôû cho söï phaùt trieån beàn vöõng thuï naêng löôïng khuûng khieáp trong töông lai. xaây chen chaát taûi leân haï taàng kyõ thuaät hieän coù… cuûa ñoâ thò - Go Yuntszyun -Taïp chí Xaây döïng coâng nghieäp vaø daân duïng Nga soá 7/2012 Nhieàu nhaø cao taàng taïi caùc ñoâ thò Vieät Nam Caáp thoaùt nöôùc, phoøng chaùy chöõa chaùy, cöùu Cultural Identity and Urban Change in South East Asia chöa ñaùp öùng ñaày ñuû nhö söï ñi laïi, giao löu hoä, thoaùt ngöôøi khi coù söï coá cuõng laø moät vaán ñeà - Marc Askew and William S. Logan. trong coäng ñoàng, caùc hoaït ñoäng giaûi trí, theå nhöùc nhoái ñoái vôùi nhaø ôû cao taàng taïi caùc ñoâ thò The Image of the City - Kenvin Lynch, 1960 Designing America - Creating Urban Identity - Joel B. thao… khieán cho con ngöôøi soáng trong ñoù bò Vieät Nam trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Gold Steen and Cecil D. Elliott. coù caûm giaùc thieáu thoán, ngoät ngaït... Vaán ñeà vi Towards a Phenomenology of Architecture - Christian Noberg Schulz, taùi baûn 1984. khí haäu cho caùc caên hoä chöa ñöôïc giaûi quyeát Keát luaän: Urban Regionalism - Ken Yeang, Mimar Publication. toát, khoaûng caùch giöõa con ngöôøi vôùi thieân Caàn khaúng ñònh raèng moâ hình ñoâ thò neùn beàn Kyû yeáu Hoäi thaûo Kieán truùc xanh - Töông lai xanh , Vieän Kieán truùc nhieät ñôùi - 2011 nhieân ngaøy caøng xa bôûi nhöõng khoaûng xanh vöõng chính laø xu höôùng phaùt trieån cuûa caùc ñoâ Space, Time and Architecture: The Growth of a New hieám hoi daàn bò laáp ñaåy bôûi röøng beâ toâng. thò hieän ñaïi treân theá giôùi hieän nay. Tradition - Sigfried Giedion - 1941 SË 94 . 2018 63