Mở rộng đô thị: Những vấn đề cần quan tâm

Chia sẻ: Thangongto To | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

196
lượt xem 82
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Dân số tại các thành phố lớn của các nước đang phát triển dự tính sẽ tăng vọt gấp đôi trong vòng 30 năm tới, từ khoảng 2 tỷ người trong năm 2000 tới xấp xỉ 4 tỷ người trong năm 2030

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Mở rộng đô thị: Những vấn đề cần quan tâm

Më réng ®« thÞ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn quan t©m ThS. Nguy n Anh Khoa Vi n Kinh t Xây d ng D ân s t i các thành ph l n c a các b ng kho ng 5-7% t ng di n tích t tr ng nư c ang phát tri n d tính s tăng tr t. g p ôi trong vòng 30 năm t i, t kho ng 2 t ngư i trong năm 2000 t i x p x T i các thành ph , s m r ng ô th 4 t ngư i trong năm 2030. Theo ư c tính có th di n ra v i m t gi ng nhau (t l 2 ban u c a ngân hàng th gi i (WB), nh ng ngư i/km ) như nh ng s li u ã nêu trong thành ph có quy mô trên 100.000 dân trong các vùng xây d ng hi n t i hay nó có th năm 2000 ch a kho ng 1,7 t ngư i và t ng di n ra v i m t tăng lên ho c gi m i. Nó di n tích xây d ng (tính trung bình m t có th t p trung thêm t i các vùng t ã kho ng 8000 ngư i/km2) s c n 200,000 km2. ư c xây d ng v i m t m t cao hơn, N um t trung bình ti p t c gi m v i t l thông qua vi c l p y nh ng kho ng không hàng năm là 1,7% (t l trong su t c th p k gian còn tr ng t i ây, hay thông qua vi c ô qua), di n tích xây d ng c n thi t c a các th hóa vào nh ng khu v c trư c ây chưa thành ph ang phát tri n n năm 2030 s ư c s d ng c a ô th . Vùng phát tri n m i tăng lên n hơn 600.000 km2. Nói m t cách này có th ti p giáp nh ng vùng ã ư c xây khác, n 2030, nh ng thành ph này s m d ng ho c có th n m r i rác không liên t c r ng thêm 3 l n di n tích a h t c a mình, trong ph m v thành ph , tách xa vùng xây làm bi n i áng k tính ch t c a nhi u d ng cũ. vùng t. S m r ng m i có th làm tăng lên, Toàn b di n tích xây d ng c a ô th gi nguyên ho c gi m m t dân cư, do tác toàn th gi i t i năm 2000 là kho ng 400.000 ng c a các cơ h i ngh nghi p. Có nhi u km2, tương ng v i 0,3% t ng di n tích t cơ h i ngh nghi p m i, ng nghĩa v i có c a các qu c gia (ư c ch ng 130 tri u km2). nhi u dân cư m i. S di chuy n dân cư này t thành ph t i năm 2000 b ng kho ng 3% có th t p trung trong m t s vùng t ho c t tr ng tr t (ư c ch ng 14 tri u km2) và tr i r ng ra toàn b vùng b ô th hóa. S m n năm 2030, các thành ph d tính s tăng r ng có th di n ra theo d c hành lang, t o ra g p 2,5 l n v di n tích, kho ng 1 tri u km2, thành ph có d ng hình ngôi sao hay kéo dài ho c 1,2% t ng di n tích t c a các qu c ra (d ng chu i), ho c di n ra ti p giáp ngay gia. Khi ó, di n tích t xây d ng ô th s sát trung tâm thành ph , t o ra thành ph có 18
d ng g n gi ng hình tròn. Nó có th tuân vi c qu n lý xã h i. theo s s p x p (ph thu c vào a hình, a ch t khu v c) ho c ch ng theo th t gì. Ch t Nh ng v n b t c p nêu trên ph n lư ng c a cơ s h t ng i kèm v i s m nào ó có th ư c gi i quy t qua s qu n lý r ng ô th có th r t a d ng, ph n nh m c ch t ch t th i ô nhi m môi trư ng, ưa ra u tư, s b o t n, nâng c p, s a ch a chính sách ti t ki m năng lư ng, ng d ng khác nhau. S phát tri n các vùng t m i có ti n b khoa h c k thu t cũng như tiêu th b kh ng ch b i m c ích s d ng, phù chu n m i v khí th i, ưa ra nh ng chính h p m c ích ơn l hay m c ích h n h p. sách phù h p phát tri n m ng lư i giao thông ch ng ách t c, các vùng t c n b o M c dù v n còn nhi u quan i m khác t n liên quan n không gian m và môi nhau và chưa có t ng k t nào phù h p áp trư ng c n có k ho ch b o v thông qua d ng cho nh ng thành ph ang phát tri n, vi c qu n lý ch t c a chính quy n và s nhưng m t th c t không th ph nh n là v n th ng nh t chung c a c ng ng...Nh ng y u m r ng ô th v a có l i, v a b t l i, nh t bên ngoài liên quan n s phát tri n m i hư ng n m c thu nh p cũng như i u ki n có th bi n thành nh ng yêu t bên trong s ng c a ngư i dân t i ây. M t vài h u qu thông qua cách áp t các lo i thu phù h p. có th x y ra liên quan n s m r ng ô Và ít nh t t i m t s thành ph , các vùng th , ví d như là s tăng lên c a hi u ng nhà trung tâm có th và ang ư c làm s ng l i kính và lưu lư ng ô tô gia tăng t i nh ng khi nh ng cư dân vùng lân c n tr v thành thành ph có m t dân s nh . ph tìm ki m m t cu c s ng thành th thu n l i hơn. Có nhi u quan i m cho r ng s m M t vài v n có th n y sinh khi r ng ô th m nh m , có th và trên th c t ã phát tri n ô th theo hư ng m r ng nh y d n t i s phát tri n kinh t nhanh chóng và cóc là gi m áng k di n tích môi trư ng t có hi u qu hơn, t o ra nhi u cơ h i ngh nhiên, không gian m , các vùng t nông nghi p hơn, nơi r ng và phù h p v i túi ti n nghi p có giá tr ; tăng áng k m c giao hơn, t l s h u nhà tăng lên, d ch v công thông cơ gi i, d n n có th gây ô nhi m r và t t hơn, ch t lư ng cu c s ng cao hơn. môi trư ng và s d ng năng lư ng tăng cao, gây ra hi u ng nhà kính l n hơn; khó khăn Liên quan n quy mô, c i m và trong vi c t ch c giao thông và phát tri n h ng l c c a vi c m r ng ô th , m t s gi th ng giao thông công c ng; tăng áng k thuy t ã ư c ki m ch ng, úc rút qua vi c u tư cho vi c phát tri n cơ s h t ng, có s d ng kh i lư ng l n thông tin c a các th ph n nào ó làm gi m m c u tư t i thành ph công nghi p hóa. S khác nhau nh ng khu v c ô th cũ ang c n ph i nâng trong hình th c m r ng ô th do b tác ng c p; gi m thi u tương tác xã h i và khi n b i: nh hư ng c a môi trư ng t nhiên, nh nh p s ng sôi n i ô th có th tr m xu ng; hư ng c a nhân kh u h c, nh hư ng c a làm gia tăng kho ng cách và s phân o n xã n n kinh t , nh hư ng c a h th ng giao h i v m t kinh t ; có th làm phát sinh thêm thông v n t i, nh hư ng c a s ưu tiên c a chi phí cho ngư i dân, khó khăn hơn trong ngư i dân cho kho ng cách và nh hư ng c a 19
s qu n lý c a chính quy n. lu t pháp c a qu c gia; s lư ng các chính quy n c l p trong khu v c; s chia s Các y u t c a môi trư ng t nhiên có quy n s h u công các khu t thành th ; s th gây nh hư ng n s m r ng ô th bao t n t i c a các cơ quan l p k ho ch, hi u g m khí h u, c i m a hình, a ch t và qu cho khu ô th ; cách th c và ch t lư ng s t n t i c a nh ng t ng nư c ng m có th c a vi c qu n lý i u hành phát tri n ô th . khoan t i. nh hư ng nhân kh u h c có th bao g m s nh p cư t nông thôn và s tăng Hi n nay, ánh giá và o lư ng s trư ng dân s t nhiên t i thành ph , m c m r ng ô th trong m t khuôn kh so sánh ô th hóa t i qu c gia và s phân chia h r ng, không có phương pháp nào áng tin th ng c p b c t i ô th c a qu c gia y. Khía c y, th m chí i v i c nh ng phương th c c nh kinh t có th gây nh hư ng t i s m o lư ng ơn gi n nh t. Ph bi n nh t, khi r ng ô th bao g m trình phát tri n kinh m t xây d ng trung bình và m c s t , s khác bi t gi a thu nh p c a các h gia d ng t trên u ngư i là hai phương th c ình, s ti p xúc v i toàn c u hóa, m c o lư ng v ý nghĩa c a s m r ng ô th , u tư tr c ti p nư c ngoài, m c phi t p chúng v n có th b coi là ph n ánh chưa u trung hóa cơ h i vi c làm, s phát tri n th . Ví d , khi ô th m r ng t ng t không trư ng tài chính, b t ng s n, m c và th xem xét b ng nh ng công c o lư ng tính hi u qu c a vi c ánh thu tài s n ... này. Chính vì n u các i m xây d ng trong Khía c nh v h th ng giao thông v n t i nh khu v c ô th t p h p liên ti p nhau thành hư ng n s m r ng ô th bao g m s ra m t khu v c ơn nh t ho c tr i r ng dàn u i c a nh ng công ngh giao thông m i và xuyên su t, m t trung bình c a nh ng n i b t nh t là xe hơi cá nhân, chi phí giao vùng như th có th s gi ng nhau. Tương t , thông i kèm v i thu nh p gia ình, m c u n u vùng xây d ng c a thành ph là m t tư c a chính ph vào ư ng ph , s t n t i vòng tròn ư c l p y b ng công trình xây c a các trung tâm ô th ã t ng phát tri n d ng ho c là m t hình ngôi sao t a r ng ra trư c s ra i c a phương ti n xe hơi và s các hư ng, thì m t trung bình c a khu v c t n t i hi n có c a h th ng giao thông công xây d ng trong thành ph cũng có th gi ng c ng thu n ti n. S ưu tiên c a ngư i dân nhau trong c hai trư ng h p. cho kho ng cách có th nh hư ng n hình Nh ng chính sách cơ b n có tác ng th c m r ng ô th bao g m: s ưu tiên lên s hình thành m r ng ô th bao g m: dành cho kho ng cách g n v i các không gian m ; nh ng nơi cư trú cho ngư i c a. Chính sách tác ng lên s di cư t thân; s ưu tiên cho vi c s h u nhà ; nông thôn (hay qu c t ), c tr c ti p kho ng cách g n v i nh ng ngư i khác và s và gián ti p; ti n nghi c a ô th ; kho ng cách g n v i nơi b. Chính sách tác ng n s phân b làm vi c; s h p d n c a nh ng vùng t dân cư thành th gi a các thành ph ; màu m trong lòng thành ph ...S a d ng c. Chính sách nh hư ng n quá trình trong cách qu n lý c a chính quy n nh phát tri n ô th trong các thành ph hư ng n s m r ng ô th bao g m cơ s riêng l và các khu v c thành th . 20
ng l c cho vi c theo u i các chính thành ph thành công, nơi tăng trư ng kinh t sách c a nhóm u tiên có r t nhi u: xu t cao, công vi c s n có, d ch v ô th y phát t suy nghĩ r ng các thành ph th c s và ch t lư ng cu c s ng cao thư ng h p d n, quá l n và quá h p d n i v i ngư i dân, cu n hút dân cư n sinh s ng. Nh ng thành n nh ng mong ư c lãng m n c a l i s ng ph này t nhiên s phát tri n nhanh hơn làng quê, và n nhu c u ph i t p trung phát nh ng thành ph khác, nơi mà cơ h i kinh t tri n khu v c nông thôn, nơi có a s ngư i ít và ti m năng cho m t cu c s ng y nghèo s ng và làm vi c. Các chính sách áp không l n. Chính vì v y, th t khó tư ng d ng r t a d ng t vi c tăng năng su t nông tư ng khi dân cư ho c các nhà làm chính nghi p và nâng cao giáo d c nông thôn n sách c a m t thành ph thành công s ng ý vi c h n ch di chuy n vào thành ph b ng c tb tt c tăng trư ng kinh t c a mình, cách yêu c u gi y ch ng nh n th t c cư trú. gi m thi u các d ch v ô th hay ch t lư ng M c dù nhi u chính ph ã n l c qu n lý cu c s ng ngăn ch n lu ng dân di cư n dòng di cư t nông thôn ra thành th nhưng sinh s ng. h u như không t ư c k t qu mong mu n, không ch nh ng nư c cho phép t do di Các công c i u ti t ph bi n cho chuy n ch , mà còn t i nh ng qu c gia yêu vi c qu n lý quá trình phát tri n ô th t i các c u gi y phép cư trú (h kh u) ư c phép thành ph và khu v c th ph thư ng g m 3 sinh s ng trong thành ph (Như m t s nư c lo i chính: ki m sóat phát tri n ô th ; i u Liên Xô cũ, Trung qu c...). ti t phân chia vùng và a h t; và các nguyên t c và tiêu chu n xây d ng. Các công c và Các chính sách u tư c a khu v c bi n pháp th c hi n cũng bao g m 3 lo i nhà nư c và các cơ c u chính tr có nh chính: s ti p nh n và phân b t công hư ng l n n y u t chính sách th hai nêu c ng; u tư vào cơ s h t ng công và cơ s trên, c th là h th ng các thành ph phát v t ch t; và h p tác gi a nhà nư c - tư nhân tri n và gi i h n s t p trung dân s thành th trong các d án phát tri n ô th . trong các thành ph . H cũng nh n th y r ng s t p trung ưu tiên phát tri n ô th có th có Ki m soát phát tri n ô th t i các nh hư ng to l n n s phát tri n kinh t . nư c công nghi p hi n t i bao g m h th ng Hi n nay, các chính sách phân b dân cư có lu t b o v khu v c sinh thái và các lo i ng hi u qu c a hình th c k trên r t ít, h u h t th c v t ang g p nguy hi m g n các khu ô các chính ph u ã n l c th c hi n chúng th ho c r ng hơn là b ov t trang tr i; b ng cách này hay cách khác trong quá kh , lu t vành ai xanh ho c gi i h n phát tri n ô nhưng h u như không t ư c thành công. th nh m ngăn ch n s chuy n hóa t nông thôn thành t thành th t i ngo i vi c a thành i v i h u h t các thành ph , s tăng ph ; b o t n tài nguyên t, các h n ng ch và trư ng dân s c a m t thành ph ư c xác gi y phép xây d ng; ki m soát ch t vi c giao nh theo t l sinh tăng t nhiên c a dân s t công cho vi c phát tri n các lo i hình ô và tính h p d n i v i nh ng ngư i dân nhìn th ; tăng phí cơ s h t ng i v i các nhà th y có h i và nh ng ti m năng nơi ây. Các u tư tư nhân; h n ch phát tri n gây ra t c 21
ngh n cho h th ng ư ng xá hi n hành ho c Các nguyên t c và tiêu chu n xây t o thêm ô nhi m môi trư ng; h n ch m t s d ng ư c áp d ng t xưa v i m c ích sơ kh năng t tr c a thành ph nh m nâng cao khai là b o v s c kh e, an toàn cho ngư i ngu n v n c n thi t u tư phát tri n h dân trong các trư ng h p và v i m c ích th th ng h t ng; yêu c u nghiên c u lâu dài và c p là m b o “m c t i thi u c a nhà hi u qu cùng v i quy trình c p phép; nâng ”. Chúng nh m m b o r ng nhà ư c xây cao r i ro v i các nhà u tư nhà khi có v s b n v ng, gi m thi u t i a nguy cơ cháy v n tranh ch p v i các nhóm môi trư ng. n , phòng có ánh sáng và không khí, nư c s ch và h th ng thoát nư c th i y . Lu t phân vùng t i các nư c công nghi p hóa hi n nay bao g m các bi n pháp i v i các nư c ang phát tri n, nơi i u ti t và b t bu c th c thi vi c h n ch s mà h th ng lu t pháp, các quy nh v ô th d ng t. Nh ng i u l này cũng ch rõ t ang d n d n hoàn thi n, ngư i dân còn h n ai không ưu tiên cho vi c phát tri n m t s ch trong kh năng chi tr cho các nhu c u lo i hình u tư b i hàng lo t các nguyên thi t y u, các bi n pháp và công c i u ti t nhân. Chúng cũng ưa ra nh ng lo i hình cho cho vi c qu n lý s phát tri n ô th c n ư c phép s d ng t, thư ng h n ch nh m m c cân nh c, không nh t thi t ph i d p khuôn tiêu các lo i t s d ng cho 1 m c ích úng như các nư c phát tri n m b o tính ơn nh t ( nh cư, thương m i ho c công kh thi và phát tri n lâu dài có nh hư ng nghi p), ngăn ng a các lo i hình s d ng a phù h p v i c thù ô th c a mình. ch c năng ho c s d ng t cho m c ích * công vi c. H n ch m t , t l m t sàn cho * * phép (FARs) và h n ch cao xây d ng là Cùng v i s tăng trư ng nhanh c a các bi n pháp ngày càng ph bi n. i u ti t n n kinh t , t c ô th hoá Vi t Nam phân chia l i vùng và a h t có nh hư ng cũng ang di n ra m nh m . Vi c m r ng ô tr c ti p n m t c a m r ng ô th . T i th có ki m soát là c n thi t nh m m b o các khu v c ngo i ô c a M , chúng thư ng tính hi u qu kinh t và l i ích cho xã h i. bao g m “quy nh s d ng cho sinh ho t gia V i nh ng n i dung trên ây, hy v ng ph n ình t ng th ; m t c u trúc trên 1 lô t; kích nào giúp ích cho các nhà ho ch nh và qu n thư c lô t t i thi u, bao ph lô t t i lý chính sách, các nhà qui ho ch ô th c a a; di n tích m t sàn t i thi u cho căn nhà; Vi t Nam tham kh o khi nghiên c u v lĩnh khu xe trên các ph ; các kho ng lùi vào v c ô th có nh ng xu t h p lý, phù t i m t trư c, bên c nh và sân sau; h n ch h p giúp cho các ô th Vi t Nam ư c phát chi u cao t i a… và các yêu c u cho vi c tri n b n v ng. phân chia chi phí h t ng v i nhà u tư”. (Theo The Dynamics of Global Urban Expansion, WB) 22