Mối liên quan giữa HLA-B27 với các đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng ở bệnh nhân viêm khớp cột sống

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Mối liên quan giữa HLA-B27 với các đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng ở bệnh nhân viêm khớp cột sống trình bày xác định tỉ lệ HLA-B27 ở bệnh nhân viêm khớp cột sống và mối liên quan giữa HLA-B27 với các đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng ở bệnh nhân viêm khớp cột sống.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Mối liên quan giữa HLA-B27 với các đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng ở bệnh nhân viêm khớp cột sống

ĐẠI HỘI HỘI THẤP KHỚP HỌC VIỆT NAM LẦN THỨ VIII – HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN LẦN THỨ XIX – VRA 2022 MỐI LIÊN QUAN GIỮA HLA-B27 VỚI CÁC ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG Ở BỆNH NHÂN VIÊM KHỚP CỘT SỐNG Nguyễn Thị Thanh Vân1, Nguyễn Văn Hùng2 TÓM TẮT 14 SUMMARY Mục tiêu: Xác định tỉ lệ HLA-B27 ở bệnh THE ASSOCIATION BETWEEN HLA- nhân viêm khớp cột sống và mối liên quan giữa B27 AND CLINICAL, SUBCLINICAL HLA-B27 với các đặc điểm lâm sàng, cận lâm CHARACTERISTICS IN PATIENTS sàng ở bệnh nhân viêm khớp cột sống. Đối WITH SPONDYLOARTHRITIS tượng và phương pháp nghiên cứu: Dữ liệu Objective: To determine the prevalence of được thu thập từ hồ sơ bệnh án của 52 bệnh nhân HLA-B27 in patients with spondyloarthritis and viêm khớp cột sống đến khám và điều trị tại the association between HLA-B27 and clinical trung tâm cơ xương khớp và khoa khám bệnh manifestation, subclinical characteristics in bệnh, khoa khám bệnh theo yêu cầu bệnh viện spondylitis patients. Subjects and method: Data Bạch Mai từ tháng 1/2019 đến tháng 2/2022. Kết were collected from medical records of 52 quả: Tỷ lệ HLA-B27 dương tính ở bệnh nhân patients with spondyloarthritis who visited and Viêm khớp cột sống trong nhóm nghiên cứu treated at the Rheumatology Department, chiếm 67,3%. Trong đó, tỷ lệ HLA-B27 dương Outpatient Department and Outpatient tính ở nhóm bệnh nhân Viêm cột sống dính khớp Department for required services of Bach Mai cao nhất chiếm 91.7%. Nhóm bệnh nhân viêm hospital from January 2019 to February 2022. khớp cột sống có HLA-B27 dương tính hay gặp Results: Of all the individuals, 67,3% các triệu chứng đau lưng hơn trong khi nhóm were positive for HLA-B27. Patients with bệnh nhân HLA-B27 âm tính lại hay gặp các ankylosing spondylitis had the highest HLA-B27 triệu chứng đau khớp ngoại vi (đau khớp, viêm positivity rate of 91,7%. The HLA-B27-positive ngón, viêm điểm bám gân) hơn Không có sự spondylitis patients were more likely to khác biệt về tuổi chẩn đoán, thời gian chẩn đoán experience back pain symptoms, while the HLA- bệnh giữa 2 nhóm bệnh nhân HLA-B27 âm tính, B27-negative spondylitis patients tended to dương tính. experience peripheral pain symptoms (including Từ khóa: Viêm khớp cột sống, HLA-B27 arthralgia, dactylitis, and enthesitis). There was no difference in diagnostic age and diagnostic time between two groups of HLA-B27-negative and positive patients. Key words: Spondyloarthritis, HLA-B27 1 Đại học Y Hà Nội I. ĐẶT VẤN ĐỀ 2 Bệnh viện Bạch Mai, Đại học Y Hà Nội Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Thị Thanh Vân Viêm khớp cột sống là nhóm bệnh huyết Email: thanhvan020296@gmail.com thanh âm tính với các yếu tố dạng thấp, liên Ngày nhận bài: 3.6.2022 quan chặt chẽ với kháng nguyên bạch cầu Ngày phản biện khoa học: 5.6.2022 HLA-B271. Viêm khớp cột sống gồm: Viêm Ngày duyệt bài: 7.6.2022 cột sống dính khớp, viêm khớp vảy nến, 84
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 517 - THÁNG 8 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2022 viêm khớp phản ứng, bệnh khớp liên quan bệnh nhân từ 18 tuổi trở lên, được chẩn đoán đến bệnh viêm ruột, và các bệnh khớp cột viêm khớp cột sống theo tiêu chuẩn ASAS sống không xác định. 2009 từ tháng 1/2019 đến tháng 2/2022 Cơ chế bệnh sinh của bệnh viêm khớp cột 2. Phương pháp nghiên cứu sống chưa rõ ràng, các yếu tố thuận lợi gây - Nghiên cứu: hồi cứu và mô tả cắt bệnh bao gồm nhiễm khuẩn, yếu tố di truyền ngang hồ sơ bệnh án của bệnh nhân viêm liên quan đến HLA-B27, tính chất gia đình. khớp cột sống đến khám và điều trị tại trung Trước đây để chẩn đoán bệnh người ta dựa tâm cơ xương khớp, khoa khám bệnh, khoa vào tiêu chuẩn New York, sau đó tiêu chẩn khám bệnh theo yêu cầu bệnh viện Bạch Mai Amor và ESSG để cải thiện độ nhạy trong từ tháng 1/2019 đến tháng 2/2022. chẩn đoán bệnh. Năm 2009, Tiêu chuẩn - Chọn mẫu thuận tiện, n=52 bệnh nhân ASAS 2009 ra đời, làm tăng khả năng chẩn - Các chỉ số nghiên cứu đoán ở những bệnh nhân không có tổn + Xét nghiệm HLA-B27 bằng kĩ thuật thương khớp cùng chậu trên phim xquang. Flow cytometry phát hiện có hay không có HLA-B27 là kháng nguyên bề mặt MHC lớp HLA-B27 I, mã hóa bởi locus B trên NST số 62.Xét + Đặc điểm nhân trắc học của người bệnh nghiệm HLA-B27 bằng kĩ thuật Flow + Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, mức cytometry đơn giản, kháng thể đơn dòng độ hoạt động bệnh theo ASDAS-CRP HLA-B27 có gắn chất huỳnh quang sẽ kết - Phân tích xử lí số liệu: Sử dụng phần hợp với kháng nguyên bề mặt HLA-B27, nhờ mềm SPSS 20,0 để thực hiện thuật toán máy Flow cytometry phát hiện có hay không thống kê: tính phần trăm, trung bình, trung có HLA-B27. vị, độ lệch chuẩn Tại Việt Nam chưa có một nghiên cứu nào về tỷ lệ HLA-B27 trong nhóm bệnh nhân III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU viêm khớp cột sống và mối liên quan của Nghiên cứu hồi cứu và mô tả cắt ngang hồ HLA-B27 với các đặc điểm lâm sàng, cận sơ của 52 bệnh nhân đến khám và điều trị tại lâm sàng trong nhóm bệnh nhân này. Vì vậy trung tâm cơ xương khớp, khoa khám bệnh, chúng tôi thực hiện nghiên cứu với mục tiêu: khoa khám bệnh theo yêu cầu bệnh viện Xác định tỷ lệ HLA-B27 ở bệnh nhân viêm Bạch Mai từ tháng 1/2019 đến tháng 2/2022 khớp cột sống và mối liên quan giữa HLA- 1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu B27 với các đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu ở bệnh nhân viêm khớp cột sống tại khoa cơ như sau: Tỉ lệ nam giới chiếm 69,2%, tuổi xương khớp, khoa khám bệnh, khoa khám trung bình là 34,25 ± 12,44 (tuổi), thời gian bệnh theo yêu cầu bệnh viện Bạch Mai. chẩn đoán bệnh trung bình 19,8 ± 25,4 (tháng), tiền sử gia đình thế hệ 1 có mắc II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU bệnh viêm khớp cột sống chiếm 7,7% (4/52) 1. Đối tượng nghiên cứu trong đó chủ yếu là viêm cột sống dính khớp. - Nghiên cứu được tiến hành tại trung 2. Tỷ lệ HLA-B27 ở nhóm bệnh nhân tâm cơ xương khớp, khoa khám bệnh, khoa nghiên cứu và mối liên quan của HLA-B27 khám bệnh theo yêu cầu bệnh viện Bạch Mai với các đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng ở - Đối tượng nghiên cứu: Tất cả các bệnh nhân viêm khớp cột sống 85
ĐẠI HỘI HỘI THẤP KHỚP HỌC VIỆT NAM LẦN THỨ VIII – HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN LẦN THỨ XIX – VRA 2022 Bảng 1: Tỷ lệ bệnh nhân viêm khớp cột sống mang gen HLA-B27 HLA-B27 dương tính HLA-B27 âm tính Số bệnh nhân (n=52) 35 17 Tỷ lệ (%) 67,3% 32,7% Viêm cột sống dính khớp 91,7% ( n= 22 ) 8,3% ( n= 2 ) Viêm khớp vảy nến 28,6% ( n= 4 ) 71,4% ( n= 10 ) Viêm khớp phản ứng 20% ( n= 1) 80% ( n= 4 ) Viêm khớp cột sống thể 89% ( n= 8 ) 11% ( n= 1 ) ngoại vi khác Nhận xét: Tỷ lệ HLA-B27 dương tính ở bệnh nhân viêm khớp cột sống chiếm 67,3% Tỷ lệ HLA-B27 dương tính cao nhất ở bệnh nhân viêm cột sống dính khớp chiếm 91,7%, và tỷ lệ HLA-B27 dương tính thấp nhất ở nhóm bệnh nhân viêm khớp phản ứng chiếm 20% Bảng 2: Mối liên quan HLA-B27 với thời gian chẩn đoán bệnh Đặc điểm HLA-B27 dương HLA – B27 âm tính p X̅ ± SD tính Tuổi khởi phát (năm) 31,8 ± 13,41 34,2 ± 11,04 0,3 Tuổi chẩn đoán (năm) 33,14 ± 13,15 36,5 ± 10,86 0,36 Thời gian chẩn đoán 15,89 ± 19,84 27,88 ± 33,45 0,3 (tháng) Nhận xét: Nhóm bệnh viêm khớp cột sống tuổi khởi phát ở nhóm HLA-B27 dương tính là 31,8 ± 13,41 (tuổi), nhóm HLA-B27 âm tính là 34,2 ± 11,04 (tuổi). Thời gian chẩn đoán của nhóm HLA-B27 dương tính là 15,89 ± 19,84 (tháng), nhóm âm tính là 27,88 ± 33,45 (tháng). Bảng 3: Mối liên quan HLA-B27 với các đặc điểm lâm sàng HLA-B27 Đặc điểm lâm sàng Dương tính Âm tính p 17% Đau mông 12% 1,0 Đặc điểm các 57% Đau cột sống 18% 0,007 khớp trục thắt lưng 23% Đau cổ 6% 0,24 Đau khớp Đặc điểm các 51% 94% 0,002 Viêm ngón khớp ngoại vi 26% 59% 0,02 Viêm điểm bám 23% 59% 0,011 gân Nhận xét: Trong nhóm bệnh nhân viêm khớp cột sống, tỷ lệ bệnh nhân có triệu chứng đau cột sống ở nhóm bệnh nhân HLA-B27 dương tính chiếm 57%, cao hơn nhóm bệnh nhân HLA-B27 âm tính chiếm 18% (p=0,007). Ở nhóm bệnh nhân viêm khớp cột sống có HLA- B27 âm tính biểu hiện các triệu chứng ở khớp ngoại vi (đau khớp, viêm ngón, viêm điểm bám gân) có tỷ lệ cao hơn so với nhóm bệnh có HLA-B27 dương tính. 86
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 517 - THÁNG 8 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2022 Bảng 4: Mối liên quan HLA-B27 với đặc điểm cận lâm sàng Đặc điểm HLA-B27 dương HLA-B27 âm tính p X̅ ± SD tính CRP (mg/dl) 9,52 ± 5,4 8,99 ± 8,05 0,78 Nhận xét: CRP trung bình của nhóm HLA-B27 dương tính 9,52 mg/dl, của nhóm âm tính là 8,99 mg/dl, không có sự khác biệt về chỉ số CRP giữa 2 nhóm. Bảng 5: Mối liên quan HLA-B27 với mức độ hoạt động bệnh Đặc điểm HLA-B27 dương tính HLA-B27 âm tính P ASDAS-CRP 4,19 (± 0,7) 3,66 (± 0,7) 0,018 X̅ ± SD Nhận xét: Tại thời điểm chẩn đoán, cả 2 nhóm âm tính và dương tính đều có mức độ hoạt động bệnh rất nặng, trong đó nhóm HLA – B27 dương tính có chỉ số ASDAS-CRP cao hơn nhóm HLA-B27 âm tính (p=0,018). IV. BÀN LUẬN khởi phát bệnh giữa 2 nhóm: nhóm bệnh Nghiên cứu chúng tôi tiến hành dựa trên nhân HLA-B27 dương tính có tuổi khởi phát 52 bệnh nhân đến khám và điều trị tại trung bệnh là 31,8 ± 13,14 (tuổi), nhóm âm tính là tâm cơ xương khớp, khoa khám bệnh, khoa 34,2 ± 11,04 (tuổi), (p = 0,3), với khoảng tin khám bệnh theo yêu cầu bệnh viện Bạch Mai cậy 95%. Không có sự khác biệt về thời gian từ tháng 1/2019 đến tháng 2/2022. chẩn đoán bệnh giữa 2 nhóm bệnh nhân Đặc điểm của bệnh nhân viêm khớp cột HLA-B27 dương tính chiếm 15,89 ± 13,15 sống sống ở nhóm đối tượng nghiên cứu: (tháng), của nhóm âm tính là 27,88 ± 33,45 Viêm khớp cột sống gặp chủ yếu ở đối tượng (tháng), (p = 0.3) với khoảng tin cậy 95%. nam giới chiếm 69,2%, tuổi khởi phát 32,6 ± Không có sự khác biệt tuổi chẩn đoán bệnh 12,6 (tuổi), tuổi chẩn đoán 34,25 ±12.44 giữa 2 nhóm: Ở nhóm dương tính tuổi chẩn (tuổi), thời gian chẩn đoán bệnh kéo dài 19,8 đoán bệnh là 33,14 ± 13,15 (tuổi), ở nhóm ± 25,43 (tháng)3. Đặc điểm này của nhóm âm tính tuổi chẩn đoán bệnh 36,5 ± 10,86 đối tượng nghiên cứu được giải thích là do (tuổi), (p = 0.36) độ tin cậy 95%4. xét nghiệm chẩn đoán sớm bệnh viêm khớp Mối liên quan giữa HLA-B27 với đặc cột sống chỉ có ở những bệnh viện lớn nên điểm lâm sàng bệnh viêm khớp cột sống làm kéo dài thời gian chẩn đoán của bệnh (Bảng 3). Với các triệu chứng lâm sàng ở nhân. khớp trục, hầu như không có sự khác biệt Tỷ lệ HLA-B27 dương tính trong 52 bệnh giữa 2 nhóm bệnh nhân HLA-B27 âm tính và nhân nghiên cứu chiếm 67,3%, trong đó tỷ lệ dương tính, trong đó chỉ có tỷ lệ đau cột HLA-B27 dương tính cao nhất ở những bệnh sống thắt lưng ở nhóm bệnh nhân HLA-B27 nhân viêm cột sống dính khớp, và dương tính dương tính chiếm 57% cao hơn ở nhóm âm thấp nhất ở nhóm bệnh nhân viêm khớp phản tính 18%, (p= 0,007) với độ tin cậy 95%. ứng1 (Bảng 1) Trong khi với các triệu chứng lâm sàng ở Mối liên quan giữa HLA-B27 với thời khớp ngoại vi hay gặp hơn ở nhóm bệnh gian chẩn đoán bệnh (Bảng 2), chúng tôi nhân HLA-B27 âm tính: Tỷ lệ đau các khớp quan sát thấy không có sự khác biệt về tuổi ở nhóm âm tính chiếm 94% cao hơn nhóm 87
ĐẠI HỘI HỘI THẤP KHỚP HỌC VIỆT NAM LẦN THỨ VIII – HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN LẦN THỨ XIX – VRA 2022 âm tính 51% (p=0,002), tỷ lệ viêm ngón ở TÀI LIỆU THAM KHẢO nhóm âm tính chiếm 59% cao hơn nhóm 1. Kavadichanda CG, Geng J, Bulusu SN, dương tính 26% (p=0,02), tỷ lệ viêm điểm Negi VS, Raghavan M. Spondyloarthritis and bám gân ở nhóm bệnh nhân âm tính chiếm the Human Leukocyte Antigen (HLA)-B*27 Connection. Front Immunol. 2021;12:601518. 59% cao hơn ở nhóm dương tính 23% doi:10.3389/fimmu.2021.601518 (p=0,011) 2. Marcilla M, López de Castro JA. Peptides: Mối liên quan giữa HLA-B27 với đặc the cornerstone of HLA-B27 biology and điểm cận lâm sàng (Bảng 4). CRP trung bình pathogenetic role in spondyloarthritis. Tissue của nhóm HLA-B27 dương tính là 9,52 Antigens. 2008;71(6):495-506. doi:10.1111/ mg/dl, của nhóm âm tính là 8,99 mg/dl, p = j.1399-0039.2008.01051.x 0,78 không có sự khác biệt về chỉ số CRP 3. López-Medina C, Chevret S, Molto A, et al. giữa 2 nhóm với độ tin cậy 95% Identification of clinical phenotypes of Mối liên quan giữa HLA-B27 với mức độ peripheral involvement in patients with spondyloarthritis, including psoriatic arthritis: hoạt động bệnh (Bảng 5). Chỉ số hoạt động a cluster analysis in the worldwide ASAS- bệnh ASDAS – CRP của nhóm HLA-B27 PerSpA study. RMD Open. dương tính là 4,19 cao hơn nhóm âm tính là 2021;7(3):e001728. doi:10.1136/rmdopen- 3,66 (p = 0,018) với khoảng tin cậy 95%, cả 2021-001728 hai nhóm ở thời điểm chẩn đoán đều có mức 4. Bedaiwi MK, Baeshen MO, Bin Zuair A, độ hoạt động bệnh rất nặng. AlRasheed RF. The Delay of Diagnosis in Spondyloarthropathy Patients in a Tertiary V. KẾT LUẬN Hospital in Saudi Arabia. Cureus. Qua nghiên cứu 52 bệnh nhân viêm khớp 2021;13(1):e12629. doi:10.7759/cureus.12629 5. D’Ambrosio EM, La Cava M, Tortorella P, cột sống đến khám và điều trị bệnh tại trung Gharbiya M, Campanella M, Iannetti L. tâm cơ xương khớp, khoa khám bệnh, khoa Clinical Features and Complications of the khám bệnh theo yêu cầu của bệnh viện Bạch HLA-B27-associated Acute Anterior Uveitis: Mai cho thấy, tỉ lệ HLA-B27 dương tính A Metanalysis. Seminars in Ophthalmology. chiếm 67,3%. Trong đó, tỷ lệ HLA-B27 2017;32(6):689-701. doi:10.3109/08820538.2016.1170158 dương tính ở nhóm bệnh nhân Viêm cột sống 6. Rademacher J, Poddubnyy D, Pleyer U. dính khớp cao nhất chiếm 91,7%. Không có Uveitis in spondyloarthritis. Ther Adv sự khác biệt về tuổi chẩn đoán, thời gian Musculoskelet Dis. chẩn đoán xác định bệnh giữa 2 nhóm bệnh 2020;12:1759720X20951733. nhân. Nhóm bệnh nhân viêm khớp cột sống doi:10.1177/1759720X20951733 7. López-Medina C, Molto A, Sieper J, et al. có HLA-B27 dương tính hay gặp các triệu Prevalence and distribution of peripheral chứng đau lưng hơn trong khi nhóm bệnh musculoskeletal manifestations in nhân HLA-B27 âm tính lại hay gặp các triệu spondyloarthritis including psoriatic arthritis: chứng đau khớp ngoại vi (đau khớp, viêm results of the worldwide, cross-sectional ngón, viêm điểm bám gân) hơn. Chỉ số ASAS-PerSpA study. RMD Open. ASDAS-CRP ở nhóm bệnh nhân HLA-B27 2021;7(1):e001450. doi:10.1136/rmdopen- 2020-001450 dương tính cao hơn nhóm âm tính. 88