Mối quan hệ liên kết kinh tế giữa nông dân và nhà nước thực trạng và giải pháp trên địa bàn thành phố Đà Nẵng

Kinh tế - Xã hội Đà Nẵng<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Mối quan hệ liên kết kinh tế<br /> giữa nông dân và nhà nước<br /> Thực trạng và giải pháp trên địa bàn thành phố Đà Nẵng<br /> <br /> ? Đoàn Thị Ngọc Hà - Nguyễn Thế Anh Tuấn<br /> * **<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Đặt vấn đề dựng các chuỗi liên kết giữa hộ nông dân và các chủ<br /> thể khác trong nền kinh tế, lấy kích phá tiềm lực của<br /> Đối với đời sống kinh tế - xã hội của Việt Nam, nông<br /> người nông dân làm gốc, chính sách hỗ trợ của Nhà<br /> nghiệp là ngành kinh tế truyền thống, gắn với tập tục<br /> nước, nhà khoa học làm chất tăng trưởng, cùng với<br /> lâu đời của người dân nông thôn. Với quá trình công<br /> công chăm sóc của chủ thể gắn với thị trường - doanh<br /> nghiệp hóa, hiện đại hóa ngày càng lan rộng trên cả<br /> nghiệp tạo nên chỉnh thể hoàn chỉnh, cho ra những<br /> nước, khu vực kinh tế nông nghiệp cũng là một trong<br /> quả ngọt đối với nền kinh tế. Theo đó, Nhà nước cần<br /> những khu vực nhận được nhiều sự quan tâm, ưu đãi.<br /> thể hiện vai trò tích cực tổng hợp qua các chính sách<br /> Tuy vậy, phần lớn hoạt động sản xuất nông nghiệp<br /> điều hòa lợi ích của các bên tham gia trong chuỗi giá<br /> lại phát triển theo hướng tự cung tự cấp với quy mô<br /> trị nông sản; xây dựng quy hoạch vùng nguyên liệu<br /> nhỏ lẻ, chưa có sự liên kết và hỗ trợ mang tính quy củ.<br /> ổn định cho quá trình sản xuất; hỗ trợ hộ nông dân<br /> Xuất phát từ thực tế trên, nhiều giải pháp đã được thông qua tuyên truyền, phổ biến các kinh nghiệm<br /> đưa ra, từ khuyến khích áp dụng cơ giới hóa, công thành công và cung cấp dịch vụ tư vấn, đào tạo kỹ<br /> nghệ sinh học đến dồn điền đổi thửa, tăng năng thuật về nâng cao chất lượng, hình thức và an toàn<br /> suất, tăng thu nhập. Tuy nhiên các giải pháp trên vẫn thực phẩm, giúp nông dân tiếp cận các chương trình<br /> chưa giải quyết tận gốc vấn đề cấp bách hiện nay là vay vốn có hiệu quả; tạo ra môi trường liên kết thông<br /> tính quy củ trong hoạt động sản xuất nông nghiệp, thoáng, gắn kết các chủ thể khác với nhau nhằm tối<br /> đưa người nông dân trở thành công nhân trên đồng ưu hóa lợi ích của tất cả các bên tham gia trong chuỗi<br /> ruộng. liên kết, là chất keo xúc tác giúp các chủ thể liên kết<br /> Mặt khác, cùng với quá trình chuyển dịch cơ cấu chặt chẽ hơn.<br /> kinh tế, nông nghiệp cũng lộ ra những điểm giới Thực trạng và những tồn tại trong liên kết nông<br /> hạn so với các khu vực kinh tế khác: Chịu ảnh hưởng dân và nhà nước trên địa bàn thành phố Đà Nẵng<br /> nhiều từ điều kiện ngoại cảnh, khó tăng năng suất,<br /> Thực trạng liên kết nông dân và nhà nước hiện<br /> chất lượng; Là ngành đạt được hiệu quả dựa trên quy<br /> nay<br /> mô nhưng nguồn lực lại khá phân tán, khó áp dụng<br /> công nghệ; Tỷ suất thu nhập thấp không ổn định khó Không phải là một địa phương thuần nông<br /> kích thích đầu tư, thu hút lao động có trình độ cao. nghiệp, ngược lại còn là một đô thị với tốc độ phát<br /> triển nhanh chóng, Đà Nẵng có nhiều tiềm năng để<br /> Với chức năng điều tiết các mối quan hệ kinh tế<br /> đẩy mạnh phát triển các lĩnh vực kinh tế phi nông<br /> - xã hội, đòi hỏi Nhà nước cần phải là chủ thể tiên<br /> nghiệp, hướng đến là thành phố động lực của dải<br /> phong trong các vấn đề trên. Tuy nhiên nếu chỉ sử<br /> duyên hải miền Trung về thương mại - dịch vụ. Tuy<br /> dụng nguồn lực có hạn của Nhà nước mà giải quyết<br /> vậy, với chủ trương phát triển một thành phố môi<br /> vấn đề đi vào tận nếp sống của người nông dân là việc<br /> trường, gắn phát triển kinh tế với yếu tố bền vững,<br /> bất khả thi. Khẩu hiệu được nêu cao trong tình huống<br /> ban lãnh đạo thành phố Đà Nẵng trong suốt thời gian<br /> này phải là “Nhà nước và nhân dân cùng làm”, xây<br /> <br /> *<br /> ThS., Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh tế - Xã hội Đà Nẵng.<br /> *<br /> Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh tế - Xã hội Đà Nẵng.<br /> <br /> Phaùt trieån Kinh teá - Xaõ hoäi<br /> Ñaø Naüng<br /> 23<br /> Kinh tế - Xã hội Đà Nẵng<br /> <br /> <br /> qua vẫn luôn giành những mối quan tâm ưu ái đối với thuế đất nông nghiệp, cho vay vốn ưu đãi, hỗ trợ thủy<br /> hoạt động sản xuất nông nghiệp trên địa bàn thành lợi phí và chuyển giao công nghệ thông qua các lớp<br /> phố, hướng tới một nền nông nghiệp công nghệ cao, tập huấn, trình diễn mô hình đầu bờ được người nông<br /> hiện đại, giá trị gia tăng lớn, đạt yêu cầu về hiệu quả - dân đánh giá cao, mang lại hiệu quả trong quá trình<br /> chất lượng - an toàn, theo hướng phục vụ cho đô thị, sản xuất của họ. Hỗ trợ dưới hình thức cải thiện và<br /> du lịch, khu công nghiệp và gắn với các ngành nghề nâng cấp hệ thống giao thông nông thôn cũng được<br /> khác. người dân quan tâm tuy nhiên một số nguyên nhân<br /> liên quan đến công tác quy hoạch và triển khai khiến<br /> Trên cơ sở các chính sách khuyến khích, hỗ trợ<br /> chính sách này không phát huy được nhiều hiệu quả<br /> phát triển sản xuất nông nghiệp cũng như khuyến<br /> đối với hoạt động sản xuất nông nghiệp thành phố.<br /> khích các hình thức liên kết, hợp tác trong sản xuất<br /> nông nghiệp của thành phố nói riêng, cùng với việc Nhìn chung, những cơ chế, chính sách này bước<br /> triển khai thực hiện các chủ trương, chính sách chung đầu làm thay đổi bộ mặt nông nghiệp của thành phố<br /> từ Trung ương đã mang lại những ảnh hưởng nhất trên tất cả các lĩnh vực, hạ tầng kinh tế - xã hội được<br /> định đến sản xuất nông nghiệp thành phố Đà Nẵng xây mới và nâng cấp, đời sống vật chất cũng như tinh<br /> như: thần của người dân ngày càng được cải thiện, tỷ lệ<br /> hộ nghèo giảm dần, cơ cấu kinh tế nông thôn được<br /> - Hình thành và phát triển được 35 hợp tác xã nông<br /> chuyển dịch theo hướng tích cực, trong đó, tập trung<br /> nghiệp với tổng số vốn kinh doanh gần 35 tỷ đồng<br /> gia tăng phát triển hàm lượng về giá trị của sản phẩm<br /> và tổng số lao động là 32.329 người, góp phần thực<br /> và đổi mới các hình thức tổ chức sản xuất.<br /> hiện các chương trình chuyển đổi cơ cấu cây trồng<br /> vật nuôi, tiếp thu và ứng dụng khoa học kỹ thuật mới Những vấn đề tồn tại<br /> vào sản xuất nông nghiệp, điển hình như tổ chức đào<br /> Bên cạnh những kết quả đạt được thì vẫn tồn<br /> tạo các lớp dạy nghề hoa, cây cảnh, sản xuất chế biến<br /> đọng những mặt hạn chế như chính quyền địa<br /> nấm ăn với tổng nguồn vốn là 1,08 tỷ đồng với 11.340<br /> phương ít quan tâm đến việc phát triển thị trường<br /> lượt nông dân, cho thuê gần 105 ha diện tích đất tại<br /> tiêu thụ thông qua chính sách phát triển thị trường<br /> các quận trung tâm Hải Châu, Thanh Khê, Cẩm Lệ cho<br /> tiêu thụ; vai trò của nhà nước còn hạn chế trong việc<br /> các hợp tác xã làm mặt bằng sản xuất, kinh doanh,<br /> điều phối và khuyến khích các chủ thể khác tham gia,<br /> giải quyết việc làm cho hơn 1000 lao động trên địa<br /> những thông tin về chính sách, thị trường chưa được<br /> bàn thành phố.1<br /> cập nhật chiếm tỷ trọng khá lớn trong nhu cầu của<br /> - Cho vay và hỗ trợ cho vay ưu đãi đối với hộ nông hộ nông dân.<br /> dân thông qua các chính sách bảo lãnh cho hộ nông<br /> - Vai trò của nhà nước chưa thể hiện rõ trong việc<br /> dân vay vốn ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách Xã hội<br /> điều phối và khuyến khích các chủ thể khác tham gia<br /> Chi nhánh Đà Nẵng với tổng dư nợ đến năm 2012 là<br /> trong quá trình liên kết (doanh nghiệp, nhà khoa học,<br /> 165,15 tỷ đồng; từ nguồn Ngân hàng Nông nghiệp và<br /> trung tâm nghiên cứu).<br /> Phát triển Nông thôn 75,285 tỷ đồng; từ Quỹ Hỗ trợ<br /> nông dân 12,518 tỷ đồng.2 - Các chính sách hỗ trợ của chính quyền thành<br /> phố được đánh giá có chủ trương đúng đắn, tuy<br /> - Góp phần hỗ trợ hộ nông dân trên địa bàn hình<br /> nhiên quá trình triển khai nhiều khi chưa minh bạch,<br /> thành một số vùng sản xuất tập trung, phát triển các<br /> chưa làm tốt vai trò khâu tuyên truyền, khiến hộ nông<br /> vùng nguyên liệu cho công nghiệp chế biến nông,<br /> dân khó tiếp cận.<br /> lâm, thủy sản như vùng sản xuất lúa giống Hòa Tiến,<br /> vùng sản xuất rau Túy Loan, Cẩm Nê, vùng nuôi cá<br /> Khương Mỹ… với cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất<br /> nông nghiệp được đầu tư tương đối đồng bộ, đã<br /> mang lại những thuận lợi đáng kể cho hoạt động sản<br /> xuất nông nghiệp về công tác tưới tiêu, vận chuyển<br /> vật tư, vật liệu và tiêu thụ sản phẩm.<br /> Ở góc độ hộ nông dân, theo kết quả khảo sát3 của<br /> Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh tế - Xã hội Đà Nẵng<br /> về đánh giá mức độ hài lòng và quan tâm của hộ<br /> nông dân đến các chính sách nông nghiệp trên địa<br /> bàn thành phố đã cho thấy các hình thức miễn giảm<br /> <br /> <br /> 24 Phaùt trieån Kinh teá - Xaõ hoäi<br /> Ñaø Naüng<br />  Kinh tế - Xã hội Đà Nẵng<br /> <br /> <br /> - Về phía hộ nông dân vẫn còn rất bị động trong nghệ sinh học, từng bước hình thành và phát triển<br /> việc tiêu thụ nguồn nông sản, phần lớn thông qua khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Bên<br /> các đầu mối thu gom hoặc bán trực tiếp ở chợ, chưa cạnh đó, ban hành các chính sách hỗ trợ tạo lập môi<br /> tin tưởng và phát huy vai trò của các hợp tác xã trong trường thuận lợi cho người nông dân và các chủ thể<br /> vai trò trung gian liên kết. khác tham gia liên kết cũng như hình thành các đầu<br /> mối thu thập thông tin phản hồi từ phía người nông<br /> - Quy mô sản xuất hiện tại của hộ nông dân nhìn<br /> dân tại Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn để<br /> chung vẫn còn nhỏ lẻ, manh mún khiến cho nhu cầu<br /> kịp thời giải quyết những vướng mắc trong quá trình<br /> phát triển liên kết kinh tế chưa cao, hướng đến mục<br /> thực thi.<br /> tiêu trung và dài hạn thay vì tập trung cho ngắn hạn<br /> như hiện nay. Để các nội dung trên được thực hiện một cách<br /> hiệu quả đòi hỏi các chính sách hỗ trợ của nhà nước<br /> Đề xuất nội dung liên kết giữa nhà nước và hộ<br /> phải đảm bảo được nỗ lực tự vươn lên của bản thân<br /> nông dân trên thành phố Đà Nẵng<br /> người nông dân, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam<br /> Trên cơ sở thực trạng mối liên kết giữa nông dân tham gia WTO như hiện nay. Đồng thời cần thiết<br /> và Nhà nước trên địa bàn thành phố Đà Nẵng, để chuyển đổi suy nghĩ của người nông dân về quan<br /> khắc phục những tồn tại và phát huy tối đa hiệu quả niệm hoạt động sản xuất chỉ là nghề sống qua ngày<br /> mối liên kết trong tương lai đòi hỏi phía Nhà nước và sang phát triển kinh tế làm giàu thông qua các hình<br /> hộ nông dân phải cam kết chủ động thực hiện tốt các mẫu thực tiễn từ chính địa phương.<br /> nội dung:<br /> Tóm lại, vai trò của các cơ quan quản lý nhà nước<br /> Về phía người nông dân đối với hoạt động phát triển nông nghiệp trên địa<br /> Chủ động đóng góp, phản hồi ý kiến về các chính bàn thành phố Đà Nẵng thời gian qua đã thể hiện khá<br /> sách nông nghiệp thực thi trên thành phố, từ đó nêu tốt, nhận được đánh giá cao từ các hộ nông dân trên<br /> lên hướng đổi mới, kiến nghị điều chỉnh các chính địa bàn. Tuy nhiên, mối liên kết này vẫn còn nhiều vấn<br /> sách nông nghiệp sát thực hơn thông qua các kênh đề vướng mắc cần khắc phục. Thiết nghĩ, với những<br /> thông tin từ hội nông dân các cấp, các chương trình đề xuất trong nội dung liên kết giữa nhà nước và<br /> nghiên cứu giải pháp phát triển nông nghiệp thành nông dân trong chuỗi liên kết sẽ góp phần phát triển<br /> phố. Đồng thời, người nông dân cũng cần phải phối ngành nông nghiệp, nâng cao giá trị nông sản, nâng<br /> hợp các cán bộ khuyến nông, cán bộ nghiên cứu triển cao tỷ lệ đóng góp cho quá trình phát triển của thành<br /> khai các mô hình trên đồng ruộng và tuân thủ các phố Đà Nẵng.<br /> quy định về sản xuất an toàn. Đ.T.N.H. - N.T.A.T.<br /> Về phía nhà nước<br /> - Trước hết cần phải hình thành khung pháp lý CHÚ THÍCH<br /> làm cơ sở cho các hợp đồng ký kết giữa hộ nông dân 1<br /> Hội Nông dân thành phố Đà Nẵng, Báo cáo Tổng kết<br /> với các chủ thể khác, nhằm giải quyết các tranh chấp công tác Hội và phong trào nông dân năm 2012, phương<br /> phát sinh một cách hiệu quả. Đồng thời tuyên truyền, hướng, nhiệm vụ năm 2013.<br /> đào tạo và hướng dẫn nông dân và các chủ thể khác 2<br /> Hội Nông dân thành phố Đà Nẵng, Báo cáo Tổng kết<br /> về các vấn đề mang tính pháp lý trong quá trình ký công tác Hội và phong trào nông dân năm 2012, phương<br /> kết. hướng, nhiệm vụ năm 2013.<br /> - Kết hợp với chương trình quốc gia về nông thôn 3<br /> Khảo sát 1.300 phiếu trên địa bàn thành phố Đà Nẵng:<br /> mới, phát triển hạ tầng nông thôn và nâng cao dân trí Miễn giảm thuế đất nông nghiệp (58,8%), giao hoặc cho<br /> cho người nông dân. thuê đất sản xuất (19,8%), vay vốn ưu đãi (22%), hỗ trợ thủy<br /> - Tạo điều kiện cho các hộ nông dân tiếp cận với lợi phí (48,1%). Hệ thống giao thông nông thôn (73,3%<br /> vốn vay tín dụng, thông qua việc phát huy vai trò của đánh giá tốt trở lên), hệ thống thủy lợi (73,7% đánh giá tốt<br /> các quỹ tín dụng nhân dân, phát triển các quỹ thuộc trở lên), hệ thống chiếu sáng (67,3% đánh giá tốt trở lên).<br /> hộ nông dân, đẩy nhanh quá trình cấp giấy chứng TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> nhận quyền sử dụng đất cho các hộ nông dân nhằm 1<br /> Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh tế - Xã hội Đà Nẵng.<br /> tạo điều kiện thuận lợi cho người nông dân khi vay 2012. Đề tài khoa học công nghệ cấp thành phố: “Phát triển<br /> vốn. liên kết kinh tế giữa nông dân với các chủ thể khác ở thành<br /> - Hỗ trợ, tạo điều kiện phát triển Trung tâm công phố Đà Nẵng”. Đà Nẵng.<br /> <br /> Phaùt trieån Kinh teá - Xaõ hoäi<br /> Ñaø Naüng<br /> 25<br />