zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Kinh Tế - Quản Lý

» Kinh tế học

Môi trường kinh doanh ở Việt Nam: Nhìn từ góc độ doanh nghiệp tư nhân

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Báo xấu

43
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Môi trường kinh doanh đã được cải thiện đáng kể trong những năm gần đây, nhưng vẫn chứa đựng nhiều khó khăn và thách thức. Vẫn còn tồn tại sự phân biệt đối xử giữa các doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp nhà nước, giữa doanh nghiệp tư nhân trong nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trong các thủ tục hành chính, trong tiếp cận nguồn tài chính,…

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Môi trường kinh doanh ở Việt Nam: Nhìn từ góc độ doanh nghiệp tư nhân

Kinh tế - Quản lý NGHIÊN CỨU TRAO ĐỔI MÔI TRƯỜNG KINH DOANH Ở VIỆT NAM: NHÌN TỪ GÓC ĐỘ DOANH NGHIỆP TƯ NHÂN Lưu Hoài Nam • Tóm tắt: Môi trường kinh doanh đã được cải thiện đáng kể trong những năm gần đây, nhưng vẫn chứa đựng nhiều khó khăn và thách thức. Vẫn còn tồn tại sự phân biệt đối xử giữa các đoanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp nhà nước, giữa doanh nghiệp tư nhân trong nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trong các thủ tục hành chính, trong tiếp cận nguồn tài chính,… Đó chính là những rào cản làm cho doanh nghiệp tư nhân khó có thể trở thành động lực của nền kinh tế, nếu như chúng ta không có những giải pháp khắc phục. Từ khóa: Kinh tế thị trường, kinh tế nhà nước, kinh tế tư nhân, môi trường kinh doanh, doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nhà nước. Abstract: The business environment has improved significantly in recent years, but still contains many difficulties and challenges. Discrimination still exists between private and state-owned enterprises, between domestic private enterprises and foreign- invested enterprises in administrative procedures, in accessing financial resources., ... These are barriers that make difficulties for private enterprises to become the driving force of the economy, if we do not have the solutions to overcome. Keywords: Market economy, state economy, private economy, business environment, private enterprises, state enterprise. Trong quá trình đổi mới kinh tế, dù có huy vai trò quản lý điều hành vĩ mô của khẳng định phát triển kinh tế nhiều thành Nhà nước: Nhà nước hoạt động kém hiệu phần là chủ trương có tính chất chiến lược lực, kém hiệu quả, các mặt tiêu cực của và “kinh tế tư nhân có vai trò quan trọng, kinh tế thị trường (KTTT) sẽ phát triển; là động lực của nền kinh tế”, nhưng vẫn ngược lại, khi hoạt động có hiệu lực và chưa giải thoát được những quan điểm e hiệu quả, Nhà nước sẽ ngăn ngừa và hạn ngại về sự phát triển mạnh của khu vực chế được các tiêu cực của KTTN. Hiện cơ kinh tế tư nhân (KTTN) gắn liền với sự chế, chính sách của Nhà nước đối với khu gia tăng những tiêu cực trong kinh tế và vực KTTN còn thiếu nhất quán, “lúc mở, xã hội, làm suy yếu nền tảng của nền kinh lúc thắt”, vẫn ưu ái đối với khu vực kinh tế tế xã hội chủ nghĩa (XHCN), dẫn đến nhà nước (KTNN), chưa tạo lập sự kết nối chệch hướng XHCN. Trên thực tế, những chặt chẽ giữa các mắt xích trong nền kinh mặt tiêu cực của KTTN còn phụ thuộc tế, tạo “nền móng” vững chắc cho sự phát vào hiệu lực và hiệu quả của việc phát triển (Vũ Hùng Cường. 2011, tr.35-36). * Giảng viên, Trợ lý Khoa Quản lý kinh doanh, Tạp chí 49 Trường ĐH KD&CN Hà Nội. Kinh doanh và Công nghệ Số 08/2020
NGHIÊN CỨU TRAO ĐỔI Kinh tế - Quản lý Trong quá trình phát triển nền KTTT vào các chính sách, thể chế của Nhà nước định hướng XHCN ở Việt Nam, Nhà tạo lập môi trường luật pháp, môi trường nước phải thực hiện “vai trò kép”. Một kinh tế vĩ mô và môi trường chính trị - xã mặt, là người quản lý toàn bộ nền kinh hội cho sự cạnh tranh lành mạnh và bình tế quốc dân với sự tham gia của các chủ đẳng trên thị trường. thể kinh tế thuộc các hình thức sở hữu và 1. Thực trạng môi trường kinh thành phần kinh tế khác nhau; mặt khác, doanh trong những năm qua có trách nhiệm tạo lập môi trường bình a) Chi phí gia nhập thì trường đẳng cho tất cả các chủ thể thuộc các hình Kết quả khảo sát chỉ số cạnh tranh thức sở hữu và thành phần kinh tế, tạo PCI của Phòng Thương mại và Công điều kiện quan trọng để các khu vực kinh nghiệp Việt Nam cho thấy, chi phí gia tế, trong đó có khu vực KTTN, phát huy nhập thị trường giai đoạn 2006-2018 đã được năng lực vốn có và góp phần tích có xu hướng được cải thiện. Hầu hết các cực nhất vào công cuộc phát triển kinh địa phương đều nỗ lực tạo điều kiện gia tế - xã hội của đất nước. nhập thị trường cho doanh nghiệp, giảm Theo tinh thần đó, khả năng phát triển bớt các yêu cầu cấp phép và thiết lập cơ của khu vực KTTN phụ thuộc quan trọng chế một cửa. Bảng 1. Các chỉ số thành phần đo lường chi phí gia nhập thị trường TT Chỉ tiêu 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 1 Thời gian đăng ký doanh nghiệp, ngày 20 15 12,25 10 10 8,5 10 10 2 Thời gian thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp, ngày 10 7 7 7 7 7 7 7 3 Thời gian chờ đợi cấp Chứng nhận Quyền sử dụng đất, ngày 121 60 38,5 32,5 30 30 30 30 4 Chờ hơn một tháng để hoàn tất các thủ tục hoạt động chính thức, % 25,81 27,21 21,91 19,35 24,39 14,7 13,95 16,67 5 Chờ hơn ba tháng để hoàn tất các thủ tục hoạt động chính thức, % 5,78 6,78 5,72 4,44 5,77 3,33 2,94 3,57 Nguồn: Khảo sát PCI của VCCI Xét chi tiết các chỉ số thành phần, thời 2018 chỉ cần 18 ngày là các doanh nghiệp gian đăng ký doanh nghiệp đã giảm một có thể có được giấy phép. Những kết quả nửa, từ 20 ngày năm 2006 xuống chỉ còn 10 này cho thấy, sự nỗ lực của các cấp chính ngày năm 2013 và 7 ngày năm 2018. Thời quyền ở Việt Nam trong việc giảm bớt các gian thay đổi nội dung đăng ký kinh doanh chi phí gia nhập thị trường. Nhờ thế, tỷ lệ cũng đã giảm từ 10 ngày xuống còn 7 ngày các doanh nghiệp phải chờ đợi trên 1 tháng trong giai đoạn 2008-2018, cải thiện nhiều hoặc 3 tháng để hoàn tất các thủ tục chính hơn là thời gian chờ đợi để được cấp giấy thức đi vào hoạt động đã giảm trong giai chứng nhận quyền sử dụng đất. Nếu năm đoạn 2010-2018. Nhìn chung, nhờ có sự 2006 các doanh nghiệp phải mất khoảng 4 cải thiện điều kiện gia nhập thị trường, số tháng, năm 2013 mất 1 tháng, thì đến năm lượng doanh nghiệp khu vực KTTN đăng Tạp chí 50 Kinh doanh và Công nghệ Số 08/2020
Kinh tế - Quản lý NGHIÊN CỨU TRAO ĐỔI ký hoạt động đã gia tăng nhanh ngay sau gian qua và chỉ đạt 6.5 điểm trên thang khi nền kinh tế có dấu hiệu phục hồi sau điểm 10. Sự thiếu minh bạch thể hiện việc giai đoạn chịu ảnh hưởng của khủng hoảng các doanh nghiệp không dễ dàng để tiếp tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu. cận các tài liệu quy hoạch. Kết quả điều b). Tính minh bạch tra của nhóm nghiên cứu đề tài tại hai tỉnh Việc xây dựng kế hoạch và chiến Bắc Ninh và Vĩnh Phúc cũng cho thấy, lược kinh doanh của doanh nghiệp phụ có khoảng 30-45% doanh nghiệp được thuộc rất lớn vào thông tin và dự báo sự hỏi tại các địa phương khảo sát khó tiếp biến động của thị trường, đồng thời phải cận hoặc không thể tiếp cận quy hoạch hiểu rõ và nắm bắt được các chính sách sử dụng đất và quy hoạch xây dựng cơ liên quan đến quy hoạch và chiến lược, sở hạ tầng, mua sắm công, đấu thầu. Một chính sách phát triển ngành, lĩnh vực. Vì trong những mối quan ngại về tình trạng vậy, doanh nghiệp rất cần một sự minh thiếu minh bạch thường xảy ra, đó là quan bạch trong việc tiếp cận các chính sách, hệ với các cán bộ thuế. Các doanh nghiệp các quy định liên quan đến việc kinh thường hay thương lượng với cán bộ thuế doanh của họ. Tuy nhiên, dù có nhiều lỗ trong việc đóng thuế doanh nghiệp dù tỷ lực, nhưng chỉ số về tính minh bạch hầu lệ này có xu hướng giảm, nhưng vẫn ở như chưa được cải thiện nhiều trong thời mức cao gần 30% năm 2018. Bảng 2. Các chỉ số thành phần đo lường tính minh bạch TT Chỉ tiêu 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 1 Tiếp cận tài liệu quy hoạch (1: tiếp cận rõ ràng; 5: không thể tiếp cận) 2,63 2,51 2,55 2,44 2,31 2,51 2,39 2,61 2 Tiếp cận tài liệu pháp lý (1: tiếp cận rõ ràng; 5: không thể tiếp cận) 3,15 3,05 3,11 3,11 3,05 3,03 2,84 3,14 3 Cần có “mối quan hệ” để có được các tài liệu (quan trọng hoặc 62,5 56,6 49,82 61,26 78,64 75,0 62,2 51,47 rất quan trọng), % 4 Thương lượng với cán bộ thuế là phần thiết yếu trong hoạt động kinh doanh 61,05 44,7 36,71 41,32 40,78 41,09 39,21 39,44 (hoàn toàn đồng ý hoặc không đồng ý), % 5 Khả năng có thể dự đoán việc địa phương thực thi các quy định pháp luật của Trung 9,49 7,46 6,94 8,4 8,97 8,75 6,6 8,18 ương (luôn luôn hoặc thường xuyên), % Nguồn: Khảo sát PCI của VCCI c) Chi phí không chính thức Chỉ số chi phí không chính thức được Chi phí không chính thức có xu hướng cải thiện thể hiện thông qua việc các cải thiện nhẹ từ năm 2009 trở lại đây: số vụ doanh nghiệp cho rằng, tỷ lệ phải trả các và quy mô tham nhũng lớn giảm, nhưng khoản phí không chính thức giảm từ 70% vẫn còn tham nhũng vặt, doanh nghiệp năm 2006 xuống còn 50,43% năm 2013 phải chi để sớm được cấp phép xây dựng, và 45% năm 2018. Dù có giảm, nhưng sớm được thuê mặt bằng kinh doanh, được có trên 54,8% doanh nghiệp (2018) cho chọn là đơn vị mua sắm công,… rằng phải trả các khoản chi phí không Tạp chí 51 Kinh doanh và Công nghệ Số 08/2020
NGHIÊN CỨU TRAO ĐỔI Kinh tế - Quản lý chính thức cho thấy, đây vẫn là một trong tỷ suất lợi nhuận bình quân trên doanh thu những cản trở trong kinh doanh ở Việt của các doanh nghiệp khu vực KTTN đạt Nam. Tỷ lệ các doanh nghiệp phải chi 8,3% năm 2012 và 8,5% năm 2018, cho hơn 10% doanh thu cho chi phí không thấy các khoản chi không chính thức vẫn chính thức, dù đã giảm từ 12,99% năm chiếm tỷ lệ khá cao, ảnh hưởng đến hiệu 2006 xuống 6,96% năm 2013, trong khi quả kinh doanh của doanh nghiệp. Bảng 3. Các chỉ số thành phần đo lường chi phí không chính thức TT Chỉ tiêu 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 1 Các doanh nghiệp cùng ngành thường phải trả thêm các khoản chi phí không chính 70,0 68,25 65,93 59,4 58,23 51,39 53,17 51,43 thức (đồng ý hoặc hoàn toàn đồng ý), % 2 Doanh nghiệp phải chi hơn 10% doanh thu cho các khoản chi phí 12,99 11,54 9,89 8,75 6,78 6,56 6,45 6,96 không chính thức, % 3 Hiện tượng nhũng nhiễu khi giải quyết thủ tục cho doanh nghiệp là phổ biến 39,76 38,21 37,12 50,35 50,0 40,28 43,75 41,18 (đồng ý hoặc hoàn toàn đồng ý), % 4 Công việc đạt được kết quả mong đợi sau khi đã trả chi phí không chính thức 76,98 48,28 48,99 51,51 56,32 61,11 60,71 63,16 (thường xuyên hoặc luôn luôn), % Nguồn: Khảo sát PCI của VCCI d) Cạnh tranh bình đẳng có quan hệ chặt chẽ với chính quyền, nên Một trong những nguyên nhân của có nhiều thuận lợi hơn trong việc tiếp cận tình trạng hoạt động kém hiệu quả của các nguồn lực đất đai, vốn và lao động doah nghiệp khu vực KTTN xuất phát từ được đào tạo, đấu thầu và mua sắm công. môi trường cạnh tranh thiếu bình đẳng. Để thu hút FDI, nhiều địa phương đã thực Nói cụ thể hơn, doanh nghiệp tư nhân hiện mọi giá lôi kéo các doanh nghiệp (DNTN) đang bị doanh nghiệp nhà nước FDI và dành cho các doanh nghiệp này (DNNN) được ưu ái, tước đi nhiều cơ hội nhiều ưu đãi liên quan đến địa điểm tiện kinh doanh. Thực tế là, khoảng một phần lợi, giảm tiền thuê đất, miễn giảm thuế, ba doanh nghiệp tham gia khảo sát PCI tiếp cận tín dụng, thiếu ràng buộc về bảo tiếp tục cho biết, sự ưu đãi đối với DNNN vệ môi trường. Điều này đã tăng thêm sức và doanh nghiệp FDI là một trở ngại cho cạnh tranh cho các doanh nghiệp FDI vốn hoạt động của họ. Các DNNN và doanh đã có nhiều lợi thế hơn so với các DNTN nghiệp FDI, trong một số trường hợp, do trong nước. Bảng 4. Các chỉ số thành phần đo lường sự cạnh tranh bình đẳng TT Chỉ tiêu (tỷ lệ trả lời “đồng ý” đối với các câu hỏi khảo sát), % 2013 1 Ưu đãi cho các DNNN có gây khó khăn cho DNTN? 32.14 2 Các DNNN có được dành đặc quyền thuận lợi trong việc tiếp cận đất đai? 27.59 3 Các DNNN có được dành đặc quyền thuận lợi trong việc cấp phép khai thác tín dụng? 27.59 4 Các DNNN có được dành đặc quyền thuận lợi về cấp phép khai thác khoáng sản? 19.51 Tạp chí 52 Kinh doanh và Công nghệ Số 08/2020
Kinh tế - Quản lý NGHIÊN CỨU TRAO ĐỔI 5 Thủ tục hành chính nhanh chóng và đơn giản hơn là đặc quyền dành cho các DNNN? 25.86 6 Dễ dàng có các hợp đồng từ cơ quan nhà nước là đặc quyền dành cho các DNNN? 35.00 7 Doanh nghiệp FDI được ưu tiên hơn so với các doanh nghiệp trong nước trong việc giải quyết các vấn đề, khó khăn? 28.30 8 Ưu tiên thu hút FDI hơn là phát triển khu vực KTTN? 29.50 9 Thuận lợi trong việc tiếp cận đất đai là đặc quyền dành cho các doanh nghiệp FDI? 12.64 10 Miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp có là đặc quyền dành cho các doanh nghiệp FDI? 9.64 11 Thủ tục hành chính nhanh chóng và đơn giản là đặc quyền dành cho các doanh nghiệp FDI? 10.85 12 Hoạt động của các doanh nghiệp FDI nhận được nhiều sự quan tâm, hỗ trợ hơn từ phía các địa phương? 13.48 13 Hợp đồng đất đai,… và các nguồn lực kinh tế khác chủ yếu rơi vào tay các doanh nghiệp có liên kết chặt chẽ với chính quyền địa phương? 96.59 14 Ưu đãi đối với các doanh nghiệp lớn (nhà nước và tư nhân) là trở ngại cho hoạt động kinh doanh của bản thân đoanh nghiệp? 34.62 Nguồn: Khảo sát PCI của VCCI Kết quả khảo sát năm 2016 của VCCI để tiếp tục là một vấn đề đáng lo ngại, cho thấy, ưu đãi dành cho các doanh vì đây là một trong những chỉ số chuyển nghiệp lớn rõ rệt nhất ở lĩnh vực mua biến chậm, nguyên nhân chủ yếu là từ sắm công (35% doanh nghiệp đồng ý) và những chính sách. Hơn nữa, tình trạng cũng khá rõ nét trong lĩnh vực tiếp cận cạnh tranh thiếu bình đẳng hiện diện ở đất đai (27%), tiếp cận vốn (27%), thủ khắp các địa phương trên toàn quốc với tục hành chính nhanh chóng, đơn giản các mức độ khác nhau. Quá nửa doanh (26%). Tỷ lệ doanh nghiệp cho rằng, nghiệp tại một số tỉnh tham gia khảo sát việc địa phương ưu ái doanh nghiệp lớn PCI đồng ý với nhận định, chính quyền gây khó khăn cho hoạt động của họ giảm tỉnh tạo thuận lợi hơn cho DNNN và đáng kể so với năm 2005, khi lần đầu doanh nghiệp FDI tiếp cận đất đai, tín tiên khảo sát PCI, song con số vẫn đủ lớn dụng và lao động đã qua đào tạo./. Tài liệu tham khảo 1. Đảng Cộng sản Việt Nam. Văn kiện Đảng toàn tập. NXB Chính trị Quốc gia, H - 2016. 2. PGS. TS. Vũ Hùng Cường. Kinh tế tư nhân – Một động lực cơ bản cho phát triển: NXB Khoa học xã hội.H. - 2016. 3. PCI năm 2018. 4. TS. Nguyễn Chiến Thắng. Khung khổ tổng thể đánh giá tác động tiềm năng của FTA. NXB. Khoa học xã hội. H. - 2018. 5. GS. TS. Nguyễn Kê Tuấn. Vấn đề sở hữu trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. NXB Chính trị Quốc gia, H - 2010. 6. GS. TS. Nguyễn Quang Tuấn. Kinh tế thế giới và Việt Nam 2017-2018. NXB Khoa học xã hội.H. - 2018. Ngày nhận bài: 08/01/2020 Tạp chí 53 Kinh doanh và Công nghệ Số 08/2020

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.