zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Khoa Học Tự Nhiên

Một bài toán số học hay với nhiều cách giải

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Báo xấu

25
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết này, giới thiệu với các bạn 5 cách giải cho bài toán số 6 về Số học khá hay và khó trong kỳ thi Olympic Toán học Quốc tế (IMO) lần thứ 42 tại Hoa Kỳ. Để hiểu rõ hơn, mời các bạn tham khảo chi tiết nội dung bài viết này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Một bài toán số học hay với nhiều cách giải

MỘT BÀI TOÁN SỐ HỌC HAY VỚI NHIỀU CÁCH GIẢI NGUYỄN DUY LIÊN (THPT Chuyên Vĩnh Phúc) Lời giới thiệu Giải được bài toán Số học hay và khó, ta đã cảm thấy thích thú rồi. Nhưng nếu một bài toán Số học hay và khó mà giải được bằng nhiều cách mà từ đó ta có thể giải được, hay tạo ra một số bài toán cùng lớp bài toán đó thì niềm vui còn nhân lên nhiều lần. Bài viết này, tôi xin giới thiệu với các bạn 5 cách giải cho bài toán số 6 về Số học khá hay và khó trong kỳ thi Olympic Toán học Quốc tế (IMO) lần thứ 42 tại Hoa Kỳ. Chúng ta cùng bắt đầu với bài toán đó nhé. Bài toán. Cho các số nguyên dương a, b, c, d với a > b > c > d > 0. Giả sử ac + bd = (b + d + a − c) (b + d − a + c) . Chứng minh rằng ab + cd không phải là số nguyên tố. Lời giải 1. Giả sử rằng ab + cd là số nguyên tố. Ta có ab + cd = (a + d) c + (b − c) a = m · gcd (a + d, b + c) (∗) ( với m là số nguyên dương và gcd (a + d, b − c) là ước số chung lớn nhất của a + d và b − c). Từ (∗) suy ra m = 1 hoặc gcd (a + d, b − c) = 1. Trường hợp 1 : m = 1 thì gcd (a + d, b − c) = ab + cd > ab + cd − (a − b + c + d) = (a + d) (c − 1) + (b − c) (a + 1) ≥ gcd (a + d, b − c) điều này dẫn tới vô lý. 175
Tạp chí Epsilon, Số 03, 06/2015. Trường hợp 2 : gcd (a + d, b − c) = 1. Ta có ac + bd = (a + c) b − (b − c) a kết hợp với đề bài ac + bd = (b + d + a − c) (b + d − a + c) ta được : (a + c) b − (b − c) a = (b + d + a − c) (b + d − a + c) Suy ra (a + d) . (a − c − d) = (b − c) (b + c + d) (∗∗). Từ đẳng thức (∗∗) tồn tại số nguyên dương k sao cho: a − c − d = k (b − c) và b + c + d = k (a + d) từ đó suy ra: a + b = k (a + b − c + d) ⇔ k (c − d) = (k − 1) (a + b) kết hợp với a > b > c > d > 0 ta có: • Nếu k = 1 ⇒ c = d vô lý k a+b • Nếu k ≥ 2 thì 2 ≥ = > 2 vô lý. k−1 c−d Từ sự vô lý của các trường hợp 1 và 2, nên ab + cd không phải là số nguyên tố. Lời giải 2. Theo đề bài ac + bd = (b + d + a − c) (b + d − a + c) biến đổi ta được a2 − ac + c2 = b2 + bd + d2 (1). Xét tứ giác ABCD với \ = 600 ; BCD AB = a, BC = d, CD = b, DA = c ; BAD \ = 1200 . Rõ ràng tứ giác ABCD tồn tại ( qua việc dựng hình). [ = α ⇒ ADC Gọi ABC \ = 1800 − α. 176
Tạp chí Epsilon, Số 03, 06/2015. Áp dung định lý hàm số côsin trong hai tam giác BAD và BCD , ta có. BD2 = a2 + c2 − 2ac cos BAD \ = b2 + d2 − 2bd cos BCD \ Suy ra hằng đẳng thức (1). Áp dung định lý hàm số côsin trong hai tam giác ABC và ACD, ta có AC 2 = a2 + d2 − 2ad cos α = b2 + c2 + 2bc cos α Suy ra a2 + d2 − b2 − c2 2 cos α = ad + bc và a2 + d 2 − b 2 − c 2 (ab + cd) (ac + bd) AC 2 = a2 + d2 − ad = . ad + bc ad + bc Tứ giác ABCD nội tiếp đường tròn, theo định lý Ptôlêmê ta có (AC · BD)2 = (ab + cd)2 suy ra (ac + bd) a2 − ac + c2 = (ab + cd) (ad + bc) (2). Từ a > b > c > d > 0, ta suy ra được ab + cd > ac + bd > ad + bc (3). Giả sử rằng ab + cd là số nguyên tố. Từ (3) ta thấy hai số ab + cd và ac + bd nguyên tố cùng nhau. Cho nên từ đẳng thức (2) ta có ac + bd chia hết ad + bc theo (3) vô lý. Nên ab + cd không phải là số nguyên tố. Lời giải 3. Từ a > b > c > d > 0, ta suy ra ab + cd > ac + bd > ad + bc (3). Theo đầu bài ac + bd = (b + d + a − c) (b + d − a + c) nên ta có a2 − ac + c2 = b2 + bd + d2 (4) 177
Tạp chí Epsilon, Số 03, 06/2015. Do vậy : (ab + cd) (ad + bc) = ac b2 + bd + d2 + bd a2 − ac + c2 (5). Từ (4) và (5), suy ra (ab + cd) (ad + bc) = (ac + bd) a2 − ac + c2 (6). Giả sử rằng ab + cd là số nguyên tố. Từ (3) ta thấy hai số ab + cd và ac + bd nguyên tố cùng nhau. Cho nên từ đẳng thức (6) ta có ac + bd chia hết ad + bc theo (3) vô lý. Nên ab + cd không phải là số nguyên tố. Lời giải 4. Theo đề bài ac + bd = (b + d + a − c) (b + d − a + c) biến đổi ta được a2 − ac + c2 = b2 + bd + d2 (7). Giả sử rằng ab + cd là số nguyên tố, đặt ab + cd = p ⇒ ab ≡ −cd (modp) ¯ kết hợp với (7) ta có 0 = b2 a2 − ac + c2 + b2 b2 + bd + d2 ≡ c2 d2 + bc2 d + b2 c2 + b4 + b3 d + b2 d2 ≡ b2 + c2 b2 + bd + d2 (modp) (8). Từ (8) suy ra b2 + c2 ≡ 0 (modp) hoặc b2 + bd + d2 ≡ 0 (modp). Trường hợp 1. b2 + c2 ≡ 0 (modp) do 0 < b2 + c2 < 2 (ab + cd) = 2p ⇒ b2 + c2 = p nên ta suy ra b2 + c2 = ab + cd ⇔ b (a − b) = c (c − d) dẫn tới ⇒ c (c − d) ≡ 0 (modp) (9). Theo giả thiết ab + cd là số nguyên tố cho nên hai số (b, c) = 1, do đó từ (9) suy ra c − d ≡ 0 (modp) vô lý. Trường hợp 2 . b2 + bd + d2 ≡ 0 (modp). Điều này tương đương với a2 − ac + c2 ≡ 0 (modp) 178
Tạp chí Epsilon, Số 03, 06/2015. mà 0 < a2 − ac + c2 < 2 (ab + cd) = 2p nên ta suy ra được a2 − ac + c2 = p = ab + cd do đó, ta có ( a2 − ac + c2 = ab + cd b2 + bd + d2 = ab + cd ( c (c − d) = ab + ac − a2 ⇔ d (c − d) = b2 + bd − ab ( a| c (c − d) ⇒ (10). b| d (c − d) Mà ab + cd là số nguyên tố cho nên (a , c) = 1 và (b , d) = 1 nên từ (10) suy ra ( a| c − d b| c − d điều này vô lý. Từ sự vô lý của các trường hợp 1 và 2, nên ab + cd không phải là số nguyên tố. Lời giải 5. Theo đề bài ac + bd = (b + d + a − c) (b + d − a + c) suy ra a + b − c + d | ac + bd ⇒ a + b − c + d | ac + bd + a (a + b − c + d) hay a + b − c + d | a2 + bd + ab + ad = (a + b) (a + d) . Giả sử (a + b − c + d, a + d) = 1 ⇒ a + b − c + d | a + b. Đặt a + b = k (a + b − c + d) (11) với k là số nguyên dương. Nếu k = 1, từ (11) ⇒ a + b = a + b − c + d ⇒ c = d vô lý. Nếu k ≥ 2, từ (11) ta suy ra a + b = k (a + b − c + d) ≥ 2 (a + b − c + d) > a + b điều này vô lý do a > b > c > d > 0. Vậy (a + b − c + d, a + d) 6= 1. Giả sử có số nguyên tố p sao cho p | (a + b − c + d , a + d). Ta có p | a+d p | b−c 179
Tạp chí Epsilon, Số 03, 06/2015. a ≡ −d (modp) ⇔ b ≡ c (modp) dẫn tới ab ≡ −cd (modp) ⇔ ab + cd ≡ o (modp) . Mà ab + cd > p cho nên ab + cd không phải là số nguyên tố, nó là hợp số. Từ những cách giải trên các bạn vận dụng vào giải các bài toán tương tự sau đây nhé. Bài 1. Chứng minh rằng nếu : a2 + ac − c2 = b2 + bd − d2 với các số nguyên dương a > b > c > d > 0 thì ab + cd không phải là số nguyên tố. Bài 2. Cho các số nguyên dương a, b, c, d với a > b > c > d > 0 thoả mãn điều kiện a + b − c + d | ac + bd. Chứng minh rằng: an bm + cm dn không phải là số nguyên tố ( trong đó m, n là những số nguyên dương và n là số lẻ ). Bài 3. Cho các số nguyên dương a, b, c, d và số nguyên tố p thoả ap + b p 1 mãn hệ thức p = . Chứng minh rằng: a + b + c + d chia c +d p p−1 hết cho p. Và các bài toán trên liệu có bao nhiêu cách giải các bạn hãy tìm tòi và suy nghĩ cùng tôi. 180

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.