Một số kết quả vi phẫu thuật giải ép thần kinh trong điều trị đau dây V tại Bệnh viện Việt Đức

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> <br /> MỘT SỐ KẾT QUẢ VI PHẪU THUẬT GIẢI ÉP THẦN KINH<br /> TRONG ĐIỀU TRỊ ĐAU DÂY V TẠI BỆNH VIỆN VIỆT ĐỨC<br /> Bùi Huy Mạnh*, Đồng Văn Hệ*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục đích: Đánh giá kết quả ứng dụng vi phẫu thuật vi phẫu giải ép thần kinh trong điều trị đau dây thần<br /> kinh số V (phẫu thuật Jannetta).<br /> Phương pháp: Nghiên cứu tiền cứu trong thời gian 15 tháng (tháng 01-2011 đến hết tháng 03-2012) với<br /> 26 bệnh nhân được mổ điều trị đau dây V, đảm bảo bệnh nhân theo dõi ít nhất trong vòng 06 tháng, nhiều nhất<br /> được 01 năm. Đánh giá chủ yếu dựa vào lâm sàng, cảm nhận đau của bệnh nhân theo thang điểm VAS và kết<br /> quả dựa vào thang điểm VAS và thang điểm BNI.<br /> Kết quả: 26 bệnh nhân được mổ theo phương pháp này: 16 nữ (62%) và 10 nam (38%). Tuổi thấp nhất 30<br /> cao nhất 77. Đau dây V bên phải 17 trường hợp (65%), bên trái 9 trường hợp (35%). Thời gian từ khi khởi bệnh<br /> đến lúc mổ sau 5 năm là 50% số bệnh nhân. Trong mổ tìm thấy động mạch chèn ép dây V ở 19 trường hợp<br /> (73%); tĩnh mạch có 6 trường hợp (23%); không thấy nguyên nhân có 1 trường hợp (4%). Kết quả mổ theo VAS<br /> rất tốt ngay sau mổ sau mổ là 85%, sau mổ 03 tháng 81%, sau 06 tháng là 77%, sau 01 năm là 75%.<br /> Kết luận: Phẫu thuật điều trị đau dây V là một trong những phương pháp điều trị được lựa chọn có hiệu<br /> quả với đau dây V đã thất bại với các phương pháp điều trị khác.<br /> Từ khóa: đau dây V, giải ép vi mạch<br /> <br /> ABSTRACT<br /> RESULTS OF SURGERY-MICROVASCULAR DECOMPRESSION OF TRIGEMINAL NEURALGIA AT<br /> VIET DUC HOSPITAL<br /> Bui Huy Manh, Dong Van He.* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 4 - 2012: 104 108<br /> Objective: Evaluated the result of treatment of trigeminal neuralgia by Microvascular Decompression<br /> Surgery.<br /> Methods: The study was conducted on the 26 patients who were performed MVD in VietDuc Teaching<br /> Hospital from 01/2011 to 03/2012. The result was evaluated on V.A.S Scale, BNI Scale and 03 months or more<br /> after surgery.<br /> Results: Twenty-six patients: 16 females (62%) and 10 males (38%). Age range from 30 to 77 years<br /> olds. The right 5th nerve was found in 17 cases (65%) and left 5th nerve in 9 (35%). All the patients have<br /> had severe trigeminal neuralgia (9 or 10 point of V.A.S). 50% of patients had pain more than 5 years. In<br /> our series, the compression between artery and fifth nerve was identified in 20 cases (77%) and between<br /> vein and fifth nerve in 5 cases; and no compression with vascular in one case. With an average follow up<br /> period was one month with excellent result (VAS I, BNI) 85%; after 03 months was 81%; after 06 months<br /> was 77%; and after one year was 75%.<br /> Conclusion: MVD was effective and safe treatment for Trigeminal Neuralgia.<br /> Key words: trigeminal neuralgia, microvascular decompression surgery<br /> <br /> *Bệnh viện Việt Đức- Hà Nội<br /> Tác giả liên lạc: BS Bùi Huy Mạnh<br /> <br /> 104<br /> <br /> Email: bhmanh0779@yahoo.com<br /> <br /> Chuyên đề Phẫu thuật Thần Kinh<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Đau dây V là đau ở khu vực chi phối của<br /> một hoặc nhiều nhánh của dây thần kinh số V.<br /> Kinh điển là cơn đau đột ngột, ngắn, dữ dội,<br /> đau nhói, dao đâm.. tái phát từng đợt và thường<br /> một bên(9). Đau dây V đã được mô tả lần đầu tiên<br /> năm 1671 bởi một thầy thuốc đồng thời là bệnh<br /> nhân người Đức Johannes Laurentis Bausch(3).<br /> Sau đó nhiều bác sĩ tiếp tục phát triển nghiên<br /> cứu đau dây V, điển hình là năm 1756, Nicolaus<br /> André đặt tên ‘Tic douloureux"(1). Qua nhiều<br /> thập kỷ, các nguyên nhân đau dây V nguyên<br /> phát còn chưa được rõ ràng, vì thế cho đến ngày<br /> nay còn tồn tại nhiều phương pháp chữa trị: nội<br /> khoa, ngoại khoa, tia xạ… Điều trị phẫu thuật<br /> dựa trên giả thiết cho rằng: mạch máu, thường<br /> là động mạch chèn ép vào dây V nên gây triệu<br /> chứng đau. Ngày nay, vẫn còn nhiều ý kiến về<br /> nguyên nhân gây đau dây V nhưng giả thiết về<br /> sự chèn ép của mạch máu não ngày càng được<br /> nhiều người chấp nhận. Phương pháp phẫu<br /> thuật giải ép thần kinh với mạch máu vào dây V<br /> là phương pháp được đánh giá hiệu quả nhất<br /> trong các can thiệp điều trị bệnh. Tại Bệnh viện<br /> Việt Đức, chúng tôi đã áp dụng thành công<br /> phẫu thuật này từ năm 2000. Trong nghiên cứu<br /> này, chúng tôi đánh giá một số kết quả sớm<br /> điều trị vi phẫu thuật giải phóng chèn ép dây V<br /> tại Bệnh viện HN Việt Đức.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Nghiên cứu tiến cứu trên 26 bệnh nhân<br /> đau dây V được chẩn đoán và điều trị bằng vi<br /> phẫu thuật giải phóng chèn ép tại Bệnh viện<br /> HN Việt Đức trong thời gian 15 tháng (từ 0101-2011 đến 31-03-2012). Tiêu chuẩn chọn<br /> bệnh nhân: Các bệnh nhân được điều trị nội<br /> khoa (Tegretol) hay các phương pháp khác<br /> trước đó bị thất bại: không hoặc ít tác dụng,<br /> các tác dụng phụ của thuốc… làm ảnh hưởng<br /> đến lao động, sinh hoạt và khả năng không<br /> chịu nổi đau. Tất cả bệnh nhân được đánh giá<br /> mức độ đau, những dấu hiệu lâm sàng dựa<br /> trên mẫu bệnh án nghiên cứu. Nội dung<br /> nghiên cứu là thời gian đau, mức độ đau, tiền<br /> <br /> Chuyên đề Phẫu Thuật Thần Kinh<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> sử điều trị trước đó (điều trị nội, điều trị phẫu<br /> thuật, điều trị tia xạ). Chỉ định mổ dựa trên<br /> mức độ đau. Mô tả cách thức phẫu thuật: tư<br /> thế mổ, vị trí mổ, sự chèn ép giữa động mạch,<br /> tĩnh mạch với dây V hoặc màng nhện, hay bất<br /> thường ở vùng góc cầu bên đau. Biến chứng<br /> sau mổ được ghi nhận là: tử vong, liệt, chảy<br /> máu, nhiễm trùng, đụng dập tiểu não, thiếu<br /> máu não, rò nước não tuỷ, chóng mặt, ù tai,<br /> nghe kém… Khi bệnh nhân có tai biến hoặc<br /> biến chứng, mô tả các nguyên nhân gây biến<br /> chứng. Khám lại bằng cách khám trực tiếp<br /> bệnh nhân tại Bệnh viện HN Việt Đức. Tiêu<br /> chuẩn khám lại đánh giá bằng khám lâm sàng<br /> dựa trên mức độ đau của bệnh nhân. Bệnh<br /> nhân khám lâm sàng quan trọng nhất là thang<br /> điểm chịu đau VAS và thang điểm BNI. Theo<br /> bảng điểm đau VAS có 10 bậc chia ra bậc 0:<br /> không đau; bậc 1-3:đau nhẹ; bậc 3-4:đau vừa;<br /> bậc 5-6 đau nặng; bậc 7-8 đau rất nặng; bậc 910: đau ghê gớm không chịu nổi(9).<br /> Sau mổ bệnh nhân được khám lại ngay sau<br /> mổ, sau 03 tháng, sau 06 tháng và sau 01 năm,<br /> thăm khám trực tiếp. Kết quả khám lại quan<br /> trọng nhất là còn đau hay không, có phải dùng<br /> thuốc hỗ trợ, các tai biến, di chứng, mức độ ảnh<br /> hưởng đến lao động và sinh hoạt của bệnh nhân<br /> theo thang điểm VAS và BNI.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Trong thời gian 15 tháng, chúng tôi lựa chọn<br /> được 26 bệnh nhân đủ tiêu chuẩn nghiên cứu<br /> (Bảng 1). Phần lớn bệnh nhân có thời gian đau<br /> dài hơn 3 năm và tất cả đã được điều trị nội<br /> khoa những không khỏi bệnh (Bảng 2).<br /> Bảng 1: Liên quan giữa tuổi và giới<br /> Tuổi 30-40<br /> <br /> 41-50<br /> <br /> 51-60<br /> <br /> 3<br /> 3<br /> <br /> 3<br /> 4<br /> <br /> 61-70 Trên 71<br /> <br /> Giới<br /> Nam<br /> Nữ<br /> <br /> 0<br /> 5<br /> <br /> 2<br /> 2<br /> <br /> 2<br /> 2<br /> <br /> Tỷ lệ nữ gặp nhiều hơn nam, trong nghiên<br /> cứu chúng tôi là nữ/nam = 1,6/1.<br /> Trẻ tuổi nhất là 30 tuổi, cao nhất là 77 tuổi.<br /> Bảng 3- Kiểu đau:<br /> Điển hình<br /> <br /> Không điển hình<br /> <br /> Hỗn hợp<br /> <br /> 105<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Số BN<br /> Tỷ lệ<br /> <br /> 20<br /> 77%<br /> <br /> 3<br /> 11,5%<br /> <br /> 3<br /> 11,5%<br /> <br /> Kiểu đau điển hình gặp ở 77% số bệnh nhân<br /> mổ, đau không điển hình và đau hỗn hợp có<br /> 11,5% mỗi trường hợp.<br /> Bảng 4-Vị trí đau:<br /> Bên đau<br /> <br /> Vùng đau<br /> <br /> - Phải 17 (65%)<br /> - Trái 9 (35%)<br /> - 2 bên 0<br /> V10<br /> V2 4 (15,4%)<br /> V310 (38,4%)<br /> V1vàV2 4 (15,4%)<br /> V2 và V3 6 (23,1%)<br /> V1+V2+V3 2 (7,7%)<br /> <br /> Bảng 4: Xác định chèn ép trong mổ<br /> Tỷ lệ<br /> 77%<br /> 19,23%<br /> 3,77%<br /> <br /> Đa số gặp nguyên nhân do động mạch chèn<br /> ép 20/26 chiếm 77%. Do tĩnh mạch là 5/26<br /> trường hợp, chiếm 19,23%. Một trường hợp<br /> không có nguyên nhân chèn ép, do xơ dày dính<br /> màng nhện, được giải phóng gỡ dính, tuy nhiên<br /> mổ xong bệnh nhân kết quả rất tốt sau 06 tháng<br /> theo dõi sau mổ. Có một bệnh nhân có hai động<br /> mạch tiếp xúc ở vị trí góc cầu và vị trí gần thân<br /> não; một bệnh nhân có 3 động mạch nhỏ tiếp<br /> xúc vị trí góc cầu phía sau; có một bệnh nhân có<br /> hai tĩnh mạch tiếp xúc.<br /> Chúng tôi khám lại tại 26 bệnh nhân, đánh<br /> giá kết quả bằng dựa theo phân loại VAS và BNI<br /> (Barrow Neurological Institude Scoring System).<br /> Kết quả khám lại được phân bố theo bảng 5.<br /> <br /> 106<br /> <br /> Ngay sau<br /> mổ<br /> Độ I (Rất tốt) 22 (85%)<br /> Độ II (Tốt) 3 (11,2%)<br /> Độ III (Kém) 1 (3,8%)<br /> Tổng<br /> 26<br /> <br /> Sau mổ Sau mổ 06<br /> 03 tháng<br /> năm<br /> 21 (81%) 20 (77%)<br /> 4 (15,2%) 4 (15,4%)<br /> 1 (3,8%) 2 (7,6%)<br /> 26<br /> 26<br /> <br /> Sau mổ<br /> 01 năm<br /> 9 (75%)<br /> 2 (17%)<br /> 1 (8%)<br /> 12<br /> <br /> Ngay Sau mổ Sau mổ<br /> sau 03 tháng 06 tháng<br /> mổ<br /> 22 21 (81%) 20 (77%)<br /> Độ I: Không<br /> đau,không dùng thuốc (85%)<br /> Độ II: Thỉnh thoảng<br /> đau nhẹ, không dùng<br /> thuốc<br /> Độ III:<br /> 1<br /> 1 (3,8%)<br /> Độ IIIa: Không đau,<br /> tiếp tục dùng thuốc (3,8%)<br /> cần thiết<br /> 1<br /> 2 (7,6%)<br /> 3<br /> Độ IIIb: Thỉnh thoảng<br /> (11,6%)<br /> đau, kiểm soát đầy đủ (3,8%)<br /> bằng thuốc<br /> 2<br /> 2 (7,6%) 2 (7,6%)<br /> Độ IV: đau được cải<br /> thiện, nhưng không (7,4%)<br /> kiểm soát được bằng<br /> thuốc<br /> 1 (3,8%)<br /> Độ V: Không giảm<br /> chút nào<br /> Tổng<br /> 26<br /> 26<br /> 26<br /> <br /> Sau mổ<br /> 01 năm<br /> <br /> Phân loại theo BNI<br /> <br /> Bên đau ưu thế hay gặp bên phải với 65%,<br /> cũng có nhiều báo cáo nhưng không cho thấy<br /> ưu thế bên đau có sự khác biệt giữa phải và trái.<br /> Có một bệnh nhân đã có tiền sử mổ đau dây V<br /> bên trái cách một năm kết quả tốt và lần này mổ<br /> bên đối diện, bên phải. Chúng tôi không gặp<br /> trường hợp nào đau hai bên trong số 26 bệnh<br /> nhân.<br /> Mạch máu tiếp cận dây V Trường hợp<br /> 1<br /> Động mạch<br /> 20<br /> 2<br /> Tĩnh mạch<br /> 5<br /> 3<br /> Xơ dính, dày màng<br /> 1<br /> nhện<br /> <br /> Bảng 5: Đánh giá sau mổ theo thang điểm VAS và<br /> BNI (Barrow Neurological Institude Scoring<br /> system)(6)<br /> <br /> 9 (75%)<br /> <br /> 1 (8,3%)<br /> <br /> 1 (8,3%)<br /> <br /> 1 (8,4%)<br /> <br /> 12<br /> <br /> Tỷ lệ hết đau ngay sau mổ là 85%, sau 03<br /> tháng là 81%, sau 06 tháng là 77%. Sau mổ 01<br /> năm tỷ lệ hết đau là 75% (theo dõi được 12<br /> bệnh nhân).<br /> <br /> Biến chứng sau mổ<br /> Không có bệnh nhân tử vong, không có<br /> bệnh nhân bị di chứng nặng. Có một bệnh nhân<br /> liệt mặt độ I bên mổ, một bệnh nhân chảy dịch<br /> não tủy qua vết mổ, môt bệnh nhân đau tái lại<br /> như cũ sau 06 tháng.<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Trong tổng số 26 bệnh nhân có một chút<br /> ưu thế phái nữ: 16 nữ và 10 nam. Tuổi thấp<br /> nhất là 30 tuổi và cao nhất là 77 tuổi. Số bệnh<br /> nhân già trên 71 tuổi chỉ có 4 bệnh nhân. Cả 4<br /> <br /> Chuyên đề Phẫu thuật Thần Kinh<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> bệnh nhân giảm đau hoàn toàn sau mổ, sau 6<br /> tháng hai trong số đó giảm đau không hoàn<br /> toàn, phải dùng thuốc khống chế cơn đau.<br /> Phần lớn bệnh nhân trên 70 tuổi được chỉ<br /> định điều trị nội, hoặc tiêm huyết thanh nóng,<br /> diệt<br /> hạch<br /> bằng<br /> phương<br /> pháp<br /> termocoagulation. Bệnh nhân trên 70 tuổi ít<br /> chỉ định phẫu thuật do nguy cơ biến chứng<br /> của phẫu thuật vì thể trạng chung và các bệnh<br /> mắc phải: tim mạch, huyết áp, tiểu đường....<br /> Những bệnh nhân trên 70 tuổi được chỉ định<br /> mổ do bệnh nhân đã điều trị tất cả các<br /> phương pháp khác như điều trị nội không<br /> khỏi, tiêm huyết thanh nóng không hiệu quả.<br /> Hay bệnh nhân dị ứng với Tergretol. Tại Việt<br /> Nam, bệnh nhân cao tuổi nhất được ghi nhận<br /> khi mổ là 82 tuổi(4). Một nghiên cứu của<br /> Raymond F.Sekula và cộng sự nghiên cứu<br /> nhóm 36 bệnh nhân cao tuổi (trung bình<br /> 72,0±5,9) và 53 bệnh nhân nhóm trẻ hơn<br /> (52,9±8,8) mổ giải ép dây V cho kết quả tốt<br /> như nhau(8). Tuy nhiên, nên thận trọng khi chỉ<br /> định mổ những bệnh nhân trên 70 tuổi.<br /> Thời gian đau trước khi đến mổ: 50% bệnh<br /> nhân đau trên 5 năm. Trong thời gian này, bệnh<br /> nhân đau nhiều nhưng giảm đau khi dụng<br /> thuốc Tergretol. Thời gian đau dài hay ngắn<br /> trước mổ không ảnh hưởng nhiều tới kết quả<br /> phẫu thuật. Nhưng kiểu đau trước khi mổ là<br /> dấu hiệu tiên lượng kết quả phẫu thuật: đau<br /> điển hình theo cơn, đau như điện giật, có điểm<br /> Trigger zone kết quả thường tốt. Chúng tôi có<br /> 77% bệnh nhân đau điển hình (20/26) thì 18<br /> trong số đó giảm đau hoàn toàn chiếm 90%; có<br /> 11,5% (03 bệnh nhân) bệnh nhân đau không<br /> điển hình và 11,5% đau hỗn hợp thì trong số đó<br /> giảm đau hoàn toàn là 01 bệnh nhân chiếm 33%.<br /> Nhiều tác giả cho rằng: đau liên tục ít khi khỏi<br /> sau phẫu thuật giải phóng chèn ép. Trong<br /> nghiên cứu của Võ Văn Nho và Hitotsumatsu(6)<br /> cũng đã lưu ý đến tình huống này.<br /> Vị trí bên đau ưu thế bên phải chiếm 65%,<br /> bên trái 35%. Ưu thế này gặp ở nhiều báo cáo,<br /> nhưng không ảnh hưởng đến kết quả sau mổ.<br /> Vùng đau ưu thế là V3 chiếm 38,4%, Võ Văn<br /> <br /> Chuyên đề Phẫu Thuật Thần Kinh<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Nho cũng là V3 chiếm 36,5% (72/197 bệnh nhân),<br /> nghiên cứu của Jannetta ở 1.204 bệnh nhân thì<br /> vùng ưu thế là V2+V3 với 35%(8).<br /> Tỷ lệ chèn ép xác định được trong mổ là<br /> 96,23% (do động mạch 77%, tĩnh mạch là<br /> 19,23%), kết quả của của Đồng Văn Hệ là<br /> 94,3%(4) và Võ Văn Nho là 78,6%. Trên nghiên<br /> cứu của P. Jannetta có tỷ lệ mạch chèn ép là<br /> 85%(7). Chúng tôi gặp 1 trường hợp dày dính<br /> màng nhện, không có tiếp xúc mạch máu- thần<br /> kinh. Tuy nhiên mổ giải phóng màng nhện đơn<br /> thuần, kết quả tốt sau mổ thời gian theo dõi 06<br /> tháng. Có 2 bệnh nhân có trên hai nguyên nhân<br /> chèn ép: một bệnh nhân có 2 tĩnh mạch chèn ép<br /> và một bệnh nhân có 3 động mạch chèn ép, cả<br /> hai đều hết đau sau mổ. Nhiều tác giả cho kết<br /> quả có nhiều bệnh nhân có hơn một nguyên<br /> nhân chèn ép, có khi ở các vị trí góc khuất của<br /> kính vi phẫu (thân não, hố Meckel), do đó xu<br /> hướng ngày nay người ta đưa nội soi vào hỗ trợ<br /> trong mổ tìm thêm nguyên nhân.<br /> Đa số bệnh nhân hết đau không dùng thuốc:<br /> ngay sau mổ là 85%, sau 03 tháng là 81%, sau 06<br /> tháng là 77%. Tác giả Đồng Văn Hệ trên 89 bệnh<br /> nhân có tỷ lệ hết đau ngay sau mổ là 80,9%(4); Võ<br /> Văn Nho cho kết quả rất tốt 85,7%. Cũng chung<br /> kết quả khỏi bệnh khả quan như vậy, Jannetta là<br /> 83,5%(7) và Apfelbaum là trên 90%(2). Sau 01 năm<br /> theo dõi được 12 bệnh nhân tỷ lệ hết đau còn<br /> 9/12 chiếm 75%, tỷ lệ này P.Jannetta là 80%.<br /> Chúng tôi sử dụng phân loại VAS dễ hiểu<br /> và đánh giá khái quát kết quả sau mổ, Thang<br /> điểm BNI chi tiết hơn để biết tình trạng bệnh<br /> nhân đau lại một phần sau mổ sử dụng thuốc,<br /> đáp ứng của thuốc, có liên quan đến chất<br /> lượng cuộc sống.<br /> Không có bệnh nhân tử vong hay di chứng<br /> nặng trong lô nghiên cứu. Có một bệnh nhân<br /> liệt mặt độ I, một bệnh nhân chảy dịch não tủy<br /> qua vết mổ sau 1 tuần, chụp CT Scanner không<br /> giãn não thất, được khâu lại sau đó ổn định.<br /> Một bệnh nhân đau lại như cũ sau 6 tháng<br /> Nghiên cứu trên của chúng tôi còn hạn chế<br /> về số lượng bệnh nhân cũng như thời gian<br /> <br /> 107<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> <br /> nghiên cứu. Hơn nữa phẫu thuật Jannetta đưa<br /> vào áp dụng ở nước ta chưa nhiều thời gian, có<br /> nhiều khó khăn trong việc lựa chọn bệnh nhân<br /> và sự đồng thuận về chuyên môn. Cần có sự<br /> phối hợp giữa các trung tâm đánh giá tổng<br /> quan, theo dõi lâu dài kết quả từ đó đưa ra các<br /> chi tiết về chỉ định, kỹ thuật áp dụng cho phù<br /> hợp với nước ta.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Phẫu thuật giải áp vi mạch cho đau dây V là<br /> sự lựa chọn đáng tin cậy trong một số trường<br /> hợp bệnh nhân đau dây V điển hình nguyên<br /> phát, điều trị nội khoa hay các phương pháp<br /> khác thất bại, trên phim cộng hưởng từ xác định<br /> được có chèn ép mạch máu thần kinh. Mặc dù<br /> còn tồn tại nhiều phương pháp điều trị, nhưng<br /> với sự lựa chọn bệnh nhân chặt chẽ dường như<br /> mổ giải áp dây V là phương pháp an toàn và có<br /> hiệu quả rất cao.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> 7.<br /> <br /> 8.<br /> <br /> 9.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 108<br /> <br /> André M (1756). Practical observations on urethral diseases, and<br /> factual information on convulsive facial contortions with<br /> principles for cure of associated gangrenous and cancerous<br /> conditions by use of various solvents and caustics. College of the<br /> <br /> 10.<br /> <br /> Royal Academy (in French).Paris, De Chir.rue S. Jacq. A<br /> l’Olivier.<br /> Apfelbaum RI (2002). Comparison of the long-term result of<br /> microvascular decompression trigerminal neurolysis for the<br /> treatment of trigerminal neuralgia. In: Watanabe K.<br /> Development in Neuroscience. Elsevier Science B.V, 629-643.<br /> Cole CD, Liu JK, Appelbaum RI (2005). Historical perspectives<br /> on the diagnosis and treatment of trigerminal neuralgia.<br /> Neurosurg Focus 18:E4.<br /> Đồng Văn Hệ (2009). Điều trị đau dây V bằng phẫu thuật giải<br /> phóng chèn ép mạch máu. Bệnh viện hữu nghị Việt Đức, Hà<br /> Nội, Y học thực hành.<br /> Eboli P, James L, Konstantin V (2009). Historical<br /> Characterization Of trigerminal neuralgia. Neurosurgery<br /> 64:1183-1187.<br /> Hitotsumatsu T, Matsushima T, Inoue T (2003). Microvascular<br /> decompression for treatment of trigerminal neuralgia, hemifacial<br /> spasmand glossopharyngeal neuralgia: Three surgical approach<br /> variations: Technical note. Neurosurg 53:1436-1443.<br /> Jannetta PJ (1996). Microvascular Decompression of the<br /> Trigerminal nerve for Tic douloureux. In Youmans Neurological<br /> Surgery, 4th edition, volume 5, pp 3404-15. Saunders Company.<br /> Raymond F, Sekula JR (2011). Microvascular decompression for<br /> elderly patients with trigerminal neuralgia: a prospective study<br /> and systematic review with meta-analysis, J Neurosurg 114:172179.<br /> Report of the Quality Standards Subcommmitte of the American<br /> Academy of Neurology and the European Federation of<br /> Neurological Societies (2008). Neurology (PubMed)<br /> Salama H (2009). Outcome of medical and surgical management<br /> in intractable idiopathic trigeminal neuralgia. Annals of Indian<br /> Academy Neurol (PubMed) Jul-Sep, 12(3):173-178.<br /> <br /> Chuyên đề Phẫu thuật Thần Kinh<br /> <br />