Một số lý thuyết địa chính trị trên thế giới

mét sè lý thuyÕt ®Þa chÝnh trÞ<br /> trªn thÕ giíi<br /> <br /> <br /> nguyÔn v¨n d©n(*)<br /> <br /> <br /> <br /> T rong lÞch sö thÕ giíi, c¸c häc thuyÕt<br /> ®Þa chÝnh trÞ cã mét vÞ trÝ quan<br /> träng trong viÖc ph¸t triÓn ®Êt n−íc vµ<br /> T−íng Mahan cho r»ng, mÆc dï<br /> biÓn c¶ cã nh÷ng mèi nguy hiÓm, nh−ng<br /> giao th«ng vµ bu«n b¸n b»ng ®−êng biÓn<br /> t¹o lËp vÞ thÕ quèc tÕ. Tõ cuèi thÕ kû vÉn dÔ dµng h¬n vµ rÎ h¬n so víi ®−êng<br /> XIX, c¸c lý thuyÕt ®Þa chÝnh trÞ vµ ®Þa bé. §ã lµ v× ®−êng biÓn cã mét ph¹m vi<br /> chiÕn l−îc ®· ®−îc nhiÒu quèc gia quan më réng, kh«ng ph¶i x©y dùng nh−<br /> t©m, ®Æc biÖt lµ c¸c c−êng quèc lín. ®−êng bé vµ trªn ®ã c¸c ph−¬ng tiÖn cã<br /> Trong lÜnh vùc nµy ®· h×nh thµnh nhiÒu thÓ tù do di chuyÓn theo mäi h−íng. Lîi<br /> quan ®iÓm vµ lý thuyÕt theo nhiÒu thÕ cña viÖc vËn t¶i b»ng ®−êng thuû so<br /> h−íng kh¸c nhau. ë ®©y, chóng t«i xin víi ®−êng bé cßn tá ra râ rÖt h¬n trong<br /> giíi thiÖu mét sè lý thuyÕt quan träng thêi kú khi mµ ®−êng bé vÉn cßn Ýt ®−îc<br /> thuéc xu h−íng ®Þa chÝnh trÞ hîp nhÊt. x©y dùng vµ chÊt l−îng ®−êng bé cßn<br /> xÊu, chiÕn tranh th−êng x¶y ra vµ x·<br /> 1. Lý thuyÕt søc m¹nh biÓn cña Alfred Thayer<br /> héi ch−a æn ®Þnh, ®ã lµ tr−êng hîp c¸ch<br /> Mahan<br /> thêi cña Mahan hai tr¨m n¨m. Khi ®ã,<br /> N¨m 1890, Alfred Mahan, thiÕu mÆc dï viÖc bu«n b¸n b»ng ®−êng biÓn<br /> t−íng h¶i qu©n Hoa Kú (1840-1914), ®· vÉn cã nguy c¬ bÞ c−íp bãc, nh−ng nã<br /> cho xuÊt b¶n cuèn s¸ch ¶nh h−ëng cña vÉn an toµn h¬n vµ nhanh h¬n so víi<br /> søc m¹nh biÓn ®èi víi lÞch sö, giai ®o¹n b»ng ®−êng bé.(*)<br /> 1660-1783 [The Influence of Sea Power §Õn thêi Mahan, tøc cuèi thÕ kû<br /> upon History, 1660-1783], trong ®ã «ng XIX, th−¬ng m¹i trong n−íc chØ lµ mét<br /> ®Ò cao vai trß søc m¹nh biÓn cña mét bé phËn cña nÒn th−¬ng m¹i cña mét<br /> quèc gia trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn vµ n−íc cã biªn giíi tr«ng ra biÓn. Mäi sù<br /> thùc chÊt lµ bµnh tr−íng ®Êt n−íc. XÐt giao th−¬ng víi bªn ngoµi ®Òu ®−îc tiÕn<br /> theo gãc ®é cô thÓ cña chiÕn l−îc ph¸t hµnh th«ng qua c¸c h¶i c¶ng cña ®Êt<br /> triÓn quèc gia, ®©y cã thÓ ®−îc coi lµ n−íc, vµ mçi quèc gia ®Òu muèn viÖc<br /> mét quan ®iÓm ®Þa chiÕn l−îc. Quan bu«n b¸n b»ng tµu biÓn cña m×nh ®−îc<br /> ®iÓm ®Ò cao søc m¹nh biÓn cña Mahan tiÕn hµnh b»ng chÝnh nh÷ng con tµu<br /> ®· ¶nh h−ëng ®Õn chiÕn l−îc phßng vÖ cña ®Êt n−íc m×nh. Ngoµi ra, viÖc bu«n<br /> vµ bµnh tr−íng cña Hoa Kú, §øc, Ph¸p<br /> vµ NhËt B¶n vÒ sau. (*)<br /> PGS. TS., Phã ViÖn tr−ëng ViÖn Th«ng tin KHXH.<br /> 18 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 7.2011<br /> <br /> b¸n b»ng tµu biÓn ®ã l¹i ®ßi hái c¸c h¶i 2. Lý thuyÕt ®Þa chÝnh trÞ vÒ “kh«ng gian sinh tån”<br /> c¶ng vµ hµnh tr×nh bu«n b¸n cña tµu Lý thuyÕt ®Þa chÝnh trÞ ®· nhËn<br /> biÓn cÇn ®−îc ®Êt n−íc b¶o vÖ. Trong ®−îc sù ®ãng gãp quan träng cña khoa<br /> thêi gian chiÕn tranh, tr¸ch nhiÖm b¶o häc ®Þa lý. RÊt nhiÒu nhµ ®Þa lý häc ®·<br /> vÖ nµy cÇn ®−îc më réng cho lùc l−îng ®−a ra ®−îc nh÷ng lý thuyÕt liªn quan<br /> tµu chiÕn. Nh− vËy, theo Mahan, yªu chÆt chÏ ®Õn chÝnh trÞ vµ an ninh quèc<br /> cÇu ph¶i cã mét lùc l−îng h¶i qu©n xuÊt gia. §ã lµ tr−êng hîp cña nhµ ®Þa lý häc<br /> ph¸t tõ sù tån t¹i cña viÖc vËn t¶i b»ng ng−êi §øc Friedrich Ratzel (1844-1904),<br /> mét ®éi tµu biÓn th−¬ng m¹i hoµ b×nh. ng−êi ®· cã ¶nh h−ëng m¹nh trong giíi<br /> §Ó ®¶m b¶o cho viÖc vËn t¶i b»ng ®Þa chÝnh trÞ ë nöa cuèi thÕ kû XIX.<br /> tµu biÓn, c¸c quèc gia ®Òu cã xu h−íng Lµ ng−êi chÞu ¶nh h−ëng cña nhµ<br /> t×m kiÕm vµ x©y dùng cho m×nh nh÷ng sinh vËt häc Darwin vµ nhµ ®éng vËt<br /> ®ån bèt tiÒn tiªu däc ®−êng ®i. Vµ thÕ lµ häc Ersnt Heinrich Haekel, Ratzel ®·<br /> qu¸ tr×nh thùc d©n ho¸ vµ thµnh lËp c¸c xuÊt b¶n nhiÒu bµi viÕt vµ t¹o nÒn t¶ng<br /> thuéc ®Þa ®· diÔn ra ®Ó ®¶m b¶o cho c¸c cho ngµnh ®Þa lý häc nh©n v¨n. N¨m<br /> ®Õ quèc biÓn cã ®−îc mét nÒn giao 1897, «ng xuÊt b¶n c«ng tr×nh §Þa lý<br /> th−¬ng trªn biÓn v÷ng m¹nh. häc chÝnh trÞ, trong ®ã «ng sö dông<br /> T−íng Mahan rÊt quan t©m ®Õn søc nhiÒu kh¸i niÖm ®Ó sau nµy gãp phÇn<br /> m¹nh biÓn vµ ®Õn sù lµm chñ trªn biÓn h×nh thµnh quan ®iÓm cña «ng vÒ kh«ng<br /> cña mét quèc gia. Theo «ng, mét quèc gian sinh tån vµ vÒ häc thuyÕt Darwin<br /> gia cã søc m¹nh biÓn th× sÏ trë thµnh x· héi.<br /> mét c−êng quèc hïng m¹nh. Vµ trong §ãng gãp chñ chèt cña Ratzel cho lý<br /> quan ®iÓm cña «ng, søc m¹nh biÓn cña thuyÕt ®Þa chÝnh trÞ cña §øc lµ sù më<br /> mét quèc gia chñ yÕu ®−îc quy gi¶n réng sang quan niÖm mang tÝnh sinh<br /> thµnh søc m¹nh h¶i qu©n. häc vÒ ®Þa lý, tøc lµ «ng cho r»ng kh«ng<br /> Ban ®Çu h¶i qu©n Hoa Kú ®· ph¶n cã quan niÖm tÜnh vÒ ®−êng biªn giíi.<br /> ®èi viÖc thay tµu buåm b»ng tµu h¬i Quan niÖm nµy ®−îc thÓ hiÖn trong bµi<br /> n−íc sau cuéc néi chiÕn. Tuy nhiªn, tiÓu luËn viÕt n¨m 1901 tËp trung bµn<br /> Mahan ®· cho r»ng chØ cã c¸c tµu chiÕn vÒ kh«ng gian sinh tån vµ ®−îc mang<br /> bäc thÐp míi cã thÓ cã vai trß quyÕt ®Þnh tªn tiÕng §øc lµ Lebensraum. ¤ng cho<br /> trong mét cuéc chiÕn tranh hiÖn ®¹i. r»ng quèc gia lµ mét c¬ thÓ h÷u c¬ ®ang<br /> C«ng tr×nh cña Mahan ®· khuyÕn khÝch ph¸t triÓn, v× thÕ biªn giíi cña nã mang<br /> sù c¶i thiÖn kü thuËt b»ng c¸ch thuyÕt tÝnh ®éng chø kh«ng ph¶i tÜnh, vµ sù<br /> phôc nh÷ng ng−êi ph¶n ®èi r»ng kiÕn më réng bê câi cña mét quèc gia sÏ thÓ<br /> thøc vµ chiÕn l−îc h¶i qu©n vÉn lµ cÇn hiÖn søc khoÎ cña quèc gia ®ã. Víi quan<br /> thiÕt, nh−ng sù thèng trÞ biÓn ®· dÉn niÖm nh− vËy, «ng ®· ®Æt nÒn mãng cho<br /> ®Õn yªu cÇu ph¶i t¨ng tèc vµ ph¸t triÓn mét xu h−íng lý thuyÕt ®Þa chÝnh trÞ<br /> ®éng c¬ h¬i n−íc. mang tÝnh bµnh tr−íng ®Æc thï cña<br /> Víi nh÷ng ®ãng gãp quan träng cña ng−êi §øc, sau ®ã ®−îc gäi b»ng tiÕng<br /> m×nh cho lý thuyÕt vµ thùc hµnh ®Þa §øc lµ Geopolitik.<br /> chÝnh trÞ, Mahan ®· ®−îc nhµ sö häc §Õn n¨m 1900, trong cuèn s¸ch<br /> qu©n sù hiÖn ®¹i ng−êi Anh John NhËp m«n ®Þa lý Thuþ §iÓn, nhµ khoa<br /> Keegan coi lµ “nhµ chiÕn l−îc Hoa Kú cã häc chÝnh trÞ ng−êi Thuþ §iÓn Rudolf<br /> vÞ trÝ quan träng nhÊt ë thÕ kû XIX”. KjellÐn (1864-1922) lÇn ®Çu tiªn ®· ®−a<br /> Mét sè lý thuyÕt… 19<br /> <br /> ra thuËt ng÷ “®Þa chÝnh trÞ” [t. Anh: kh¸c nhau... §ã kh«ng ph¶i lµ b¶n n¨ng<br /> “geopolitics”]. Lµ häc trß cña Ratzel, chinh phôc th« thiÓn, mµ lµ xu h−íng<br /> KjellÐn còng quan niÖm quèc gia nh− lµ bµnh tr−íng tù nhiªn vµ cÇn thiÕt nh− lµ<br /> mét c¬ thÓ sinh häc, vµ «ng nhÊn m¹nh mét ph−¬ng tiÖn tù b¶o tån” (1).<br /> ®Õn yÕu tè kh«ng gian vµ chÝnh s¸ch tù KjellÐn ®Þnh nghÜa ®Þa chÝnh trÞ lµ<br /> tóc tù cÊp cña mét quèc gia. “lý thuyÕt nghiªn cøu vÒ quèc gia víi t−<br /> N¨m 1916, KjellÐn xuÊt b¶n cuèn c¸ch lµ mét c¬ thÓ ®Þa lý hoÆc mét hiÖn<br /> s¸ch Quèc gia nh− lµ mét d¹ng sinh vËt t−îng trong kh«ng gian, tøc lµ víi t−<br /> sèng. §©y nãi chung ®−îc coi lµ cuèn c¸ch lµ ®Êt ®ai, l·nh thæ, khu vùc hoÆc<br /> s¸ch quan träng nhÊt cña «ng liªn quan ®Æc biÖt nhÊt lµ mét ®Êt n−íc”, hay<br /> ®Õn ®Þa chÝnh trÞ. “nghiªn cøu c¸c chiÕn l−îc cña c¸c c¬<br /> Theo KjellÐn, mét quèc gia ph¶i cã thÓ chÝnh trÞ trong kh«ng gian”.<br /> ba ®Æc tr−ng c¬ b¶n: Topopolitik, ¶nh h−ëng cña KjellÐn tá ra cã ý<br /> Physiopolitik vµ Morphopolitik [chÝnh nghÜa quan träng ®èi víi sù h×nh thµnh<br /> trÞ ®Þa h×nh, chÝnh trÞ thiªn nhiªn, chÝnh vµ ph¸t triÓn t− t−ëng ®Þa chÝnh trÞ cña<br /> trÞ h×nh th¸i]. Hai ®Æc tr−ng ®Çu liªn n−íc §øc. C¸i quan niÖm vÒ kh«ng gian<br /> quan mËt thiÕt ®Õn vÞ trÝ vµ kh«ng gian sinh tån cña Ratzel céng víi quan niÖm<br /> l·nh thæ, tøc lµ ®Õn yÕu tè ®Þa lý tù ®éng vËt ho¸ quèc gia cña KjellÐn ®·<br /> nhiªn vµ con ng−êi, cßn ®Æc tr−ng thø xuÊt hiÖn nh− lµ mét c¬ së lý thuyÕt<br /> ba liªn quan ®Õn d¹ng thøc cña mét khoa häc cã kh¶ n¨ng biÖn minh cho<br /> quèc gia. mäi hµnh ®éng bµnh tr−íng l·nh thæ<br /> KÓ tõ KjellÐn, thuËt ng÷ ®Þa chÝnh cña mét quèc gia.<br /> trÞ ®−îc dïng phæ biÕn trªn thÕ giíi. §Þa 3. Lý thuyÕt ®Þa chÝnh trÞ “miÒn ®Êt tr¸i tim” cña<br /> chÝnh trÞ còng b¾t ®Çu ®−îc quan t©m Mackinder<br /> ®Æc biÖt, v× nã cã thÓ ®−îc dïng ®Ó biÖn Theo nhiÒu nhµ khoa häc, tõ tr−íc<br /> hé cho t− t−ëng cña c¸c n−íc ®Õ quèc ®Õn nay ch−a cã ai hiÓu râ mèi quan hÖ<br /> thêi bÊy giê. Vµ lý thuyÕt cña Ratzel vµ quan träng gi÷a ®Þa lý víi lÞch sö thÕ<br /> cña KjellÐn ®· ¶nh h−ëng m¹nh ®Õn t− giíi b»ng nhµ ®Þa lý häc vÜ ®¹i ng−êi<br /> t−ëng cña n−íc §øc Quèc x· sau nµy. Anh Hu©n t−íc Halford John<br /> KjellÐn coi c¸c quèc gia kh«ng hoµn Mackinder (1860-1947). Th¸ng 6/1887,<br /> toµn lµ c¸c thùc thÓ ph¸p lý mµ lµ c¸c Mackinder ®−îc bæ nhiÖm lµm phã gi¸o<br /> quyÒn lùc c¹nh tranh nhau, trong ®ã c¸c s− ®Þa lý häc t¹i §¹i häc Oxford. T¹i<br /> quèc gia lín më réng quyÒn lùc cña ®©y, «ng b¾t ®Çu gi¶ng vÒ sù ¶nh h−ëng<br /> m×nh ®èi víi c¸c quèc gia nhá, ®Ó råi cña ®Þa lý ®èi víi lÞch sö ch©u ¢u.<br /> cuèi cïng thÕ giíi chØ cßn l¹i mét Ýt quèc Mèi ®e do¹ dµnh cho −u thÕ cña<br /> gia rÊt lín m¹nh. Trong c«ng tr×nh nãi n−íc Anh vµ cho trËt tù cña thÕ giíi ®·<br /> trªn, KjellÐn cho r»ng: trë thµnh chñ ®Ò bµi tiÓu luËn t¸o b¹o<br /> “C¸c quèc gia cã søc sèng m¹nh víi cña Mackinder n¨m 1904: “Trôc ®Þa lý<br /> mét ph¹m vi chñ quyÒn h¹n chÕ sÏ bÞ cña lÞch sö”. Trong bµi viÕt nµy «ng cho<br /> th«i thóc quyÕt liÖt theo h−íng më réng r»ng giê ®©y (tøc thêi ®iÓm ®Çu thÕ kû<br /> l·nh thæ cña m×nh b»ng c«ng cuéc chiÕm XX), “Mäi sù bïng næ cña lùc l−îng x·<br /> thuéc ®Þa, liªn minh víi c¸c quèc gia héi ®Òu nhËn ®−îc sù h« øng tõ nh÷ng<br /> kh¸c hoÆc chinh phôc theo nhiÒu kiÓu miÒn xa x«i cña tr¸i ®Êt, vµ hËu qu¶ lµ<br /> 20 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 7.2011<br /> <br /> nh÷ng thµnh phÇn yÕu kÐm trong c¸i c¬ ®Êt duyªn h¶i lªn gÊp h¬n 30 lÇn, bao<br /> thÓ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ cña thÕ giíi sÏ trïm ¶nh h−ëng lªn c−êng quèc ®Êt liÒn<br /> bÞ tan vì” (trÝch theo: 2). Nãi mét c¸ch ¸-¢u mµ tõ tr−íc ®Õn giê vÉn ®e do¹<br /> kh¸c, c¸c quèc gia kh«ng cßn ®−îc an chÝnh sù tån t¹i cña nã” (2). Tuy nhiªn<br /> toµn nÕu bá qua c¸c sù kiÖn chñ yÕu x¶y Mackinder cßn l−u ý mét ®iÒu th−êng Ýt<br /> ra t¹i nh÷ng n¬i xa x«i cña tr¸i ®Êt. ®−îc quan t©m lµ trong khi ch©u ¢u<br /> Môc ®Ých c«ng khai cña Mackinder bµnh tr−íng ra khu vùc h¶i ngo¹i phÝa<br /> khi viÕt bµi b¸o nµy lµ x¸c lËp “mét mèi T©y, th× n−íc Nga n»m ë khu vùc §«ng<br /> t−¬ng quan gi÷a nh÷ng ®iÒu kh¸i qu¸t ¢u vµ Trung ¸ ®· bµnh tr−íng xuèng<br /> réng lín vÒ ®Þa lý víi nh÷ng ®iÒu kh¸i phÝa Nam vµ phÝa §«ng, chiÕm gi÷ mét<br /> qu¸t réng lín vÒ lÞch sö” ®Ó cung cÊp vïng kh«ng gian réng lín dåi dµo nguån<br /> mét c«ng thøc cã kh¶ n¨ng biÓu hiÖn nh©n lùc vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn, tõ<br /> ®−îc mét sè khÝa c¹nh cña mèi quan hÖ ®ã t¨ng c−êng søc c¬ ®éng vµ tÇm chiÕn<br /> nh©n qu¶ ®Þa lý trong lÞch sö thÕ giíi. l−îc cña mét c−êng quèc ®Êt liÒn.<br /> Víi môc ®Ých ®ã, Mackinder ®· ®−a Víi mét c¬ së ®Þa-lÞch sö nh− vËy,<br /> ra mét häc thuyÕt næi tiÕng trong lÜnh Mackinder x¸c ®Þnh chÝnh c¸i h¹t nh©n<br /> vùc ®Þa chÝnh trÞ, ®ã lµ “häc thuyÕt vÒ B¾c-Trung cña lôc ®Þa ¸-¢u lµ “khu vùc<br /> miÒn ®Êt tr¸i tim” (tiÕng Anh: trôc” hay “quèc gia trôc” cña nÒn chÝnh<br /> “Heartland Theory”, víi nghÜa lµ “miÒn trÞ thÕ giíi. Nã chÝnh lµ “miÒn ®Êt tr¸i<br /> ®Êt trung t©m”). MiÒn ®Êt tr¸i tim ®ã tim”, hay trôc, cña “hßn ®¶o thÕ giíi” ¸-<br /> chÝnh lµ trung t©m cña lôc ®Þa ¸-¢u. ¢u. Nã ®−îc che ch¾n xung quanh, ng¨n<br /> Mackinder m« t¶ ch©u ¢u vµ ch©u ¸ c¸ch víi biÓn c¶, cã kh¶ n¨ng tù cung tù<br /> nh− lµ mét lôc ®Þa lín vµ «ng gäi lµ hßn cÊp. Con ®−êng bé duy nhÊt cã kh¶<br /> ®¶o thÕ giíi. ¤ng l−u ý r»ng tõ thÕ kû V n¨ng tiÕp cËn víi nã lµ khu vùc §«ng<br /> ®Õn thÕ kû XVI, lÇn l−ît c¸c téc ng−êi ¢u ®Ó tõ ®ã cã thÓ tiÕn tíi lµm chñ thÕ<br /> du môc tõ Trung ¸ to¶ ra ®i chinh phôc giíi. Vµ «ng lËp luËn nh− thÕ nµy:<br /> c¸c quèc gia vµ d©n téc ë vïng vµnh ®ai Ai cai trÞ ®−îc §«ng ¢u th× sÏ khèng<br /> ngo¹i vi (ch©u ¢u, T©y-Nam ¸, Trung chÕ ®−îc miÒn ®Êt tr¸i tim;<br /> Quèc, §«ng-Nam ¸, TriÒu Tiªn, NhËt Ai cai trÞ ®−îc miÒn ®Êt tr¸i tim th×<br /> B¶n). Tuy nhiªn, tõ cuèi thÕ kû XV, “c¸c sÏ khèng chÕ ®−îc hßn ®¶o thÕ giíi (tøc<br /> thuû thñ vÜ ®¹i cña thÕ hÖ Colombus” ®· lôc ®Þa ¸-¢u);<br /> sö dông søc m¹nh biÓn ®Ó bao v©y<br /> Trung ¸. T¸c ®éng chÝnh trÞ réng lín Ai cai trÞ ®−îc hßn ®¶o thÕ giíi th×<br /> cña sù trçi dËy cña c¸c c−êng quèc biÓn sÏ khèng chÕ ®−îc c¶ thÕ giíi.<br /> lµ nã lµm ®¶o ng−îc mèi quan hÖ ¸-¢u. Nh− vËy, trong quan ®iÓm cña<br /> ¤ng cho thÊy “NÕu nh− vµo thêi trung Mackinder, §«ng ¢u cã vai trß ch×a<br /> ®¹i, ch©u ¢u bÞ bao v©y gi÷a mét sa m¹c kho¸ ®Ó më ®−êng cho viÖc lµm chñ toµn<br /> kh«ng thÓ v−ît qua ë phÝa Nam, mét ®¹i thÕ giíi. Xung quanh miÒn ®Êt tr¸i tim<br /> d−¬ng xa l¹ ë phÝa T©y, mét vïng n−íc ®ã, Mackinder ®Æt c¸c n−íc §øc, ¸o,<br /> ®ãng b¨ng hoÆc rõng rËm ë phÝa B¾c vµ Thæ NhÜ Kú, Ên §é vµ Trung Quèc,<br /> §«ng-B¾c, vµ lu«n lu«n bÞ ®e däa bëi c¸c nh÷ng miÒn ®Êt cËn kÒ ngay víi khu<br /> téc ng−êi kþ m· c¬ ®éng ë phÝa §«ng vµ vùc trôc, trong mét “vµnh ®ai trong”,<br /> §«ng-Nam, th× giê ®©y nã næi lªn m¹nh cßn c¸c quèc gia biÓn ®¶o nh− Anh, Nam<br /> mÏ, më réng diÖn tÝch mÆt biÓn vµ vïng Phi, Australia, Hoa Kú, Canada vµ<br /> Mét sè lý thuyÕt… 21<br /> <br /> NhËt B¶n ®−îc xÕp vµo mét “vµnh ®ai VÞ trÝ ®Þa lý cã ý nghÜa nhÊt vÒ mÆt<br /> bªn ngoµi”. Mackinder gîi ý r»ng hoÆc chiÕn l−îc cña hßn ®¶o thÕ giíi lµ miÒn<br /> khèi liªn minh Nga-§øc hoÆc ®Õ quèc ®Êt tr¸i tim, ®−îc Mackinder m« t¶ nh−<br /> Trung-NhËt (sau khi x©m chiÕm l·nh lµ “mét m¶nh ®Êt liÒn lín ë phÝa b¾c vµ<br /> thæ Nga) ®Òu cã thÓ giµnh ®−îc quyÒn trung t©m lôc ®Þa [¸-¢u] (...) tr¶i dµi tõ<br /> b¸ chñ thÕ giíi. Trong c¶ hai tr−êng bê biÓn b¨ng gi¸ vµ b»ng ph¼ng cña<br /> hîp, “mÆt tiÒn tr«ng ra ®¹i d−¬ng sÏ vïng Sibiri ®Õn nh÷ng bê biÓn nhiÖt ®íi<br /> ®−îc bæ sung cho nguån lùc cña lôc ®Þa dèc ®øng cña xø Baluchistan(*) vµ xø Ba<br /> lín”, t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Þa chÝnh T−” (2).<br /> trÞ cÇn thiÕt ®Ó s¶n sinh ra mét thÕ lùc<br /> B¶n ®å ®Þa chÝnh trÞ thÕ giíi<br /> lín ¸p ®¶o c¶ trªn ®Êt liÒn lÉn trªn biÓn.<br /> theo quan ®iÓm cña Mackinder<br /> Ýt l©u sau khi ChiÕn tranh thÕ giíi<br /> thø NhÊt kÕt thóc, Mackinder cho xuÊt<br /> b¶n cuèn s¸ch C¸c lý t−ëng d©n chñ vµ<br /> hiÖn thùc: Nghiªn cøu chÝnh trÞ häc t¸i<br /> thiÕt (1919), cã thÓ ®−îc coi lµ c«ng tr×nh<br /> quan träng nhÊt vÒ chÝnh trÞ quèc tÕ<br /> tõng ®−îc viÕt bëi mét nhµ ®Þa lý häc.<br /> Theo Mackinder, vÞ trÝ ®Þa lý tèi −u lµ vÞ<br /> trÝ kÕt hîp ®−îc tÝnh chÊt h¶i ®¶o víi<br /> c¸c nguån lùc lín, vµ ®ã chÝnh lµ vÞ trÝ<br /> cña “hßn ®¶o thÕ giíi”. C¸c nhµ chiÕn<br /> l−îc, theo «ng, “cÇn ph¶i chÊm døt viÖc - Dßng ch÷ “Pivot area”: “Khu vùc<br /> nghÜ vÒ ch©u ¢u t¸ch rêi víi ch©u ¸ vµ trôc” – tøc “MiÒn ®Êt tr¸i tim”;<br /> ch©u Phi. Ch©u ¢u ®· trë thµnh, hoÆc - Dßng ch÷ “Inner or marginal<br /> nãi mét c¸ch kh¸c lµ mét khèi thèng crescent”: “Vßng cung/vµnh ®ai mÐp<br /> nhÊt, mét khèi ®Þa lý réng lín nhÊt trªn trong”;<br /> ®Þa cÇu” (2). Trong cuéc ChiÕn tranh thÕ<br /> - Dßng ch÷ “Lands of outer or<br /> giíi thø NhÊt, nÕu nh− n−íc §øc chinh<br /> insular crescent”: “Nh÷ng miÒn ®Êt<br /> phôc ®−îc n−íc Nga vµ Ph¸p, th× nã ®·<br /> thuéc vßng cung/vµnh ®ai mÐp ngoµi<br /> cã thÓ thiÕt lËp ®−îc søc m¹nh biÓn cña<br /> hay vµnh ®ai biÓn ®¶o”. (Nguån:<br /> m×nh trªn mét c¬ së réng lín h¬n bÊt cø<br /> Wikipedia).<br /> c¬ së nµo trong lÞch sö, vµ qu¶ thùc ®ã<br /> Häc thuyÕt cña Mackinder ®· cã<br /> sÏ lµ mét c¬ së réng lín nhÊt cã thÓ cã<br /> ¶nh h−ëng rÊt m¹nh ®Õn c¸c c−êng quèc<br /> ®−îc. MÆc dï n−íc §øc ®· thÊt b¹i,<br /> trong hai cuéc chiÕn tranh thÕ giíi còng<br /> nh−ng Mackinder vÉn c¶nh b¸o: “LiÖu<br /> nh− trong thêi kú ChiÕn tranh L¹nh vµ<br /> chóng ta cã nªn th«i tÝnh ®Õn mét kh¶<br /> kÐo dµi cho ®Õn tËn ngµy nay. Ng−êi ta<br /> n¨ng lµ mét ngµy nµo ®ã, mét bé phËn<br /> cho r»ng lý thuyÕt cña «ng lu«n ®øng ë<br /> lín cña §¹i Ch©u lôc cã thÓ ®−îc thèng<br /> vÞ trÝ hµng ®Çu trong t− t−ëng qu©n sù<br /> nhÊt l¹i d−íi mét thÕ lùc duy nhÊt, vµ<br /> cña ph−¬ng T©y. C¸c nhµ chiÕn l−îc<br /> liÖu ®ã cã thÓ sÏ lµ mét c−êng quèc biÓn<br /> bÊt kh¶ chiÕn b¹i ®−îc x¸c lËp trªn ®ã<br /> kh«ng? (...) §ã sÏ lµ mèi ®e do¹ cuèi Cßn ®−îc gäi lµ Balochistan, nay lµ mét tØnh<br /> (*)<br /> <br /> cïng ®èi víi nÒn tù do cña thÕ giíi”. cùc T©y cña Pakistan (NVD).<br /> 22 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 7.2011<br /> <br /> ph−¬ng T©y cuèi thÕ kû XX vÉn tiÕp tôc trÞ thÕ giíi d−íi gãc ®é ®Þa lý, nh−ng,<br /> nh×n thÕ giíi b»ng con m¾t cña nh− «ng c«ng nhËn ë cuèi bµi b¸o næi<br /> Mackinder tõ ®Çu thÕ kû. Trong cuèn tiÕng n¨m 1904, «ng ®· thËn träng<br /> s¸ch KÕ ho¹ch trß ch¬i [Game Plan] tr¸nh th¸i ®é quyÕt ®Þnh luËn ®Þa lý<br /> (1986) vµ Bµn cê lín [The Grand (tuyÖt ®èi ho¸ sù quyÕt ®Þnh cña ®Þa lý),<br /> Chessboard] (1997), Zbigniew mµ «ng x¸c ®Þnh râ r»ng: “Sù c©n b»ng<br /> Brzezinski ®· tr×nh bµy c¸i nh×n toµn thÕ lùc chÝnh trÞ ë bÊt cø thêi ®iÓm nµo<br /> cÇu gÇn nh− hoµn toµn dùa trªn c¸c (...) còng ®Òu lµ kÕt qu¶, mét mÆt cña<br /> kh¸i niÖm cña Mackinder. Trong c«ng c¸c ®iÒu kiÖn ®Þa lý, kinh tÕ vµ c¶ chiÕn<br /> tr×nh NghÒ ngo¹i giao [Diplomacy] l−îc, mÆt kh¸c lµ cña sè l−îng t−¬ng<br /> (1994), Henry Kissinger ®· kÕt luËn ®èi, tinh thÇn dòng c¶m, trang thiÕt bÞ<br /> b»ng lêi c¶nh b¸o r»ng “N−íc Nga, bÊt vµ tÝnh tæ chøc cña mét d©n téc” (2).<br /> kÓ do ai l·nh ®¹o, ®ang ngåi dang ch©n<br /> Nh−ng dï thÕ nµo th× viÖc<br /> v÷ng ch·i trªn vïng l·nh thæ mµ<br /> Mackinder ph©n tÝch s©u s¾c c¸c ®iÒu<br /> Halford Mackinder ®· gäi lµ miÒn ®Êt<br /> kiÖn ®Þa lý trªn bµn cê chÝnh trÞ thÕ giíi<br /> tr¸i tim ®Þa chÝnh trÞ” (2). T− t−ëng cña<br /> còng ®· lµm cho häc thuyÕt cña «ng<br /> Mackinder ®· ngÊm s©u vµo t− duy cña<br /> ®−îc quan t©m chñ yÕu d−íi gãc ®é ®Þa<br /> c¶ giíi sö häc ph−¬ng T©y, ch¼ng h¹n<br /> lý häc chÝnh trÞ hoÆc ®Þa chÝnh trÞ.<br /> nh− nhµ sö häc ng−êi §øc Treitschke<br /> còng tuyªn bè: ch©u ¢u lu«n lµ trung 4. T− t−ëng ®Þa chÝnh trÞ §øc víi sù næi lªn cña<br /> t©m cña thÕ giíi, vµ chóng ta cã thÓ dù n−íc §øc Quèc x·<br /> ®o¸n r»ng trong t−¬ng lai nã sÏ vÉn nh− Nãi ®Õn t− t−ëng ®Þa chÝnh trÞ §øc<br /> thÕ. ë ViÖt Nam, ch¾c còng kh«ng Ýt lµ nãi ®Õn c¸c lý thuyÕt ®Þa chÝnh trÞ ®Æc<br /> ng−êi cho r»ng lý thuyÕt cña Mackinder thï cña n−íc §øc ë nöa ®Çu thÕ kû XX,<br /> cho ®Õn nay vÉn “cßn nguyªn ý nghÜa liªn quan chÆt chÏ ®Õn chñ nghÜa bµnh<br /> thùc tiÔn”(∗). ThËm chÝ, trong quan niÖm tr−íng cña §Õ chÕ §øc thêi bÊy giê, §Æc<br /> cña nhiÒu ng−êi, lý thuyÕt cña biÖt lµ §Õ chÕ §øc Quèc x·. V× thÕ,<br /> Mackinder tá ra quan träng ®Õn nçi, trong c¸c ng«n ng÷ ch©u ¢u, ng−êi ta<br /> mÆc dï thuËt ng÷ “®Þa chÝnh trÞ” lµ do thÝch dïng nguyªn v¨n thuËt ng÷ nµy<br /> KjellÐn ph¸t minh ra, nh−ng nhiÒu b»ng tiÕng §øc “Geopolitik” ®Ó gi÷<br /> ng−êi vÉn cho r»ng Mackinder lµ “cha nguyªn nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cña nã.<br /> ®Î cña bé m«n ®Þa chÝnh trÞ” (xem vÝ dô<br /> trªn), hoÆc coi «ng lµ mét trong “nh÷ng Tõ sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø<br /> ng−êi s¸ng lËp ra häc thuyÕt vÒ ®Þa- NhÊt, mét lo¹t c¸c nhµ lý thuyÕt ®Þa<br /> chÝnh trÞ ®· tiÕp tôc ph¸t triÓn t− t−ëng<br /> chÝnh trÞ”(**).<br /> cña KjellÐn ®Ó ®−a ra nh÷ng häc thuyÕt<br /> Tuy nhiªn, cÇn l−u ý lµ mÆc dï häc<br /> hoÆc quan ®iÓm ®Þa chÝnh trÞ phôc vô<br /> thuyÕt Mackinder lµ häc thuyÕt chÝnh<br /> cho quan hÖ ®èi ngo¹i vµ chÝnh s¸ch<br /> ph¸t triÓn cña mét quèc gia, nhiÒu häc<br /> (∗)<br /> §ã lµ quan ®iÓm cña NguyÔn ViÕt Th¶o trong thuyÕt kh«ng cßn chØ tËp trung chó ý<br /> bµi: “T− duy ®Þa chÝnh trÞ thÕ giíi thêi kú sau vµo ch©u ¢u, mµ ®· ®−a tÇm nh×n v−ît<br /> ‘ChiÕn tranh L¹nh’”. T¹p chÝ céng s¶n ®iÖn tö, sè ra ngoµi ch©u lôc nµy ®Ó më réng ra c¸c<br /> 90-2005 (www.tapchicongsan.org.vn), tr.1.<br /> (**)<br /> NguyÔn §×nh Lu©n. §«i nÐt vÒ ®Þa-chÝnh trÞ ë<br /> ch©u lôc kh¸c, trong ®ã cã c¶ ch©u Phi.<br /> ch©u ¸ sau ChiÕn tranh L¹nh. §Æc biÖt, quan niÖm vÒ kh«ng gian sinh<br /> http://www.day.edu.vn.mht, ngµy 6/4/2010. tån cña mét quèc gia ®· trë thµnh mét<br /> Mét sè lý thuyÕt… 23<br /> <br /> quan niÖm chñ chèt cña nhiÒu ®Õ quèc r»ng nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn sù<br /> tõ sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø NhÊt, thÊt b¹i cña n−íc §øc trong chiÕn tranh<br /> nhÊt lµ §Õ quèc §øc. chÝnh lµ viÖc ng−êi §øc thiÕu kiÕn thøc<br /> vÒ ®Þa lý vµ thiÕu ý thøc ®Þa chÝnh trÞ.<br /> Së dÜ quan niÖm vÒ kh«ng gian sinh<br /> Tõ ®ã khoa häc chÝnh trÞ vµ ®Þa lý trë<br /> tån t×m thÊy sù ¶nh h−ëng m¹nh ®èi víi<br /> thµnh c¸c lÜnh vùc chuyªn m«n cña «ng.<br /> n−íc §øc lµ v× n−íc nµy tõ tr−íc ®Õn lóc<br /> Còng trong n¨m 1919 «ng trë thµnh phã<br /> ®ã vÉn coi m×nh lµ n−íc ®«ng d©n vµ<br /> gi¸o s− ®Þa lý häc chÝnh trÞ t¹i §¹i häc<br /> kh«ng cã kh¶ n¨ng tù tóc tù cÊp. Nã cho<br /> Munchen. Trong thêi gian nµy «ng kÕt<br /> r»ng ®Ó tån t¹i, nã ph¶i më réng l·nh<br /> th©n víi chµng sinh viªn c−ng cña m×nh<br /> thæ. §óng lóc ®ã, c¸i quan niÖm vÒ<br /> lµ Rudolf Hess, ng−êi ®· trë thµnh trî<br /> kh«ng gian sinh tån cña Ratzel vµ quan<br /> lý khoa häc cña «ng vµ th«ng qua Hess<br /> niÖm ®éng vËt ho¸ quèc gia cña KjellÐn<br /> mµ t− t−ëng cña «ng sau nµy ®· ¶nh<br /> ®· xuÊt hiÖn nh− lµ mét c¬ së lý thuyÕt<br /> h−ëng m¹nh ®Õn chiÕn l−îc bµnh tr−íng<br /> khoa häc cã kh¶ n¨ng biÖn minh cho<br /> cña Adolf Hitler, mÆc dï Haushofer<br /> mäi hµnh ®éng bµnh tr−íng cña mét<br /> lu«n phñ nhËn sù ¶nh h−ëng trùc tiÕp<br /> quèc gia. Víi t− c¸ch gièng nh− mét loµi<br /> cña m×nh ®èi víi chÕ ®é Quèc x·. §Õn<br /> ®éng vËt, viÖc mét quèc gia bµnh tr−íng<br /> n¨m 1933 «ng ®−îc c«ng nhËn hµm gi¸o<br /> l·nh thæ lµ hoµn toµn tù nhiªn.<br /> s−. Sau khi chÕ ®é Quèc x· ®−îc thiÕt<br /> Quan niÖm trªn ®©y, céng víi quan lËp, Haushofer vÉn gi÷ t×nh th©n víi<br /> niÖm vÒ miÒn ®Êt tr¸i tim cña Hess, ng−êi ®· trë thµnh phã quèc<br /> Mackinder, ®· ¶nh h−ëng rÊt m¹nh ®Õn tr−ëng §øc, nh©n vËt thø ba trong §Õ<br /> c¸c häc gi¶ ch©u ¢u ë nöa ®Çu thÕ kû chÕ §øc, chØ sau Hitler vµ Goering.<br /> XX, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn hai vÞ t−íng ChÝnh Hess ®· che chë cho Haushofer<br /> §øc Karl Haushofer vµ Friedrich von vµ b¶o vÖ vî «ng, ng−êi bÞ coi lµ lai Do<br /> Bernhardi. §Æc biÖt lµ Haushofer nhÊn Th¸i, khái trë thµnh n¹n nh©n cña chñ<br /> m¹nh ®Õn yÕu tè vïng ®Öm vµ chÝnh nghÜa ph©n biÖt chñng téc vµ bµi Do<br /> s¸ch tù tóc tù cÊp cña mét quèc gia, Th¸i cña Hitler.<br /> nhÊt lµ ®èi víi mét n−íc cã mËt ®é d©n<br /> Haushofer ®· ph¸t triÓn t− t−ëng<br /> c− cao nh− §øc. Quan ®iÓm nµy ®· ¶nh<br /> ®Þa chÝnh trÞ §øc tõ c¸c nguån lý thuyÕt<br /> h−ëng trùc tiÕp ®Õn ®−êng lèi chÝnh trÞ<br /> kh¸c nhau. T− t−ëng ®Þa chÝnh trÞ §øc<br /> bµnh tr−íng cña n−íc §øc Quèc x· sau<br /> ®· ®ãng gãp cho chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i<br /> ®ã vµ Haushofer trë thµnh linh hån cña<br /> cña n−íc §øc Quèc x· chñ yÕu lµ vÒ ®Þa<br /> t− t−ëng ®Þa chÝnh §øc thêi Quèc x·.<br /> chiÕn l−îc vµ nh÷ng sù biÖn minh cho<br /> Karl Haushofer (1869-1946) lµ mét Lebensraum [kh«ng gian sinh tån]. Nã<br /> nhµ ®Þa chÝnh trÞ ng−êi §øc vµ lµ mét vÞ ®−a ra n¨m ý t−ëng cho chÝnh s¸ch ®èi<br /> t−íng cña §Õ chÕ §øc tõ thêi ChiÕn ngo¹i §øc trong thêi kú gi÷a hai cuéc<br /> tranh thÕ giíi thø NhÊt. Sau khi n−íc ®¹i chiÕn:<br /> §øc thÊt b¹i trong cuéc chiÕn nµy,<br /> 1. Quèc gia nh− mét c¬ thÓ sinh häc.<br /> Haushofer vì méng vµ ®Õn n¨m 1919<br /> «ng gi¶i ngò víi qu©n hµm thiÕu t−íng. 2. Kh«ng gian sèng.<br /> 3. ChÝnh s¸ch tù tóc tù cÊp.<br /> Sau khi gi¶i ngò, Haushofer gia<br /> nhËp giíi häc viÖn víi môc ®Ých kh«i 4. Khu vùc liªn l·nh thæ [t. Anh:<br /> phôc vµ t¸i sinh n−íc §øc. ¤ng cho “pan-regions”].<br /> 24 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 7.2011<br /> <br /> 5. T×nh tr¹ng l−ìng ph©n c−êng minh víi Italia vµ NhËt B¶n ®Ó t¨ng<br /> quèc ®Êt liÒn/c−êng quèc biÓn. c−êng kh¶ n¨ng kiÓm so¸t chiÕn l−îc<br /> §Þa chiÕn l−îc, víi t− c¸ch lµ mét cña nã ®èi víi lôc ®Þa ¸-¢u, trong khi<br /> khoa häc chÝnh trÞ, võa mang tÝnh m« t¶ hai quèc gia ®ã sÏ trë thµnh nh÷ng c¸nh<br /> võa mang tÝnh ph©n tÝch gièng nh− ®Þa tay h¶i qu©n b¶o vÖ cho vÞ trÝ biÓn ®¶o<br /> lý häc chÝnh trÞ, nh−ng nã bæ sung thªm cña n−íc §øc. §ã lµ nh÷ng ¶nh h−ëng<br /> mét yÕu tè quy ph¹m trong c¸c quy ®Þnh ®¸ng kÓ cña Haushofer cho t− t−ëng ®Þa<br /> chiÕn l−îc cña nã cho chÝnh s¸ch quèc chÝnh trÞ §øc.<br /> gia. Trong khi mét sè ý t−ëng cña Trong hai cuéc chiÕn tranh thÕ giíi,<br /> Haushofer xuÊt ph¸t tõ c¸c lý thuyÕt n−íc §øc ®· hµnh ®éng nh− lµ mét quèc<br /> ®Þa chÝnh trÞ tr−íc ®ã cña Hoa Kú vµ gia ®ßi xÐt l¹i hÖ thèng quèc tÕ, b»ng<br /> Anh, th× ®Þa chÝnh trÞ §øc chØ tiÕp thu viÖc nã cè t×m c¸ch lËt ®æ sù thèng trÞ<br /> c¸i quan ®iÓm duy b¶n chÊt ®Ó phôc vô cña n−íc Anh, cè chèng l¹i thÕ lùc ®ang<br /> cho lîi Ých quèc gia, ®¬n gi¶n ho¸ c¸c næi lªn cña Hoa Kú vµ ®Þa vÞ b¸ chñ cña<br /> vÊn ®Ò vµ tù coi nã lµ mét ph−¬ng thuèc n−íc Nga. Víi t− c¸ch lµ kÎ ®Õn sau<br /> b¸ch bÖnh. Víi t− c¸ch lµ mét hÖ t− trong v¸n bµi quèc tÕ vµ trong t×nh<br /> t−ëng míi vµ duy b¶n chÊt, ®Þa chÝnh trÞ tr¹ng thiÕu thuéc ®Þa hoÆc thÞ tr−êng<br /> ®· trë thµnh mét nçi ¸m ¶nh ®èi víi cho s¶n phÈm c«ng nghiÖp, trong khi ®ã<br /> t×nh tr¹ng mÊt an ninh cña d©n chóng l¹i ph¶i chÞu c¶nh d©n sè t¨ng nhanh,<br /> trong thêi kú sau ChiÕn tranh thÕ giíi n−íc §øc ®· muèn cã mét sù ph©n bè l¹i<br /> thø NhÊt. cña c¶i vµ l·nh thæ mét c¸ch c«ng b»ng<br /> §Þa vÞ cña Haushofer t¹i §¹i häc h¬n trong hÖ thèng quèc tÕ, vµ chÝnh<br /> Munchen ®· trë thµnh mét bÖ phãng ®Ó sau thÊt b¹i cña n−íc §øc trong cuéc<br /> «ng truyÒn b¸ t− t−ëng ®Þa chÝnh trÞ cña ChiÕn tranh thÕ giíi thø NhÊt mµ c¸c<br /> «ng. N¨m 1922 «ng thµnh lËp ViÖn §Þa kh¸i niÖm cña ®Þa chÝnh trÞ míi t¸i xuÊt<br /> chÝnh trÞ t¹i Munchen, vµ tõ ®©y «ng hiÖn. §−îc sù hËu thuÉn cña c¸c häc<br /> b¾t ®Çu c«ng bè c¸c ý t−ëng ®Þa chÝnh thuyÕt ®Þa chÝnh cña Ratzel, KjellÐn,<br /> trÞ cña m×nh. N¨m 1924, víi t− c¸ch lµ Mackinder vµ Haushofer, Hitler ®· tiÕn<br /> thñ lÜnh cña tr−êng ph¸i t− t−ëng ®Þa hµnh mét cuéc chiÕn tranh tµn khèc víi<br /> chÝnh trÞ §øc, «ng ®· lËp ra tê nguyÖt ý ®Þnh chiÕm lÜnh toµn bé lôc ®Þa ¸-¢u.<br /> san Zeitschrift für Geopolitik [“T¹p chÝ Hitler rÊt t©m ®¾c víi kh¸i niÖm<br /> ®Þa chÝnh trÞ”] ®Ó chuyªn bµn vÒ ®Þa Lebensraum cña c¸c nhµ ®Þa chÝnh trÞ<br /> chÝnh trÞ. §øc, kh¸i niÖm nµy ®· trë thµnh ®éng<br /> V−ît ra ngoµi ph¹m vi lµ mét kh¸i c¬ chÝnh cho chiÕn dÞch x©m l−îc l·nh<br /> niÖm kinh tÕ, “khu vùc liªn l·nh thæ” thæ cña n−íc §øc Quèc x·. Hitler ®· kÕt<br /> còng lµ mét kh¸i niÖm chiÕn l−îc. hîp quan ®iÓm vÒ Lebensraum víi häc<br /> Haushofer c«ng nhËn kh¸i niÖm chiÕn thuyÕt riªng cña y lµ chñ nghÜa ph©n<br /> l−îc “miÒn ®Êt tr¸i tim” do nhµ ®Þa biÖt chñng téc vµ víi häc thuyÕt Darwin<br /> chÝnh trÞ ng−êi Anh Mackinder ®−a ra. x· héi. Y tuyªn bè r»ng lÞch sö loµi<br /> NÕu n−íc §øc cã thÓ kiÓm so¸t ®−îc ng−êi lµ mét cuéc ®Êu tranh kh«ng bao<br /> §«ng ¢u vµ sau ®ã lµ l·nh thæ n−íc giê kÕt thóc. V× thÕ viÖc n−íc §øc cÇn<br /> Nga, th× nã cã thÓ kiÓm so¸t ®−îc mét ph¶i ®−îc më réng kh«ng gian sinh tån<br /> khu vùc chiÕn l−îc ®Ó lo¹i bá c−êng quèc còng lµ lÏ tù nhiªn.<br /> biÓn thï ®Þch. V× thÕ n−íc §øc ®· liªn (xem tiÕp trang 30)<br />