Một số tương đồng về các kiểu nhân vật trong Kim Ngao tân thoại (Kim Thời Tập) và Truyền kỳ mạn lục (Nguyễn Dữ)

Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 5 (12) – 2013<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> MOÄT SOÁ TÖÔNG ÑOÀNG VEÀ CAÙC KIEÅU NHAÂN VAÄT<br /> TRONG KIM NGAO TAÂN THOAÏI (KIM THÔØI TAÄP)<br /> VAØ TRUYEÀN KÌ MAÏN LUÏC (NGUYEÃN DÖÕ)<br /> Löu Thò Hoàng Vieät<br /> Tröôøng Ñaïi hoïc Ñaø Laït<br /> <br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Nguyeãn Döõ – taùc giaû ‚Truyeàn kìø maïn luïc‛ vaø Kim Thôøi Taäp – taùc giaû ‚Kim Ngao<br /> taân thoaïi‛ ñaõ xaây döïng thaønh coâng caùc kieåu nhaân vaät: vua, quan laïi, nho só, ngöôøi phuï<br /> nöõ vaø nhaân vaät thaàn linh, ma quaùi. Caùc kieåu nhaân vaät coù nhöõng ñieåm töông ñoàng veà veû<br /> ñeïp hình thöùc, taøi naêng vaên thô, taùo baïo vaø chuû ñoäng trong tình yeâu, coù khí phaùch. Hai<br /> taùc phaåm vaên hoïc naøy mang ñaäm yeáu toá hoang ñöôøng qua caùc chi tieát ngöôøi quan heä vaø<br /> chung soáng vôùi hoàn ma, tieân nöõ. Caùc nhaân vaät di chuyeån ñeán caùc khoâng gian khaùc<br /> nhau: haï giôùi, thieân giôùi, ñòa nguïc raát deã daøng.<br /> Töø khoaù: kieåu nhaân vaät, Kim Ngao taân thoaïi, Truyeàn kì maïn luïc<br /> *<br /> 1. Giôùi thieäu veà vieäc döï tieäc ôû long cung), "Nam Vieâm<br /> Truyeàn kì maïn luïc (chöõ Haùn 傳奇漫錄, Phuø chaâu chí" (Caâu chuyeän ôû chaâu Nam<br /> nghóa laø sao cheùp taûn maïn nhöõng truyeän Vieâm Phuø). Kim ngao taân thoaïi cuõng laø<br /> laï), laø taùc phaåm cuûa Nguyeãn Döõ, soáng vaøo moät taùc phaåm maø thoâng qua nhöõng caâu<br /> khoaûng theá kæ 16. Taùc phaåm goàm 20 truyeän chuyeän kì laï do caùc nhaân vaät, thöôøng laø<br /> ngöôøi coù ngoaïi hình ñeïp, taøi naêng hôn<br /> (vieát baèng chöõ Haùn), theo theå loaïi taûn vaên<br /> ngöôøi gaëp ñöôïc trong theá giôùi moäng töôûng,<br /> (vaên xuoâi), xen laãn bieàn vaên (vaên coù ñoái) vaø<br /> taùc giaû ñaõ ñöa ra quan nieäm cuûa mình.<br /> thô ca, cuoái moãi truyeän coù lôøi bình cuûa taùc<br /> giaû hoaëc cuûa moät ngöôøi coù cuøng quan ñieåm Trong Kim Ngao taân thoaïi cuûa Kim<br /> cuûa taùc giaû. Thôøi Taäp vaø Truyeàn kì maïn luïc cuûa Nguyeãn<br /> Kim Ngao taân thoaïi (Geumosinhwa), Döõ, chuùng ta thaáy xuaát hieän nhieàu kieåu<br /> moät tieåu thuyeát chöõ Haùn cuûa Haøn Quoác, taùc nhaân vaät khaùc nhau vôùi nhöõng neùt tính<br /> giaû laø Kim Thôøi Taäp (Kim Si-seup), soáng caùch rieâng, giöõa caùc nhaân vaät coù moái quan<br /> vaøo khoaûng theá kæ 15. Tieåu thuyeát naøy heä, taùc ñoäng laãn nhau. Vôùi ñaëc ñieåm duøng<br /> hieän coøn laïi naêm phaàn laø "Vaïn Phuùc töï hình thöùc kì aûo laøm phöông thöùc chuyeån taûi<br /> hö boà kí" (Ñaùnh baïc ôû chuøa Vaïn Phuùc), noäi dung, Kim Ngao taân thoaïi vaø Truyeàn kì<br /> "Lyù sinh khuy töôøng truyeän" (Truyeän thö maïn luïc coù söùc haáp daãn, loâi cuoán. Ngöôøi ñoïc<br /> sinh hoï Lí nhìn troäm), "Tuùy du Phuø Bích seõ cuøng caùc nhaân vaät cuûa truyeän phieâu dieâu<br /> ñình kí" (Say röôïu tôùi chôi ñình Phuø trong theá giôùi aûo huyeàn. Maëc duø coù nhieàu<br /> Bích), "Long cung phoù yeán luïc" (Ghi cheùp kieåu nhaân vaät cuøng xuaát hieän trong hai taùc<br /> <br /> 57<br /> Journal of Thu Dau Mot University, No 5 (12) – 2013<br /> <br /> <br /> phaåm Kim Ngao taân thoaïi vaø Truyeàn kì Taùc phaåm vaên hoïc coù theå coi laø saûn<br /> maïn luïc nhöng trong phaïm vi baøi vieát, phaåm cuûa thôøi ñaïi vaø Kim Ngao taân thoaïi<br /> chuùng toâi chuû yeáu nghieân cöùu nhöõng töông cuõng laø saûn phaåm cuûa thôøi ñaïi maø Kim<br /> ñoàng veà moät soá kieåu nhaân vaät: nho só, quan Thôøi Taäp ñaõ traûi qua. Giöõa Kim Thôøi Taäp<br /> laïi vaø phuï nöõ. vaø Nguyeãn Döõ coù nhieàu ñieåm töông ñoàng veà<br /> 2. Kieåu nhaân vaät nho só tính caùch, taøi naêng vaø phaåm chaát ñaïo ñöùc.<br /> Hôn nöõa, thôøi ñaïi maø hai taùc giaû soáng cuõng<br /> Nguyeãn Döõ vaø Kim Thôøi Taäp laø hai<br /> dieãn ra nhieàu bieán coá. Vì vaäy, khi mieâu taû<br /> nhaø vaên coù nhieàu ñieåm töông ñoàng: “thuôû<br /> nhaân vaät nho só, Kim Thôøi Taäp muoán phaûn<br /> nhoû ñaõ thoâng minh, thieáu thôøi thì caàn cuø<br /> aùnh ñôøi soáng hieän thöïc vaø maâu thuaãn trong<br /> hoïc taäp, ñoïc raát roäng, nhôù raát nhieàu, coù<br /> traät töï Nho giaùo cuûa xaõ hoäi ñöông thôøi.<br /> noãi ñau ñôøi laø ngoâi vua töøng chòu ôn bò hoï<br /> Ñoàng thôøi, taùc giaû cuõng baøy toû nhöõng noãi<br /> khaùc laät ñoå, aån cö vieát saùch trong nhieàu<br /> buoàn u uaát vaø nguyeän voïng giaûi haän ôû moät<br /> naêm ñeå göûi gaém noãi loøng...” [8: 197]. Soáng<br /> theá giôùi khaùc baèng vaên chöông hoa myõ.<br /> trong cheá ñoä xaõ hoäi phong kieán khoâng<br /> Kim Thôøi Taäp töø nhoû ñaõ ñöôïc meänh<br /> nhö mình mong muoán, caû Nguyeãn Döõ vaø<br /> danh laø thaàn ñoàng nhöng ôû theá giôùi hieän<br /> Kim Thôøi Taäp ñeàu choïn con ñöôøng ôû aån.<br /> thöïc khoâng theå thi thoá taøi naêng cuûa mình<br /> Vì vaäy, taùc phaåm Truyeàn kì maïn luïc cuûa<br /> neân ñaõ theå hieän taøi naêng thoâng qua söï giao<br /> Nguyeãn Döõ coù nhaân vaät ñieån hình cuûa lôùp<br /> du vôùi Long vöông döôùi Long cung (Long<br /> só phu vôùi tính caùch khaúng khaùi, cöông<br /> cung phoù yeán luïc), vôùi tieân nöõ treân thöôïng<br /> quyeát khoâng chòu ra laäp coâng danh, khoâng<br /> giôùi (Tuyù du Phuø Bích ñình kí) vaø vôùi Dieâm<br /> hôïp taùc vôùi trieàu ñình muïc ruoãng maø daáu<br /> vöông döôùi ñòa phuû (Nam Vieâm Phuø chaâu<br /> mình trong cuoäc ñôøi aån daät ñoù laø ngöôøi<br /> chí). Trong Nam Vieâm Phuø chaâu chí, chaøng<br /> tieàu phu trong Chuyeän ñoái ñaùp cuûa ngöôøi<br /> thö sinh hoï Phaùc laø ngöôøi theo nho hoïc,<br /> tieàu phu ôû nuùi Na. Ngöôøi tieàu phu nuùi Na<br /> tính caùch ngay thaúng, khoâng chòu khuaát<br /> laø hình aûnh cuûa baûn thaân Nguyeãn Döõ. phuïc tröôùc nhöõng ngöôøi coù theá löïc. Khi giao<br /> Ngöôøi tieàu phu soáng ôû moät ngoïn nuùi cao thieäp vôùi moïi ngöôøi, anh luoân coù thaùi ñoä<br /> choùt voùt trong caùi ñoäng “daøi maø heïp, chaân thaät vaø nhaân haäu. Moät ngöôøi taøi, ñöùc<br /> hieåm trôû maø quaïnh hiu, buïi traàn khoâng nhö vaäy nhöng laïi khoâng may maén trong<br /> beùn tôùi, chaân ngöôøi khoâng böôùc tôùi’’ thi cöû. Cuoäc soáng nôi traàn gian nhieàu ñieàu<br /> [3:132]. Maëc duø Hoà Haùn Thöông sai ngöôøi phöùc taïp, khoâng nhö yù, nhöõng ngöôøi taøi<br /> ñeán môøi ngöôøi tieàu phu ra laøm quan naêng nhö chaøng thö sinh khoâng ñöôïc<br /> nhöng tröôùc sau moät loøng, vôùi tính caùch khaúng ñònh nhöng khi ñeán vôùi theá giôùi<br /> thaúng thaén, ngöôøi tieàu phu cöông quyeát töø khaùc thì nhöõng con ngöôøi aáy ñöôïc moïi<br /> choái. Ngöôøi tieàu phu ñaõ choïn moät cuoäc ngöôøi ca ngôïi, traân troïng: “Quaû nhaân nghe<br /> soáng aån daät, thanh baïch, nhaát quyeát noùi tieân sinh laø ngöôøi chính tröïc, coù yù chí<br /> khoâng ham danh lôïi, ñaëc bieät laø coøn leân kieân cöôøng, soáng ôû treân ñôøi khoâng chòu<br /> aùn toá caùo trieàu ñình troïc loaïn, muïc ruoãng, khuaát phuïc tröôùc uy vuõ, thaät xöùng ñaùng<br /> vua quan tham baïo, daâm duïc vaø ñeà thô ñöôïc goïi laø ñaït nhaân (ngöôøi thoâng hieåu moïi<br /> tieân ñoaùn söï suïp ñoå cuûa keû ñöông quyeàn. söï vaät). Theá nhöng, ôû traàn gian, tieân sinh<br /> <br /> 58<br />  Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 5 (12) – 2013<br /> <br /> <br /> laø ngöôøi baát ñaéc chí, chaúng khaùc gì ngoïc naøng Ñaøo, Lieãu buoàn da dieát. Khi Haø Nhaân<br /> ñeïp ôû Kinh Sôn bò vöùt boû vaøo choã hoang bieát hai naøng laø hoàn hoa, phaûi li bieät nhau,<br /> taøn buïi baëm, vaàng traêng saùng bò chìm Haø Nhaân ñaõ khoâng kìm neùn ñöôïc caûm xuùc:<br /> xuoáng hoá saâu. Neáu nhö khoâng gaëp ñöôïc “OÂi! Moät sôùm chia phoâi, nghìn thu ñau xoùt”<br /> ngöôøi thôï gioûi, thì ai bieát ñöôïc vaät chí baûo, [4:264]. Caùc nhaân vaät chính trong Kim<br /> chaúng ñaùng tieác laém sao?” [7:141]. Trong Ngao taân thoaïi cuõng coù tình yeâu töï do gioáng<br /> cuoäc noùi chuyeän vôùi Dieâm Vöông, Phaùc ñaõ nhö tình yeâu ñöôïc mieâu taû trong Truyeàn kì<br /> toû roõ thaùi ñoä caêm phaãn nhöõng phaàn töû xu maïn luïc. Caùc nhaân vaät khoâng quan taâm ñeán<br /> nònh, nhöõng gian thaàn haïi daân haïi nöôùc. quan chöùc vaø giaøu coù, maø chæ muoán phaùt huy<br /> Caùc truyeän Long cung phoù yeán luïc, Tuyù kieán thöùc vaø taøi vaên cao caû cuûa mình giöõa<br /> du Phuø Bích ñình kí, Nam Vieâm Phuø chaâu quaù khöù vaø hieän thöïc, ñòa nguïc vaø long cung,<br /> chí cuûa Kim Thôøi Taäp vaø Chuyeän Töø Thöùc theá gian vaø thöôïng ñeá. Hoï thaûo luaän veà quan<br /> laáy vôï tieân, Chuyeän böõa tieäc ñeâm ôû Ñaø Giang nieäm vuõ truï vaø toân giaùo, theå hieän tình yeâu töï<br /> cuûa Nguyeãn Döõ mieâu taû loái soáng thoaùt li, do moät caùch thoaûi maùi, ñoù laø chaøng thö sinh<br /> caûnh an laïc ôû theá giôùi thaàn tieân, aûo moäng hoï Löông trong truyeän Vaïn Phuùc töï hö boà<br /> taïo neân trong taùc phaåm cuûa caùc taùc giaû veà kí, chaøng thö sinh hoï Lí trong truyeän Lí<br /> loaïi hình töôïng naøy khoâng coù tính chaát ñôn sinh khuy töôøng truyeän. Caùc nhaân vaät ñaõ<br /> nhaát maø phong phuù, phöùc taïp, moät söï phong vöôït qua moïi khoù khaên, thöû thaùch cuûa cuoäc<br /> phuù phöùc taïp taát yeáu cuûa cuoäc ñôøi ngöôøi trí soáng ñeå coù moät tình yeâu ñeïp, ranh giôùi aâm<br /> thöùc trong söï baïo ñoäng döõ doäi cuûa xaõ hoäi – döông cuõng khoâng theå naøo chia caét ñöôïc<br /> Vieät Nam theá kæ XVI vaø xaõ hoäi Haøn Quoác khaùt voïng, tình yeâu maõnh lieät cuûa hoï.<br /> theá kæ XV. Nhö vaäy, neùt chung cuûa nhöõng truyeän<br /> Trong Truyeàn kì maïn luïc vaø Kim Ngao vieát veà ngöôøi trí thöùc phong kieán trong<br /> taân thoaïi, thay vì hình aûnh ngöôøi trí thöùc Truyeàn kì maïn luïc vaø Kim Ngao taân thoaïi<br /> vôùi chí höôùng laäp coâng danh, laïi laø nhöõng laø khaúng ñònh tính caùch cöông tröïc, khaúng<br /> con ngöôøi say meâ, lao mình vaøo tình aùi. khaùi cuûa nhöõng nho só. Ngöôøi trí thöùc, nho<br /> Nguyeãn Döõ ñaõ xaây döïng nhaân vaät Haø Nhaân só trong thôøi kì ñau thöông cuûa hai daân toäc,<br /> trong Chuyeän kì ngoä ôû traïi Taây laø ngöôøi taùn khoâng chæ gìn giöõ nhöõng phaåm chaát cao ñeïp<br /> thöôûng soát saéng nhu caàu aân aùi cuûa hai coâ gaùi cho rieâng mình maø coøn khoâng ngöøng vöôn<br /> Ñaøo vaø Lieãu. Haø Nhaân ñaém say tröôùc saéc leân, tìm kieám nhöõng giaù trò laøm ngöôøi cao<br /> ñeïp, ñaõ bò yeâu ma meâ hoaëc. Laø moät ngöôøi quyù hôn, nhaân ñaïo hôn. Beân caïnh ñoù, hình<br /> theo con ñöôøng hoïc haønh nhöng töø khi gaëp aûnh nhöõng nho só khoâng chuyeân taâm vaøo<br /> hai naøng Ñaøo, Lieãu thì Haø Nhaân ñaõ queân ñi con ñöôøng coâng danh maø tìm nieàm vui,<br /> vieäc hoïc cuûa baûn thaân, löøa doái cha meï ñeå haïnh phuùc trong tình yeâu löùa ñoâi cuõng ñöôïc<br /> ñöôïc töï do ôû beân hai naøng: “Nhaân tuy möôïn Nguyeãn Döõ vaø Kim Thôøi Taäp khaéc hoaï<br /> tieáng du hoïc, nhöng buùt nghieân chí naûn, son thaønh coâng.<br /> phaán tình noàng”[4: 260]. Moãi laàn gaëp gôõ, ba 3. Kieåu nhaân vaät ngöôøi phuï nöõ<br /> ngöôøi ñeàu theå hieän roõ tình caûm, tính caùch vaø Trong vaên hoïc trung ñaïi Vieät Nam, Haøn<br /> taøi naêng cuûa mình qua thô ca. Bieát tin Haø Quoác, Truyeàn kì maïn luïc cuûa Nguyeãn Döõ vaø<br /> Nhaân phaûi veà queâ theo leänh cuûa cha meï, Kim Ngao taân thoaïi cuûa Kim Thôøi Taäp laø<br /> <br /> 59<br /> Journal of Thu Dau Mot University, No 5 (12) – 2013<br /> <br /> <br /> hai taäp truyeän chuù troïng ñeán tính caùch, cuøng nhau hoan laïc nhö nhöõng ngöôøi bình<br /> cuoäc soáng rieâng vaø ñi saâu vaøo noäi taâm nhaân thöôøng” [7:22-23].<br /> vaät. Ñaëc bieät nhaân vaät ngöôøi phuï nöõ ñaõ Nhöõng truyeän vieát veà tình yeâu, tình caûm<br /> xuaát hieän vôùi veû ñeïp hình thöùc vaø veû ñeïp vôï choàng trong Truyeàn kì maïn luïc, Kim<br /> taâm hoàn, tình caûm, nhu caàu vaø khaùt voïng, Ngao taân thoaïi khi noùi tôùi xa caùch, ngöôøi<br /> vôùi soá phaän cuûa mình. Caùc nöõ nhaân vaät ñeàu phuï nöõ duø laø tieân, laø ngöôøi traàn hay laø hoàn<br /> thoâng minh, hieåu bieát: thoâng tueä thô töø, ca ma cuõng ñeàu coù chung taâm traïng buoàn raàu,<br /> phuù vaø coù theå töùc caûnh ñeà thô moät caùch deã nhôù nhung vaø löu luyeán voâ haïn. Nhöõng<br /> daøng, thuûy chung, giaøu loøng vò tha, taùo baïo ngöôøi phuï nöõ duø coù maïnh meõ, taùo baïo, taøi<br /> maïnh meõ, chuû ñoäng trong tình yeâu… Nhaân naêng ñeán ñaâu, duø hoï coù vöôït qua moïi qui taéc<br /> vaät ngöôøi phuï nöõ xuaát hieän nhieàu trong hai cuûa leã giaùo phong kieán ñi chaêng nöõa thì cuoái<br /> taäp truyeän: 11/20 truyeän trong Truyeàn kì cuøng hoï vaãn khoâng theå ôû beân ngöôøi yeâu troïn<br /> maïn luïc vaø 3/5 truyeän trong Kim Ngao taân ñôøi. Ñoù laø hieän thöïc bôûi con ngöôøi caù nhaân bò<br /> thoaïi. Trong Chuyeän nghieäp oan cuûa Ñaøo cheá ñoä xaõ hoäi phong kieán xöa xem nheï, ngay<br /> thò, Chuyeän kì ngoä ôû traïi Taây, Chuyeän yeâu ñeán haïnh phuùc rieâng cuûa cuoäc ñôøi hoï cuõng<br /> quaùi ôû Xöông Giang, Chuyeän caây gaïo, khoâng coù quyeàn löïa choïn, quyeát ñònh.<br /> Nguyeãn Döõ taû tình yeâu xaùc thòt cuûa nam nöõ<br /> Trong taäp truyeän cuûa mình, Kim Thôøi<br /> moät caùch maïnh daïn, “taùo baïo” vaø “phoùng<br /> Taäp vaø Nguyeãn Döõ coøn ca ngôïi söï thuûy<br /> tuùng”. Caùc nhaân vaät nöõ ôû nhöõng truyeän naøy<br /> chung son saét cuûa ngöôøi phuï nöõ. Truyeän<br /> laø nhöõng coâ gaùi taøi saéc thaät haáp daãn. Trong<br /> Vaïn Phuùc töï hö boà kí, Lí sinh khuy töôøng<br /> Kim Ngao taân thoaïi cuûa Kim Thôøi Taäp coù<br /> truyeän (truyeän Lí sinh ngoù troäm qua töôøng)<br /> truyeän Vaïn Phuùc töï hö boà kí (Cuoäc chôi hö<br /> (Kim Thôøi Taäp) vaø truyeän Chuyeän Leä<br /> boà trong chuøa Vaïn Phuùc) cuõng xaây döïng<br /> Nöông (Nguyeãn Döõ), caùc nöõ nhaân vaät rôi<br /> nhaân vaät thieáu nöõ khoâng phaûi laø ngöôøi<br /> vaøo hoaøn caûnh bò giaëc baét nhöng hoï ñeàu<br /> thöôøng maø naøng voán laø hoàn ma hoùa thaân,<br /> quyeát laáy caùi cheát ñeå giöõ gìn söï trong traéng,<br /> khoâng coù teân goïi cuï theå nhöng coù hoï laø hoï<br /> trinh tieát. Qua ñoù, hai nhaø vaên ñaõ phaùc hoïa<br /> Haø. Thieáu nöõ ñeïp “nhö tieân nöõ giaùng<br /> moät caùch roõ neùt, sinh ñoäng vaø ñaày ñuû veà<br /> traàn”. Veû ñeïp veà ngoaïi hình vaø nhöõng taâm<br /> toaøn caûnh xaõ hoäi ñöông thôøi. Ñoù laø moät xaõ<br /> tö cuûa naøng ñaõ laøm cho chaøng Löông sinh<br /> hoäi luoân dieãn ra söï tranh daønh, thoaùn ñoaït<br /> caûm ñoäng. Laàn ñaàu tieân gaëp Löông sinh<br /> vaø xung ñoät giöõa caùc phe phaùi, nhöõng cuoäc<br /> nhöng thieáu nöõ khoâng ruït reø maø raát thaúng<br /> chieán tranh phong kieán khieán cho nhaân<br /> thaén noùi roõ suy nghó vaø mong öôùc cuûa<br /> daân khoå cöïc, laàm than, chieán tranh ñaõ cöôùp<br /> mình: “Neáu chaøng thaáy chuùng mình ñeïp<br /> ñi haïnh phuùc cuûa con ngöôøi vaø gaây ra nhieàu<br /> ñoâi thì taïi sao laïi phaûi hoûi hoï teân. Chaøng<br /> bi kòch trong cuoäc soáng.<br /> laøm sao maø luùng tuùng vaäy? (Hoï noùi chuyeän<br /> vôùi nhau taâm ñaàu yù hôïp), khi ñoù chuøa ñaõ Tình yeâu cuûa caùc nöõ nhaân vaät vöôït qua<br /> doät naùt, caùc sö taêng ôû doàn vaøo moät goùc, söï phaân bieät veà thaân phaän, ñòa vò. Caùc<br /> tröôùc ñieän thôø chæ coøn trô laïi caùi haønh naøng daønh cho ngöôøi yeâu tình caûm chaân<br /> lang, cuoái haønh lang coù moät caùi phoøng thaønh, saâu naëng. Caû khi soáng vaø khi ñaõ<br /> gheùp baèng goã raát chaät heïp. Löông sinh daét cheát, caùc naøng ñeàu heát mình vì tình yeâu,<br /> naøng vaøo ñoù, naøng cuõng khoâng töø choái. Hoï luoân baûo veä tình yeâu. Caùi cheát ñeo ñuoåi haàu<br /> <br /> 60<br />  Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 5 (12) – 2013<br /> <br /> <br /> heát caùc soá phaän phuï nöõ trong Truyeàn kì vieäc hình aùn, xeùt roõ raøng moïi oan öùc, xöû<br /> maïn luïc vaø Kim Ngao taân thoaïi. Döôøng nhö phaït nghieâm minh, laø ngöôøi nhaân töø, phuùc<br /> ñoù laø giaûi phaùp phoå bieán vaø cuõng laø giaûi haäu ñöôïc nhaân daân kính neå vaø goïi laø Ñöùc<br /> phaùp cuoái cuøng cuûa taùc giaû khi giaûi quyeát coâng ñöôïc “Thöôïng Ñeá khen ngôïi, ban cho<br /> vaán ñeà. Ñoù laø nhöõng beá taéc cuûa Nguyeãn Döõ moät ngöôøi con trai toát vaø cho soáng laâu theâm<br /> vaø Kim Thôøi Taäp tröôùc vaán ñeà con ngöôøi hai kæ nöõa” [4:240].<br /> trong xaõ hoäi. Nguyeãn Döõ vaø Kim Thôøi Taäp Nguyeãn Döõ vieát nhieàu truyeän veà nhaân<br /> ñaõ daønh taát caû tình caûm cuûa mình cho vaät quan laïi nhöng khi so saùnh vôùi Kim<br /> ngöôøi phuï nöõ, hai nhaø vaên nhìn ngöôøi phuï Ngao taân thoaïi cuûa Kim Thôøi Taäp, chuùng<br /> nöõ ôû thôøi ñaïi mình vôùi con maét traân troïng toâi nhaän thaáy chæ coù moät truyeän Chuyeän<br /> vaø caûm thoâng, xoùt thöông cho soá phaän baát Töø Thöùc laáy vôï tieân, nhaân vaät quan laïi<br /> haïnh cuûa nhöõng ngöôøi phuï nöõ treû maø sôùm mang moät soá neùt töông ñoàng vôùi nhaân vaät<br /> trôû thaønh hoàn ma, caûm thoâng cho caùc linh quan laïi trong Lí sinh khuy töôøng truyeän<br /> hoàn khoâng ñöôïc sieâu thoaùt. cuûa Kim Thôøi Taäp. Hai nhaân vaät chính<br /> 4. Kieåu nhaân vaät quan laïi trong hai truyeän laø Lí sinh vaø Töø Thöùc<br /> Khi tìm hieåu veà Nguyeãn Döõ, moät vaán ñeàu laøm quan nhöng caû hai laïi töø boû quan<br /> ñeà raát ñöôïc quan taâm laø Nguyeãn Döõ töøng chöùc vaø tìm haïnh phuùc trong tình yeâu ñoâi<br /> duøi maøi kinh söû, oâm aáp lí töôûng haønh ñaïo, löùa. Lí sinh laøm quan vaø khoâng tha thieát<br /> ñaõ ñi thi vaø coù theå ñaõ xuaát só nhöng taïi sao quan chöùc chæ ñöôïc taùc giaû keå ñeán trong<br /> Nguyeãn Döõ laïi boû ñöôøng coâng danh ñeå böôùc hai caâu vaên ngaén goïn: “Lí sinh laøm quan<br /> vaøo cuoäc soáng aån daät? Nguyeãn Döõ caùo quan to, tieáng taêm löøng laãy caû trieàu ñình.”<br /> veà, laáy lí do phuïng döôõng meï giaø cho troøn [7:85] vaø “Lí sinh cuõng khoâng thieát tha gì<br /> ñaïo hieáu. Laø moät nhaø nho thuoäc doøng doõi vôùi quan chöùc maø ngaøy ngaøy chung soáng<br /> quí toäc, Nguyeãn Döõ laø ngöôøi mang naëng yù cuøng naøng” [7:87].<br /> thöùc heä phong kieán. OÂng öôùc muoán moät cheá Nhaø vaên khoâng ñi saâu keå veà con ñöôøng<br /> ñoä phong kieán toát ñeïp, lí töôûng nhöng cheá coâng danh cuûa Lí sinh maø quan taâm vaøo ñôøi<br /> ñoä phong kieán tröôùc maét oâng laïi hoaøn toaøn soáng rieâng tö – tình yeâu, tình caûm vôï choàng<br /> ngöôïc laïi vôùi yù nguyeän cuûa oâng. Vì vaäy, cuûa Lí sinh vaø naøng Thoâi. Nguyeãn Döõ cuõng<br /> trong taùc phaåm, Nguyeãn Döõ ñaõ daønh moät chæ daønh phaàn môû ñaàu cuûa truyeän ñeå keå veà<br /> söï quan taâm ñeán nhaân vaät quan laïi coù thaân theá cuûa nhaân vaät Töø Thöùc, vieäc Töø<br /> phaåm chaát ñaïo ñöùc toát, theå hieän nieàm khaùt Thöùc laøm quan vaø töø quan: “Ta khoâng theå vì<br /> khao cuûa caùc taùc giaû veà moät xaõ hoäi phong soá löôïng naêm ñaáu gaïo ñoû maø buoäc mình<br /> kieán toát ñeïp, trong ñoù quyeàn soáng cuûa con trong aùng lôïi danh. (...) beøn côûi traû aán tín, boû<br /> ngöôøi ñöôïc baûo ñaûm! Vì theá trong Chuyeän quan maø veà” [4:304-305], sau ñoù, taùc giaû taäp<br /> töôùng Daï Xoa cuûa Nguyeãn Döõ, Dó Thaønh trung laøm saùng toû bi kòch cuûa chaøng: khoâng<br /> khi ñaõ ñöôïc phong laøm töôùng Daï Xoa vaãn theå trôû veà beân Giaùng Höông, laïc loõng giöõa<br /> giöõ ñöôïc baûn tính toát ñeïp cuûa mình. Dó cuoäc ñôøi. Nhö vaäy, thôøi gian laøm quan cuûa<br /> Thaønh heát loøng vì baïn beø, vì moïi ngöôøi, hai nhaân vaät Lí sinh vaø Töø Thöùc laø moät thôøi<br /> khoâng phaân bieät sang heøn. Chuyeän gaõ Traø gian ngaén, caû hai nhaân vaät ñeàu khoâng maøng<br /> Ñoàng giaùng sinh, Döông Taïc laøm quan coi ñeán danh lôïi.<br /> <br /> 61<br /> Journal of Thu Dau Mot University, No 5 (12) – 2013<br /> <br /> <br /> 5. Keát luaän – Kim Ngao taân thoaïi vaø Truyeàn kì<br /> – Kim Thôøi Taäp (Haøn Quoác) vaø Nguyeãn maïn luïc thuoäc phaïm truø vaên hoïc hình<br /> Döõ (Vieät Nam) ñeàu vieát truyeän döôùi söï aûnh töôïng, taùc phaåm theå hieän roõ ngheä thuaät xaây<br /> höôûng cuûa Tieãn ñaêng taân thoaïi cuûa Cuø Höïu döïng nhaân vaät. Ñaây laø böôùc tieán quan troïng<br /> (Trung Quoác), ñieàu naøy ñaõ chöùng toû “ñoàng cuûa vaên xuoâi töï söï trung ñaïi Vieät Nam vaø<br /> thanh töông öùng, ñoàng khí töông caàu”. Haøn Quoác.<br /> Khoâng chæ Kim Thôøi Taäp, Nguyeãn Döõ tìm – Kim Thôøi Taäp, Nguyeãn Döõ ñaõ thoåi vaøo<br /> ñeán vôùi Cuø Höïu maø giöõa hai oâng coøn coù caùc nhaân vaät moät söùc soáng laï kì, moãi nhaân<br /> nhieàu ñieåm gaëp gôõ, töông ñoàng veà taøi naêng, vaät laø moät soá phaän, moät vaän meänh rieâng vôùi<br /> phaåm chaát, tính caùch vaø caùi nhìn veà thôøi tö caùch laø moät “con ngöôøi caù nhaân” chòu<br /> theá, thaân phaän con ngöôøi... maëc duø giöõa hai traùch nhieäm tröôùc vieäc mình laøm. Thoâng qua<br /> taùc giaû laø khoaûng caùch chöøng moät theá kæ vaø caùc kieåu nhaân vaät: nho só, ngöôøi phuï nöõ,<br /> ngaøn vaïn daëm ñöôøng, hôn nöõa laïi khoâng heà quan laïi caùc taùc giaû ñaõ khaùi quaùt hoaù veà cuoäc<br /> coù thoâng tin gì veà nhau. soáng con ngöôøi trong xaõ hoäi nhieàu bieán ñoäng.<br /> <br /> THE SIMILARITIES IN CHARACTER TYPES IN KIM NGAO TAN THOAI<br /> (BY KIM THOI TAP) AND TRUYEN KY MAN LUC (BY NGUYEN DU)<br /> Luu Thi Hong Viet<br /> University of Da Lat<br /> ABSTRACT<br /> Nguyen Du – the author of ‘Truyen ky man luc’ and Kim Thoi Tap, the author of ‘Kim<br /> Ngao tan thoai’ successfully built character types which are Kings, Officials, Confucian<br /> scholars, women, gods and demons. Those types of characters have similarities in appearance<br /> beauty, literature talents, activeness in love, courage, etc. These two literature works contain<br /> unreal factors through the details of human having a relationship with and living with spirits,<br /> fairies. The characters move easily to different dimensions such as earth, heaven, hell, etc.<br /> TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br /> [1]. Susan Bassnett (2006), Toång quan vaên hoïc so saùnh, Taïp chí Nghieân cöùu Vaên hoïc, soá 10.<br /> [2]. Phaïm Tuù Chaâu (1987), Veà moái quan heä giöõa Tieãn ñaêng taân thoaïi vaø Truyeàn kì maïn luïc,<br /> Taïp chí Vaên hoïc, soá 3.<br /> [3]. Nguyeãn Döõ (1988), Truyeàn kì maïn luïc, NXB Vaên ngheä.<br /> [4]. Cuø Höïu, Tieãn ñaêng taân thoaïi, Nguyeãn Döõ – Truyeàn kì maïn luïc (1999), NXB Vaên hoïc.<br /> [5]. Jeon Hye Kyung (2004), Nghieân cöùu so saùnh tieåu thuyeát truyeàn kì Haøn Quoác – Trung Quoác<br /> – Vieät Nam thoâng qua Kim Ngao taân thoaïi, Tieãn ñaêng taân thoaïi, Truyeàn kì maïn luïc, NXB<br /> Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi.<br /> [6]. Vuõ Tieán Quyønh (1998), Pheâ bình, bình luaän vaên hoïc, NXB Vaên ngheä TP.HCM.<br /> [7]. Kim Thôøi Taäp (2004), Kim Ngao taân thoaïi (Toaøn Hueä Khanh vaø Lí Xuaân Chung dòch),<br /> NXB Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi.<br /> [8]. Nguyeãn Baù Thaønh (1996), Töông ñoàng vaên hoùa Vieät Nam – Haøn Quoác, NXB Vaên hoùa<br /> Thoâng tin.<br /> <br /> 62<br />