Một số vấn đề xuất khẩu gạo của Việt Nam hiện nay

mét sè vÊn ®Ò vÒ XUÊT KHÈU G¹O<br /> CñA VIÖT NAM HIÖN NAY<br /> <br /> <br /> TrÇn nguyÔn mü linh (*)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> L µ mét n−íc cã thÕ m¹nh vÒ n«ng<br /> nghiÖp, s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu g¹o<br /> Nam ®· xÊp xØ gi¸ cña n−íc xuÊt khÈu<br /> g¹o lín nhÊt lµ Thailand. Tuy nhiªn, gi¸<br /> n¨m nay t¨ng chñ yÕu lµ do thiªn tai<br /> ®· trë thµnh ngµnh chñ lùc cña ViÖt<br /> x¶y ra ë c¸c n−íc tiªu thô vµ s¶n xuÊt<br /> Nam, nhiÒu n¨m qua liªn tôc cã tèc ®é<br /> lín nh− Trung Quèc, Thailand,<br /> t¨ng tr−ëng cao vµ ®©y còng chÝnh lµ<br /> Pakistan...<br /> lÜnh vùc mang l¹i nhiÒu ngo¹i tÖ cho ®Êt<br /> n−íc. N¨m 2009 võa qua xuÊt khÈu g¹o Philippines tiÕp tôc lµ thÞ tr−êng<br /> ViÖt Nam ®¹t møc kØ lôc lµ 6,007 triÖu dÉn ®Çu vÒ nhËp khÈu g¹o cña ViÖt<br /> tÊn, lµ møc xuÊt khÈu g¹o cao nhÊt tõ Nam trong 8 th¸ng ®Çu n¨m víi gÇn 1,5<br /> tr−íc ®Õn nay (xem: 5). Trong 9 th¸ng triÖu tÊn, gi¶m 7,5% so víi cïng kú n¨m<br /> tr−íc. XuÊt khÈu g¹o gi¶m ë thÞ tr−êng<br /> ®Çu n¨m 2010 chØ ViÖt Nam lµ t¨ng vÒ<br /> lín nhÊt cña ViÖt Nam nh−ng l¹i t¨ng<br /> l−îng vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu g¹o trong khi<br /> m¹nh sang c¸c thÞ tr−êng míi nh−:<br /> nh÷ng n−íc cã l−îng g¹o xuÊt khÈu lín<br /> Angola: 154 ngh×n tÊn, t¨ng 99,7%;<br /> tr−íc ®©y nh− Thailand, Ên §é,<br /> Ghana: 123 ngh×n tÊn, t¨ng 30%; Trung<br /> Pakistan ®Òu gi¶m (xem: 4).<br /> Quèc: 98,1 ngh×n tÊn, t¨ng gÊp 13,6 lÇn;<br /> Theo sè liÖu −íc tÝnh, l−îng g¹o Hong Kong: 87,1 ngh×n tÊn, t¨ng gÊp<br /> xuÊt khÈu trong th¸ng 9 −íc ®¹t 650 h¬n 2 lÇn so víi cïng kú n¨m 2009<br /> ngh×n tÊn, trÞ gi¸ 260 triÖu USD. TÝnh (theo: 8).∗<br /> ®Õn hÕt th¸ng 9/2010, l−îng g¹o xuÊt 1. Mét sè thuËn lîi trong xuÊt khÈu g¹o<br /> khÈu cña n−íc ta −íc ®¹t 5,6 triÖu tÊn,<br /> §Ó trë thµnh n−íc xuÊt khÈu g¹o<br /> t¨ng 12,3% vµ kim ng¹ch ®¹t 2,588 tû<br /> lín thø hai sau Thailand vµ ngµy cµng<br /> USD, t¨ng 15,2% so víi cïng kú n¨m<br /> kh¼ng ®Þnh ®−îc vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ<br /> 2009 (theo: 8).<br /> tr−êng thÕ giíi nh− hiÖn nay, bªn c¹nh<br /> Gi¸ g¹o xuÊt khÈu b×nh qu©n 9 nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan nh− thêi tiÕt<br /> th¸ng ®Çu n¨m ë møc 462 USD/ tÊn,<br /> t¨ng 2,6 % so víi cïng kú n¨m tr−íc.<br /> HiÖn nay, gi¸ xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt (∗)<br /> ViÖn Th«ng tin Khoa häc x· héi.<br /> 34 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 12.2010<br /> <br /> thuËn lîi, m−a thuËn giã hoµ, g¹o ViÖt XuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam sÏ cã hiÖu<br /> Nam ®−îc mïa, hay nhu cÇu vÒ g¹o thÕ qu¶ h¬n nhê n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh<br /> giíi ngµy cµng t¨ng... cÇn ph¶i nhÊn tranh do cã lîi thÕ mµ WTO mang l¹i.<br /> m¹nh ®Õn ®−êng lèi ®óng ®¾n cña §¶ng Mét thuËn lîi kh¸c khi ViÖt Nam<br /> vµ ChÝnh phñ ®· t¹o mäi c¬ héi thuËn gia nhËp c¸c tæ chøc quèc tÕ lµ bëi ®ã<br /> lîi nhÊt cho c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c kh«ng chØ lµ quan hÖ th−¬ng m¹i mµ<br /> thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn s¶n xuÊt cßn bao hµm c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c khoa<br /> kinh doanh, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu g¹o ra häc vµ c«ng nghÖ. HiÖn nay c¸c nhµ m¸y<br /> thÞ tr−êng thÕ giíi th«ng qua viÖc x©y chÕ biÕn g¹o xuÊt khÈu cña n−íc ta cã<br /> dùng hÖ thèng m«i tr−êng ph¸p lý, m«i c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ kÐm, c«ng nghiÖp<br /> tr−êng hµnh chÝnh, m«i tr−êng tµi chÕ biÕn g¹o cña ViÖt Nam chËm ph¸t<br /> chÝnh, ng©n hµng, c¬ së h¹ tÇng, nguån triÓn, chñ yÕu thñ c«ng, xay x¸t vµ chÕ<br /> nh©n lùc... ngµy cµng hoµn thiÖn. §¸ng biÕn t¹i c¸c c¬ së nhá kh«ng ®−îc trang<br /> chó ý lµ ChÝnh phñ th«ng qua c¬ chÕ bÞ ®ång bé vÒ ph¬i sÊy, kho chøa. V× vËy<br /> ®iÒu hµnh xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt ViÖt Nam sÏ ®−îc tham gia vµo c¸c<br /> Nam giai ®o¹n 2001 – 2005, 2006 – ch−¬ng tr×nh hîp t¸c vÒ khoa häc c«ng<br /> 2010. Víi c¬ chÕ nµy mäi doanh nghiÖp nghÖ nhiÒu h¬n còng nh− t¨ng thªm<br /> ®Òu cã thÓ tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt nguån hç trî kü thuËt, t¨ng c−êng n¨ng<br /> nhËp khÈu tiÕn tíi xo¸ bá nh÷ng rµo lùc. Gia nhËp c¸c tæ chøc nµy, g¹o ViÖt<br /> c¶n ph¸p lý, thñ tôc g©y trë ng¹i cho Nam sÏ cã c¬ héi tiÕp cËn víi nhiÒu<br /> ho¹t ®éng xuÊt khÈu, khi ®ã kh¶ n¨ng nguån c«ng nghÖ míi, gãp phÇn n©ng<br /> tiÕp cËn víi thÞ tr−êng quèc tÕ cña c¸c cao n¨ng suÊt, chÊt l−îng g¹o vµ kh¶<br /> doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ nhiÒu h¬n n¨ng c¹nh tranh cña g¹o ViÖt Nam trªn<br /> (xem thªm: 1). thÞ tr−êng thÕ giíi.<br /> ViÖt Nam ®· tÝch cùc chñ ®éng héi C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, ®Æc<br /> nhËp quèc tÕ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y biÖt lµ doanh nghiÖp nhµ n−íc khi tham<br /> nh− gia nhËp ASEAN, AFTA vµ WTO, gia vµo lÜnh vùc xuÊt khÈu g¹o còng<br /> ViÖt Nam sÏ ®−îc h−ëng nhiÒu lîi Ých, ®ång nghÜa víi viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng<br /> ®Æc biÖt trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. Lµ c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp nµy.<br /> mét n−íc n«ng nghiÖp xuÊt khÈu g¹o Gia nhËp c¸c tæ chøc quèc tÕ, ViÖt Nam<br /> thø hai trªn thÕ giíi, ViÖt Nam sÏ më kh«ng nh÷ng ®−îc h−ëng quyÒn lîi mµ<br /> réng ®−îc thÞ tr−êng xuÊt khÈu g¹o h¬n c¸c n−íc thµnh viªn dµnh cho nhau,<br /> do c¸c h¹n chÕ vÒ sè l−îng ®èi víi g¹o sÏ ng−îc l¹i ViÖt Nam còng ph¶i thùc hiÖn<br /> ®−îc chuyÓn thµnh thuÕ vµ thuÕ ph¶i ®Çy ®ñ c¸c nghÜa vô dµnh −u ®·i cho c¸c<br /> c¾t gi¶m theo HiÖp ®Þnh n«ng nghiÖp thµnh viªn kh¸c. Cã nghÜa lµ, ViÖt Nam<br /> WTO. H¬n n÷a khi gia nhËp WTO, ViÖt còng ph¶i më cöa thÞ tr−êng g¹o cho c¸c<br /> Nam ®−îc h−ëng −u ®·i nh− c¸c thµnh ®èi thñ c¹nh tranh nhiÒu h¬n, chÝnh<br /> viªn kh¸c trong WTO, g¹o ViÖt Nam khi s¸ch minh b¹ch vµ b×nh ®¼ng h¬n... Nh−<br /> th©m nhËp vµo thÞ tr−êng c¸c n−íc nµy vËy c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng<br /> kh«ng chØ ®−îc h−ëng Quy chÕ tèi huÖ cßn û l¹i vµo sù hç trî cña Nhµ n−íc<br /> quèc (MFN) nh− g¹o c¸c n−íc kh¸c mµ ®−îc n÷a. C¸c doanh nghiÖp muèn tån<br /> cßn ®−îc ®èi xö nh− g¹o cña n−íc së t¹i t¹i vµ ph¸t triÓn ph¶i chÊp nhËn c¹nh<br /> víi møc thuÕ nhËp khÈu −u ®·i h¬n. tranh. ¸p lùc nµy buéc c¸c doanh<br /> Mét sè vÊn ®Ò vÒ… 35<br /> <br /> nghiÖp ViÖt Nam ph¶i tù v−¬n lªn n©ng phÐp duy tr× c¸c lo¹i trî cÊp xuÊt khÈu<br /> cao c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Khi bÞ cÊm ®èi víi ®a sè c¸c n−íc thµnh viªn<br /> c¹nh tranh ph¸t triÓn sÏ gióp c¸c doanh WTO kh¸c, vµ theo HiÖp ®Þnh N«ng<br /> nghiÖp vµ ng−êi tiªu dïng ®−îc lîi nghiÖp cña WTO ViÖt Nam còng sÏ<br /> nhiÒu h¬n. V× c¹nh tranh ph¸t triÓn vµ kh«ng ph¶i ®−a ra c¸c cam kÕt gi¶m trî<br /> thuÕ nhËp khÈu gi¶m gióp gi¶m chi phÝ cÊp xuÊt khÈu g¹o (trong khi ®èi víi c¸c<br /> nguyªn liÖu m¸y mãc nhËp khÈu dÉn n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ph¶i c¾t<br /> ®Õn gi¸ g¹o gi¶m, trong khi chÊt l−îng gi¶m 36% nguån ng©n s¸ch trong vßng 6<br /> g¹o, tiªu chuÈn an toµn thùc phÈm t¨ng n¨m, c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn nãi<br /> lªn do ®ßi hái cao cña c¸c n−íc trong hÖ chung ph¶i c¾t gi¶m 24% trong vßng 10<br /> thèng mËu dÞch quèc tÕ, ®ång thêi t¹o n¨m). ViÖt Nam còng kh«ng bÞ yªu cÇu<br /> ®iÒu kiÖn kü thuËt cho n«ng d©n n©ng c¾t gi¶m hç trî trong n−íc ®èi víi n«ng<br /> cao n¨ng suÊt lao ®éng. d©n (trong khi c¸c n−íc n«ng nghiÖp<br /> Bªn c¹nh ®ã, t− c¸ch lµ quèc gia ph¶i c¾t gi¶m 20% trong 6 n¨m, c¸c<br /> xuÊt khÈu g¹o ®øng thø hai trªn thÕ giíi n−íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c lµ 13,3%<br /> ®· n©ng vÞ thÕ cña ViÖt Nam, t¹o thÕ trong vßng 10 n¨m).<br /> ®øng v÷ng ch¾c h¬n cho ViÖt Nam trong 2. Nh÷ng khã kh¨n cßn tån t¹i<br /> quan hÖ quèc tÕ. ViÖt Nam sÏ cã c¬ héi<br /> tham gia vµo c¸c cuéc ®µm ph¸n ®a ë chõng mùc nµo ®ã, cã thÓ nãi g¹o<br /> ph−¬ng, gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu thÞ ViÖt Nam ®· cã chç ®øng trªn thÞ<br /> tr−êng v× quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña tr−êng thÕ giíi, vÞ trÝ ®ã ®ang tõng b−íc<br /> m×nh, tham gia vµo diÔn ®µn thÕ giíi vÒ ®−îc kh¼ng ®Þnh vµ cñng cè. Tuy nhiªn<br /> g¹o ®Ó trao ®æi kinh nghiÖm, ®−a ra khã kh¨n vµ yÕu kÐm trong xuÊt khÈu<br /> nh÷ng th«ng tin míi nhÊt vÒ thÞ tr−êng, g¹o hiÖn nay cßn nhiÒu.<br /> mËu dÞch g¹o, gi¸ c¶ còng nh− t¹o c¬ héi<br /> cho c¸c nhµ s¶n xuÊt ViÖt Nam gÆp gì Thø nhÊt, ViÖt Nam ®· cã nhiÒu<br /> víi nhµ nhËp khÈu. Nh− vËy ViÖt Nam n¨m kinh nghiÖm xuÊt khÈu g¹o vµ ®·<br /> sÏ cã tiÕng nãi b×nh ®¼ng h¬n víi c¸c trë thµnh n−íc ®øng thø hai trªn thÕ<br /> thµnh viªn kh¸c, cã quyÒn ®−a ra c¸c giíi vÒ xuÊt khÈu g¹o, thÕ nh−ng trong<br /> quy t¾c vÒ n«ng nghiÖp, bµy tá lËp nhiÒu n¨m qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu<br /> tr−êng cña m×nh trong c¸c quy t¾c n«ng g¹o vÉn r¬i vµo vßng luÈn quÈn: lóa<br /> nghiÖp quèc tÕ, tr¸nh ®èi kh¸ng víi Mü tróng mïa rít gi¸, Nhµ n−íc bá tiÒn bï<br /> vµ c¸c n−íc kh¸c. gi¸ mua t¹m tr÷, g¹o xuÊt khÈu lç, Nhµ<br /> n−íc l¹i dèc tiÒn bï lç cho doanh<br /> ViÖt Nam ®−îc xÕp vµo c¸c n−íc kÐm nghiÖp. Do ®ã xÐt ®Õn cïng ng©n s¸ch<br /> ph¸t triÓn cã thu nhËp b×nh qu©n ®Çu nhµ n−íc vÉn ph¶i bï ®¾p th−êng xuyªn<br /> ng−êi d−íi 1000 USD/ n¨m, ®©y cã lÏ cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o, vµ tÊt<br /> còng lµ mét thuËn lîi ®èi víi ngµnh nhiªn hiÖu qu¶ kinh tÕ thùc sù tõ viÖc<br /> xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam; v× ViÖt xuÊt khÈu g¹o lµ kh«ng cao cho dï ®−îc<br /> Nam lµ thµnh viªn cña WTO nªn s¶n mïa hay mÊt mïa, gi¸ g¹o xuÊt khÈu<br /> phÈm xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sÏ ®−îc cao hay thÊp ( xem: 1).<br /> h−ëng nhiÒu −u ®·i nhËp khÈu khi<br /> th©m nhËp vµo thÞ tr−êng cña c¸c n−íc Thø hai, n¨ng lùc c¹nh tranh cña<br /> ph¸t triÓn. Ngoµi ra ViÖt Nam cßn ®−îc c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn vµ kinh<br /> 36 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 12.2010<br /> <br /> doanh g¹o cßn thÊp. §a sè nhµ m¸y chÕ Thø t−, xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt<br /> biÕn quy m« nhá, c«ng nghÖ, thiÕt bÞ l¹c Nam míi chØ nÆng vÒ sè l−îng (khèi<br /> hËu h¬n nhiÒu so víi tr×nh ®é c«ng l−îng vµ träng l−îng xuÊt khÈu) mµ<br /> nghÖ cña c¸c n−íc trong khu vùc vµ ch−a quan t©m nhiÒu ®Õn gi¸ trÞ xuÊt<br /> trªn thÕ giíi. V× vËy ¸p lùc më cöa thÞ khÈu. V× vËy, vÒ c¬ b¶n, nh÷ng ng−êi<br /> tr−êng sÏ lµ th¸ch thøc to lín ®èi víi trång lóa kh«ng thÓ giµu lªn ®−îc vµ<br /> c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o ViÖt ®Êt n−íc còng kh«ng thu lîi ®−îc nhiÒu<br /> Nam. Bªn c¹nh ®ã khi gia nhËp WTO tõ xuÊt khÈu g¹o.<br /> hµng rµo b¶o hé sÏ ph¶i lo¹i bá dÇn,<br /> møc ®é trî cÊp sÏ ph¶i gi¶m bít trong Thø n¨m, thÞ tr−êng xuÊt khÈu g¹o<br /> cña ViÖt Nam vÉn lµ thÞ tr−êng cã søc<br /> vßng tõ 1 ®Õn 3 n¨m, c¸c doanh nghiÖp<br /> cã n¨ng lùc c¹nh tranh thÊp sÏ gÆp rÊt mua thÊp, thiÕu tÝnh bÒn v÷ng, tÝnh rñi<br /> nhiÒu khã kh¨n, thËm chÝ cã doanh ro cao. H¬n n÷a, thÞ tr−êng thÕ giíi qu¸<br /> nghiÖp sÏ ph¶i ®èi mÆt víi nguy c¬ ph¸ réng lín vµ v« cïng phøc t¹p trong khi<br /> s¶n, ®©y sÏ lµ ®ßn gi¸ng m¹nh vµo xuÊt ®ã c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam míi tiÕp<br /> khÈu g¹o ViÖt Nam. cËn nªn sù hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm<br /> tiÕp cËn víi thÞ tr−êng ch−a nhiÒu. ThÞ<br /> Thø ba, vÒ chÊt l−îng g¹o xuÊt tr−êng xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam chñ<br /> khÈu cña ViÖt Nam. Chóng ta nãi chÊt yÕu vÉn lµ thÞ tr−êng c¸c n−íc trong<br /> l−îng g¹o xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cã sù khu vùc vµ thÞ tr−êng ch©u ¸ chiÕm 6%<br /> tiÕn bé nhiÒu còng chØ lµ t−¬ng ®èi, chØ ®Õn 65% kim ng¹ch xuÊt khÈu. Do n−íc<br /> lµ so víi chÝnh g¹o xuÊt khÈu cña ViÖt ta gia nhËp thÞ tr−êng thÕ giíi chËm<br /> Nam trong thêi gian ®Çu xuÊt khÈu h¬n so víi c¸c ®èi t¸c, khi mµ thÞ tr−êng<br /> ch−a ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ. Cßn nÕu so ®· æn ®Þnh vÒ ng−êi mua, n¬i b¸n, thãi<br /> víi chÊt l−îng g¹o cña c¸c n−íc xuÊt quen, së thÝch s¶n phÈm th× ®©y còng<br /> khÈu lín nh− Thailand, Mü, Pakistan ®−îc coi lµ th¸ch thøc rÊt lín ®èi víi<br /> th× chÊt l−îng g¹o cña ViÖt Nam cßn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña g¹o ViÖt Nam.<br /> thua kÐm nhiÒu. TÝnh c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng thÕ giíi<br /> HÖ thèng tiªu chuÈn vµ qu¶n lý chÊt rÊt cao, v× vËy g¹o trong nhiÒu thêi<br /> l−îng g¹o trªn thÕ giíi, nhÊt lµ ë c¸c thÞ ®iÓm cßn ph¶i xuÊt qua trung gian, nªn<br /> tr−êng lín, ®ßi hái cao vµ kh¾t khe ®èi bÞ Ðp cÊp vµ thua thiÖt vÒ gi¸. H¬n n÷a<br /> víi g¹o ViÖt Nam th«ng qua c¸c tiªu thÞ tr−êng søc mua thÊp hoÆc t¸i chÕ,<br /> chuÈn kü thuËt, an toµn vÖ sinh thùc t¸i xuÊt kh«ng phï hîp víi ®Þnh h−íng<br /> phÈm, ngoµi ra c¸c thµnh viªn WTO yªu chiÕn l−îc xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm cã<br /> cÇu ViÖt Nam thùc hiÖn HiÖp ®Þnh SPS gi¸ trÞ gia t¨ng cao cña ViÖt Nam trong<br /> khi gia nhËp. Thªm vµo ®ã viÖc gia nhËp giai ®o¹n tíi. TriÓn väng vÒ më réng thÞ<br /> WTO cµng vÒ sau cµng ph¶i chÊp nhËn tr−êng c¸c n−íc vµ khu vùc (ch©u ¢u,<br /> nh÷ng cam kÕt lín h¬n, møc thuÕ thÊp ch©u Mü, NhËt B¶n...) vÉn gÆp nhiÒu<br /> h¬n vµ ®iÒu kiÖn còng kh¾t khe h¬n. khã kh¨n tr−íc yªu cÇu ®æi míi vµ c¶i<br /> Ng−îc l¹i v× cßn ë tr×nh ®é ph¸t triÓn tiÕn liªn tôc vÒ tiªu chuÈn vÖ sinh<br /> thÊp, hiÖn t¹i ViÖt Nam hÇu nh− ch−a thµnh phÈm, chÊt l−îng, mÉu m· vµ kÓ<br /> sö dông c¸c hµng rµo kü thuËt nh»m c¶ c¸c quy ®Þnh vµ th«ng lÖ th−¬ng m¹i<br /> b¶o hé s¶n xuÊt trong n−íc (xem: 1). quèc tÕ.<br /> Mét sè vÊn ®Ò vÒ… 37<br /> <br /> Thø s¸u, vÒ c¸c doanh nghiÖp xuÊt 3. Mét sè ®Ò xuÊt<br /> khÈu g¹o, tuy ®· 19 n¨m tham gia thÞ<br /> §Ó thóc ®Èy vµ ph¸t huy h¬n n÷a<br /> tr−êng lóa g¹o thÕ giíi nh−ng nhiÒu<br /> hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o trong<br /> doanh nghiÖp ViÖt Nam vÉn kh«ng khái<br /> thêi gian tíi, ngoµi viÖc t¹o lËp mét<br /> lóng tóng mçi khi thÞ tr−êng cã nhiÒu<br /> khu«n khæ ph¸p lý ®Çy ®ñ cho ho¹t<br /> biÕn ®éng. G¹o ViÖt Nam vÉn ch−a cã<br /> ®éng th−¬ng m¹i vÒ xuÊt khÈu g¹o,<br /> th−¬ng hiÖu riªng cña m×nh. NhiÒu<br /> phÊn ®Êu t¨ng diÖn tÝch, quy m« vµ<br /> doanh nghiÖp trong n−íc vÉn ph¶i dùa<br /> doanh sè g¹o xuÊt khÈu, cÇn cã ph−¬ng<br /> vµo nh÷ng c«ng ty n−íc ngoµi ®Ó xuÊt<br /> h−íng tËp trung ®Çu t− th©m canh, ¸p<br /> khÈu. Ngoµi ra, c¸c doanh nghiÖp cña<br /> dông tiÕn bé khoa häc – c«ng nghÖ, c¶i<br /> n−íc ta vÉn cßn h¹n chÕ trong viÖc tiÕp<br /> tiÕn chÊt l−îng vµ phÈm cÊp g¹o, tæ<br /> thÞ qu¶ng b¸, tiÕp cËn th«ng tin n¾m<br /> chøc tèt vµ khÐp kÝn c¸c kh©u thu mua,<br /> b¾t thÞ tr−êng còng nh− trong kh©u giao<br /> chÕ biÕn, tiÕp thÞ, b¸n hµng..., ®¶m b¶o<br /> dÞch vµ ký kÕt hîp ®ång.<br /> n©ng cao hiÖu qu¶ søc c¹nh tranh,<br /> Thø b¶y, nhiÒu chuyªn gia cßn cho kh«ng ngõng æn ®Þnh vµ më réng thÞ<br /> r»ng s¶n xuÊt lóa g¹o xuÊt khÈu cña tr−êng xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam. Cô<br /> ViÖt Nam cßn thiÕu quy ho¹ch, ch−a ®a thÓ lµ:<br /> d¹ng chñng lo¹i hµng ho¸. HÖ thèng chÕ Thø nhÊt, hoµn thiÖn viÖc tæ chøc<br /> biÕn b¶o qu¶n phôc vô xuÊt khÈu cßn kh©u trång lóa cung cÊp cho xuÊt khÈu.<br /> nhiÒu yÕu kÐm l¹i ph©n bæ kh«ng hîp Tr−íc hÕt, cÇn thùc hiÖn tèt viÖc quy<br /> lý. Ch¼ng h¹n hÖ thèng nhµ m¸y xay ho¹ch, ph©n vïng th©m canh trång lóa<br /> x¸t ®¸nh bãng l¹i thiÕu tËp trung, chñ phôc vô cho c«ng t¸c xuÊt khÈu. Träng<br /> yÕu ë thµnh phè Hå ChÝ Minh, CÇn Th¬, ®iÓm lµ c¸c vïng ®ång b»ng s«ng Hång<br /> Mü Tho... l¹i lµ nh÷ng n¬i cã s¶n l−îng vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long (nhÊt lµ<br /> lóa hµng ho¸ kh«ng nhiÒu trong khi c¸c vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long, n¬i<br /> ®Þa ph−¬ng cã nhiÒu lóa hµng ho¸ xuÊt chiÕm trªn 90% l−îng g¹o xuÊt khÈu<br /> khÈu l¹i kh«ng cã c¸c nhµ m¸y. HoÆc cña c¶ n−íc). §©y vèn lµ nh÷ng vïng<br /> nh− ®Çu mèi xuÊt khÈu tËp trung qu¸ ®−îc thiªn nhiªn −u ®·i vÒ thæ nh−ìng,<br /> lín vµo thµnh phè Hå ChÝ Minh, xa c¸c cã hÖ thèng thñy lîi kh¸ ®ång bé vµ toµn<br /> trung t©m s¶n xuÊt ®· lµm t¨ng chi phÝ diÖn, ng−êi n«ng d©n cã nh÷ng tËp qu¸n<br /> vËn chuyÓn vµ c¸c chi phÝ trung gian. vµ kinh nghiÖm l©u ®êi vÒ th©m canh<br /> Quan träng h¬n lµ ViÖt Nam vÉn ch−a lóa n−íc. Trªn c¬ së ®ã Nhµ n−íc cÇn cã<br /> cã ®−îc chiÕn l−îc vÒ thÞ tr−êng vµ chiÕn nh÷ng −u ®·i ®Çu t− th©m canh cho c¸c<br /> l−îc s¶n phÈm râ rµng vµ chñ ®éng, vïng quy ho¹ch trång lóa n−íc xuÊt<br /> ch−a thiÕt lËp ®−îc hÖ thèng thÞ tr−êng khÈu, ®Æc biÖt khuyÕn khÝch nghiªn cøu<br /> b¹n hµng æn ®Þnh, vÉn cßn t×nh tr¹ng vµ chuyÓn giao c¸c gièng lóa cao s¶n cho<br /> b¸n qua trung gian, tranh mua tranh n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng tèt, c¸c gièng<br /> b¸n, c«ng t¸c ®iÒu hµnh xuÊt khÈu cßn lóa cã kh¶ n¨ng kh¸ng bÖnh vµ chÞu<br /> nhiÒu lóng tóng, kh«ng kÞp thêi g©y khã ®−îc ®iÒu kiÖn thiªn tai kh¾c nghiÖt<br /> kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu nh− OM4900, OM5199, OM3536... Tõ<br /> còng ph¸t sinh t×nh tr¹ng c¹nh tranh ®ã, tõng b−íc cã sù chuyÓn ®æi c¬ cÊu<br /> kh«ng lµnh m¹nh. mïa vô vµ tËp qu¸n canh t¸c nh»m<br /> 38 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 12.2010<br /> <br /> n©ng cao chÊt l−îng còng nh− sè l−îng - Thø t−, hoµn thiÖn c«ng t¸c tiÕp<br /> g¹o xuÊt khÈu (xem: 1). thÞ vµ qu¶ng b¸ s¶n phÈm. C«ng t¸c nµy<br /> - Thø hai, hoµn thiÖn kh©u tæ chøc cÇn ®−îc tiÕn hµnh mét c¸ch bµi b¶n vµ<br /> nguån hµng phôc vô cho xuÊt khÈu. Do chuyªn nghiÖp, tõ kh©u kiÓm tra nghiªn<br /> tæn thÊt sau thu ho¹ch ë n−íc ta lµ kh¸ cøu, tæ chøc th«ng tin ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi<br /> cao (tõ 15- 20%), mµ chñ yÕu lµ trong vÒ thÞ tr−êng; xóc tiÕn th−¬ng m¹i vµ<br /> c¸c kh©u nh− thu ho¹ch, ph¬i sÊy, vËn tiÕp thÞ, x©y dùng th−¬ng hiÖu vµ qu¶ng<br /> chuyÓn, xay x¸t... §iÒu nµy còng gãp b¸ s©u réng... Mçi vïng, mçi quèc gia,<br /> phÇn ®Èy gi¸ thµnh lóa g¹o t¨ng lªn. mçi kh¸ch hµng ®Òu cã thÞ hiÕu tiªu<br /> NÕu chóng ta h¹n chÕ ®−îc tû lÖ hao hôt dïng kh¸c nhau trªn thÕ giíi. §èi víi<br /> nµy xuèng cßn tõ 5%- 7%, th× viÖc n©ng thÞ tr−êng c¸c n−íc ph¸t triÓn nh− NhËt<br /> cao sè l−îng, h¹ gi¸ thµnh xuÊt khÈu B¶n, T©y ¢u, B¾c Mü ®ßi hái g¹o cã chÊt<br /> g¹o sÏ rÊt lín, vµ do vËy sÏ gãp phÇn l−îng cao c¸c doanh nghiÖp nªn chñ yÕu<br /> ®¸ng kÓ trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ tiÕp thÞ c¸c s¶n phÈm cã chÊt l−îng cao.<br /> c¹nh tranh cña h¹t g¹o ViÖt Nam. §èi víi thÞ tr−êng c¸c n−íc ®ang ph¸t<br /> triÓn nh− c¸c n−íc ë Trung §«ng, ch©u<br /> - Thø ba, chÊn chØnh c«ng t¸c qu¶n<br /> Phi th× c¸c doanh nghiÖp nªn chñ yÕu<br /> lý xuÊt khÈu g¹o. CÇn nhanh chãng<br /> b¸n c¸c s¶n phÈm cã chÊt l−îng võa vµ<br /> v−¬n lªn n¾m quyÒn xuÊt khÈu trùc<br /> cã thÓ thanh to¸n hîp lÝ, t¹o mäi ®iÒu<br /> tiÕp. HiÖn nay, t¹i mét sè thÞ tr−êng<br /> kiÖn cho kh¸ch hµng.<br /> ch©u Phi, g¹o cña ViÖt Nam xuÊt khÈu<br /> sang hÇu hÕt ph¶i qua trung gian, tøc lµ - Cuèi cïng, cÇn cã chiÕn l−îc quèc<br /> qua mét ®èi t¸c kh¸c (mét c«ng ty, mét gia x©y dùng vµ më réng thÞ tr−êng xuÊt<br /> tæ chøc quèc tÕ, th−êng lµ c«ng ty, c¸c tæ khÈu g¹o theo ®óng tinh thÇn nghÞ<br /> chøc ë ch©u ¢u vµ Liªn Hîp Quèc). §iÒu quyÕt c¸c kú §¹i héi §¶ng, nhÊt lµ NghÞ<br /> nµy võa thiÖt cho c¶ Nhµ n−íc vµ ng−êi quyÕt §¹i héi X cña §¶ng, ®· coi ®©y lµ<br /> n«ng d©n chóng ta (do xuÊt g¹o víi gi¸ “kim chØ nam” cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu<br /> thÊp), võa thiÖt cho ng−êi d©n ë ch©u nãi chung vµ xuÊt khÈu g¹o nãi riªng.<br /> lôc nµy ph¶i mua g¹o ViÖt Nam víi gi¸ Cñng cè vµ më réng thÞ tr−êng xuÊt<br /> cao. CÇn chÊn chØnh c«ng t¸c qu¶n lý khÈu, t¹o thÞ tr−êng æn ®Þnh cho c¸c<br /> xuÊt khÈu g¹o theo h−íng khuyÕn khÝch mÆt hµng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, t¨ng<br /> c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng t×m kiÕm thÞ thªm thÞ phÇn ë c¸c thÞ tr−êng lín vµ<br /> tr−êng vµ n©ng cao vai trß cña HiÖp héi khai më c¸c thÞ tr−êng cßn nhiÒu tiÒm<br /> L−¬ng thùc ViÖt Nam trong viÖc ®iÒu n¨ng. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, ®èi víi<br /> hµnh xuÊt khÈu g¹o. Quan t©m ®Èy thÞ tr−êng truyÒn thèng ®Æc biÖt lµ thÞ<br /> m¹nh viÖc “xuÊt khÈu t¹i chç”. Ch−¬ng tr−êng ch©u ¸ cã mèi quan hÖ tèt víi<br /> tr×nh nµy ®ang ®−îc GS.TS. Vâ Tßng n−íc ta (Indonesia, Ên §é) vµ mét sè<br /> Xu©n thùc hiÖn ë Senegal (ch©u Phi), n−íc Trung §«ng (Iran, Iraq) ViÖt Nam<br /> b»ng c¸ch ®−a chuyªn gia (thùc ra lµ cÇn n©ng cao søc c¹nh tranh cña g¹o<br /> nh÷ng n«ng d©n dµy dÆn kinh nghiÖm ViÖt Nam. Víi thÞ tr−êng ch©u Phi, tuy<br /> trong viÖc trång lóa cña n−íc ta), mang cã nhu cÇu lín vÒ g¹o nh−ng kh¶ n¨ng<br /> theo gièng, kü thuËt sang canh t¸c lóa thanh to¸n l¹i cã h¹n vµ mét phÇn cßn<br /> trùc tiÕp t¹i ®©y, sau khi thu ho¹ch th× dùa vµo nguån vèn viÖn trî quèc tÕ ®Ó<br /> b¸n s¶n phÈm ngay t¹i thÞ tr−êng nµy. thanh to¸n, do ®ã ta sÏ b¸n g¹o cho<br /> Mét sè vÊn ®Ò vÒ… 39<br /> <br /> ch©u Phi qua ph−¬ng c¸ch khai th¸c c¸c 2. Vò ThÞ B¹ch Nga. Thùc tr¹ng vµ<br /> nguån vèn viÖn trî quèc tÕ. ViÖc më biÖn ph¸p n©ng cao gi¸ g¹o xuÊt<br /> réng thÞ tr−êng xuÊt khÈu g¹o sang khÈu. Th−¬ng m¹i, sè 20 /1997.<br /> nh÷ng thÞ tr−êng khã tÝnh nh− NhËt<br /> 3. NguyÔn C¶nh H−ng. XuÊt khÈu g¹o<br /> B¶n, EU th× bªn c¹nh viÖc tiÕp thÞ th×<br /> n¨m 2000: Thêi c¬ - Th¸ch thøc -<br /> ViÖt Nam cÇn ph¶i s¶n xuÊt, chÕ biÕn<br /> Gi¶i ph¸p. T¹p chÝ Nghiªn cøu –<br /> c¸c lo¹i g¹o phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ<br /> Trao ®æi, sè 8 (4/2000).<br /> tr−êng vµ thÞ hiÕu cña ng−êi tiªu dïng,<br /> chØ b¸n g¹o ë thÞ tr−êng cao cÊp th× míi 4. Thêi c¬ vµng cho xuÊt khÈu g¹o ViÖt<br /> cã hiÖu qu¶ cao do b¸n ®−îc gi¸ cao. Nam. B¸o Kinh tÕ N«ng th«n, sè 42<br /> Tãm l¹i ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh cña (737) (18/10/2010).<br /> h¹t g¹o ViÖt Nam trong bèi c¶nh hiÖn<br /> nay cßn ph¶i cã nhiÒu gi¶i ph¸p ®ång bé 5. Thôc Anh. 10 sù kiÖn kinh tÕ n¨m<br /> h¬n, bªn c¹nh viÖc më réng vµ æn ®Þnh 2009. B¸o ThÞ tr−êng Gi¸ c¶, sè<br /> thÞ tr−êng theo h−íng ®a d¹ng ho¸, ®a Xu©n Canh DÇn.<br /> ph−¬ng ho¸ cÇn ®¶m b¶o ch÷ tÝn víi 6. Tæng Côc Thèng kª. Th«ng tin thèng<br /> kh¸ch hµng, t¨ng c−êng tiÕp thÞ, ®Çu t− kª hµng th¸ng.<br /> nghiªn cøu vµ dù b¸o thÞ tr−êng..., më http://www.gso.gov.vn/default.aspx<br /> réng vµ khuyÕn khÝch sù tham gia cña ?tabid=445&idmid=5<br /> t− nh©n vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o,<br /> tiÕn tíi thµnh lËp c¸c tËp ®oµn xuÊt 7. Tõ NghÞ quyÕt cña §¶ng, ®Õn thµnh<br /> khÈu g¹o lín cã quan hÖ víi c¸c tËp tùu vµ ph−¬ng h−íng, gi¶i ph¸p cho<br /> ®oµn xuÊt khÈu g¹o cña Thailand. ViÖc xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam.<br /> thùc hiÖn ®ång bé c¸c biÖn ph¸p trªn sÏ http://taichinhvietnam.net/content<br /> x©y dùng ®−îc th−¬ng hiÖu g¹o ViÖt /view/4592/44/<br /> Nam trªn thÞ tr−êng thÕ giíi.<br /> 8. 9 th¸ng, xuÊt khÈu g¹o −íc ®¹t 5,6<br /> TµI LIÖU THAM KH¶O triÖu tÊn.<br /> 1. NguyÔn Trung V¨n. Lóa g¹o ViÖt http://www.congthuongbackan.gov.<br /> Nam tr−íc thiªn niªn kû míi - vn/so-cong-thuong-bac-<br /> H−íng xuÊt khÈu. H.: ChÝnh trÞ kan.gplist.2.gpopen.1601.gpside.1.as<br /> Quèc gia, 2001. mx<br />