Một số ý kiến về kiểu nhà chung cư từ góc độ xã hội học - Nguyễn Xuân Mai

62 X· héi häc sè 2 (78), 2002<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Mét sè ý kiÕn vÒ kiÓu nhµ chung c−<br /> tõ gãc ®é x· héi häc<br /> NguyÔn Xu©n Mai<br /> <br /> <br /> KiÓu nhµ chung c− ®−îc h×nh thµnh t¹i Hµ Néi tõ nh÷ng n¨m 60 - 80 theo m«<br /> h×nh tiÓu khu nhµ ë cña Liªn X« cò. M« h×nh nµy víi kiÓu nhµ chung c− ®· gãp phÇn<br /> gi¶i quyÕt mét phÇn nµo nhu cÇu nhµ ë cÊp b¸ch cña nh©n d©n Thñ ®« trong mét giai<br /> ®o¹n lÞch sö. §Õn nay, trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, trong<br /> qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa vµ ®« thÞ hãa m¹nh mÏ ®· xuÊt hiÖn nhiÒu<br /> m« h×nh nhµ ë míi ®¸p øng nhu cÇu vÒ ë ngµy cµng t¨ng lªn, ®a d¹ng, phong phó<br /> cña ng−êi d©n Hµ Néi. HiÖn nay, cã nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau trong viÖc quy ho¹ch l¹i<br /> nh÷ng nhµ chung c− t¹i c¸c tiÓu khu nhµ ë. KÕ ho¹ch c¶i t¹o, n©ng cÊp hay ®Ëp bá,<br /> x©y dùng l¹i vÉn ch−a ng· ngò. Chóng t«i xin gãp mét tiÕng nãi vÒ vÊn ®Ò cã tÝnh<br /> thêi sù nªu trªn trong lÜnh vùc nhµ ë tõ gãc ®é x· héi häc.<br /> 1. KiÓu nhµ chung c− vÉn phï hîp víi mét bé phËn d©n c− cã thu<br /> nhËp trung b×nh trë xuèng hay ®ang c− tró trong c¸c c¨n hé chung c−. Cã<br /> thÓ xem xÐt sù phï hîp nãi trªn tõ cÊu tróc d©n c−, kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu vÒ ë<br /> d−íi gãc ®é kü thuËt, x· héi, sinh kÕ, tõ khÝa c¹nh tµi chÝnh nhµ ë ®Õn ®Æc ®iÓm t©m<br /> lý c− d©n vµ quan träng nhÊt lµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn ë cña chÝnh<br /> nh÷ng ng−êi d©n c− tró t¹i c¸c khu nhµ chung c−.<br /> KÕt qu¶ nghiªn cøu mÊy n¨m gÇn ®©y cho thÊy kho¶ng 70% c¸c hé gia ®×nh<br /> t¹i khu chung c− Trung Tù cã møc chi tiªu xÊp xØ møc trung b×nh cña thµnh phè<br /> trë xuèng. Nh− thÕ nhiÒu kh¶ n¨ng lµ ®a sè hé gia ®×nh sinh sèng t¹i c¸c khu<br /> chung c− Hµ Néi chØ cã møc sèng trung b×nh trë l¹i. HiÖn t−îng c− tró t¸ch biÖt<br /> theo møc sèng ®· ®−a phÇn lín hé kh¸ gi¶ rêi khái khu chung c− tíi nh÷ng khu vùc<br /> ®« thÞ míi qui ho¹ch, khu ven ®« réng r·i, tho¸ng ®·ng hay vµo khu trung t©m<br /> thuËn tiÖn cho c¸c ho¹t ®éng th−¬ng m¹i-dÞch vô.<br /> Víi cÊu tróc c− d©n nh− vËy, c¸c c¨n hé chung c− vÉn ®¸p øng ®−îc nhiÒu<br /> nhu cÇu c¬ b¶n vÒ nhµ ë cña phÇn lín hé gia ®×nh c− tró t¹i ®©y. Hai phÇn ba hé gia<br /> ®×nh sinh sèng t¹i khu chung c− cho r»ng c¸c c¨n hé ë ®©y cã thÓ ®¸p øng hÇu hÕt<br /> c¸c tiªu chÝ vÒ kü thuËt vµ x· héi nªu trªn tõ møc chÊp nhËn ®−îc tíi hµi lßng. VÒ<br /> mÆt sinh kÕ, khu chung c− còng ®ang tháa m·n nhu cÇu cho Ýt nhÊt mét phÇn n¨m<br /> sè hé. Sù kÒ cËn khu trung t©m ®· t¹o nªn nhiÒu ®Æc ®iÓm thuËn lîi vÒ mÆt x· héi vµ<br /> sinh kÕ cho c− d©n nhiÒu khu chung c− Hµ Néi. Song ®iÒu ®ã còng lµm t¨ng gi¸ trÞ<br /> ®Êt ®ai c¸c khu vùc nµy trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng vµ tõ ®ã ®e<br /> däa sù tån t¹i cña chÝnh nh÷ng khu chung c−.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />  NguyÔn Xu©n Mai 63<br /> <br /> B¶ng 1. Sù tháa m·n nh÷ng nhu cÇu vÒ ë cña khu Trung Tù (%)<br /> <br /> Nh÷ng nhu cÇu vÒ ë Hµi lßng T¹m ®−îc Kh«ng hµi lßng<br /> <br /> DiÖn tÝch ë chÝnh 30,3 43,4 26,3<br /> DiÖn tÝch phô 26,3 26,3 47,4<br /> Sè phßng 32,9 34,2 32,9<br /> Møc ®é bÒn v÷ng an toµn 11,8 47,4 36,8<br /> Møc ®é th«ng tho¸ng 35,5 42,1 18,4<br /> CÊp n−íc 53,9 21,1 22,4<br /> ChÊt l−îng khu phô 19,7 26,3 51,3<br /> Tho¸t n−íc 29,0 35,5 35,5<br /> VÖ sinh m«i tr−êng xung quanh 27,6 50.0 22,4<br /> ThuËn tiÖn cho sinh ho¹t gia ®×nh 34,2 46,1 15,8<br /> Quy tô gia ®×nh 47,4 26,3 4,2<br /> ThuËn tiÖn viÖc häc hµnh cña con c¸i 43,5 31,6 1,3<br /> TrËt tù an ninh 50,0 40,8 7,9<br /> GÇn chî vµ c¸c c¬ së dÞch vô 73,6 21,1 1,3<br /> GÇn n¬i lµm viÖc 21,0 46,1 1,3<br /> Võa ë, võa s¶n xuÊt, kinh doanh 7,9 11,8 34,2<br /> Cã thÓ s¶n xuÊt, kinh doanh gÇn nhµ 11,8 10,5 31,6<br /> <br /> VÒ tµi chÝnh nhµ ë, nh÷ng c¨n hé chung c− cã gi¸ trÞ thÊp trong c¸c kiÓu lo¹i<br /> nhµ ë Hµ Néi vµ phï hîp víi ®a sè hé cã møc sèng trung b×nh hoÆc thÊp. Nh÷ng hé<br /> cã møc sèng nh− vËy ®ang c− tró t¹i khu chung c− Ýt cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi chç ë.<br /> NÕu nh÷ng hé kh¸ gi¶ t¹i ®©y chuyÓn ®i n¬i kh¸c th× sÏ diÔn ra qu¸ tr×nh läc vµ c¸c<br /> hé møc sèng trung b×nh, thÊp sÏ chuyÓn tíi c¸c c¨n hé ®ã. Xu h−íng nµy kh«ng tÝnh<br /> tíi nh÷ng tr−êng hîp ®Æc biÖt - nh÷ng c¨n hé tÇng 1 däc tuyÕn giao th«ng chÝnh cã<br /> thÓ ®ãn nhËn c¸c hé kh¸ gi¶ tíi mua hay thuª ®Ó kinh doanh.<br /> Sù phï hîp cña nh÷ng khu chung c− víi c− d©n Hµ Néi cßn chÞu ¶nh h−ëng<br /> bëi yÕu tè t©m lý. C«ng tr×nh nghiªn cøu x· héi häc vÒ nhu cÇu nhµ ë cña c− d©n Hµ<br /> Néi cho thÊy th¸i ®é −a thÝch, g¾n bã víi m«i tr−êng sèng quen thuéc cña c¸c nhãm<br /> d©n c− Hµ Néi (cã thÓ kh¸c víi t©m lý cña d©n c− thµnh phè Hå ChÝ Minh-mét thµnh<br /> phè n¨ng ®éng, chÞu t¸c ®éng m¹nh mÏ cña c¸c lùc l−îng thÞ tr−êng). Trªn mét nöa<br /> c¸c hé gia ®×nh (54%) cña khu chung c− ®−îc hái ®· cho r»ng kiÓu nhµ mong muèn<br /> cña hä vÉn lµ nhµ chung c−. §iÒu quan träng nhÊt, quyÕt ®Þnh sù phï hîp cña c¸c<br /> khu chung c− víi mét bé phËn d©n c− Hµ Néi, chÝnh lµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng c¶i thiÖn<br /> ®iÒu kiÖn ë cña c− d©n trong c¸c c¨n hé chung c−. C«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ nhu cÇu<br /> nhµ ë cña c¸c nhãm d©n c− Hµ Néi cho biÕt 97,4% sè hé gia ®×nh trong khu chung c−<br /> ®−îc hái ®· tiÕn hµnh c¶i t¹o, n©ng cÊp c¨n hé cña m×nh Ýt nhÊt mét lÇn nh»m gia<br /> t¨ng diÖn tÝch ë, c¶i thiÖn tiÖn nghi nhµ ë, thay ®æi c«ng n¨ng. Ho¹t ®éng c¶i t¹o,<br /> n©ng cÊp nhµ ë ®· cã b−íc nh¶y vät trong nh÷ng n¨m §æi míi võa qua. GÇn hai<br /> phÇn ba sè hé chung c− ®−îc pháng vÊn nãi r»ng mét trong nh÷ng thay ®æi lín vÒ<br /> nhµ ®Êt ®èi víi hä trong 10 n¨m gÇn ®©y lµ c¶i t¹o söa ch÷a lín c¨n hé ®ang ë.<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br /> 64 Mét sè ý kiÕn vÒ kiÓu nhµ chung c− tõ gãc ®é x· héi häc<br /> <br /> HÇu hÕt ho¹t ®éng c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn ë cña hä ®−îc thùc hiÖn theo ph−¬ng<br /> thøc x©y dùng tù lùc vµ dÇn dÇn, nghÜa lµ hä tù bá tiÒn x©y dùng theo nhu cÇu, kh¶<br /> n¨ng tµi chÝnh, tiªu chuÈn x©y dùng cña m×nh vµ thùc hiÖn nhiÒu giai ®o¹n. Ph−¬ng<br /> thøc x©y dùng tù lùc vµ dÇn dÇn còng lµ ph−¬ng thøc phæ biÕn cã tÝnh qui luËt trong<br /> qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nhµ ë Hµ Néi, ®· gãp phÇn quyÕt ®Þnh vµo viÖc c¶i thiÖn ®iÒu<br /> kiÖn ë cña ng−êi d©n Hµ Néi trong thêi kú §æi míi võa qua.<br /> Sù phï hîp cña c¸c khu chung c−, thuéc nh÷ng tiÓu khu nhµ ë tr−íc ®©y, víi<br /> mét bé phËn d©n c− Hµ Néi, kh«ng bao hµm nghÜa ®©y lµ nh÷ng khu nhµ ë hoµn h¶o,<br /> kh«ng cÇn nh÷ng ho¹t ®éng c¶i t¹o, n©ng cÊp, thËm chÝ ph¶i ®Ëp bá x©y dùng l¹i mét<br /> sè nhµ chung c−.<br /> 2. Cã thÓ vµ cÇn tiÕn hµnh c¶i t¹o, n©ng cÊp c¸c khu nhµ chung c− nh»m<br /> c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn ë cña nh÷ng nhãm c− d©n thu nhËp trung b×nh, thÊp, c¶i t¹o<br /> c¶nh quan ®« thÞ vµ phÇn nµo n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt ®« thÞ.<br /> T¹i sao cã thÓ vµ cÇn c¶i t¹o c¸c khu nhµ chung c−?<br /> Tr¶i qua tõ 20-40 n¨m sö dông trong ®iÒu kiÖn cña chiÕn tranh ph¸ ho¹i ë<br /> miÒn B¾c tr−íc ®©y, víi c¬ chÕ qu¶n lý bao cÊp kh«ng khuyÕn khÝch sù b¶o d−ìng,<br /> n©ng cÊp thÝch ®¸ng, víi chÊt l−îng x©y dùng ban ®Çu cßn thÊp kÐm, víi quan ®iÓm<br /> thiÕt kÕ kh«ng chó ý ®Çy ®ñ tíi nhu cÇu c¸ nh©n còng nh− hé gia ®×nh... nhiÒu ng«i<br /> nhµ chung c− ®· xuèng cÊp trÇm träng hay trë thµnh nhµ nguy hiÓm, kh«ng ®¸p øng<br /> ®−îc nhu cÇu vÒ ë ngµy cµng t¨ng vµ sù thay ®æi trong lèi sèng ®« thÞ hiÖn t¹i. Theo<br /> c¸c sè liÖu cña Së §Þa chÝnh-Nhµ ®Êt Hµ Néi, 5% quü nhµ chung c− cÇn ph¶i dì bá,<br /> 62% cÇn ph¶i söa ch÷a c¶i t¹o.<br /> Qu¸ tr×nh ho¹t ®éng c¶i t¹o, n©ng cÊp nhµ ë cña c¸c hé gia ®×nh theo<br /> ph−¬ng thøc x©y dùng tù lùc vµ dÇn dÇn mÆc dï ®· c¶i thiÖn kh¸ m¹nh mÏ ®iÒu<br /> kiÖn ë trong c¨n hé cña hä, nh−ng l¹i lµm ¶nh h−ëng nhÊt ®Þnh tíi kÕt cÊu, ®é<br /> bÒn v÷ng cña ng«i nhµ, lµm xÊu ®i c¶nh quan khu chung c−, kh«ng h¹n chÕ ®−îc<br /> sù xuèng cÊp cña nhiÒu kÕt cÊu chung cña ng«i nhµ nh− cÇu thang, hÖ thèng cÊp,<br /> tho¸t n−íc, nÒn mãng...<br /> Tuy tuyÖt ®¹i ®a sè gia ®×nh khu chung c− ®· tù ®Çu t− c¶i t¹o c¨n hé cña<br /> m×nh, nh−ng vÉn cßn kho¶ng mét phÇn ba sè hé kh«ng hµi lßng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn<br /> ë hiÖn cã, mét phÇn ba kh¸c chØ chÊp nhËn chø ch−a hµi lßng vÒ mét sè tiªu chÝ kü<br /> thuËt, x· héi vÒ nhµ ë cña c¨n hé (xem b¶ng 1).<br /> Nh÷ng lý do trªn cho thÊy cã thÓ vµ cÇn ph¶i tiÕn hµnh c¶i t¹o, n©ng cÊp<br /> nh÷ng khu nhµ chung c− hiÖn cã trªn ®Þa bµn Hµ Néi. §iÒu cÇn quan t©m lµ nªn<br /> thùc hiÖn ho¹t ®éng c¶i t¹o, n©ng cÊp ë ®©u vµ nh− thÕ nµo?<br /> Víi kÕt cÊu d©n c− ®a sè lµ hé gia ®×nh cã thu nhËp trung b×nh trë xuèng,<br /> ho¹t ®éng c¶i t¹o, n©ng cÊp nhµ chung c− ®¸p øng tèt chÝnh s¸ch x· héi trong lÜnh<br /> vùc nhµ ë ®« thÞ. Tr−íc hÕt cÇn tËp trung x©y míi l¹i nh÷ng nhµ nguy hiÓm, chø<br /> kh«ng ph¶i chØ lµ nh÷ng ng«i nhµ mÆt tiÒn trªn nh÷ng tuyÕn giao th«ng chÝnh cã<br /> thÓ ®em l¹i lîi nhuËn cao cho c¸c doanh nghiÖp nhµ, dï r»ng lîi nhuËn lµ mét môc<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />  NguyÔn Xu©n Mai 65<br /> <br /> tiªu chñ yÕu cña c¸c doanh nghiÖp, hoÆc x©y l¹i nhµ mÆt tiÒn cã thÓ t¹o nguån tµi<br /> chÝnh cho c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña doanh nghiÖp. ¦u tiªn thø hai lµ c¶i t¹o, n©ng<br /> cÊp nh÷ng ng«i nhµ bÞ xuèng cÊp trÇm träng hay ®−îc thiÕt kÕ x©y dùng tõ nh÷ng<br /> n¨m 60. TiÕp theo cÇn triÓn khai trªn diÖn réng viÖc c¶i t¹o, n©ng cÊp nh÷ng ng«i<br /> nhµ chung c− trªn c¬ së ®iÒu tra ®¸nh gi¸ cô thÓ tõng ng«i nhµ víi sù tham gia cña<br /> ng−êi d©n. Sè liÖu ë b¶ng 1 còng gîi ý vÒ nh÷ng ho¹t ®éng c¶i t¹o nªn quan t©m<br /> tr−íc nhÊt nh− gia cè nh÷ng kÕt cÊu cñng cè ®é bÒn v÷ng cña ng«i nhµ, n©ng cao<br /> chÊt l−îng khu phô vµ më réng diÖn tÝch phô...<br /> Ho¹t ®éng c¶i t¹o, n©ng cÊp nh÷ng khu chung c− Hµ Néi cã thÓ dùa trªn c¬ së<br /> mét sè gi¶i ph¸p x· héi vµ qu¶n lý sau ®©y:<br /> - Qui ho¹ch l¹i c¸c khu chung c−, cã tÝnh ®Õn nh÷ng khu nhµ chung c− do c¸c<br /> c¬ quan qu¶n lý tr−íc ®©y, phï hîp víi qui ho¹ch tæng thÓ Hµ Néi vµ chiÕn l−îc ph¸t<br /> triÓn kinh tÕ-x· héi Hµ Néi. ViÖc qui ho¹ch nªn ¸p dông ph−¬ng ph¸p céng ®ång<br /> tham dù, cã thÓ sÏ ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu cña c¸c nhãm thu nhËp trung b×nh, thÊp<br /> c− tró t¹i khu chung c−, còng nh− n©ng cao tÝnh kh¶ thi cña viÖc thùc hiÖn qui<br /> ho¹ch. C«ng bè c«ng khai nh÷ng qui ho¹ch nµy.<br /> - KÕ ho¹ch hãa c«ng t¸c c¶i t¹o, n©ng cÊp c¸c khu chung c− víi sù tham gia<br /> cña c¸c céng ®ång khu chung c− ë møc ®é cao - tham gia vµo tÊt c¶ c¸c kh©u cña qu¸<br /> tr×nh c¶i t¹o, n©ng cÊp nhµ chung c−. Nguån lùc to lín, hiÖu qu¶ cña sù tham gia vµ<br /> søc s¸ng t¹o m¹nh mÏ cña ng−êi d©n ®· ®−îc chøng minh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng<br /> c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn ë cña ng−êi d©n Hµ Néi trong nh÷ng n¨m §æi míi võa qua, còng<br /> nh− trong nhiÒu dù ¸n ph¸t triÓn ®« thÞ vµ n«ng th«n.<br /> - §èi víi nh÷ng dù ¸n ph¶i ®Ëp bá, x©y míi nhµ chung c−, cÇn chó träng<br /> nguyªn t¾c b¶o ®¶m cho nh÷ng ng−êi bÞ ¶nh h−ëng cã cuéc sèng b»ng hoÆc tèt h¬n<br /> tr−íc khi cã dù ¸n, chó ý h×nh thøc t¸i ®Þnh c− t¹i chç, nh»m ®¶m b¶o nguån sinh<br /> kÕ, b¶o tån céng ®ång n¬i ë, còng nh− nh÷ng tiÖn Ých vÒ mÆt x· héi kh¸c nh− gÇn<br /> n¬i lµm viÖc, thuËn lîi cho viÖc häc hµnh cña trÎ em, gÇn chî vµ c¸c dÞch vô kh¸c,<br /> gÇn c¬ së y tÕ...<br /> - §a d¹ng hãa c¸c lo¹i h×nh c¶i t¹o, n©ng cÊp nhµ chung c− cho phï hîp víi<br /> nh÷ng ®Æc ®iÓm kü thuËt, x· héi, kh«ng gian cña tõng khu chung c−, mçi ng«i nhµ,<br /> tõng nhãm x· héi.<br /> - §Èy m¹nh viÖc b¸n c¸c c¨n hé chung c− cho ng−êi ®ang thuª nhµ do c¸c<br /> doanh nghiÖp nhµ qu¶n lý hay do c¸c c¬ quan qu¶n lý, nh»m khuyÕn khÝch ng−êi<br /> d©n ®Çu t− cho viÖc b¶o d−ìng, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn ë cña m×nh.<br /> - Thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn giao quyÒn qu¶n lý nhµ cña c¸c c¬ quan<br /> cho nh÷ng c«ng ty kinh doanh nhµ.<br /> - Nghiªn cøu x©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý nhµ chung c− mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®èi<br /> víi c¶ d¹ng nhµ hoµn toµn do t− nh©n së h÷u c¨n hé, hay d¹ng "x«i ®ç" ®a së h÷u,<br /> hoÆc chØ do nhµ n−íc qu¶n lý hay mét c«ng ty t− nh©n qu¶n lý.<br /> - X· héi häc cã thÓ lµ mét c«ng cô h÷u Ých trong viÖc triÓn khai thùc hiÖn<br /> nh÷ng gi¶i ph¸p nªu trªn.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br /> 66 Mét sè ý kiÕn vÒ kiÓu nhµ chung c− tõ gãc ®é x· héi häc<br /> <br /> 3. Nªn x©y dùng míi nh÷ng nhµ chung c− cho c¸c nhãm d©n c− thu<br /> nhËp trung b×nh trë xuèng nh− mét bé phËn cña ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn<br /> nhµ ë cho ng−êi thu nhËp thÊp, trung b×nh.<br /> T¹i sao l¹i nªn x©y dùng nh÷ng nhµ chung c− míi?<br /> Nh− trªn ®· nãi, nhµ chung c− vÉn cßn phï hîp víi mét bé phËn d©n c− Hµ<br /> Néi, ®Æc biÖt ®¸p øng nhu cÇu vÒ ë cho nh÷ng nhãm cã thu nhËp trung b×nh, thÊp.<br /> Trong nghiªn cøu vÒ nhu cÇu nhµ ë Hµ Néi ®· dÉn, trªn 9% ng−êi ®−îc hái cho r»ng<br /> nhµ ë mong muèn cña hä lµ nhµ chung c− 3-6 tÇng. Ngoµi ra trong qu¸ tr×nh c«ng<br /> nghiÖp hãa-hiÖn ®¹i hãa vµ ®« thÞ hãa, nhµ chung c− víi gi¸ thµnh thÊp cßn cã thÓ ®¸p<br /> øng nhu cÇu nhµ ë cho c«ng nh©n vµ gia ®×nh hä t¹i c¸c khu c«ng nghiÖp, nh÷ng ng−êi<br /> lao ®éng ngo¹i tØnh, sinh viªn, c¸c cÆp vî chång trÎ míi lËp nghiÖp...<br /> Trong bèi c¶nh gi¸ c¶ ®Êt ®ai vµ nhµ ë Hµ Néi cao nh− hiÖn nay, nh÷ng ng−êi<br /> thu nhËp thÊp, trung b×nh vµ nh÷ng ®èi t−îng nªu trªn hÇu nh− kh«ng cã kh¶ n¨ng<br /> mua mét m¶nh ®Êt riªng cho m×nh ®Ó cÊt ng«i nhµ riªng hay mua mét lo¹i nhµ kh¸c,<br /> trõ khi hä ®· cã s½n ®Êt ®ai hoÆc nhµ cöa do thõa kÕ, mua tõ tr−íc, ®−îc cÊp hoÆc mua<br /> tõ c¬ quan... Nhµ chung c− lo¹i 3-6 tÇng cã thÓ ®−îc x©y dùng víi gi¸ thµnh thÊp h¬n<br /> lo¹i chung c− cao tÇng ®ang ®−îc "−a chuéng" hiÖn nay do tiªu chuÈn kü thuËt thÊp<br /> h¬n, còng nh− chi phÝ sö dông cã thÓ thÊp h¬n. §iÒu ®ã phï hîp víi kh¶ n¨ng tµi<br /> chÝnh cña ®a sè ng−êi thu nhËp thÊp vµ trung b×nh cña Hµ Néi, c¸c cÆp vî chång trÎ...<br /> C¸c khu nhµ chung c− cã hiÖu qu¶ sö dông ®Êt cao h¬n m« h×nh nhµ ph©n l«.<br /> Nhµ chung c− míi nªn ®−îc x©y dùng ë ®©u?<br /> Nh÷ng nhµ chung c− nªn ®−îc x©y dùng kÒ cËn c¸c khu c«ng nghiÖp, tr−êng<br /> ®¹i häc, cao ®¼ng, d¹y nghÒ, trong nh÷ng khu t¸i ®Þnh c− x©y chen trong c¸c khu phè<br /> cò, khu chung c− cò, khu ®« thÞ ven s«ng Hång vµ c¶ c¸c khu ®« thÞ míi. ViÖc x©y<br /> nh÷ng nhµ chung c− t¹i c¸c khu ®« thÞ míi cã nh÷ng lý do vÒ mÆt x· héi. Thø nhÊt,<br /> ®iÒu ®ã h¹n chÕ t×nh tr¹ng c− tró t¸ch biÖt (Residental segregation) theo thµnh phÇn<br /> gia ®×nh, vÞ trÝ x· héi- t×nh tr¹ng ph¶n ¸nh sù bÊt b×nh ®¼ng x· héi trong kh«ng gian<br /> x· héi ®« thÞ. Thø hai, nh÷ng nhãm thu nhËp cao sèng trong khu ®« thÞ míi cã nhiÒu<br /> nhu cÇu dÞch vô cÇn ®−îc ®¸p øng vµ viÖc x©y c¸c nhµ chung c− gÇn trung t©m<br /> nh÷ng khu ®« thÞ míi, cã thÓ t¹o ra nhiÒu c¬ héi viÖc lµm cho c¸c nhãm thu nhËp<br /> thÊp, trung b×nh c− tró trong nh÷ng ng«i nhµ chung c−. Thø ba, sù lo ng¹i vÒ c¶nh<br /> quan kiÕn tróc xÊu, chÊt l−îng nhµ ë kÐm khi x©y nh÷ng nhµ chung c− t¹i c¸c khu<br /> ®« thÞ míi hoµn toµn cã thÓ ®−îc gi¶i quyÕt bëi c¸c nhµ kiÕn tróc.<br /> X©y dùng nh÷ng nhµ chung c− míi cã thÓ ®−îc thùc hiÖn nh− thÕ nµo?<br /> Tõ quan ®iÓm kinh tÕ trong x· héi häc vÒ nhµ ë ®« thÞ, yÕu tè quan träng<br /> nhÊt lµm gi¶m gi¸ thµnh nhµ ë lµ ®Êt vµ c¬ së h¹ tÇng. V× thÕ, ®Ó gi¶m gi¸ thµnh<br /> nhµ ë chung c− cho ng−êi thu nhËp thÊp, trung b×nh, Nhµ n−íc, chÝnh quyÒn ®Þa<br /> ph−¬ng cÇn miÔn gi¶m thuÕ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt, thuÕ doanh nghiÖp cho c¸c<br /> doanh nghiÖp hoÆc t− nh©n ®Çu t− x©y dùng nhµ chung c− vµ c¬ së h¹ tÇng dµnh<br /> cho c¸c ®èi t−îng nµy.<br /> Còng tõ quan ®iÓm kinh tÕ nãi trªn, cÇn nghiªn cøu x©y dùng c¬ chÕ tµi chÝnh<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />  NguyÔn Xu©n Mai 67<br /> <br /> nhµ ë sao cho ng−êi thu nhËp thÊp/ trung b×nh cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn dÞch vô tµi<br /> chÝnh, nh»m n©ng cao nhu cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n vÒ nhµ ë cña nh÷ng nhãm x·<br /> héi nµy. Hy väng r»ng mét dù ¸n (VIE 34355) cña ADB vÒ vÊn ®Ò nµy sÏ thµnh c«ng.<br /> Bªn c¹nh ®ã, nªn x©y dùng nh÷ng chÝnh s¸ch, chÕ ®é, qui ®Þnh vµ viÖc tæ<br /> chøc thùc hiÖn nh»m lµm gi¶m chi phÝ giao dÞch vµ ®¶m b¶o cung øng nhµ ë trùc<br /> tiÕp cho nh÷ng hé thu nhËp thÊp, trung b×nh, chèng hiÖn t−îng ®Çu c¬ nhµ ë ®ang<br /> phæ biÕn hiÖn nay.<br /> ViÖc nghiªn cøu c¸c yÕu tè ®Çu vµo kh¸c cña s¶n xuÊt nhµ ë nh− vËt liÖu, lao<br /> ®éng, c«ng nghÖ, tiªu chuÈn x©y dùng... còng cã thÓ gãp phÇn lµm t¨ng cung nhµ ë<br /> chung c− cã gi¸ thµnh h¹.<br /> Nªn khuyÕn khÝch mäi khu vùc s¶n xuÊt nhµ ë tham gia vµo viÖc x©y dùng<br /> nh÷ng ng«i nhµ chung c− cho nh÷ng ng−êi thu nhËp thÊp, trung b×nh.<br /> CÇn ®a d¹ng hãa c¸c lo¹i c¨n hé chung c− cho phï hîp víi sù ®a d¹ng vÒ kiÓu<br /> lo¹i hé gia ®×nh, nghÒ nghiÖp, nguån gèc xuÊt th©n, c¬ cÊu nh©n khÈu...cña nh÷ng<br /> nhãm thu nhËp trung b×nh, thÊp.<br /> Nªn më réng kÕ ho¹ch hç trî nhµ ë cho ng−êi nghÌo cña Hµ Néi cho c¶ ®èi<br /> t−îng ng−êi thu nhËp thÊp vµ c¸n bé c«ng nh©n viªn víi viÖc t×m kiÕm sù hç trî cña<br /> c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ. Lo¹i diÖn tÝch c¨n hé cña kÕ ho¹ch nµy (30 - 35 m2) kh¸<br /> phï hîp víi diÖn tÝch nhµ ë mong muèn cña ®«ng ®¶o ng−êi nghÌo vµ c¸c nhãm x·<br /> héi kh¸c ë Hµ Néi. 56,4% ng−êi ®−îc hái vµ h¬n bèn phÇn n¨m ng−êi nghÌo nãi r»ng<br /> diÖn tÝch nhµ ë mong muèn cña hä ë d−íi møc 50 m2. Mét phÇn ba ng−êi nghÌo chØ<br /> d¸m mong muèn mét diÖn tÝch nhµ ë d−íi 30 m2 .<br /> Bªn c¹nh c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn, c¶i t¹o, n©ng cÊp nhµ chung c− cÇn ph¶i<br /> nghiªn cøu x©y dùng m« h×nh qu¶n lý nhµ chung c− thÝch hîp trong ®iÒu kiÖn nÒn<br /> kinh tÕ thÞ tr−êng, thÓ chÕ hãa m« h×nh qu¶n lý vµ tæ chøc tèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn<br /> m« h×nh nµy.<br /> Ph¸t triÓn vµ c¶i t¹o, n©ng cÊp nhµ chung c− chØ lµ mét trong c¸c gi¶i ph¸p<br /> cÇn thiÕt nh»m gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nhµ ë cho ng−êi nghÌo, thu nhËp thÊp, trung b×nh.<br /> VÒ c¬ b¶n, chÝnh s¸ch "t¹o ®iÒu kiÖn" ®Ó mäi tÇng líp d©n c− trong ®ã cã nh÷ng nhãm<br /> x· héi trªn, tù lùc c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn ë cña m×nh theo ph−¬ng thøc x©y dùng tù lùc<br /> vµ dÇn dÇn, ®· vµ ®ang trë thµnh ®éng lùc c¬ b¶n cho viÖc ph¸t triÓn nhµ ë Hµ Néi.<br /> <br /> <br /> Tµi liÖu tham kh¶o:<br /> <br /> <br /> 1. TrÞnh Duy Lu©n & NguyÔn Xu©n Mai: HiÖn tr¹ng qu¶n lý, sö dông vµ nhu cÇu nhµ ë cña<br /> d©n c− Hµ Néi. §Ò tµi khoa häc cÊp thµnh phè - Së Tµi chÝnh Nhµ ®Êt Hµ Néi - 1998.<br /> 2. NguyÔn Xu©n Mai: VÊn ®Ò nhµ ë t¹i Hµ Néi: thùc tr¹ng vµ nhu cÇu. Trong s¸ch Nhµ vµ<br /> ®Êt ë Hµ Néi. Nhµ xuÊt b¶n V¨n hãa-Th«ng tin. Hµ Néi-2001.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />