Mức độ đề kháng kháng sinh của các chủng pseudomonas aeruginosa gây nhiễm khuẩn ở bệnh viện Trung ương Huế

TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, Số 15, 2003<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> MỨC ĐỘ ĐỀ  KHÁNG KHÁNG SINH <br /> CỦA  CÁC CHỦNG PSEUDOMONAS AERUGINOSA <br /> GÂY NHIỄM KHUẨN Ở BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG HUẾ<br /> Trần Văn Hưng<br /> Trường Đại học Y khoa, Đại học Huế<br /> Trần Hữu Luyện, Nguyễn Thị Nam Liên<br /> Bệnh viện Trung ương Huế<br /> <br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Nhiều căn nguyên vi sinh vật có khả  năng gây nhiễm khuẩn   bệnh viện.  <br /> Trong đó  Pseudomonas aeruginosa  (P. aeruginosa)  là một trong những căn nguyên <br /> quan trọng gây nhiễm khuẩn bệnh viện, chúng thường gây nhiễm khuẩn vết bỏng, <br /> vết thương... Đồng thời đây là loại vi khuẩn đa kháng thuốc, chúng kháng lại nhiều <br /> loại kháng sinh, kể cả các kháng sinh mới có hoạt lực và phổ tác dụng rộng và mạnh <br /> [2], [5]. Chúng tôi tiến hành  nghiên cứu này nhằm mục đích xác định tính đề  kháng  <br /> kháng sinh của các chủng  P.aeruginosa  gây bệnh tại Bệnh viện Trung  ương Huế,  <br /> góp phần vào công tác phòng chống nhiễm khuẩn bệnh viện.<br /> <br /> 2. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 2.1. Vật liệu:<br /> ­ Các chủng vi khuẩn P.aeruginosa: gồm 801 chủng phân lập được từ các bệnh <br /> phẩm của bệnh nhân nằm điều trị ở Bệnh viện Trung ương Huế.<br /> ­ Môi trường làm kháng sinh đồ: Thạch Mueller ­ Hinton của hãng OXOID <br /> (Anh).<br /> ­ Các đĩa giấy kháng sinh: Hãng AB ­ BIODISK (Thụy Điển) và hãng SANOFI <br /> (Pháp).<br /> 2.2. Phương pháp nghiên cứu: <br /> Xác định tính nhạy cảm với kháng sinh của các chủng P.aeruginosa phân lập <br /> được bằng kỹ  thuật đĩa giấy kháng sinh khuếch tán trong thạch theo phương pháp <br /> Kirby ­ Bauer [1], [4].<br /> Đánh giá kết quả dựa vào bảng chuẩn của hãng sản xuất đĩa giấy kháng sinh <br /> để phân loại mức độ nhạy cảm với từng loại kháng sinh.<br /> <br /> <br /> 149<br />  3. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> 3.1. Phân bố các chủng P.aeruginosa theo nguồn gốc của bệnh phẩm:<br /> Bảng 1: Phân loại bệnh phẩm có P.aeruginosa.<br /> Nguồn bệnh phẩm Số chủng Tỷ lệ %<br /> Mủ vết bỏng, vết thương 357 44,6<br /> Nước tiểu  306 38,2<br /> Máu 15 1,9<br /> Dịch mật 13 1,6<br /> Nước não tủy 1 0,1<br /> Dịch màng phổi 2 0.2<br /> Các bệnh phẩm khác 107 13,4<br /> Cộng 801 100,0<br /> <br /> Qua bảng trên cho thấy đa số  các chủng  P.aeruginosa  được phân lập từ  mủ <br /> vết bỏng, vết thương (44,6%) và từ nước tiểu (38,2%).<br /> 3.2. Phân bố P.aeruginosa theo các serotyp:<br /> Bảng 2: Phân bố các serotyp của P.aeruginosa(*)<br /> Serotyp Số lượng Tỷ lệ %<br /> P.aeruginosa typ 1     1   2,5<br /> P.aeruginosa typ 2 8 20,0<br /> P.aeruginosa typ 3 3 7,5<br /> P.aeruginosa typ 4 3 7,5<br /> P.aeruginosa typ 6 3 7,5<br /> P.aeruginosa typ 9 1 2,5<br /> P.aeruginosa typ 11 16 40,0<br /> P.aeruginosa typ 13 4 10,0<br /> P.aeruginosa typ 16 1 2,5<br /> Cộng 40 100,0<br /> (*) Được xác định tại Học viện Quân y.<br /> Trong bảng 2 cho thấy serotyp  P.aeruginosa  gây nhiễm khuẩn tại bệnh viện <br /> Trung  ương Huế  chiếm tỷ  lệ cao nhất là serotyp 11 (40 %), đứng sau serotyp 11 là  <br /> serotyp 2 (20,0%), serotyp 13 (10,0%)..., không gặp serotyp 5, 7, 8, 10, 12, 14, 15. <br /> Serotyp 11 cũng chiếm tỷ  lệ  cao nhất  ở  Hà Nội (39,5%) và  ở  Thành phố  Hồ <br /> Chí Minh (44,0%). Đứng sau serotyp 11  ở  Hà Nội là serotyp 8 (22,1%), serotyp 6  <br /> (14,8%), ở Thành phố Hồ Chí Minh là serotyp 3 (14,0%), serotyp 6 (12,0%) [3].<br /> <br /> 3.3.Mức độ đề kháng kháng sinh của P.aeruginosa:<br /> Bảng 3: Đề kháng gentamicin<br /> <br /> 150<br />  Tính chất Số chủng Tỷ lệ %<br /> Đề kháng 476 60,5<br /> Trung gian 18 2,4<br /> Nhạy cảm 292 37,1<br /> Tổng cộng 786 100,0<br /> Bảng 4: Đề kháng tobramycin<br /> <br /> Tính chất Số chủng Tỷ lệ %<br /> Đề kháng 112 45,2<br /> Trung gian 20 7,6<br /> Nhạy cảm 117 47,2<br /> Tổng cộng 248 100,0<br /> Bảng 5: Đề kháng amikacin<br /> <br /> Tính chất Số chủng Tỷ lệ %<br /> Đề kháng 23 3,5<br /> Trung gian 17 2,6<br /> Nhạy cảm 614 93,9<br /> Tổng cộng 654 100,0<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> AMK<br /> 3.50%<br /> <br /> <br /> TOB<br /> 45.20%<br /> <br /> <br /> GEN<br /> 60.50%<br /> <br /> <br /> Biểu đồ 1: Mức độ kháng kháng sinh nhóm aminoglycosid của P.aeruginosa<br /> Ghi chú: AMK: Amikacin; TOB: Tobramycin; GEN: Gentamicin<br /> Qua các bảng 3, 4, 5 và biểu đồ 1 cho thấy các chủng P.aeruginosa có tỷ lệ đề <br /> kháng cao với gentamicin và tobramycin, riêng amikacin là tỷ lệ đề kháng còn thấp.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 151<br />  Bảng 6: Đề kháng norfloxacin<br /> Tính chất Số chủng Tỷ lệ %<br /> Đề kháng 187 30,4<br /> Trung gian 20 3,2<br /> Nhạy cảm 409 66,4<br /> Tổng cộng 616 100,0<br /> Bảng 7: Đề kháng ceftriaxon<br /> Tính chất Số chủng Tỷ lệ %<br /> Đề kháng 78 47,3<br /> Trung gian 46 27,9<br /> Nhạy cảm 41 24,8<br /> Tổng cộng 165 100,0<br /> Bảng 6 và 7 cho thấy tỷ lệ đề kháng với norfloxacin la 30,4%, với ceftriaxon  <br /> là 47,3%.<br /> <br /> 4. KẾT LUẬN<br /> Các nhiễm khuẩn do  P.aeruginosa  tại Bệnh viện Trung  ương Huế  chủ  yếu <br /> phân lập từ  mủ  vết bỏng, vết thương và nước tiểu (chiếm > 80%), các loaüi bệnh  <br /> phẩm khác ít gặp. Phân bố các serotyp của các chủng  P.aeruginosa gây nhiễm khuẩn <br /> tại Bệnh viện Trung  ương Huế  chủ  yếu là serotyp 11 (chiếm 40,0%) và serotyp 2 <br /> chiếm 20,0 %. Trong các kháng sinh được thử  nghiệm chỉ  có amikacin còn tác dụng <br /> tốt (93,9%) với  P.aeruginosa,  các kháng sinh nhóm aminoglycosid khác ít có giá trị. <br /> P.aeruginosa đề kháng cao với norfloxacin (30,4%) và ceftriaxon (47,3%). <br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Lê Đăng Hà, Lê Huy Chính, Phạm Văn Ca, Lê Văn Phủng.  Kỹ thuật xác định mức  <br /> độ kháng thuốc của vi khuẩn Kirby ­ Bauer. Tài liệu tập huấn Vi sinh lâm sàng, Bộ <br /> Y tế, Hà Nội (2000) 43 ­ 79.<br /> 2. Lê Đăng Hà, Phạm Văn Ca. Mức độ kháng kháng sinh của các chủng Pseudomonas  <br /> aeruginosa gây bệnh  ở  bệnh viện của một số  địa điểm nghiên cứu (năm 1998). <br /> Thông tin: Sự kháng thuốc của vi khuẩn gây bệnh, số 1, Nhà xuất bản Y học, Hà <br /> Nội (2000) 6 ­7 <br /> 3. Hoàng Ngọc Hiển, Lê Thu Hồng. Sự phân bố các týp huyết thanh của trực khuẩn  <br /> mủ  xanh gây nhiễm khuẩn  ở  Việt Nam . Thông tin: Sự  kháng thuốc của vi khuẩn  <br /> gây bệnh, số 1, Nhà xuất bản Y học, Hà Nội (2000) 9 ­10.<br /> 4. Nguyễn Hữu Hồng. Chẩn đoán vi sinh lâm sàng và thử  nghiệm kháng kháng sinh  <br /> của một số vi khuẩn gây bệnh thường gặp. Bộ môn Vi sinh trường Đại học Y Hà <br /> Nội (1990) 1­ 9.<br /> <br /> <br /> 152<br />  5. WHO. Mức độ kháng kháng sinh của E. coli và P.aeruginosa ở các nước trong khu  <br /> vực Tây Thái Bình Dương năm 1998. Thông tin: Sự kháng thuốc của vi khuẩn gây  <br /> bệnh, số 1, Nhà xuất bản Y học, Hà Nội (2000) 11 ­ 12.<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Các tác giả đã phân lập được 801 chủng Pseudomonas aeruginosa từ bệnh nhân nằm  <br /> điều trị   ở  Bệnh viện Trung  ương Huế. Các chủng vi khuẩn này được xác định mức độ  đề  <br /> kháng với kháng sinh bằng kỹ thuật đĩa giấy kháng sinh khuếch tán trong thạch theo phương  <br /> pháp Kirby ­ Bauer. Kết quả  kháng sinh đồ  cho thấy: Các chủng Pseudomonas aeruginosa  <br /> còn nhạy cảm tốt với amikacin, nhưng đã kháng lại các loại kháng sinh thường dùng với tỷ  <br /> lệ cao.<br /> <br /> <br /> <br /> ANTIBIOTIC RESISTANCE OF PSEUDOMONAS AERUGINOSA <br /> ISOLATED  AT HUE CENTRAL HOSPITAL<br /> Tran Van Hung<br /> College of  Medicine, Hue University<br /> Tran Huu Luyen, Nguyen Thi Nam Lien<br /> Hue Central Hospital<br /> <br /> <br /> SUMMARY<br /> The authors studied 801 Pseudomonas aeruginosa strains isolated from the patients  <br /> treated at Hue Central Hospital. The bacteria’s resistance to antibiotic was tested using agar  <br /> diffusion method of Kirby­Bauer. <br /> The results shows that pseudomonas aeruginosa remains sensitive to amikalin (93.9%)  <br /> but yet highly resistant to the commonly used antibiotics.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 153<br />