Mức độ khuyết tật trí tuệ của học sinh lớp giáo dục đặc biệt tại trường Tiểu học Ngự Bình – Thành phố Huế

MỨC ĐỘ KHUYẾT TẬT TRÍ TUỆ CỦA HỌC SINH LỚP GIÁO DỤC<br /> ĐẶC BIỆT TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC NGỰ BÌNH – THÀNH PHỐ HUẾ<br /> NGUYỄN TUẤN VĨNH – PHẠM THỊ QUỲNH NI<br /> Trường Đại học sư phạm – Đại học Huế<br /> Tóm tắt: Quá trình chăm sóc và giáo dục trẻ khuyết tật trí tuệ (KTTT) muốn<br /> đạt chất lượng và hiệu quả cao phải bắt đầu trước hết từ công tác chẩn đoán,<br /> đánh giá mức độ KTTT. Kết quả của công tác này sẽ cung cấp những thông tin<br /> quan trọng cho việc xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục cá nhân<br /> (KHGDCN) phù hợp và khả thi. Trong bài viết này, chúng tôi giới thiệu kết<br /> quả chẩn đoán, đánh giá mức độ KTTT của học sinh (HS) lớp giáo dục đặc<br /> biệt (GDĐB) tại Trường Tiểu học Ngự Bình, thành phố Huế, làm cơ sở để xây<br /> dựng KHGDCN cho mỗi em.<br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> KTTT là một trong những loại khuyết tật tâm thể khó khăn và phức tạp nhất. Mỗi trẻ<br /> KTTT cho dù cùng loại và cùng mức độ là một cá nhân mang tính cá biệt hoá cao về<br /> đặc điểm khuyết tật và nhu cầu phát triển. Theo đó, GDĐB trẻ KTTT cũng là một quá<br /> trình giáo dục khó khăn và phức tạp nhất. Để quá trình này đảm bảo tính khoa học, hiệu<br /> quả và toàn diện, đòi hỏi phải bắt đầu từ việc chẩn đoán, đánh giá mức độ KTTT của trẻ<br /> bao gồm chẩn đoán mức độ phát triển trí tuệ, hành vi thích ứng (HVTƯ), những rối loạn<br /> về thể chất, tinh thần khác và những vấn đề có liên quan từ gia đình, nhà trường, môi<br /> trường sống… Kết quả của công tác chẩn đoán, đánh giá này sẽ cung cấp những thông<br /> tin hữu ích và đầy đủ làm cơ sở đề ra các biện pháp chăm sóc và giáo dục phù hợp và<br /> khả thi.<br /> Lớp GDĐB tại Trường Tiểu học Ngự Bình, thành phố Huế ra đời từ năm 2003 có chức<br /> năng chăm sóc và giáo dục trẻ khuyết tật ở tuổi tiểu học, trong đó phần lớn là trẻ KTTT.<br /> Do nguyên nhân khách quan và chủ quan mà công tác chăm sóc và giáo dục học sinh<br /> KTTT ở đây vẫn chưa đạt hiệu quả cao. Một trong những nguyên nhân quan trọng là do<br /> các em chưa được chẩn đoán, đánh giá để xác định mức độ KTTT và từ đó chưa thể xây<br /> dựng KHGDCN phù hợp [3]. Thực trạng này cho thấy việc chẩn đoán, đánh giá mức độ<br /> KTTT cho HS lớp GDĐB tại Trường Tiểu học Ngự Bình là rất cấp thiết, là điều kiện<br /> tiên quyết để nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác chăm sóc và giáo dục.<br /> 2. MỨC ĐỘ KHUYẾT TẬT TRÍ TUỆ CỦA HỌC SINH LỚP GIÁO DỤC ĐẶC BIỆT<br /> TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC NGỰ BÌNH – THÀNH PHỐ HUẾ<br /> 2.1. Tiêu chí và qui trình chẩn đoán KTTT<br /> 2.1.1. Tiêu chí chẩn đoán KTTT [1] [2] [5]<br /> Theo Hiệp hội khuyết tật trí tuệ và phát triển Hoa Kì (American Association on<br /> Intellectual and Developmental Disabilities /AAIDD) và Sổ tay chẩn đoán và thống kê<br /> Tạp chí Khoa học và Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm Huế<br /> ISSN 1859-1612, Số 01(17)/2011: tr. 110-118<br /> <br /> MỨC ĐỘ KHUYẾT TẬT TRÍ TUỆ CỦA HỌC SINH LỚP GIÁO DỤC ĐẶC BIỆT...<br /> <br /> 111<br /> <br /> những rối nhiễu tâm thần IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders,<br /> 4th Edition/DSM-IV) của Hiệp hội Tâm lí học Hoa Kì (American Psychological<br /> Association/APA), chẩn đoán KTTT dựa trên 03 tiêu chí sau:<br /> - Trí tuệ: Chỉ số trí tuệ (IQ) được xác định thông qua việc thực hiện một hoặc hơn<br /> một trắc nghiệm trí tuệ. Hoạt động trí tuệ dưới mức trung bình là khi IQ chỉ từ 70<br /> (DSM-IV) hoặc 75 (AAIDD) trở xuống.<br /> - Hành vi thích ứng: Với những người có KTTT, khả năng tác động vào xã hội và<br /> đạt được sự chấp nhận trong xã hội đã bị giảm đáng kể bởi những hạn chế về<br /> HVTƯ. Vì vậy, việc xác định mức độ HVTƯ trong chẩn đoán KTTT có ý nghĩa<br /> quan trọng và không thể thiếu.<br /> - Thời điểm xuất hiện khuyết tật: thời điểm xuất hiện khuyết tật trước 18 tuổi<br /> 2.1.2. Qui trình chẩn đoán, đánh giá KTTT [1] [2]<br /> Quá trình chẩn đoán KTTT đòi hỏi sự cẩn trọng và toàn điện trên nhiều mặt để đảm bảo<br /> kết quả tương đối chính xác, cụ thể và đầy đủ. Vì vậy, cần có qui trình chẩn đoán chặt<br /> chẽ và chi tiết từ quan sát, phát hiện đến chẩn đoán, đánh giá.<br /> 2.1.2.1. Quan sát<br /> Quan sát là bước đầu tiên của qui trình chẩn đoán, đánh giá KTTT. Cán bộ y tế quan sát<br /> trẻ không đạt được mức độ phát triển thích hợp hoặc có biểu hiện KTTT. Ngoài ra, giáo<br /> viên và cha mẹ có thể quan sát để phát hiện trẻ gặp những khó khăn trong lớp học như<br /> sau: Tiếp thu không nhanh bằng các bạn cùng trang lứa, khó duy trì và khái quát hoá<br /> những kĩ năng đã học, hạn chế hơn về các HVTƯ so với bạn cùng tuổi.<br /> 2.1.2.2. Sàng lọc<br /> Sàng lọc là một việc làm cần thiết để tìm ra những trẻ có nguy cơ KTTT trước khi chẩn<br /> đoán, đánh giá chính thức. Có một số phương pháp sàng lọc phổ biến sau:<br /> - Khám sàng lọc y tế: Bác sĩ sử dụng các loại trắc nghiệm để kiểm tra những trẻ có nguy<br /> cơ KTTT trước tuổi học.<br /> - Sàng lọc qua kết quả học tập ở lớp: Trẻ sẽ gặp nhiều khó khăn trong học tập, hạn chế<br /> khả năng đọc hiểu, kĩ năng lí giải và vận dụng toán học kém.<br /> - Sàng lọc qua trắc nghiệm trí tuệ theo nhóm để tìm ra trẻ có chỉ số trí tuệ thấp hơn mức<br /> trung bình.<br /> - Sàng lọc qua trắc nghiệm thành tích học tập theo nhóm để tìm ra trẻ đạt mức thấp hơn<br /> so với các bạn đồng trang lứa.<br /> 2.1.2.3. Chẩn đoán, đánh giá<br /> Đây là bước cuối cùng, quan trọng nhất của qui trình chẩn đoán, đánh giá KTTT. Muốn<br /> đạt được kết quả chẩn đoán, đánh giá chính xác và toàn diện, cần thực hiện các nội dung<br /> sau:<br /> <br /> 112<br /> <br /> NGUYỄN TUẤN VĨNH - PHẠM THỊ QUỲNH NI<br /> <br /> - Chẩn đoán trí tuệ: Sử dụng trắc nghiệm trí tuệ cá nhân để xác định hoạt động trí tuệ<br /> dưới mức trung bình, trẻ có điểm số IQ dưới 70 – 75.<br /> - Chẩn đoán, đánh giá hành vi thích ứng để xác định trẻ đạt điểm thấp hơn mức trung<br /> bình ở 2 hoặc hơn 2 lĩnh vực HVTƯ.<br /> - Đánh giá dựa trên chương trình học cho thấy trẻ gặp khó khăn trong một hoặc nhiều<br /> môn học thuộc chương trình học ở trường.<br /> - Quan sát trực tiếp để thấy trẻ gặp khó khăn hoặc không đạt được kết quả gì khi học ở<br /> trường.<br /> 2.2. Kết quả chẩn đoán, đánh giá mức độ KTTT của HS lớp GDĐB – Trường Tiểu<br /> học Ngự Bình<br /> 2.2.1. Kết quả sàng lọc<br /> Tổng số HS lớp GDĐB ở Trường Tiểu học Ngự Bình tại thời điểm nghiên cứu là 17 em.<br /> Qua quan sát cho thấy không phải HS nào cũng có dấu hiệu KTTT. Vì vậy, chúng tôi đã<br /> sử dụng trắc nghiệm trí tuệ Raven màu để chẩn đoán sàng lọc về trí tuệ. Kết quả chẩn<br /> đoán như sau:<br /> Bảng 1. Mức độ trí tuệ của HS lớp GDĐB tại trường tiểu học Ngự Bình<br /> theo trắc nghiệm Raven màu<br /> STT<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> 8<br /> 9<br /> 10<br /> 11<br /> 12<br /> 13<br /> 14<br /> 15<br /> 16<br /> 17<br /> <br /> Họ và tên<br /> Đ.K.T.A.<br /> T.Q.D.<br /> N.T.Đ.<br /> L.T.N.H.<br /> L.T.H.<br /> T.T.M.H.<br /> H.T.T.H.<br /> L.V.K.<br /> Đ.V.L.<br /> N.N.L.L.<br /> Đ.V.M.<br /> Đ.V.P.<br /> L.T.H.Q.<br /> H.V.N.Q.<br /> N.V.T.<br /> H.V.T.<br /> Đ.V.T.<br /> <br /> Giới<br /> Nam<br /> Nam<br /> Nam<br /> Nữ<br /> Nam<br /> Nam<br /> Nữ<br /> Nam<br /> Nam<br /> Nữ<br /> Nam<br /> Nam<br /> Nữ<br /> Nam<br /> Nam<br /> Nam<br /> Nam<br /> <br /> Tuổi<br /> 14<br /> 13<br /> 11<br /> 11<br /> 7<br /> 6<br /> 10<br /> 8<br /> 10<br /> 9<br /> 11<br /> 8<br /> 13<br /> 7<br /> 10<br /> 9<br /> 9<br /> <br /> IQ<br /> <br /> Ghi chú<br /> < 70<br /> < 70<br /> < 70<br /> < 70<br /> 90<br /> 90<br /> 100<br /> 90<br /> 90<br /> < 70<br /> < 70<br /> 90<br /> < 70<br /> 90<br /> 90<br /> < 70<br /> 80<br /> <br /> Bình thường<br /> Bình thường<br /> Bình thường<br /> Bình thường<br /> Bình thường<br /> <br /> Bình thường<br /> Bình thường<br /> Bình thường<br /> Bình thường<br /> <br /> Như vậy là trong số 17 HS được chẩn đoán mức độ trí tuệ, có 09 HS có trí tuệ phát triển<br /> bình thường, tương xứng với tuổi sinh học. Qua quan sát và tìm hiểu cho thấy 09 HS<br /> này hoàn toàn thích ứng với cuộc sống bình thường. Các em chỉ thiếu tập trung trong<br /> học tập và thực tế là học kém một hoặc hai môn học. Điều này các chứng tỏ 09 HS này<br /> không có KTTT. 08 HS còn lại có mức độ phát triển trí tuệ dưới mức trung bình (IQ <<br /> <br /> MỨC ĐỘ KHUYẾT TẬT TRÍ TUỆ CỦA HỌC SINH LỚP GIÁO DỤC ĐẶC BIỆT...<br /> <br /> 113<br /> <br /> 70). Đó là các em: Đ.K.T.A., T.Q.D., N.T.Đ., L.T.N.H., N.N.L.L., Đ.V.M., L.T.H.Q. và<br /> H.V.T.<br /> 2.2.2. Kết quả chẩn đoán, đánh giá KTTT<br /> 2.2.2.1. Kết quả chẩn đoán trí tuệ<br /> Để khẳng định độ chính xác của kết quả chẩn đoán sàng lọc, chúng tôi tiếp tục thực hiện<br /> trắc nghiệm trí tuệ vẽ hình người Goodenough đối với 08 HS có IQ < 70. Kết quả chẩn<br /> đoán bằng trắc nghiệm này cũng là cơ sở để xếp loại mức độ KTTT theo bảng phân loại<br /> của DSM-IV. Kết quả như sau:<br /> Bảng 2. Mức độ trí tuệ của HS lớp GDĐB tại trường tiểu học Ngự Bình<br /> theo trắc nghiệm Goodenough<br /> STT<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> 8<br /> <br /> Họ và tên<br /> Đ.K.T.A.<br /> T.Q.D.<br /> N.T.Đ.<br /> L.T.N.H.<br /> N.N.L.L.<br /> Đ.V.M.<br /> L.T.H.Q.<br /> H.V.T.<br /> <br /> Giới<br /> Nam<br /> Nam<br /> Nam<br /> Nữ<br /> Nữ<br /> Nam<br /> Nữ<br /> Nam<br /> <br /> Tuổi<br /> 14<br /> 13<br /> 11<br /> 11<br /> 9<br /> 11<br /> 13<br /> 9<br /> <br /> IQ<br /> 54<br /> 65<br /> 40<br /> 63<br /> 50<br /> 59<br /> 54<br /> 66<br /> <br /> Mức độ<br /> Trung bình<br /> Nhẹ<br /> Trung bình<br /> Nhẹ<br /> Trung bình<br /> Nhẹ<br /> Trung bình<br /> Nhẹ<br /> <br /> Kết quả chẩn đoán trên cho thấy 08 HS trên đều thoả mãn tiêu chí đầu tiên về chẩn đoán<br /> KTTT theo AAIDD và DSM-IV. Trong đó có 04 trẻ KTTT ở mức trung bình và 04 trẻ<br /> KTTT ở mức độ nhẹ. Chúng tôi tiếp tục chẩn đoán, đánh giá mức độ HVTƯ của 08 HS<br /> này để khẳng định tiêu chí chẩn đoán thứ 2.<br /> 2.2.2.2. Kết quả chẩn đoán HVTƯ<br /> Tiến hành chẩn đoán, đánh giá mức độ HVTƯ của 08 HS trên bằng thang đo ABS-S:2<br /> (Adaptive Behavior Scale – Second Edition) của AAIDD cho kết quả thể hiện ở bảng 3.<br /> Kết quả ở bảng 3 cho thấy tất cả 08 HS đều thiếu hụt từ 2 trở lên các lĩnh vực và yếu tố<br /> HVTƯ (đạt mức dưới trung bình trở xuống). Trong đó thiếu hụt ít nhất là 02 lĩnh<br /> vực/yếu tố (02 HS), thiếu hụt nhiều nhất là 06 lĩnh vực/yếu tố (2 HS), còn lại là thiếu<br /> hụt từ 3 – 5 lĩnh vực/yếu tố (4 HS). Như vậy, tiêu chí thứ 2 về chẩn đoán KTTT theo<br /> AAIDD và DSM-IV được thoả mãn.<br /> Toàn bộ kết quả chẩn đoán, đánh giá trên đủ cơ sở để khảng định 08 HS trên có KTTT<br /> ở những mức độ khác nhau.<br /> <br />