Nét độc đáo trong nghệ thuật viết phóng sự hiện đại của Ngô Tất Tố thể hiện qua "Nghệ thuật băm thịt gà"

Đề bài: Nét độc đáo trong nghệ thuật viết phóng sự  hiện đại của Ngô Tất Tố  thể <br /> hiện qua "Nghệ thuật băm thịt gà"<br /> Bài làm<br /> Là một trong những cây bút hiện thực phê phán có nhiều đóng góp cho nền văn học Việt  <br /> Nam trước cách mạng tháng Tám, người ta biết đến Ngô Tất Tố  không chỉ   ở  những tác <br /> phẩm truyện ngắn và tiểu thuyết viết về người nông dân và cuộc sống nông thôn mà còn <br /> cả ở mảng phóng sự ghi chép lại một cách chân thực và đậm chất văn học hiện thực đời <br /> sống của xã hội Việt Nam phong kiến thời bấy giờ. Trong số đó, có thể kể đến phóng sự <br /> “Việc làng” mà “Nghệ thuật băm thịt gà” là một tác phẩm tiêu biểu.<br /> Theo các nhà nghiên cứu, phóng sự  là một thể  tài ký, nguyên thuộc thể  báo chí, sau đó <br /> được các nhà văn sử dụng như  một thể  loại văn học. Đặc trưng của phóng sự  là sự  kết <br /> hợp đậm nét giữa tính phát hiện và tính tự sự, tính xác thực và tính định hướng, tính thời <br /> sự nóng hổi của đề tài và tính sinh động của bút pháp người kể chuyện. Để viết phóng sự <br /> thành công, người viết phải bám sát vào cuộc sống phát hiện ra những sự  việc, những  <br /> vấn đề gay cấn có tính thời sự, có ý nghĩa xã hội sâu sắc, lật đi, lật lại vấn đề khiến cho  <br /> nó trở nên thuyết phục đối với độc giả. Nếu phóng sự chỉ là một dạng báo chí thuần túy,  <br /> tuổi thọ của nó thường không cao. Những thiên phóng sự lớn vượt qua sự sàng lọc khắc  <br /> nghiệt của thời gian thường là những tác phẩm có sự  kết hợp hài hòa với chất văn học. <br /> Người đọc không chỉ thấy ở đó các sự kiện như được sao chép một cách khô cứng mang <br /> tính thông tin là chính mà còn bắt gặp  ở đó đậm tính nghệ  thuật và sắc thái trữ  tình. Nói <br /> đến nghệ thuật viết phóng sự của một tác giả nào đó cũng chính là việc chúng ta đề cập  <br /> đến những đặc trưng này của phóng sự thể hiện trong tác phẩm của tác giả đó cũng như <br /> nét riêng của họ trong việc thể hiện những đặc điểm ấy.<br /> So với thế  giới, chủ  yếu là Âu Mỹ, phóng sự   ở  Việt Nam ra đời muộn. Phải đến đầu <br /> những năm 30 của thế kỷ XX phóng sự mới xuất hiện mà người mở đầu là Tam Lang với  <br /> phóng sự “Tôi kéo xe”. Trong suốt khoảng thời gian từ đó đến năm 1945, Ngô Tất Tố là <br /> một trong số ít những người viết thành công nhất về mảng phóng sự. Tác phẩm của ông, <br /> tuy chưa đa chiều, phong phú và nhiều góc độ  như  cây bút phóng sự  xuất sắc Vũ Trọng  <br /> Phụng những cũng mang đậm dấu  ấn của nghệ  thuật viết phóng sự  hiện đại, loại hình <br /> ngày càng có vai trò quan trọng trong xã hội hiện đại. Nằm trong “Việc làng”, “Nghệ <br /> thuật băm thịt gà” là một bài phóng sự ghi lại chân thực nạn “xôi thịt” ở nông thôn, phơi <br /> bày những hủ tục phong kiến bắt rễ vào đời sống đã trở nên đáng cười và đáng buồn như <br /> thế  nào trong xã hội nông thôn trước đây, thể  hiện trong buổi thực hiện lệ  làng “chứa <br /> hàng xóm” ở nhà Vân Lăng và nghệ thuật chia cỗ của anh mõ làng tên Mới. Bằng ngòi bút  <br /> phát hiện và miêu tả  tỉ  mỉ  của mình, Ngô Tất Tố  đã tái hiện lại tất cả  những gì diễn ra <br /> như một thước phim quay cận cảnh, sinh động. Buổi “chứa hàng xóm” hôm ấy được ghi <br /> lại theo đúng trình tự thời gian và không gian. Việc chuẩn bị được bắt đầu từ lúc nửa đêm  <br /> cho đến sáng sớm thì đã đâu vào đấy. Thành phần tham dự  được tường thuật bao quát <br /> gồm đông đủ  cả  già trẻ, lớn bé, từ  các cụ  tai to mặt lớn trong làng đến những thằng “tí <br /> nhau”, mà lại “toàn là đàn ông cả”. Mới chỉ giới thiệu đến đó thôi nhưng ngòi bút của Ngô <br /> Tất Tố đã phản ánh được hiện thực về một xã hội chỉ tìm mọi cách để chia chác, bóc lột  <br /> con người, một xã hội “”trọng nam khinh nữ” mà người phụ nữ không hề được coi trọng. <br /> Nhưng sự  kiện được tác giả  tập trung nhiều bút lực để  miêu tả  hơn cả  vẫn là “nghệ <br /> thuật băm thịt gà” của anh mõ và ông ghi chép lại tất cả một cách tường tận. “Một người  <br /> vừa lù lù bưng mâm xôi gà lên thềm và đặt vào chiếc phản giữa. Rồi một người khác để <br /> luôn lên đó hai chai rượu lớn. Con gà cũng không nhỏ  lắm,  ước chừng một người ăn cố <br /> mới hết, cỗ xôi vừa kín­cái lòng mâm đồng, nó phải độ bốn đấu gạo!”. Tác giả đã đưa ra <br /> những số liệu xác thực về mâm cỗ: gà nhỏ, xôi ít để đối lập với những yêu cầu về việc  <br /> là suất cỗ  và thành quả  của anh mõ sau đó. Điều thú vị  là tác giả  đang miêu tả  tất cả <br /> những điều đó với một sự  tò mò cao độ. Bản thân ông cũng không hề  biết và không hề <br /> tưởng tượng được làm thế  nào để  một con gà và cỗ  xôi nhỏ  chừng ấy có thể  chia thành  <br /> hai mươi ba cỗ với cả thảy là tám mươi ba suất. Và dõi theo cặp mắt của tác giả, người <br /> đọc cũng tò mò muốn biết diễn biến. Một sự việc bình thường bỗng trở thành tình huống  <br /> tạo sự  thắc mắc và chờ  đợi. Lời Vấn phóng sự  đan xen tả  và kể, với những mảng đối  <br /> thoại ngắn phù hợp với thể loại tiểu thuyết nhưng lại có giá trị truyền tải thông tin lớn đã <br /> dựng lên sống động không khí chuẩn bị  cho đám “chứa hàng xóm’ với những sắc thái  <br /> riêng biệt của nếp sinh hoạt làng quê.<br /> Một trong những đặc trưng của nghệ  thuật viết phóng sự  là việc bám sát vào đời sống, <br /> lật đi lật lại vấn đề  để  nó trở  nên thuyết phục đối với người đọc. Ngô Tất Tố  đã rất  <br /> thành công ở điểm này khi ông miêu tả tỉ mỉ và chi tiết cách làm cỗ ­ nghệ thuật băm thịt  <br /> gà của anh mõ. Cũng giống như trước đó, công việc lại tiếp tục được miêu tả  cụ  thể  ở <br /> nhiều công đoạn: bưng bát đĩa, đổi thớt, mài dao, bày đĩa la liệt, chia xôi, thái lòng, chặt <br /> sỏ, chặt phao câu. Thủ pháp tâm lí và cách miêu tả cận cảnh, miêu tả một cách tỉ mỉ khiến  <br /> cho người đọc như  bị  cuốn vào cảnh chia cỗ, phải chăm chú dõi theo từng hành động,  <br /> từng lần đưa dao lên xuống của anh mõ. Cảnh pha sỏ và phao câu được miêu tả chậm với  <br /> những động tác thành thục, và ngay sau đó là tiết tấu nhanh đều đặn và cũng hết sức <br /> thành thục khi băm mình gà ra làm 92 mảnh, được cảm nhận cả bằng thị giác, thính giác  <br /> kết hợp với miêu tả, bình, ngôn ngữ tạo hình, tạo nhạc mang lại cho người đọc cảm giác  <br /> chân thực như  đang được tận mắt chứng kiến. Quả  thực, nếu xét  ở  góc độ  nghệ  thuật  <br /> hay nói như  Ngô Tất Tố, xem việc băm thịt gà là một nghệ  thuật thì người băm thịt gà <br /> đúng là một nghệ sĩ. Coi như vậy bởi cả làng, ngoài anh có cái “nghề gia truyền” đó ra có <br /> thể  băm (chứ  không phải là chặt) con gà một cách thành thạo: “Một tay giữ  thỏi thịt gà, <br /> một tay cầm con dao phay, hắn băm lia lịa như không chú ý gì hết. Nhưng mà hình như tay  <br /> hắn đã có cỡ  sẵn, cho nên con dao của hắn giơ lên, không nhát nào cao, không nhát nào  <br /> thấp. Mười nhát như một, có khi chỉ  lên khỏi mặt thớt độ  khoảng một gang, và cách cái <br /> ngón tay hắn độ  vài ba phân. Tiếng dao công cốc đụng vào mặt thớt, nhịp nhàng như <br /> tiếng mõ của phường chèo, không lúc nào mau, cũng không có lúc nào thưa. Mỗi tiếng cốc  <br /> là một miếng thịt gà băng ra”, và những miếng thịt gà lại có thể  đều nhau và đẹp đến  <br /> được như  vậy. “Miếng nào cũng như  miếng  ấy, đứt suốt từ  xương đến da, không còn  <br /> dính nhau mảy may. Trông những miếng thịt gà của hắn bốc ra góc mâm, mới đẹp làm <br /> sao! Không giập, không nát, không bong da, nó giống như tập cánh con bươm bướm. Nếu <br /> để trước môi mà thổi, có thể bay được mười thước”. Cái độc đáo của phóng sự được thể <br /> hiện rất nhiều trong đoạn miêu tả  đó, nó chứng tỏ  cho ngòi bút miêu tả  khách quan của  <br /> Ngô Tất Tố, điều kiện quan trọng và cần thiết của thể loại phóng sự. Để  người đọc có <br /> những phút giây say mê, thoải mái bay bổng bên bàn tay kheo léo của anh mõ nhưng vẫh  <br /> không lúc nào lãng quên ý nghĩa phê phán những tệ  nạn, hủ  tục của xã hội phong kiến <br /> Việt Nam thời bấy giờ, đó chính là tài năng nghệ thuật của Ngô Tất Tố.<br /> Như  đã nói  ở  trên, một phóng sự  lớn vượt qua sự  sàng lọc của thời gian thường là tác <br /> phẩm mà chất phóng sự hài hòa với văn học. Phóng sự của Vũ Trọng Phụng cuốn hút bởi  <br /> ông viết về các vấn đề quốc nạn dưới hình thức của những câu chuyện kể, ghi chép lại <br /> được, có nhân vật, cuộc đời, số  phận cụ  thể  và ngôn ngữ  phóng sự  đậm chất văn học. <br /> Nghệ thuật phãng sự trong “Nghệ thuật băm thịt gà” của Ngô Tất Tố cũng vậy. Phóng sự <br /> của ông không hiếm những đoạn miêu tả  đậm chất nghệ  thuật. Đó là cảnh “Ngoài sân  <br /> trời tối như  mực và mưa sùi sụt, nước mưa rả  rích giội xuống đầu thềm, như  thêm vẻ <br /> chứa chan cho mối tình cửu biệt.” trong cái đêm chuẩn bị  diễn ra buổi “chứa hàng xóm’ <br /> của nhà Vân Lăng; đặc biệt là đoạn miêu tả cảnh anh Mới pha thịt như một người nghệ sĩ  <br /> thực sự... Kết hợp với những chi tiết mang đậm tính hiện thưc, chúng làm cho ngòi bút <br /> phóng sự trở  nên sinh động và đầy tính hấp dẫn. Nghệ thuật đó khiến cho bài phóng sự <br /> không trở  thành một bài miêu tả, liệt kê thông thường mà trở  thành một tác phẩm phóng <br /> sự ­ nghệ thuật đầy hấp dẫn.<br /> Từ một mảng đề tài về “Nghệ thuật băm thịt gà”nằm trong chùm phóng sự “Việc làng”,  <br /> Ngô Tất Tố  đã không ngần ngại phơi bày hiện thực nhức nhôi của xã hội phong kiến <br /> Việt Nam trước cách mạng tháng Tám, một xã hội còn chứa đựng đầy những bất công,  <br /> hủ tục lạc hậu, những nạn xôi thịt làm hạ thấp nhân cách và đạo đức con người khiến họ <br /> trở  nên tầm thường và thật đáng phê phán. Phóng sự  được viết lên bằng tài năng nghệ <br /> thuật trong việc miêu tả, bình giá, đưa ra ý kiến mang tính khách quan khiến cho nó vượt  <br /> lên những phóng sự đơn thuần, thông thường khác, có ý nghĩa và giá trị lớn trong nền báo  <br /> chí cũng như văn học Việt Nam trong quá khứ, hiện tại và sẽ là cả tương lai nữa.<br />