intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Nghiên Cứu Động Vật - Sinh Vật Nhân Chuẩn Phần 9

Chia sẻ: Danh Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:16

Thêm vào BST
Báo xấu
47
lượt xem 3
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Động vật không chỉ có vai trò quan trọng trong thiên nhiên mà còn cả với đời sống con người về mặt có lợi như cung cấp nguyên liệu: thực phẩm (rươi, ốc, mực, tôm, cá, ếch, rắn, gà, lợn, bò, ...), lông (thỏ, cừu, dê, vịt, ...), da (tuần lộc, hổ, trâu, ...)

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên Cứu Động Vật - Sinh Vật Nhân Chuẩn Phần 9

  1. Chæång 5 Âa daûng Vi Sinh Váût Trong Viãûc Âaïnh Giaï Âàûc Tênh Cuía Hãû Sinh Thaïi Näng Nghiãûp I. Giåïi thiãûu Hãû sinh thaïi näng nghiãûp chiãúm 30% diãûn têch bãö màût traïi âáút (Altieri, 1991). Sæû âa daûng vãö vi sinh váût laì mäüt nhán täú coï thãø âiãöu khiãøn nàng suáút vaì cháút læåüng cuía hãû thäúng saín xuáút näng nghiãûp. Nhæîng nghiãn cæïu vãö âa daûng sinh hoüc táûp trung vaìo thæûc váût, âäüng váût vaì cän truìng våïi mäüt vaìi yãúu täú nhoí trãn vi sinh váût. Khäng coï vi sinh váût vaì caïc quaï trçnh sinh hoïa cuía noï thç khäng thãø coï sæû säúng trãn traïi âáút (Price, 1988). Sæû âa daûng sinh hoüc coï thãø aính hæåíng træûc tiãúp lãn nàng suáút vaì tênh âa daûng cuía thæûc váût bàòng caïc taïc âäüng lãn sæû tàng træåíng vaì phaït triãøn, caûnh tranh cuía thæûc váût våïi caïc khaí nàng láúy næåïc vaì cháút dinh dæåîng. Vi sinh váût cung cáúp nguäön váût cháút di truyãön; hån næîa noï coï thãø âæåüc duìng nhæ laì sinh váût chè thë cho sæû thay âäøi mäi træåìng Vi sinh váût laì máúu chäút âãø nghiãn cæïu caïc tæång taïc sinh hoüc. Noï coï vai troì trong sæû chuyãøn hoaï vaì têch luíy cuía hãû thäúng näng nghiãûp vaì âæåüc xem nhæ tiãu chuáøn âãø âaïnh giaï cháút læåüng hãû thäúng naìy. Sinh váût âáút taûo nãn nguäön dinh dæåîng to låïn vaì biãún âäøi trong moüi hãû thäúng näng nghiãûp vaì âoïng vai troì chuí âaûo trong viãûc phán huíy cháút thaíi vaì tham gia chu trçnh váût cháút (Smith vaì Oaul, 1990). Ngoaìi ra vi sinh váût coìn coï phaín æïng våïi nhæîng biãún âäøi hoaï hoüc trong âáút nhæ sæû tçch tuû cháút hæîu cå, têch tuû ni tå tæû do vaì nhæîng thay âäøi khaïc trong âáút coï thãø aính hæåíng âãún cáy träöng. Khi hãû thäúng xaïo träün bàõt âáöu taïi taûo laûi khäng chè dæûa vaìo thæûc váût maì coìn dæûa vaìo hoaût âäüng cuía vi sinh váût trong viãûc laìm giaìu âáút vaì boïn phán. Chuïng ta khäng biãút tháût sæû vãö tênh âa daûng cuía vi sinh váût âáút màûc duì caïc nghiãn cæïu vãö phán tæí hoüc cho ràòng säú læåüng quáön thãø trong âáút låïn hån caïi maì ta coï thãø biãút
  2. Dæång Trê Duîng GT. 2001 trong kyî thuáût canh taïc (Holben vaì Tiedje, 1988; Torsvik vaì cäüng sæû, 1990). Sæû âa daûng vãö vi sinh váût laì chè thë cho chæïc nàng cuía hãû sinh thaïi vaì laì kãút quaí cuía vä säú quaï trçnh phán huíy cuía vi sinh, têch tuû âáút vaì máöm bãûnh. Chuïng ta cáön coï kiãún thæïc vãö sinh hoüc vaì chæïc nàng cuía sæû âa daûng âãø hiãøu roí vãö viãûc xáy dæûng mäüt quáön xaî vi sinh váût thêch håüp nháút cho hoaût âäüng näng nghiãûp. Taïc âäüng cuía con ngæåìi cuîng aính hæåíng âãún chæïc nàng vaì tênh âa daûng cuía hãû sinh thaïi. Thê duû âiãøn hçnh nháút vãö sæû xaïo träün trong hãû sinh thaïi laì kãút quaí cuía sæû xoïi moìn âáút tæì hoaût âäüng näng nghiãûp. Caïc taïc âäüng naìy coï thãø gáy ra sæû giaím tênh äøn âënh trong sinh hoüc, hoaï hoüc vaì váût lyï cuía hãû sinh thaïi. Nhæîng taïc âäüng tiãúp theo laì sæû thay âäøi låïn trong chu kyì carbon cuía traïi âáút gáy ra háûu quaí laì læåüng carbon huîu cå trong âáút máút âi. Vi sinh váût ráút nhaûy caím våïi sæû xaïo träün nhæ æïng duûng nhæîng tiãún bäü khoa hoüc vaìo näng nghiãûp (Elliott vaì Lynch, 1994) vaì noï coï thãø hoaût âäüng nhæ laì sinh váût chè thë caính baïo vãö sæû thay âäøi vãö cháút læåüng. Sæû thay âäøi liãn tuûc trong sæû âa daûng vãö vi sinh váût vaì sæû âa daûng vãö chæïc nàng coï thãø âoïng goïp vaìo sæû hiãøu biãút vãö cháút læåüng âáút vaì sæû phaït triãøn bãön væîng hãû thäúng saín xuáút näng nghiãûp (di Castri vaì Younes, 1990; Hawksworth, 1991a; Thomas vaì Kevan, 1993). Vi sinh váût âáút âæåüc duìng âãø âaïnh giaï sæû xaïo träün hay sæû ä nhiãùm cuía âáút thäng qua sæû thay âäøi nhoí trong hãû sinh thaïi vãö tênh âa daûng cuía chuïng. Duìng vi sinh váût vaì hoaût âäüng cuía noï âãø xaïc âënh sæû càn thàóng vãö mäi træåìng vaì giaím tênh âa daûng laì váún âãö cáön thiãút phaíi nghiãn cæïu âãø âaïnh giaï hãû thäúng näng nghiãûp. 1. Sæû âa daûng trong phán loaûi Säú loaìi vi sinh váût æåïc tênh khoaíng hån 110000 loaìi nhæng chè mäüt pháön nhoí âæåüc xaïc âënh vaì tháûm chê chè mäüt säú êt loaìi âæåüc nghiãn cæïu hay âæåüc nuäi cáúy (Hawksworth, 1991b). Theo tênh toaïn chè coï khoaíng 3-10% säú loaìi vi sinh váût trãn traïi âáút âæåüc nháûn daûng vaì pháön ráút låïn coìn laûi chæa biãút cuîng nhæ chæa nghiãn cæïu (Hawksworth, 1991a). Theo æåïc tênh khaïc, säú loaìi vi sinh váût coï thãø laì mäüt triãûu. Säú loaìi trong quáön xaî vi sinh váût ráút âa daûng vaì âa daûng hån caí nhæîng sinh váût báûc cao khaïc (Torvis vaì cäüng sæû, 1990; 130
  3. Âa daûng âäüng váût ... Ward vaì cäüng sæû, 1992). Hiãøn nhiãn laì chuïng ta chè biãút mäüt pháön tiãöm nàng cuía caí hãû thäúng. Trong quáön xaî vi sinh váût âáút, sæû phong phuï vãö di truyãön cáön âæåüc nghiãn cæïu sáu hån. 2. Sæû âa daûng trong chæïc nàng Sæû âa daûng vãö chæïc nàng bao gäöm caí sæû to låïn cuía mäi træåìng âáút vaì noï chiãúm vai troì chuí âaûo. Nhæîng quaï trçnh naìy âæåüc choün loüc âãø thãø hiãûn laûi caïc tiãún trçnh sinh hoüc nhæ laì chu trçnh carbon hay nitå, sæû phán huíy nhiãöu håüp cháút vaì nhæîng sæû biãún âäøi khaïc (Zak vaì cäüng sæû, 1994). Sæû âa daûng vãö thaình pháönloaìi âæåüc xaïc âënh bàòng caïch phán láûp vaì nuäi, vaì coï thãø xaïc âënh khoaíng 20% loaìi vi sinh váût hoaût âäüng trong âáút. Caïc chè säú vãö sæû âa daûng thaình pháön loaìi vi sinh váût âæåüc duìng âãø mä taí hiãûn traûng quáön xaî vi sinh váût vaì caïc phaín æïng cuía noï våïi taïc âäüng cuía con ngæåìi hay cuía tæû nhiãn. Chè säú âa daûng vi sinh váûtcoï thãø xem nhæ laì chè thë cho sæû äøn âënh cuía quáön xaî vaì coï thãø duìng âãø mä taí sæû váûn âäüng cuía hãû sinh thaïi vaì cuía quáön xaî vaì aính hæåíng cuía nhæîng taïc âäüng trong quáön xaî (Mills vaì Wassel, 1980; Atlas, 1984) Nhæîng aính hæåíng cuía hoaï cháút nhæ cuía kim loaûi nàûng laìm tàng tênh âa daûng cuía tuìy vaìo loaûi hoaï cháút cho vaìo (Atlas, 1984; Reber, 1992). Mäüt nhán täú haûn chãú khi sæí duûng chè säú naìy laì thiãúu kãút quaí chi tiãút vãö thaình pháön loaìi vi sinh váût trong mäi træåìng âáút (Torsvik vaì cäüng sæû, 1990). Khaí nàng mäüt hãû sinh thaïi laìm giaím nhæîng taïc âäüng quaï mæïc phuû thuäüc vaìo tênh âa daûng cuía hãû thäúng (Elliott vaì Lynch, 1994). Âoï laì mäüt chè thë sinh hoüc cho khaí nàng phaín æïng våïi sæû càng thàóng vaì sæû thay âäøi cuía mäi træåìng.c âäü suy thoaïi loaìi trong mäüt thäúng laì chè thë quan troüng vãö hiãûn traûng cuía hãû thäúng vaì laì chè tiãu trong viãûc xaïc âënh tênh âa daûng cho hãû thäúng näng nghiãûp bãön væîng. Säú loaìi tháût sæû vaì thaình pháön loaìi khäng quan troüng bàòng sæû thay âäøi säú loaìi trong mäüt hãû thäúng vaì hoaût âäüng cuía nhæîng caï thãø naìy trong hãû thäúng âoï. Chè säú âa daûng coï thãø duìng âãø chè aính hæåíng cuía sæû taïc âäüng; tuy nhiãn, sæû âa daûng khäng phaíi luïc naìo cuîng cáön thiãút. Sæû âa daûng khäng tæång tæång våïi sæû äøn âënh cuía 131
  4. Dæång Trê Duîng GT. 2001 hãû thäúng; hån næîa, sæû biãún âäøi vãö thaình pháön loaìi våïi sæû quaín lyï coï thãø cho nhiãöu thäng tinh vãö hiãûn traûng quáön xaî vi sinh váût âáút. Sæû âa daûng duìng âãø âaïnh giaï cháút læåüng âáút khäng thãø laìm roí træì phi hoaût âäüng cuía hãû thäúng âæåüc theo doíi. Sæû thay âäøi trong nhoïm phán loaûi coï thãø laìm thay âäøi chè thë nhæng khäng thãø dáøn âãún hoaût âäüng cuîa hãû thäúng. Quáön xaî vi sinh váûtvaì caïc quaï trçnh cuía noï cáön âæåüc kiãøm tra, khäng chè liãn quan âãún nhæîng caï thãø hçnh thaình nãn quáön xaî âoï maì coìn xem xeït aính hæåíng cuía mäi træåìng xáu âãún caïc quáön xaî âoï. II. Vi sinh váût âáút trong hãû thäúng saín xuáút näng nghiãûp Trong âáút coï âuí thaình pháön vi sinh váût nhæ vi khuáøn, náúm tia, náúm, taío, virus vaì nguyãn sinh âäüng váût. Sæû phán chia vi sinh váût thaình caïc nhoïm dæûa vaìo khaí nàng tiãu thuû carbon vaì nàng læåüng vaì nhu cáöu cuía noï (thê duû nhæ quang hoaï, hoaï dæåîng, tæû dæåîng, dë dæåîng hay thaûch dæåîng). Vi khuáøn vaì náúm laì cháút phán huíy âáöu tiãn trong chu trçnh váût cháút, chiãúm láúy mäüt vë trê quan troüng cuía chuäøi thæïc àn trong âáút. Moüi chu trçnh váût cháút, coï 90-95% phaíi thäng qua hai nhoïm sinh váût naìy âãø âi âãún báûc dinh dæåîng cao hån nhæ thãú, hoaût âäüng vaì tênh âa daûng cuía vi khuáøn vaì náúm laì nhán täú låïn âãø xaïc âënh cháút læåüng cuía hãû thäúng näng nghiãûp (Lynch, 1983). Vi khuáøn vaì náúm tia chiãúm säú læåüng låïn trong caïc nhoïm vi sinh váût trong âáút nhæng do kêch thæåïc nhoí tæì 21-10 µm nãn chuïng chè chiãúm khoaíng 50% sinh khäúi trong âáút (Alexander, 1977). Vi khuáøn âæåüc tçm tháúy trong âáút våïi máût âäü 104-109 tãú baìo trong 1 g âáút. Theo tæìng nhoïm chuïng coï quaï trçnh trao âäøi cháút khaïc nhau vaì sæí duûng nhiãöu nguäön nàng læåüng vaì carbon khaïc nhau. Vi khuáøn âoïng mäüt vai troì quan troüng trong viãûc phán giaíi håüp cháút hæîu cå vaì tham gia vaìo chu trçnh váût cháút. Háöu hãút håüp cháút nhán taûo vaì tæû nhiãn coï thãø phán huíy båíi khu hãû vi sinh váût vaì mäüt säú loaûi håüp cháút tråí nãn trå (Dorn vaì cäüng sæû, 1974). Vaìi loaìi vi khuáøn coï khaí nàng täøng håüp nitå (Sprent, 1979), saín sinh hay sæí duûng Methane (Jones, 1991). Phán giaíi ni tå vaì læu huìynh laì hoaût âäüng bàõt buäüc cuía vi khuáøn kyñ khê (Tiedje vaì cäüng sæû, 1984). Oxy hoïa læu huyình vaì ni tå laì kãút 132
  5. Âa daûng âäüng váût ... quaí hoaût âäüng cuía mäüt säú gioïng vi khuáøn tæû dæåîng hiãúu khê (Belser vaì Schmidt, 1978; Bock vaì cäüng sæû, 1989). Náúm khäng âa daûng bàòng vi khuáøn vaì coï säú læåüng tháúp (104-106 nhaïnh trong 1 g âáút), tuy váûy náúm coï thãø chiãúm âãún 70% sinh læåüng (Lynch, 1983). Náúm âæåüc tçm tháúy trong âáút trong mäüt táûp âoaìn hoaût âäüng våïi bäü rãø cáy hay hoaûi sinh trãn cháút liãûu âang phán huíy (Swift vaì Boddy, 1984). Náúm coï thãø chëu âæûng âiãöu kiãûn báút låüi täút hån caïc loaûi vi sinh váût khaïc vaì noï coï thãø säúng åí chäø coï læåüng næåïc êt hån laì vi khuáøn (Papendick vaì Campbell, 1975). Nhæîng doìng náúm såüi cho pheïp náúm mäúc phaït triãøn chäúng laûi âiãöu kiãûn khàõc nghiãût cuía mäi træåìng nhæ thiãúu áøm âäü, thiãúu dinh dæåîng do sæû di chuyãøn cuía næåïc vaì dinh dæåîng. Nhiãöu loaûi náúm tiãút ra acid hæîu cå coï thãø hoìa tan caïc cháút dinh dæåîng khoï phán huíy (Sollins vaì cäüng sæû, 1981). Náúm coï khaí nàng phán giaíi cellulose, lignin vaì cháút hæîu cå khaïc. Saín pháùm phán huíy naìy seî laì nguäön thæïc àn cho nhoïm sinh váût khaïc nháút laì vi khuáøn. Nhiãöu loaìi náúm gáy bãûnh cho cáy, cuîng coï mäüt säú loaìi thêch håüp cho rãø cáy nhæ Mycorrhizae (loaûi náúm cäüng sinh åí rãø cáy). Taío chiãúm mäüt säú læåüng låïn åí bãö màût âáút, våïi khoaíng 102-106 tãú baìo trong 1 g âáút. Trong vaìi hãû thäúng näng nghiãûp, taío âoïng goïp vaì chu trçnh ni tå do sæû cäö âënh ni tå tæì khäng khê hay trong mäi trång âáút (Metting vaì Rayburn, 1983). Nguyãn sinh âäüng váût trong âáút coï máût âäü khoaíng 103-105 tãú baìo trong 1 g âáút. Chuïng laì nhoïm sinh váût âëch haûi chuí yãúu cuía vi khuáøn vaì chuïng âiãöu chènh säú læåüng quáön thãø vi khuáøn (Opperman vaì cäüng sæû, 1989) Khu hãû sinh váût åí rãø cuía thæûc váût. Thæûc váût laì mäüt nhán täú quyãút âënh tênh âa daûng cuía quáön thãø vi khuáøn vaì náúm säúng åí rãø màûc duì noï cáön cháút dinh dæåîng tæì âáút. Khu hãû sinh váût âáút säúng åí rãø âæåüc xaïc âënh bàòng thãø têch âáút kãú cáûn vaì chëu taïc âäüng cuía rãø cáy (Metting, 1983). Âoï laì mäüt vuìng hoaût âäüng nháút cuía vi sinh váût båíi vç noï åí gáön cháút tiãút tæì rãø, laìm cho quáön xaî vi sinh váût åí rãø khaïc våïi mäüt læåüng låïn âáút chung quanh (Curl vaì Truelove, 1986; Whipps vaì Lynch, 133
  6. Dæång Trê Duîng GT. 2001 1986). Hoaût âäüng cuía vi sinh váût bë kêch thêch trong vuìng âáút naìy vç nguäön dinh dæåîng âæåüc cung cáúp båíi rãø vaì sæû naíy máöm cuía haût (Rouatt vaì Katznelson, 1961). Quáön xaî vi sinh váût vaì hoaût âäüng cuía noï trong hãû thäúng näng nghiãûp bë taïc âäüng båíi rãø vaì mäi træåìng âáút, bao gäöm cháút khoaïng vaì cháút hæîu cå. Quáön xaî thæûc váût åí trãn chëu taïc âäüng cuía nhiãöu loaûi vi sinh váût trong âáút. Nhæîng loaûi vi sinh váût phaín æïng våïi cháút tiãút tæì rãø vaì caïc cháút liãn quan seî chiãúm æu thãú. Hãû rãø phán huíy laì nguäön dinh dæåîng cho vi sinh váût chung quanh (Swinnen vaì cäüng sæû 1995), caìng xa hãû rãø thç säú læåüng vi sinh váût caìng giaím (Yeats vaì Darrah, 1991). Vi khuáøn coï säú læåüng låïn nháút trong khu væûc quanh rãø, âoï laì nhoïm vi khuáøn Gram ám, hçnh que khäng coï baìo tæí, coï nhu cáöu dinh dæåîng ráút âån giaín, bë kêch thêch båíi rãø hån laì nhoïm vi khuáøn gram dæång, hçnh que coï baìo tæí (Curl vaì Truelove, 1986). Thaình pháön thæûc váût aính hæåíng âãún máût âäü vi khuáøn do sæû khaïc biãût vãö thaình pháön hoaï hoüc cuía cháút tiãút tæì rãø (Christensen, 1989). Sæû phaït triãøn cuía quáön xaî vi sinh váût hãû rãø cuîa bë taïc âäüng båíi loaìi thæûc váût (Rovira, 1956), phenology (Smith, 1969) vaì caïc nhán täú mäi træåìng aính hæåíng âãún sæû phaït triãøn cuía thæûc váût (Rovira, 1959;vancura, 1967; Martin vaì Kemp, 1980). Vi khuáøn vaì náúm chiãúm æu thãú åí hãû rãø chëu taïc âäüng cuía caí thæûc váût vaì âáút. Tè lãû cuía náúm åí rãø cuía cáy Plantago lanceolata coï mäúi liãn quan thuáûn våïi ni tå vaì phos pho cuía laï trong khi tè lãû cuía vi khuáøn vaì náúm khaïc coï quan hãû nghëch våïi phospho (Newman vaì cäüng sæû, 1981). Phán âaûm laìm tàng säú læåüng náúm vaì vi khuáøn Gram ám trong hãû rãø cuía cáy luïa (Emmimath vaì Rangaswami, 1971). Khoï coï thãø taïch biãût aính hæåíng cuía cháút dinh dæåîng trong âáút hay cháút tiãút tæì rãø lãn hãû vi sinh váût rãø. Mäüt vuìng âäöng coí coï thãø âiãöu chènh læåüng nitå (Wein vaì Tilman, 1990), vaì cuîng coï giaí thuyãút vãö sæû thay âäøi ni tå trong âáút do thæûc váût trãn âáút aính hæåíng âãún thaình pháön náúm rãø versicular vaì arbuscular. 134
  7. Âa daûng âäüng váût ... III. Aính hæåíng cuía vi sinh váût lãn hãû thäúng näng nghiãûp Vi sinh váût aính hæåíng lãn hãû thäúng saín xuáút näng nghiãûp theo nhæîng hoaût âäüng nhæ: - Phán giaíi cháút hæîu cå täön taûi trong âáút giaíi phoïng ra cháút dinh dæåîng - Hçnh thaình låïp âáút muìn do sæû phán huíy cháút hæîu cå vaì täøng håüp cháút måïi - Giaíi phoïng cháút dinh dæåîng thæûc váût tæì nhæîng daûng vä cå khoï tan - Tàng nguäön dinh dæåîng thäng qua mäúi quan hãû våïi náúm vaì quan hãû cäüng sinh giæîa náúm vaì thæûc rãø thæûc váût. - Chuyãøn ni tå tæû do thaình ni tå thêch håüp cho thæûc váût - Náng cao tênh têch tuû, thäng khê vaì tháúm næåïc cuía âáút - Khaïng cän truìng, bãûnh cáy vaì coí daûi Vi sinh váût coï nhiãöu taïc âäüng trong âáút liãn quan âãún dinh dæåîng cuía thæûc váût vaì sæïc khoeí. Hoaût âäüng chênh cuía chuïng laì thuïc âáøy sæû tàng træåíng cuía thæûc váût nhæng cáön âæåüc quaín lyï thêch håüp. Vi sinh váût coï khaí nàng gáy haûi cho cáy nhæ bãûnh, taûo ra håüp cháút æïc chãú thæûc váût vaì máút nguäön dinh dinh dæåîng cho cáy. Mäüt säú loaìi coï coï thãø âæåüc gáy nuäi taûo ra saín pháùm coï låüi cho näng nghiãûp (Lynch, 1983) nhæ Rhizobia laìm tàng læåüng ni tå dãù tiãu cho cáy (Sprent, 1979), täø chæïc náúm rãø Mycorrhizal laìm tàng khaí nàng háúp thuû cháút dinh dæåîng (Mohammad vaì cäüng sæû, 1995) hay cháút âiãöu khiãøn sinh hoüc chäúng dëch haûi âãø giaím læåüng hoïa cháút sæí duûng. Vi khuáøn âáút coï thãø laìm tàng hoaût âäüng cuía thæûc váût do sæû gia tàng khaí nàng háúp thuû khoaïng (Okon, 1982), cäú âënh ni tå tæû do (Albrecht vaì cäüng sæû, 1981), saín xuáút hormon (Brown, 1972) vaì æïc chãú sinh váût gáy haûi (Chang vaì Kommendahl, 1968; Cook vaì Baker, 1983).Vi khuáøn Rhizobium hçnh thaình näút sáön trãn rãø cáy âáûu, chuïng láúy nitå tæû do tæì khäng khê vaì chuyãøn thaình ni tå dãù tiãu (nhæ NH4+, NO3-). Thæûc váût taûo näút sáön vaì quang håüp cho vi khuáøn trong khi âoï vi khuáøn cung cáúp ni tå cho cáy. Cáúy vaìo cáy âáûu loaûi vi khuáøn Rhizobium coï thãø laìm gia tàng âaïng kãø læåüng ni tå trong âáút. Sæû phán bäú vaì 135
  8. Dæång Trê Duîng GT. 2001 sæû âa daûng cuía caïc doìng vi khuáøn cäú âënh ni tå tæû do phuû thuäüc vaìo âiãöu kiãûn mäi træåìng, thæûc váût åí trãn aính hæåíng âãún sæû täön taûi hay vàõng màût mäüt doìng naìo âoï cuía vi khuáøn Rhizobium aính hæåíng âãún tênh âa daûng cuía nhoïm vi sinh váût naìy. Sæû tæång taïc giæîa máúm rãø mycorrhizal vaì Rhizobia coï thãø aính hæåíng âãún cáy chuí vç chuïng laìm tàng haìm læåüng ni tå vaì phos pho (Allen, 1992). Vi khuáøn æïc chãú thæûc váût laìm giaím khaí nàng naíy máöm vaì laìm cháûm âi sæû phaït triãøn cuía thæûc váût vç chuïng taûo ra cháút âäüc daûng thæûc váût. Loaûi náúm gáy bãûnh cuîng laìm giaím khaí nàng säúng soït, khaí nàng tàng træåíng vaì sinh saín cuía cáy trong khi loaìi náúm Mycorrhizal coï khaí nàng laìm tàng dæåîng cháút vaì khaí nàng háúp thu næåïc kêch thêch sæû phaït triãøn cuía cáy. Loaûi náúm Mycorrhizal âæåüc phaït hiãûn åí nhiãöu quáön xaî thæûc váût räüng låïn, chiãúm tåïi 90% säú cáy âaî kiãøm tra (Harley vaì Smith, 1983). Mycorrhizae laì loaûi náúm khäng gáy bãûnh säúng cäüng sinh trong bäü rãø cáy. Sæû âa daûng cuía nhoïm sinh váût naìy chæa âæåüc nghiãn cæïu hãút. Chuïng coï thãø ché thë cho mäi træåìng âáút nhæ âáút thiãúu lán, âáút bë xoïi moìn, âáút chua hay âáút cáön caíi taûo. 1. Sæû phaït triãøn cuía thæûc váût Sæû tæång taïc giæîa thæûc váût vaì nhoïm vi sinh váût rãø coï mäüt vai troì chuí âaûo trong viãûc kãút luáûn vãö sæû caûnh tranh cuía thæûc váût vaì tæågn taïc giæîa caïc nhoïm thæûc váût cuîng aính hæåíng âãún sæû phaït triãøn cuía quáön xaî vi sinh rãø cáy. Vi sinh váût aính hæåíng træüc tiãúp hay giaïn tiãúp âãún thæûc váût bàòng caïc taïc âäüng nhoí vãö dinh dæåîng trong âáút. Thæûc váût cuîng caûnh tranh våïi caïc cáy kãú cáûn. Mäüt thê duû khaïc vãö aính hæåíng cuía vi sinh váût lãn sæû phaït triãøn cuía thæûc váût âæåüc nghiãn cæïu trãn vi khuáøn rãø cáy coï haûi, noï âæåüc phaït hiãûn vaìo nhæîng nàm 1980. Nghiãn cæïu vãö vi khuáøn rãø cáy coï haûi laìm thay âäøi phæång thæïc canh taïc nhiãöu vuû (Schipper vaì cäüng sæû, 1987) vaì aïp duûng phæång thæïc âiãöu khiãøn sinh hoüc trãn nhæîng loaìi coí (Kremer vaì cäüng sæû, 1990; Kennedy vaì cäüng sæû, 1991). Vi khuáøn rãø cáy æïc chãú sæû phaït triãøn cuía 136
  9. Âa daûng âäüng váût ... nhiãöu loaìi coí nhæng khäng aính hæåíng âãún cáy träöng vaì âæåüc phán láûp tæì âáút (Kennedy vaì cäüng sæû, 1991, 1992; Kennedy, 1994) vaì æïc chãú sæû phaït triãøn cuía thæûc váût bàòng håüp cháút sinh hoüc (Tranel vaì cäüng sæû, 1993). Nhæîng vi sinh váût naìy laì nhæîng hoaût cháút sinh hoüc tuyãût våìi vç noï laì nhæîng táûp âoaìn táún cäng vaìo rãø vaì åí laûi âoï, thäng thæåìng coï khoaíng 95% cuía Pseudomonas trong âoï (Stroo vaì cäüng sæû, 1988; Kennedy vaì cäüng sæû, 1992). Cháút æïc chãú sinh hoüc laì tiãøu chuáøn cho hãû thäúng näng nghiãûp bãön væîng, nhæng cáön thiãút phaíi biãút vãö vi sinh váût vaì sinh thaïi cuía noï træåïc khi sæí duûng thuäúc. Sæû âa daûng vãö di truyãön trong âáút laì tiãöm nàng cho caïc chæång trçnh kyî thuáût sinh hoüc âãø tæì âoï nghiãn cæïu vãö âa daûng mang nhiãöu låüi êch hån nãúu chè âån thuáön laì khoa hoüc. 2. Chu kyì cháút dinh dæåîng Vi sinh váût âáút hçnh thaình mäüt sæû biãún âäøi låïn vaì nàòm åí báûc dinh dæåîng dæåïi cuía hãû sinh thaïi vaì âoïng mäüt vai troì chuí yãúu trong viãûc phán huíy cháút thaíi thæûc váût vaì tham gia vaìo chu trçnh váût cháút (Smith vaì Paul, 1990; Collins vaì cäüng sæû, 1992; Cambardella vaì Eliott, 1992). Vi sinh váût phán huíy cháút hæîu cå phæïc taûp thaình cháút hæîu cå âån giaín. Saín pháùm cuía chu trçnh naìy seî laì nguyãn liãûu cho nhoïm vi sinh váût khaïc laìm äøn âënh tênh âa daûng cuía vi sinh váût âáút. Cháút hæîu cå, åí nhiãöu daûng phán huíy khaïc nhau laìm tàng tênh cháút lyï hoüc cuía âáút, laìm tàng khaí nàng giæî næåïc vaì tàng nguäön dinh dæåîng vaì hoaût âäüng gàõn kãút caïc pháön tæí âáút laûi våïi nhau. Cháút hæîu cå coï thãø täön taûi tæì nhæîng cháút têch tuû, âåüt träöng troüt vaì phán âäüng váût. Hån næîa cháút hæîu cå âaím baío cháút læåüng âáút vaì kêch thêch thæûc váût phaït triãøn tæì nguäön thæïc àn cho vi sinh váût. 3. Cáúu truïc cuía âáút Vi sinh váût âoïng vai troì quan troüng trong viãûc hçnh thaình cáúu truïc cuía âáút (Lynch vaì Bragg, 1985; Tisdall, 1991) náúm vaì såüi náúm saín xuáút ra cháút liãn kãút caïc pháön tæí âáút laûi våïi nhau. Âæåìng tæì cellulose do náúm vaì vi khuáøn phán huíy coï thãø liãn kãút caïc pháön tæí âáút laûi våïi nhau, taûo nãn cáúu truïc âáút. Cháút áøm tæì hoaût âäüng cuía vi khuáøn hçnh thaình cháút hæîu cå trãn låïp âáút seït. Hoaût âäüng naìy laìm giaím sæû xoïi moìn cho pheïp nuåïc tháúm qua duy trç 137
  10. Dæång Trê Duîng GT. 2001 sæû thäng khê cho âáút. Sæû kãút dênh cuía âáút coï thãø gia tàng bàòng caïch gia tàng saín pháøm phán huíy tæì vi khuáøn (Gilmour vaì cäüng sæû, 1948). Læåüng carbon vaì nitå qui âënh sinh læåüng vi khuáøn vaì täúc âäü phán giaíi cuìng våïi saín pháøm âæåìng (Knapp vaì cäüng sæû, 1983). Khaí nàng cuía náúm vaì vi khuáøn liãn kãút nhau phuû thuäüc vaìo loaìi vi sinh váût âáút (Aspiras vaì cäüng sæû, 1971) Haìm læåüng ni tå trong âáút giaím laìm giaím sinh læåüng trong khi laìm tàng saín pháøm âæåìng dáøn âãún sæû liãn kãút gia tàng. Tênh äøn âënh cuía âáút coï thãø âiãöu khiãøn bàòng caïch thay âäøi âãø phuûc häöi hoaût âäüng cuía vi khuáøn (Jordahl vaì karlen, 1983). IV. Aính hæåíng cuía hãû thäúng saín xuáút lãn vi sinh váût Sæû âa daûng vi sinh váût cáön thiãút trong viãûc nghiãn cæïu âáút näng nghiãûp (Kennedy vaì Papendick, 1995). Cháút læåüng âáút laì tiãu chuáøn cho hoaût âäüng cuía hãû sinh thaïi (Papendick vaì Parr, 1992). Cháút læåüng âáút aính hæåíng låïn âãún khaí nàng sæí duûng, tênh äøn âënh vaì nàng suáút. Cháút læåüng âáút liãn quan âãún cáúu truïc âáút, bao gäöm váût lyï, hoïa hoüc vaì sinh hoüc. Nhæîng yãúu täú naìy liãn kãút nhau thäng qua hoaût âäüng thám canh. Giaím âi tênh âa daûng cuía thæûc váût trãn âáút seî êt coï nhiãöu taïc âäüng taïc âäüng khi träöng troüt, tiãu thuû vaì sæû ä nhiãùm coï thãø giaím âi tênh âa daûng cuía vi sinh. 1. Hãû thäúng canh taïc Quáön xaî vi sinh váût trong hãû thäúng näng nghiãûp thay âäøi theo lëch sæí canh taïc, våïi hãû thäúng saín xuáút liãn tuûc, chu kyì dëch bãûnh, khaïng bãûnh vaì sæû thay âäøi nàng suáút haìng nàm coï thãø tháúy do sæû kãút håüp aïp læûc gáy bãûnh liãn tuûc. Mäüt thê duû cho váún âãö suy thoaïi naìy laì bãûnh cáy luïa mç âæåüc goüi laì sæû suy thoaïi toaìn bäü do sæû thay âäøi toaìn bäü quáön xaî vi sinh váût âáút. Chuïng kêch thêch nhoïm vi sinh chäúng laûi sæû phaït triãøn cuía bãûnh Gaeumannomyces graminis var. tritici kãút quaí laìm giaím bãûnh naìy (Cook, 1981). Mäüt kãút quaí khaïc vãö viãûc æïng duûng tênh âa daûng vi sinh váût laì vuìng âáút laìm tàng khaïng sinh cho cáy, cháút naìy coï thãø duìng âãø æïc chãú cän truìng, bãûnh vaì coí do khaí nàng laìm giaím âi taïc âäüng cuía âëch haûi. Chæïc nàng cuía vi sinh váût laì taïc âäüng træûc tiãúp âãún cän truìng thäng 138
  11. Âa daûng âäüng váût ... qua cháút tiãút cuía noï. Vi khuáøn vaì náúm saín sinh ra nhiãöu loaûi khaïng sinh khaïc nhau coï thãø khäúng nhiãöu loaûi bãûnh cáy khaïc nhau. Sæû quay voìng canh taïc laì máúu chäút cáúu thaình tênh äøn âënh cuía hãû täng do gia tàng vi sinh coï låüi, giaím båït âi chu trçnh bãûnh vaì giaím quáön thãø coí. Cáy hoü âáûu trong hãû thäúng cäú âënh ni tå, laìm tàng sæû tháúm næåïc vaì giaím dëch bãûnh. Nãúu saín xuáút mäüt loaìi liãn tuûc seî laìm thay âäøi cáúu truïc cuía vi sinh váût âáút seî laì tàng dëch bãûnh giaím âi nàng suáút cáy träöng khi so våïi âa daûng hoaï hay xen canh (Olsson vaì Gerhardson, 1992). Quáön xaî vaì cháút khaïng bãûnh coï thãø kãút håüp trong caïc chu kyì canh taïc laìm thay âäøi tênh âa daûng vi sinh vaì chæïc nàng cuía noï. Trong quaï trçnh nghiãn cæïu daìi haûn vãö bãûnh luïa mç Cochlibilus sativus khi so våïi luïa träöng 3-3 vuû trong nàm âaî tháúy säú læåüng låïn caïc caï thãø khaïc nhau æïc chãú nhiãöu loaûi bãûnh khaïc nhau khi quay voìng liãn tuûc 2. Träöng troüt Trong nghiãn cæïu vãö tênh âa daûng cuía âäöng coí vaì âáút canh taïc, chè säú âa daûng låïn åí nhæîng chäø coï taïc âäüng hay hãû thäúng canh taïc hån laì âäöng coí. Sæû gia tàng vãö tênh âa daûng våïi sæû taïc âäüng chè ra sæû thay âäøi vãö quáön xaî vi sinh váût thãø hiãûn sæû biãún âäøi låïn cuía viãûc sæí duûng âáút vaì chäúng nhæîng taïc âäüng báút låüi. Vi sinh váût âáút coï thãø aính hæåíng sæû tàng træåíng cuía thæûc váût vaì sæû caûnh tranh giæîa chuïng. Ngæåüc laûi, thæûc váût coï thãø taïc âäüng lãn vi sinh váût rãø thäng qua taïc âäüng cuía noï lãn nguäön dinh dæåîng cuía âáút. Siæû tæång taïc sinh thaïi cuía vi sinh váût rãø sau qua trçnh canh taïc êt nháút laì sæû biãún âäøi låïn nháút sau qua trçnh laìm âáút träöng troüt. Sæû biãún âäøi vãö tênh cháút lyï hoüc vaì hoïa hoüc laì kãút quaí cuía quaï trçnh canh taïc kãút håüp ngáøu nghiãn våïi sæû phaït triãøn cuía vi sinh váût. Trong âáút, coï sæû biãún âäøi låïn vãö thaình pháön loaìi vi sinh váût vaì sæû âa daûng theo âäü sáu táöng âáút. Trong hãû thäúng näng nghiãûp khäng caìy cáúy, vi sinh hoaût âäüng phæïc taûp theo âäü sáu vaì chuïng hoaüt âäüng maûnh åí táöng màût coìn åí hãû thäúng coï taïc âäüng caìy bæìa chuïng hoüat âäüng sáu xuäúng nhiãöu låïp âáút (Doran, 1980). Thaình pháön vi sinh váût aính hæåíng chu trçnh pháûn huíy váût cháút trong âáút trong caí hai hãû tng caìy vaì khäng caìy. Sæû phán huíy trong hãû 139
  12. Dæång Trê Duîng GT. 2001 thäúng khäng caìy chuí yãúu do náúm trong khi âoï vi khuáøn laì thaình pháön chuí yãúu trong sæû chuyãøn hoaï åí hãû thäúng caìy bæìa. Nghiãn cæïu naìy mä taí sæû kãút håüp cuía vãûc hçnh thaình quáön xaî vi sinh váût âáút vaì tênh âa daûng cuía noï våïi sæû thay âäøi trong phæång thæïc canh taïc V. Tiãöm nàng æïng duûng vi sinh laìm sinh váût chè thë. Tênh âa daûng cuía quáön xaî vi sinh váût âáút cuîng nhæ chæïc nàng cuía chuïng aính hæåíng lãn sæû äøn âënh vaì tênh phuûc häöi cuía âáút. Khäng cao maì cuîng khäng tháúp tênh âa daûng trong hãû thäúng âæåüc xem laì täút hay xáúu tuy nhiãn sæû thay âäøi trong hoaût âäüng cuía quáön xaî coï thãø aính hæåíng cháút læåüng âáút. Sinh læåüng sinh váût âáút âæåüc xem nhæ laì chè thë cho viãûc quaín lyï. Nhiãöu nhaì nghiãn cæïu tháúy sæû khaïc biãût trong sinh læåüng vi sinh váût thero sæû thay âäöi mäi træåìng nhæ canh taïc. Kennedy vaì Smith (1995) tháúy sæû gia tàng tênh âa daûng theo sæû canh taïc, sæí duûng âàûc tênh cuía vi sinh coï thãø dæû âoaïn sæû thay âäøi trong âáút khi noï coï phaín æïng våïi sæû thay âäøi mäi træåìng hån caïc chè thë khaïc (Kennedy vaì Papendick, 1995). Xaïc âënh cháút læåüng âáút tråí nãn quan troüng trong viãûc quaín lyï, Âaïnh gêa täøng håüp cháút læåüng âáút dæûa vaìo quáön xaî vi sinh váût. Vi sinh váût coï thãø xaïc âënh theo sæû biãún âäøi cuía cháút læåüng âáút træåïc khi xuáút hiãûn caïc thäng säú vãö váût lyï, hoïa hoüc tháût sæû taïc âäüng lãn sæû canh taïc vaì hiãûn traûng âáút. Mæïc âäü hoaût âäüng, säú læåüng vi sinh váût vaì quáön xaî tàng lãn coï thãø phaín aïnh sæû äøn âënh cuía hã thäúûng liãn quan âãún mæïc âäü dinh dæåîng, säú carbon sæí duûng trong hãû thäúng vaì cáúu truïc quáön xaî æu thãú trong hãû thäúng âoï. Sæû biãún âäøi trong âáút coï thãø xaïc âënh khaí nàng phuûc häöi khi coï taïc âäüng, chuïng coï thãø têch luíy vaì baío vãû tênh âa daûng, giaím sæû canh taïc vaì tàng tênh muìa vuû. Khi giaím âi taïc âäüng thç sæû phuûc häöi vaì säú læåüng vi sinh váût tàng lãn. Hån næîa chu kyì canh taïc 3 nàm mäüt vuû coï thãø laìm giaím bãûnh táût vaì tàng tênh phuûc häöi cuía âáút. Sæû phuû häöi phuû thuäüc vaìo kiãøu taïc âäüng nhæ laìm âáút aính hæåíng âãún hiãûn traûng sinh hoüc, thuäúc sáu hay cháút khaïc aính hæåíng chæïc nàng cuía tæìng nhoïm sinh váût. Sæû hçnh thaình mäúi quan hãn giæîa âa daûng vi sinh váût vaì tênh phuûc häöi cuía âáút seî laì cå såí cho viãûc xaïc âënh vi sinh váût chè thë. 140
  13. Chæång 6 Vi Sinh Váût Âáút, Tênh Âa daûng vaì Khaí Nàng Sæí Duûng Nguyãn Sinh Âäüng Váût Âáút Nàng suáút cáy träöng phuû thuäüc vaìo sæû phán huíy cuía cháút hæîu cå täön taûi trong âáút, âoï cuîng nhæ laì phán boïn, thaình nhæîng cháút âån giaín coï thãø chuyãøn vaìo trong tãú baìo cuía vi sinh váût hay âäüng váût. Nhæîng cháút naìy âæåüc khoaïng hoïa thaình nhæîng cháút âån giaín nhæ CO2, amonia vaì phosphat âæåüc thæûc váût háúp thuû. Quaï trçnh chuyãøn hoïa âoï goüi laì chu trçnh váût cháút vaì tuìy theo loaûi cháút âæåüc hçnh thaình maì ta coï caïc chu trçnh khaïc nhau nhæ chu trçnh carbon, nitå, læu huìynh ... I. Vai troì cuía nguyãn sinh âäüng váût âáút Giaïp xaïc nhoí vaì âäüng váût låïn nhæ giun âáút, laìm tàng täúc âäü khoaïng hoaï nhåì vaìo sæû càõt nhoí cháút hæîu cå vaì sæû traí laûi mäi træåìng âáút caïc âiãøm noïng hoaût âäüng theo sæû váûn chuyãøn. Tuy nhiãn sæû khoaïng hoaï vaì cung cáúp tråí laûi cháút dinh dæåîng cho cáy tæì maìng næåïc liãn kãút cuía âáút vaì cung cáúp âáöy caïc häú âáút naìy. Vi khuáøn vaì náúm phán huíy cháút hæîu cå vaì têch luíy cháút dinh dæåîng vaìo cå thãø noï. Nhæng chuïng bë sinh váût nhoí khaïc, nguyãn sinh váût, giun troìn bàõt laìm thæïc àn âãø âiãöu chènh laûi kêch cåí vaì thaình pháön cuía quáön xaî vi sinh váût laìm tàng sæû phaït triãøn cuía vi sinh váût thäng qua cháút thaíi tæì nhoïm sinh váût nhoí naìy. Giun troìn cuîng àn náúm nhæng nguyãn sinh váût nháút laì Amoeba coï thãø àn vi khuáøn trong caïc häú nhoí maì noï täön taûi. Mæïc âäü chuyãøn hoaï cháút dinh dæåîng phuû thuäüc vaìo caïc nhán täú bãn ngoaìi vaì quaï trçnh khai thaïc vaì sæí duûng âáút (nhæï boïn phán, khaïng sinh, hoaût âäüng näng nghiãûp ...) vaì nhán täú bãn trong nhæ quáön xaî nguyãn sinh âäüng váût, giun troìn thãø hiãûn bàòng tênh âa daûng sinh hoüc.
  14. Dæång Trê Duîng GT. 2001 II. Caïch xaïc âënh tênh âa daûng cuía nguyãn sinh âäüng váût Nguyãn sinh âäüng váût âáút coï 4 nhoïm: nhæîng sinh váût khäng coï voí phaït triãøn nhanh gäöm coï truìng roi (Flagellata), truìng chán giaí (Amoeba) vaì truìng coí (Ciliata); nhæîng sinh váût khaïc coï voí phaït triãøn cháûm laì truìng giaí tuïc coï voí (Testacea). Caïc loaìi coï kêch thæåïc nhoí, mãöm deío thuäüc hai nhoïm âáöu, tæì âoï chuïng coï thãø len loíi âi khàõp nåi, chuïng laì nhoïm sinh váût chiãúm säú læåüng cao nháút. Nhoïm truìng coí vaì truìng coï voí låïn hån vaì âa daûng hån, chuïng säúng trong nhæîng hang häúc låïn hån chëu aính hæåíng cuía sæû khä haûn vaì caïc taïc nhán báút låüi khaïc, thäng thæåìng hai nhoïm naìy thãø hiãûn sæû phaït taïn räüng theo sæû phán phäúi r/K vaì mæïc âäü âëa phæång. Truìng coí âæåüc chia thaình hai nhoïm tiãn phong trong choün loüc kiãøu r Colpodida khi so saïnh våïi kiãøu choün loüc K laì Polyhymenophora vaì caïc thæï báûc phán loaûi trung gian khaïc. Sæû phán chia säú loaìi trong nhoïm thæï nháút thäng qua kãút quaí nhoïm thæï hai taûo ra tè lãû C/P khi C/P >1.00 laì âáút coï váún âãö, nàng suáút tháúp, nãúu C/P < 1.0 âáút giaìu dinh dæåîng våïi sæû täön taûi cuía giaïp xaïc nhoí vaì sinh váût cåí låïn. Trong nhoïm coï voí, coï nhæîng loaìi chè thë cho âáút pheìn vaì âáút kiãöm, voí cuía noï chuyãøn thäng tinh tæì sæû biãún âäøi âäü áøm. Dáön dáön hai nhoïm naìy coï thãø coi nhæ laì sinh váût chè thë cho âiãöu kiãûn âáút. Nghiãn cæïu vãö tênh âa daûng sinh hoüc phaíi xaïc âënh âæåüc thaình pháön loaìi vaì säú læåüng caï thãø trong tæìng loaìi. Nhæîng âäüng váût khäng voí, trong suäút ráút khoï xaïc âënh trong nhæîng pháön tæí âáút, phæång phaïp âënh læåüng cäø âiãøn cho pheïp sæí duûng tæång âäúi chênh xaïc (MPN) laì kyî thuáût cuía Singh (1946) hay cuía Darbyshire vaì cäüng sæû (1974). Caí hai âãöu laì phæång phaïp tiãu chuáøn, trong caïch thæï hai phæång phaïp âãúm træûc tiãúp âæåüc Griffiths vaì Ritz (1988) phaït triãøn tæì sæû taïch biãût nguyãn sinh váût trong âáút bàòng caïch ly tám vaì nhuäüm maìu räöi xaïc âënh dæåïi kênh hiãøn vi huyình quang. Phæång phaïp naìy âæåüc sæí duûng âãöu âàûn âãø xaïc âënh thaình pháön nguyãn sinh âäüng váût cuía khu hãû sinh váût âáút trong viãûc nghiãn cæïu ruäüng âäöng åí Âaûi hoüc Kyî thuáût Munich. Nhoïm truìng coí cåí låïn vaì váûn âäüng âæåüc âãúm bàòng caïch hoìa âáút våïi næåïc, tæìng gioüt mäüt cho âãún khi êt nháút coï 0.4g âáút 142
  15. Âa daûng âäüng váût ... âæåüc xaïc âënh. Âäúi våïi nhoïm coï voí coï thãø âãúm træûc tiãúp caïc voí âoï bàòng phæång phaïp naìy hay nhuäüm maìu âáút vaì cho tæìng chuït nhoí máøu lãn lame âãø âãúm xuyãn suäút. Kãút håüp hai phæång phaïp taûm thåìi vaì láu daìi seî cho kãút quaí täút hån laì duìng âån âäüc mäüt phæång phaïp. Khi tênh âäü phong phuï vãö thaình pháön loaìi, caïch täút nháút laì cho 10-50g máøu vaìo âèa petri räöi cho thãm næåïc vaìo 5-20 ml, sau âoï laìm caûn bàòng caïch eïp nheû ngoïn tay. Âàût nhiãöu táúm kênh lãn, mäùi mäüt táúm âàût thãm vaìo 1 táúp giáúy film lãn trãn, kiãøm tra máøu sau 1 ngaìy, mäùi loaìi truìng roi khaïc nhau seî âæåüc phaït hiãûn. Nuäi caïc máùu naìy trong khoaíng 3-4 ngaìy trong nhæîng thåìi âiãøm khaïc nhau trong thaïng âãø xaïc âënh loaìi truìng coí vaì truìng coï voí phán bäú chuí yãúu trong máùu âoï. Háöu hãút truìng chán giaí âæåüc phaït hiãûn bàòng caïc vãût trong âáút tiãût truìng (khäng coï dinh dæåîng) trong déa agar hay âàût máøu âáút vaìo giãúng våïi déa nhæ thãú, truìng chán giaí di chuyãøn ra khoíi máøu âáút âoï. III. Âa daûng nguyãn sinh âäüng váût trong hãû thäúng saín xuáút näng nghiãûp Tilman (1996) âaî tháúy âæåüc sæû biãún âäøi låïn vãö sinh khäúi cuía 24 loaìi thæûc váût æu thãú nháút trong suäút 11 nàm nghiãn cæïu âäöng coí. Lehle (1992) âaî nghiãn cæïu suäút 6 thaïng vãö truìng coí säúng trãn âáút thuäüc vãö nhæîng loaìi phán bäú räüng, Cyclidium muscicola chiãúm tæì 8-75% säú læåüng cuía quáön thãø vaì 2 loaìi colpodid chiãúm tæì 4-45%. Sæû khaïc biãût giæîa hai nghiãn cæïu naìy cho tháúy sæû khaïc biãût vãö loaìi phán bäú trong nhæîng äø sinh thaïi. Tênh âa daûng sinh hoüc åí nhæîng vuìng khäng canh taïc våïi vuìng canh taïc theo cäø truyãön coï thãø khäng tháúy âæåüc sæû gia tàng vãö nàng suáút nhæng duy trç tênh âa daûng coï thãø laìm cháûm sæû thoaïi hoaï hãû sinh thaïi näng nghiãûp trong suäút 4000 nàm lëch sæí. Nguyãn sinh âäüng váût coï thãø coi nhæ laì sinh váût chè thë cuía hãû sinh thaïi vaì caính baïo cho sæû thoaïi hoïa âáút. Âãö nghë xem nguyãn sinh âäüng váût laì sinh váût chè thë vç noï coï tênh nhaûy caím våïi mäi træåìng do maìng tãú baìo cuía noï moíng, chuïng phaït triãøn nhanh, váûn âäüng cháûm trong âáút vaì coï màût khàõp nåi. Ngoaìi ra chuïng ráút âa daûng, coï thãø cho nhiãöu loaìi laìm sinh váût chè thë. Váún âãö khoï khàn trong viãûc phán loaûi vaì thåìi gian âãø xaïc âënh loaìi, âãúm säú læåüng 143
  16. Dæång Trê Duîng GT. 2001 nhæng theo caïch mä taí thç nguyãn sinh váût coï giaï trë vãö hãû sinh thaïi näng nghiãûp vç vë trê then chäút cuía chuïng trong chu trçnh váût cháút trong hãû sinh thaïi âáút. IV. ÆÏng duûng Näng nghiãûp cäø truyãön taûo ra mäüt hãû sinh thaïi âàûc biãût bàòng caïch xaïo träün låïp âáút màût (vaì neïn noï laûi) thäng qua quaï trçnh caìy bæìa, láúy boí thæûc váût trãn màût (âaî baío vãû âáút), thãm phán boïn, näng dæåüc vaì thu hoaûch. Mäüt nãön näng nghiãûp äøn âënh laì haûn chãú sæû xaïo träün bãö màût, giaím taïc âäüng vaì thay thãú phán vä cå bàòng hæîu cå. Caìy bæìa theo phæång thæïc cäø truyãön giæîa caïc vuû canh taïc têch tuû vaìo trong âáút caïc saín pháùm thêch håüp cho vi khuáøn, nguyãn sinh váût vaì giun troìn trong chuäøi thæïc àn trong âáút; ngæåüc laûi nãúu êt caìy bæìa, cháút hæîu cå coìn laûi åí bãö màût vaì låïp âáút giaìu dinh dæåîng åí bãö màût, laìm tàng caïc nhoïm náúm, Collembola vaì giun âäút âoïng goïp vaìo chuäøi thæïc àn trong âáút. Quáön xaî nguyãn sinh âäüng váût khaïc biãût nhau trong hai hãû thäúng theo caïch choün loüc kiãøu r. Sinh khäúi cuía truìng roi vaì truìng chán giaí phong phuï åí bãö màût cuía hãû thäúng näng nghiãûp vaì laìm tàng quaï trçnh khoaïng hoïa. Phán boïn hæîu cå, nhæ råm vaì phán chuäöng giäúng cháút hæîu cå trong tæû nhiãn hån laì phán boïn. Vi sinh váût vaì nguyãn sinh váût hoaût âäüng trong mäi træåìng âáút giaìu hæîu cå vaì thæåìng coï sæû gia tàng khu hãû sinh váût âáút nháút laì nhoïm giun âäút. Nhoïm nguyãn sinh váût cao hån hoaût âäüng trong âiãöu kiãûn khäng caìy vaì coï boïn phán hæîu cå seî âæåüc laìm tàng nhåì khu hãû âäüng váût khaïc nhæ laì giun âäút, chuïng phán taïn vi khuáøn vaì âëch haûi cuía nguyãn sinh váût âãún chäø khaïc thäng qua caïc hang do chuïng taûo ra vaì nhæîng baìo xaïc khäng tiãu hoïa ra ngoaìi ruäüt taûo nhæîng âiãøm noïng måïi vaì giaíi phoïng mäüt læåüng låïn cháút dinh dæåîng laìm tàng saín læåüng cáy träöng trong vaìi træåìng håüp. Nguyãn sinh váût bë àn tråí thaình loaûi thæïc àn coï giaï trë, nhæ thãú caìng âa daûng nguyãn sinh váût thç giun âäút caìng phong phuï. Sæí duûng cháút diãût sinh váût coï taïc duûng âäúi våïi nhæîng loaìi khäng cáön xæí lyï. Cháút diãût coí aính hæåíng âãún giaïn tiãúp âãún nguyãn sinh váût thäng qua taïc âäüng lãn lãn vi khuáøn 144
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2