Nghiên cứu chất lượng dinh dưỡng và sự an toàn trong thực phẩm là động vật thủy sinh sống tại vùng mỏ thiếc Sơn Dương tỉnh Tuyên Quang

T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 3(43)/N¨m 2007<br /> <br /> NGHIÊN CỨU CHẤT LƯỢNG DINH DƯỠNG VÀ SỰ AN TOÀN<br /> TRONG THỰC PHẨM LÀ ĐỘNG VẬT THUỶ SINH SỐNG TẠI VÙNG<br /> MỎ THIẾC SƠN DƯƠNG, TỈNH TUYÊN QUANG<br /> Vi Thuỳ Linh - Lương Thị Hồng Vân (Khoa KH Tự nhiên và Xã hội) –<br /> Hoµng Toµn Th¾ng (Trường ĐH Nông Lâm - ĐH Thái Nguyên)<br /> <br /> 1. Đặt vấn đề<br /> Ngày nay ở hầu hết các gia đình khi nỗi lo về số lượng thức ăn trong khNu phần hàng<br /> ngày không còn thì vấn đề chất lượng và an toàn thực phNm lại trở thành vấn đề cấp thiết. Thực<br /> phNm có bị ô nhiễm không? Chất lượng thực phNm có đáp ứng nhu cầu về dinh dưỡng hay<br /> không là những băn khoăn thường xuyên cña người sử dụng.<br /> Má thiÕc Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang đã được khai thác từ hơn 40 năm nay. Nhiều<br /> kết quả nghiên cứu về khu vực này cho thấy: việc khai thác quặng thiÕc làm hàm lượng các kim<br /> loại nặng độc hại ®i kÌm nh− ch×, asen, cadimi trong đất, nước và không khí t¨ng lên quá mức<br /> cho phép, hàm lượng các kim loại ®ã trong máu của người dân nơi đây còng tăng cao hơn bình<br /> thường, dẫn tới sự thay đổi theo chiều hướng xấu các chỉ số hoá sinh và huyết học [2, 7, 8]...<br /> làm cho sức khoẻ của người dân sống trong vùng bị suy giảm với tỷ lệ các bệnh về máu tăng cao<br /> hơn so với những vùng khác [3]. Sử dụng thực phNm “tự cung tự cấp” vừa là thói quen vừa là<br /> điều kiện của người dân nơi đây, nguồn thực phNm kể trên có thể có những ảnh hưởng không tốt<br /> tới người sử dụng khi chất lượng không đảm bảo. V× vËy môc ®Ých cña nghiªn cøu nµy tiếp tục<br /> đánh giá chÊt l−îng vµ sù an toµn cña nguồn thực phNm tù cung cÊp lµ ®éng vËt thñy sinh thông<br /> qua việc phân tích hàm lượng và thành phần các axit amin - mét chỉ tiêu dinh dưỡng quan trọng<br /> nhất mà các thực phNm có nguồn gốc động vật thuỷ sinh cung cấp. Từ đó đưa ra những thông tin<br /> nhằm giải toả những băn khoăn, lo ngại của hơn 80% dân số khu vực này về sù an toµn vµ gi¸ trÞ<br /> dinh d−ìng cña thực phNm mà hàng ngày họ đang sử dụng. [4]<br /> 2.VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu<br /> 2.1. VËt liÖu<br /> Một số loài động vật thuỷ sinh sèng ë ngoài sông, suối và ®−îc nuôi trong ao của các gia<br /> đình thuộc xã Kháng Nhật, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang, bao gồm: Thân mềm<br /> (Mollusca) nh− èc, trai, hến; Cá xương (Osteichthyes) nh− cá trắm, cá trôi, cá trê, lươn; Giáp<br /> xác (Crustacea) nh− tôm, cua.<br /> Các mẫu ®−îc lấy ở ba vùng: Vùng 1 (V1): đang có hoạt động khai thác quặng thiếc;<br /> Vùng 2 (V2) đã hoàn thổ sau khai thác vµ Vùng 3 (V3) không có hoạt động khai thác quặng<br /> thiếc lµm vïng ®èi chøng.<br /> Tiêu chu/n chọn mẫu:<br /> - MÉu ®éng vËt thu tõ ao, hå, s«ng, suèi, m−¬ng… vµ cã thêi gian sèng Ýt nhÊt mét n¨m.<br /> - Sö dông phÇn lµm thøc ¨n cho ng−êi ®Ó ph©n tÝch.<br /> 95<br /> <br /> T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 3(43)/N¨m 2007<br /> <br /> 2.2. Phương pháp nghiên cứu<br /> Nghiên cứu mô tả, phân tích, thiết kế nghiên cứu cắt ngang, so sánh các mẫu độc lập và so<br /> với đối chứng.<br /> 2.3. Thiết bị vµ ho¸ chÊt:<br /> - Máy phân tích axit amin tự động HP-Amino Quant Series II cùng các hoá chất chuyªn<br /> dông (do hãng Hewlett Packard cung cấp) . Ph©n tÝch t¹i Phßng c«ng nghÖ sinh häc träng ®iÓm ViÖn c«ng nghÖ sinh häc -ViÖn khoa häc c«ng nghÖ ViÖt Nam [3]<br /> - Máy cực phổ 797 VA Computrade Metrohm – Thụy Sỹ cùng c¸c lo¹i ho¸ chÊt vµ c¸c<br /> dung dÞch chuÈn Sn, Pb, As, Cd cña hng Merch (§øc), Prolet (T©y Ban Nha). Ph©n tÝch t¹i<br /> Phßng thÝ nghiÖm trung t©m-Tr−êng ®¹i häc N«ng L©m Th¸i Nguyªn.<br /> 2.4. Ph−¬ng ph¸p xö lý sè liÖu<br /> Sö dông c¸c thuËt to¸n thèng kª trªn phÇn mÒm SPSS, Epi info, Excell.<br /> <br /> 3. Kết quả nghiên cứu<br /> 3.1. Kết quả xác định hàm lượng Sn, Pb, As, Cd trong các loại động vật thuỷ sinh (ĐVTS)<br /> được nuôi, sống trong các vùng nghiên cứu (NC)<br /> Kết quả xác định hàm lượng Sn, Pb, As, Cd trong các loại động vật thuỷ sinh (ĐVTS)<br /> được nuôi, sống trong các vùng nghiên cứu ®−îc tr×nh bµy trong b¶ng 1.<br /> B¶ng 1: Hµm l−îng (mg/kg t−¬i) Pb, Sn, As, Cd trong §VTS sèng t¹i vïng nghiªn cøu<br /> §VTS<br /> Vïng<br /> Pb<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> Th©n mÒm<br /> <br /> Gi¸p x¸c<br /> <br /> C¸ x−¬ng<br /> <br /> ( X ± SD)<br /> <br /> ( X ± SD)<br /> <br /> ( X ± SD)<br /> <br /> 0,86 ± 0,39*<br /> <br /> 0,54 ± 0,29<br /> <br /> 0,12± 0,02<br /> <br /> Sn<br /> <br /> 0,76 ± 0,13*<br /> <br /> 1,11 ± 0,23<br /> <br /> 0,55 ± 0,11<br /> <br /> As<br /> <br /> 0,48 ± 0,12*<br /> <br /> 0,21 ± 0,25<br /> <br /> 0,29 ± 0,26<br /> <br /> Cd<br /> <br /> 0,05 ± 0,02*<br /> <br /> 0,04 ± 0,03<br /> <br /> 0,02 ± 0,01<br /> <br /> Pb<br /> <br /> 0,001 ± 0,001<br /> <br /> 0,49 ± 0,31<br /> <br /> 0,46 ± 0,280<br /> <br /> Sn<br /> <br /> 0,16 ± 0,01<br /> <br /> 0,61 ± 0,06<br /> <br /> 0,96± 0,24<br /> <br /> As<br /> <br /> 0,22 ± 0,001<br /> <br /> 0,001 ± 0,001<br /> <br /> 0,45 ± 0,18<br /> <br /> Cd<br /> <br /> 0,001 ± 0,001<br /> <br /> 0,03 ± 0,03<br /> <br /> 0,02 ± 0,02<br /> <br /> Pb<br /> <br /> 0,43 ± 0,45<br /> <br /> 0,62 ± 0,27<br /> <br /> 0,54 ± 0,01<br /> <br /> 3<br /> <br /> Sn<br /> 0,95 ± 0,13<br /> 0,77 ± 0,44<br /> 0,57 ± 0,11<br /> As<br /> 0,03 ± 0,002<br /> 0,63 ± 0,28<br /> 0,34 ± 0,21<br /> Cd<br /> 0,03±± 0,03<br /> 0,04 ± 0,04<br /> 0,006 ± 0,004<br /> Tiªu chuÈn cho phÐp trong thùc phÈm ®éng vËt:<br /> Pb