Nghiên cứu cơ chế giải phóng Asen ra nước ngầm-mô phỏng các quá trình khử yểm khí tự nhiên trong các tầng ngậm nước

T¹p chÝ Hãa häc, T. 43 (1), Tr. 1 - 5, 2005<br /> <br /> <br /> Nghiªn cøu c¬ chÕ gi¶i phãng asen ra n íc ngÇm-<br /> m« pháng c¸c qu¸ tr×nh khö yÕm khÝ tù nhiªn trong<br /> c¸c tÇng ngËm n íc<br /> §Õn Tßa so¹n 11-6-2002<br /> TrÇn Hång C«n, NguyÔn ThÞ H¹nh<br /> Khoa Hãa häc, §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn, §HQG H% Néi<br /> <br /> <br /> Summary<br /> In recent several years there were publications of arsenic contamination in groundwater. This<br /> event actuated us to study and explain the mechanism of arsenic releasing into groundwater of<br /> aquifers under alluvial plains. Understanding of this mechanism could make clear of the relations<br /> between solid phase (arsenic-bearing material) and water phase (arsenic dissolvable) in earth<br /> crust layers.<br /> The investigation was implemented at the laboratory model imitated natural anaerobic<br /> conditions similar those in the aquifers with present of Fe(OH)3, MnO2 and AsO43- as co-<br /> precipitated compounds. The results were obtained after 56 days continuous study. Following the<br /> running time, Mn2+ was released firstly and then Fe2+ and arsenic were done some days later<br /> when mainly part of MnO2 was reduced. The decrease of iron and arsenic concentrations in<br /> water phase was determined as consequence of the forming of FeS and FeAsS in experimental<br /> system. The results also showed the relations between species of concerning elements and their<br /> interaction in the system.<br /> <br /> <br /> I - Më ®Çu n#íc ngÇm [2]. ë ViÖt Nam, ®Æc biÖt l/ khu vùc<br /> phÝa B¾c cã má pyrit rÊt lín ë phÝa T©y B¾c c¸ch<br /> N¨m 1993 §Æng V¨n Can [1] trong mét H/ Néi kho¶ng 60 km v/ rÊt nhiÒu c¸c ®iÓm má<br /> chuyÕn kh¶o s¸t t¹i vïng nói th#îng nguån s«ng v/ng r¶i r¸c, trong ®ã kho¸ng arsenopyrit ph©n<br /> M( ®( ph¸t hiÖn thÊy trong n#íc cña mét v/i bè kh¸ d/y. Trong nhiÒu n¨m gÇn ®©y viÖc khai<br /> con suèi h/m l#îng asen cao kh¸c th#êng. C¸c th¸c v/ng diÔn ra rÊt m¹nh v/ trªn mét diÖn<br /> kh¶o s¸t tiÕp theo cho thÊy ®©y l/ vïng cã sù réng kh¾p khu vùc vïng nói phÝa B¾c. C¸c<br /> ph©n bè kh¸ nhiÒu lo¹i kho¸ng chøa asen - kho¸ng gi/u asen ®#îc ®#a lªn v/ ph©n t¸n réng<br /> asenopyrit v/ pyrit gi/u asen. Qu¸ tr×nh phong trªn mÆt ®Êt. NÕu qu¸ tr×nh phong hãa nh# ®(<br /> hãa c¸c lo¹i quÆng gi/u asen ®( cung cÊp asen nh¾c tíi ë trªn l/ nguyªn nh©n chÝnh cung cÊp<br /> cho c¸c dßng suèi ch¶y qua khu vùc n/y. S¶n asen cho c¸c dßng s«ng th× ®©y qu¶ thùc sÏ l/<br /> phÈm asenat sau phong hãa mét phÇn t¹o c¸c mét th¶m häa. N¨m 1999 khi tiÕn h/nh ph©n<br /> kÕt tña, mét phÇn bÞ hÊp phô lªn nh÷ng h¹t sÐt tÝch h/m l#îng asen trong n#íc s«ng Hång cho<br /> phï sa v/ c¸c h¹t hi®roxit s¾t(III) võa h×nh thÊy chóng dao ®éng trong kho¶ng 20 - 35<br /> th/nh. C¸c h¹t chÊt r¾n n/y sÏ ®#îc c¸c dßng µg/L, cã khi lªn tíi 90 µg/L v/ trong bïn phï sa<br /> s«ng mang vÒ båi ®¾p nªn c¸c ®ång b»ng. §©y lªn tíi 38 mg/kg [3].<br /> chÝnh l/ nguyªn nh©n tÝch lòy asen trong c¸c N¨m 1997 sau khi ph¸t hiÖn thÊy nguån<br /> tÇng phï sa båi tÝch v/ gi¶i phãng ra asen trong n#íc ngÇm cña mét sè giÕng khoan kiÓu<br /> 1<br /> UNICEF t¹i H/ Néi cã h/m l#îng asen kh¸ cao, ®Êt mÆt nh»m t¹o nguån vi sinh vËt v/ mét phÇn<br /> tõ n¨m 1998 chóng t«i ®( tiÕn h/nh kh¶o s¸t chÊt h÷u c¬. Líp thø hai d/y 50 mm l/ mét líp<br /> t#¬ng ®èi hÖ thèng v/ ®( cã kÕt qu¶ vÒ sù nhiÔm sái h¹t to ®#êng kÝnh 2 - 5 mm. Líp thø ba d/y<br /> asen trong n#íc ngÇm khu vùc H/ Néi [4]. VÒ 600 mm chøa c¸t s¹ch ®#îc trén víi 0,001%As<br /> c¬ chÕ cña sù gi¶i phãng asen ra n#íc ngÇm, (so víi khèi l#îng c¸t kh«) d#íi d¹ng AsO43-<br /> mét sè t¸c gi¶ ®( ®#a ra c¸c gi¶ thuyÕt nh# sù ®ång kÕt tña víi 0,1% Fe ë d¹ng Fe(OH)3 v/<br /> oxi hãa c¸c kho¸ng asenopyrit cã trong c¸c tÇng 0,005% Mn ë d¹ng MnO2 v/ ®#îc b¸m trªn bÒ<br /> ®Êt ngËm n#íc [5 - 7]; sù trao ®æi gi÷a anion mÆt cña c¸c h¹t c¸t.<br /> photphat v/ asenat [8] hay sù khö asenat [9, 10] Pha n#íc ®#îc m« pháng theo th/nh phÇn<br /> nh#ng còng cßn nhiÒu tranh luËn xung quanh gÇn ®óng cña n#íc tù nhiªn v/ cã th/nh phÇn<br /> vÊn ®Ò n/y [2]. nh# ë b¶ng 1 [12].<br /> §øng tr#íc sù ®e däa vÒ hiÓm häa cña t×nh<br /> tr¹ng nhiÔm asen trong n#íc sinh ho¹t v/ ¨n B¶ng 1: Th/nh phÇn cña pha n#íc<br /> uèng [4, 6, 11], bªn c¹nh viÖc nghiªn cøu t×m ra<br /> c¸c gi¶i ph¸p c«ng nghÖ nh»m lo¹i bá an to/n Th/nh phÇn Nång ®é, M<br /> asen, chóng t«i còng quan t©m tíi viÖc t×m hiÓu Canxi 1,0. 10-3<br /> c¬ chÕ thùc tÕ gi¶i phãng asen ra m«i tr#êng HCO3- 2,4.10-3<br /> n#íc trong ®iÒu kiÖn mét n#íc nhiÖt ®íi nh# ë<br /> ViÖt Nam. NO3- 3,0.10-4<br /> SO42- 5,2.10-3<br /> II - Qu¸ tr×nh thùc nghiÖm Na-glutamat 1,2.10-3<br /> §Ó nghiªn cøu c¬ chÕ cña qu¸ tr×nh gi¶i PO43- 6,0.10-7<br /> phãng asen ra n#íc ngÇm, chóng t«i ®( thiÕt kÕ Mg2+ 6,0.10-5<br /> v/ l¾p ®Æt mét thiÕt bÞ thö nghiÖm khÐp kÝn nh#<br /> trªn h×nh 1. B¶ng 2: Ph#¬ng ph¸p ph©n tÝch<br /> 7<br /> Th/nh phÇn Ph#¬ng ph¸p ph©n tÝch<br /> 3<br /> Asen AAS-HVG<br /> 4<br /> Fe, Mn AAS<br /> - 3- +<br /> NO3 , PO4 , NH4 Colorimetry<br /> 2<br /> SO42- §o ®é ®ôc<br /> 1 S2- Colorimetry (xanh<br /> metylen)<br /> Oxi hßa tan Iodometry<br /> 6<br /> §Ó qu¸ tr×nh yÕm khÝ ®#îc b¶o ®¶m, chóng<br /> 5 t«i sö dông b¬m nhu ®éng b¬m n#íc tõ b×nh<br /> chøa (1) v/o cét yÕm khÝ (2) theo lèi tõ ®¸y cét,<br /> H×nh 1: S¬ ®å thiÕt bÞ nghiªn cøu qua tÇng mïn, tÇng sái, tÇng c¸t chøa As,<br /> 1. B×nh chøa n#íc v/ c¸c vi chÊt; 2. Cét yÕm khÝ;<br /> 3. Khãa lÊy mÉu; 4. Bé khö oxi kh«ng khÝ;<br /> FeOOH, MnO2 råi quay trë l¹i b×nh chøa.<br /> 5. B¬m nhu ®éng - tuÇn ho/n; 6. M¸y khuÊy tõ; MÉu n#íc ®#îc lÊy ®Òu ®Æn sau nh÷ng<br /> 7. B¬m bæ sung dinh d#ìng v/ vi chÊt kho¶ng thêi gian liªn tiÕp c¸ch nhau l/ 24 giê ë<br /> Cét yÕm khÝ cao 700 mm, ®#êng kÝnh 45 phÝa dÇu cét nhê mét khãa ba th«ng (3) v/ ®#îc<br /> mm ®#îc cÊu t¹o bëi 3 líp. Líp thø nhÊt d/y ®em ph©n tÝch c¸c chØ tiªu cÇn thiÕt. L#îng mÉu<br /> kho¶ng 50 mm chøa chÊt mïn ®#îc lÊy tõ tÇng lÊy ra sÏ l/m gi¶m ¸p suÊt trong hÖ thèng. ¸p<br /> 2<br /> suÊt ®#îc ®iÒu hßa b»ng c¸ch cho kh«ng khÝ v/o thÓ hiÖn trªn h×nh 2 v/ cña SO42-, S2-, As tr×nh<br /> sau khi ®( khö hÕt oxi qua bé khö (4). C¸c chØ b/y trªn h×nh 3.<br /> tiªu ph©n tÝch ®#îc thùc hiÖn theo c¸c ph#¬ng Tõ h×nh 2 ta cho thÊy, qu¸ tr×nh khö MnO2<br /> ph¸p ®#îc c«ng bè trong Standard Methods for<br /> vÒ Mn2+ ®( b¾t ®Çu x¶y ra sím nhÊt. Ngay tõ<br /> Examination of Water and Wastewater [13] v/<br /> ng/y thø 3 (khi DO ®( gi¶m xuèng chØ cßn 2,4<br /> TCVN [15].<br /> mg/L) v/ sau ®ã h/m l#îng Mn2+ trong pha<br /> III - KÕt qu¶ v( th¶o luËn n#íc t¨ng dÇn do MnO2 vÉn tiÕp tôc bÞ khö. §Õn<br /> ng/y thø 31 trë ®i th× h/m l#îng mangan hÇu<br /> ThÝ nghiÖm ®#îc nghiªn cøu liªn tôc trong nh# kh«ng t¨ng n÷a. §©y cã thÓ l/ l#îng<br /> vßng 56 ng/y ®ªm. Sù biÕn thiªn nång ®é theo mangan ®#a v/o tõ ®Çu ®( ®#îc chuyÓn hÕt vÒ<br /> thêi gian trong pha n#íc cña Fe, Mn, As ®#îc Mn2+.<br /> 90<br /> 100<br /> <br /> 80 90<br /> <br /> 70 80<br /> <br /> 70<br /> 60<br /> Series1 60<br /> 50 Series1<br /> Series2<br /> 50 Series2<br /> Series3<br /> 40 Series3<br /> Series4 40<br /> 30 30<br /> <br /> 20 20<br /> <br /> 10 10<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 46 49 52<br /> 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 53<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> H×nh 2: Sù biÕn thiªn nång ®é theo thêi gian cña H×nh 3: Sù biÕn thiªn nång ®é sunphat, sunphua<br /> Fe, Mn v/ As trong pha n#íc v/ asen trong pha n#íc theo thêi gian<br /> Series 1: Tæng Fe (mg/L); Series 2: Mn (10-1 mg/L); Series 1: Sunfat (mg/L); Series 2: Sunfua<br /> Series 3: Tæng As (10-3 mg/L); (10-1 mg/L); Series 3: Asen (10-3 mg/L)<br /> Series 4: DO (10-1 mgO2/L)<br /> <br /> Nång ®é cña Fe nh÷ng ng/y ®Çu t¨ng rÊt ®ång thêi trong hÖ thèng còng xuÊt hiÖn kÕt tña<br /> chËm, chøng tá qu¸ tr×nh gi¶i phãng Fe d#íi m/u ®en cña FeS. Tæng nång ®é sunphua trong<br /> d¹ng Fe2+ trong ®iÒu kiÖn vÉn cßn mét h/m pha n#íc x¸c ®Þnh ®#îc t¹i thêi ®iÓm n/y l/<br /> l#îng lín MnO2 bªn c¹nh l/ rÊt h¹n chÕ mÆc dï xung quanh gi¸ trÞ 0,25.10-6 M. C¸c c¬ chÕ<br /> ë ®ã m«i tr#êng ®( l/ m«i tr#êng yÕm khÝ (DO chuyÓn hãa trong m«i tr#êng khö yÕm khÝ cña<br /> 0,2 mg/L). Sù khö Fe(III) b¾t ®Çu t¨ng râ rÖt hîp chÊt s¾t, mangan v/ l#u huúnh trong thÝ<br /> sau kho¶ng 14 ng/y, khi ®ã l#îng Mn2+ ®( ®#îc nghiÖm trªn cã thÓ minh häa mét phÇn b»ng c¸c<br /> gi¶i phãng h¬n 80% ra m«i tr#êng n#íc. So víi ph¶n øng hãa häc sau:<br /> qu¸ tr×nh gi¶i phãng Fe2+ th× hÇu nh# trong vßng ChÊt h÷u c¬ v/ SO42-<br /> Vi sinh vËt<br /> 2 tuÇn ®Çu qu¸ tr×nh khö yÕm khÝ #u tiªn cho sù<br /> gi¶i phãng Mn2+. §iÒu n/y phï hîp c¶ vÒ mÆt CH4 + CO2 + NH4+ + S2- + ...<br /> thÕ oxi hãa cña cÆp MnO2/Mn2+ lín h¬n nhiÒu MnO2 + 2e + 4H+ = Mn2+ + 2H2O<br /> so víi cÆp Fe(OH)3/Fe2+ trong m«i tr#êng n#íc Fe(OH)3 + e + H+ = Fe(OH)2 + H2O<br /> cã pH xung quanh 7 [12] v/ c¶ vÒ mÆt ®éng häc Fe(OH)2 + 2CO2 = Fe2+ + 2HCO3-<br /> cña qu¸ tr×nh ph¶n øng oxi hãa khö khi cã mÆt<br /> Fe2+ + S2- = FeS<br /> c¶ Fe(III) v/ MnO2. Qua giai ®o¹n t¨ng nhanh tõ<br /> ng/y thø 14 ®Õn ng/y thø 31, h/m l#îng Fe2+ Fe2+ + MnO2 + 4H+ = Fe3+ + Mn2+ + 2H2O<br /> sau ®ã l¹i gi¶m dÇn råi hÇu nh# kh«ng ®æi ë giai Fe3+ + 3H2O = Fe(OH)3 + 3H+<br /> ®o¹n cuèi. Khi nång ®é Fe2+ b¾t ®Çu gi¶m th× S2- + H2O HS- + H+<br /> 3<br />  Sù gi¶i phãng asen nh# trªn h×nh 2 cho thÊy chóng ®( quyÕt ®Þnh sù tån t¹i v/ h/nh vi cña<br /> nã x¶y ra gÇn nh# song song víi sù gi¶i phãng c¸c d¹ng tån t¹i cña chóng trong m«i tr#êng.<br /> cña Fe(II). Gi¶ thiÕt cho r»ng khëi nguån cña Kh¸c víi Fe, Mn v/ As, trong pha n#íc<br /> hÇu hÕt asen trong pha r¾n (nh# trong c¸c tÇng nång ®é ion sunfat gi¶m ngay sau ng/y ®Çu, sau<br /> ®Êt phï sa båi tÝch tù nhiªn) tån t¹i d#íi d¹ng ®ã cø gi¶m dÇn gÇn nh# tuyÕn tÝnh. §ång thêi<br /> asenat v/ chñ yÕu ®#îc hÊp phô trªn c¸c h¹t tæng sunfua còng b¾t ®Çu t¨ng sau ng/y thø nhÊt<br /> s¾t(III) hi®roxit. Khi Fe(III) bÞ khö vÒ Fe(II) v/ v/ t¨ng ®Òu cho tíi kho¶ng ng/y thø 31. Mét<br /> tan ra d#íi d¹ng muèi bicacbonat th× ®ång thêi ®iÒu rÊt trïng hîp ®ã l/ khi nång ®é Fe(II) gi¶m<br /> asen(V) còng bÞ khö vÒ asen(III) v/ tan v/o th× ®ång thêi tæng asen v/ tæng sunfua còng<br /> n#íc l/ ho/n to/n hîp lý. §ång thêi còng nh# gi¶m. Sù h×nh th/nh s¾t sunfua ®( ®#îc chøng<br /> ®èi víi Fe2+, khi h/m l#îng MnO2 trong m«i minh râ r/ng qua ph©n tÝch kÕt tña m/u ®en cña<br /> tr#êng cßn cao th× qu¸ tr×nh oxi hãa trë l¹i cña FeS. Song sù gi¶m h/m l#îng asen trong pha<br /> AsO33- t¹o th/nh AsO43- v/ t¸i kÕt tña asenat n#íc th× do t¹o th/nh asenua s¾t hay asin, nh#<br /> còng ho/n to/n cã thÓ x¶y ra. ®( nãi ®Õn ë trªn, ch#a ®#îc chøng minh cô thÓ.<br /> FeAsO4 + 3e + 2H+ Fe2+ + AsO33- + H2O Nh# vËy sù gi¶i phãng asen ra pha n#íc<br /> Me3(AsO4)2 + 4e + 4H+3Me2+ + 2AsO33- trong ®iÒu kiÖn cã sù ph©n hñy yÕm khÝ c¸c hîp<br /> + 2H2O chÊt h÷u c¬ nh# trong lßng ®Êt ë c¸c tÇng ngËm<br /> n#íc (aquifer) liªn quan mËt thiÕt víi h/m l#îng<br /> 3-<br /> AsO3 + MnO2 + 2H = AsO4 + Mn2+ +<br /> + 3-<br /> MnO2 trong ®Êt, víi qu¸ tr×nh khö Fe(III) vÒ<br /> H2O Fe(II) v/ h/m l#îng sunphua h×nh th/nh. Khi<br /> 2+ 3-<br /> 3Me + 2AsO4 = Me3(AsO4)2 h/m l#îng MnO2 trong ®Êt cao th× qu¸ tr×nh khö<br /> s¾t còng nh# viÖc gi¶i phãng asen bÞ øc chÕ râ<br /> Sau ng/y thø 31, nång ®é cña asen gi¶m<br /> rÖt. Mét thùc tÕ chóng t«i ®( gÆp khi kh¶o s¸t<br /> trong khi nång ®é Fe(II) còng gi¶m, ë ®©y nh#<br /> møc ®é nhiÔm kim lo¹i nÆng trong n#íc ngÇm<br /> chóng t«i ®( nh¾c tíi, ho/n to/n kh«ng ph¶i do<br /> khu vùc H/ Néi ®ã l/ gÇn nh# cã mét quy luËt<br /> qu¸ tr×nh khö Fe(III) dõng l¹i m/ cã mèi liªn<br /> l/ n¬i n/o h/m l#îng s¾t cao th× h/m l#îng asen<br /> quan ®Õn sù t¹o th/nh FeS v/ Fe2AsS. KÕt qu¶<br /> trong n#íc còng cao v/ n¬i n/o h/m l#îng<br /> ph©n tÝch ®Þnh tÝnh phÇn kÕt tña m/u ®en h×nh<br /> mangan cao th× h/m l#îng s¾t thÊp v/ h/m<br /> th/nh trong hÖ thèng cho thÊy cã c¶ ba th/nh<br /> l#îng asen còng thÊp (xem b¶ng 3). §iÒu n/y<br /> phÇn Fe, As v/ S v/ theo kÕt qu¶ ph©n tÝch b¸n<br /> gÇn nh# phï hîp víi nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu<br /> ®Þnh l#îng th× h/m l#îng S trong mÉu trung<br /> cña chóng t«i. §©y míi chØ l/ gi¶ thuyÕt, trªn<br /> b×nh gÊp kho¶ng 1000 lÇn so víi As.<br /> thùc tÕ cßn rÊt nhiÒu c¸c mèi quan hÖ v/ nh÷ng<br /> Nh÷ng qu¸ tr×nh trªn chøng tá sù g¾n bã ®iÒu kiÖn phøc t¹p kh¸c ¶nh h#ëng ®Õn nh÷ng<br /> h÷u c¬ gi÷a c¸c hîp chÊt cña asen, s¾t v/ c©n b»ng gi÷a c¸c pha trong c¸c tÇng ngËp n#íc.<br /> mangan nÕu chóng cã mÆt ®ång thêi trong mét ChÝnh nh÷ng c©n b»ng n/y ®( quyÕt ®Þnh sù tån<br /> m«i tr#êng giíi h¹n. C¸c mèi quan hÖ gi÷a t¹i cña c¸c ion trong n#íc ngÇm.<br /> <br /> B¶ng 3: H/m l#îng trung b×nh cña s¾t, mangan v/ asen trong n#íc ngÇm t¹i 8 b(i giÕng chÝnh ë<br /> H/ Néi (sè liÖu ph©n tÝch n¨m 1999)<br /> B(i giÕng<br /> MD NH NSL LY YP PV HD TM<br /> HL Klo¹i, mg/L<br /> Tæng Fe 0,310 0,622 1,203 2,149 4,776 4,496 8,329 5,640<br /> 2+<br /> Mn 0,951 1,627 0,858 0,366 0,379 0,112 0,128 0,264<br /> Tæng asen 0,036 0,041 0,402 0,061 0,396 0,342 0,264 0,062<br /> Ghi chó: MD: Mai DÞch; NH: Ngäc H/; NSL: Ng« Sü Liªn; LY: L#¬ng Yªn; YP: Yªn Phô; PV: Ph¸p V©n;<br /> HD: H¹ §×nh; TM: T#¬ng Mai.<br /> <br /> 4<br />  Qua 56 ng/y ®ªm nghiªn cøu trªn hÖ thèng Samanta, D. Mukherjee, C. R. Chanda, K.<br /> thùc nghiÖm m« pháng mét c¸ch ®¬n gi¶n qu¸ C. Saha, D. Chakraborti. ISci. Total<br /> tr×nh khö yÕm khÝ trong c¸c tÇng ngËm n#íc tù Environ., 218, P. 185 - 201 (1998).<br /> nhiªn d#íi lßng ®Êt; b»ng c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch 7. S. K. Acharyya. Comment on Nickson et al.<br /> c¸c th/nh phÇn chÝnh v/ c¸c th/nh ph©n liªn Nature, 401, 545 (1999).<br /> quan, chóng t«i m¹nh d¹n nªu ra mét c¸ch s¬<br /> l#îc c¸c c¬ chÕ khö c¸c hîp chÊt oxit, hi®roxit 8. P. Bhattacharya, D. Chatterjee, G. Jacks.<br /> hay muèi Ýt tan cña s¾t, mangan v/ asen th/nh Water Res. Dev., 13, P. 79 - 92 (1997).<br /> c¸c hîp chÊt dÔ tan h¬n trong n#íc. §ång thêi 9. R. T. Nickson, J. M. McAthur, W. G.<br /> c¸c qu¸ tr×nh kÕt tña, t¸i t¹o còng nh# c¸c mèi Burgess, P. Ravenscroft, K. Z. Ahmed, M.<br /> quan hÖ gi÷a chóng còng ®#îc th¶o luËn. Chóng Rahman. Arsenic poisoning of Bangladesh<br /> t«i hy väng ®©y l/ nh÷ng t# liÖu b#íc ®Çu h÷u groundwater, Nature, 395, 338 (1998).<br /> Ých cho nh÷ng ai quan t©m ®Õn vÊn ®Ò n/y. 10. R. T. Nickson, J. M. McAthur, W. G.<br /> Burgess, P. Ravenscroft, K. Z. Ahmed.<br /> T(i liÖu tham kh¶o. Appl. Geochem., 15, P. 403 - 413 (2000).<br /> 1. §Æng V¨n Can. Scientific Technical 11. Kris Christen. The arsenic threat worsens.<br /> Communication on Geology. Department of Environmental Science & Technology, July<br /> Geology and Minerals of Vietnam, Hanoi, 1, 286 A-291 A (2001).<br /> P. 53 - 57 (2001). 12. Urs von Gunten, Jurg Zobrist. Geochimica<br /> 2. J. M. McArthur, P. Ravenscoft, S. Safiulla, et Cosmochimica Acta, Vol. 57, P. 3895 -<br /> M. F. Thirlwall. Water Resources Research, 3906 (1993).<br /> Vol. 37, No 1, January, P. 109 - 117 (2001). 13. Mary Ann H. Franson (Managing Editor).<br /> 3. Lª V¨n Héi. LuËn v¨n tèt nghiÖp, Khoa Hãa Standard Methods for the Examination of<br /> häc, §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn, §¹i häc Water and Wastewater, Amer. Pub. Health<br /> Quèc gia H/ Néi (2000). Association, Washington DC (1995).<br /> 4. Michael Berg, Hong Con Tran et al. 14. Beat Müller. ChemEQL Manual, Limnol-<br /> Environmental Science & Technology, Vol. ogical Research Center EAWAG/ETH<br /> 35, No. 13, P. 2621 - 2626 (2001). Switzerland (1996).<br /> 5. S. Mallick, N. R. Rajagopal. Curr. Sci., 70, 15. TCVN. C¸c tiªu chuÈn nh/ n#íc ViÖt Nam<br /> P. 956 - 958 (1966). vÒ m«i tr#êng, tËp 1. ChÊt l#îng n#íc. H/<br /> 6. B. K. Mandal, T. R. Chowdhury, G. Néi (1995).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 5<br />