Nghiên cứu đánh giá chất lượng và độ ổn định nguyên liệu Pidotimod tổng hợp tại Việt Nam

TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 1-2016<br /> <br /> NGHIÊN CỨU ĐÁNH GIÁ CHẤT LƢỢNG VÀ<br /> ĐỘ ỔN ĐỊNH NGUYÊN LIỆU PIDOTIMOD TỔNG HỢP TẠI VIỆT NAM<br /> Quách Thị Hà Vân*; Nguyễn Hồng Hải*<br /> Nguyễn Hải Nam**; Trần Việt Hùng***<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: đánh giá chất lượng và độ ổn định của nguyên liệu pidotimod. Nguyên liệu: pidotimod<br /> tổng hợp tại Việt Nam do Trường Đại học Dược Hà Nội cung cấp. Trang thiết bị và hóa chất<br /> dùng cho nghiên cứu đã được hiệu chuẩn theo ISO/IEC 17025. Phương pháp: đánh giá chất<br /> lượng theo tiêu chuẩn cơ sở (TCCS) đã xây dựng và nghiên cứu độ ổn định trong điều kiện lão<br /> o<br /> hóa cấp tốc (nhiệt độ 40  2 C và độ ẩm tương đối 75  5%). Kết quả và kết luận: chất lượng<br /> của cả 3 lô sản phẩm đều đạt yêu cầu theo TCCS. Sản phẩm ổn định sau 12 tháng bảo quản<br /> và theo dõi ở điều kiện lão hóa cấp tốc. Như vậy, về lý thuyết, nguyên liệu pidotimod sẽ ổn định<br /> o<br /> hơn 24 tháng ở điều kiện bảo quản thường (nhiệt độ 25 C và độ ẩm tương đối 75%).<br /> * Từ khóa: Pidotimod; Độ ổn định; Tiêu chuẩn chất lượng.<br /> <br /> Evaluation of Quality and Stability of Pidotimod Synthetic Materials<br /> in Vietnam<br /> Summary<br /> Objectives: To test the quality and stability of pidotimod materials. Materials: Pidotimod<br /> synthesized in Vietnam was supplied by the Hanoi University of Pharmacy. The equipment and<br /> chemicals used for the study met the criteria according to ISO/IEC 17025. Methods: the quality<br /> was tested according to basic standard and stability was studied in aging-out conditions<br /> o<br /> (temperature 40  2 C and relative humidity 75  5%). Results and conclusion: The quality of<br /> the 3 batches was good according to basic standard. Products are stable after 12 months of<br /> storage and are monitored in aging-out conditions. Thus, theoretically, pidotimod raw material will be<br /> o<br /> stable over 24 months at ordinary storage conditions (temperature 25 C and relative humidity 75%).<br /> * Key words: Pidotimod; Stability; Standard criteria.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Pidotimod là thuốc có tác dụng tăng<br /> cường miễn dịch được tổng hợp từ cuối<br /> những năm 1980 [1]. Trên thị trường<br /> <br /> Việt Nam hiện có rất ít thuốc tăng cường<br /> miễn dịch. Thuốc được sử dụng nhiều<br /> như interferon giá rất cao. Chế phẩm axít<br /> (pidotimod) 400 mg/7 ml nhập khẩu với mức<br /> giá cao. Tuy nhiên, Đại học Dược Hà Nội<br /> <br /> * Học viện Quân y<br /> ** Trường Đại học Dược Hà Nội<br /> *** Viện Kiểm nghiệm Thuốc TW<br /> Người phản hồi (Corresponding): Quách Hà Vân (quachhavan@gmail.com)<br /> Ngày nhận bài: 25/08/2015; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 24/12/2015<br /> Ngày bài báo được đăng: 29/12/2015<br /> <br /> 62<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 1-2016<br /> <br /> đã xây dựng được quy trình tổng hợp và<br /> tinh chế pidotimod với độ tinh khiết đạt<br /> trên 98,0%. Để nguyên liệu này được đưa<br /> vào sản xuất nhằm tạo ra các dạng bào<br /> chế thích hợp [6], cho kết quả điều trị an<br /> toàn [8] thì chất lượng của nguyên liệu là<br /> vấn đề được quan tâm hàng đầu [2]. Vì<br /> vậy, chúng tôi đã tiến hành kiểm tra chất<br /> lượng [5] và đánh giá độ ổn định nguyên<br /> liệu pidotimod theo TCCS đã xây dựng.<br /> NGUYÊN LIỆU, THIẾT BỊ VÀ<br /> PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 1. Nguyên liệu và thiết bị.<br /> * Nguyên liệu:<br /> - Pidotimod tổng hợp tại Bộ môn Hóa<br /> dược, Trường Đại học Dược.<br /> - Chất chuẩn: pidotimod (chuẩn nhà sản<br /> xuất SICHUAN TONGSHENG AMINO ACID<br /> CO., LTD cung cấp, hàm lượng: 99,0%).<br /> * Thiết bị, hóa chất: dùng cho nghiên cứu<br /> đã được hiệu chuẩn theo ISO/IEC 1702.<br /> 2. Phƣơng pháp nghiên cứu.<br /> * Kiểm tra chất lượng:<br /> Mẫu thử được đánh giá theo TCCS đã<br /> xây dựng [3] với các chỉ tiêu:<br /> - Tính chất:<br /> + Cảm quan: bột kết tinh màu trắng hoặc<br /> trắng ngà.<br /> + Độ tan: tan trong dimethyl formamid,<br /> nước. Rất ít tan ethanol và methanol.<br /> - Định tính:<br /> <br /> ứng với thời gian lưu của píc chính trên<br /> sắc ký đồ của dung dịch pidotimod chuẩn.<br /> - Hàm lượng nước: không quá 0,5%,<br /> thử theo DĐVN IV, phụ lục 10.3, phương<br /> pháp Karl Fischer, dùng 1,000 g chế phẩm.<br /> - Độ trong và màu sắc dung dịch:<br /> + Phương pháp thử theo DĐVN IV,<br /> phụ lục 9.3.<br /> + Dung dịch S: hòa tan 0,5 g chế phẩm<br /> trong 50 ml nước không có carbon dioxyd.<br /> Dung dịch S phải trong và không được<br /> đậm màu hơn dung dịch màu mẫu VN6.<br /> - pH: thử theo DĐVN IV, phụ lục 6.2.<br /> Sử dụng dung dịch S: pH của dung dịch<br /> S phải từ 2,0 - 3,0.<br /> - Điểm chảy: từ 193 - 195oC, thử theo<br /> DĐVN IV, phụ lục 6.7, phương pháp 1.<br /> Sấy chế phẩm ở 105oC trong 2 giờ. Để<br /> nguội trong bình hút ẩm và tiến hành đo<br /> điểm chảy [5].<br /> - Năng suất quay cực: từ -137o đến -141o,<br /> thử theo DĐVN IV, phụ lục 6.4. Pha dung<br /> dịch mẫu thử có nồng độ 2% trong axít<br /> hydrocloric 5N.<br /> - Kim loại nặng: không quá 20 ppm.<br /> Phương pháp thử theo DĐVN IV, phụ lục<br /> 9.4. Lấy 1,0 g chế phẩm tiến hành thử<br /> theo phương pháp 3. Dùng 2 ml dung dịch<br /> chì mẫu 10 ppm để chuẩn bị mẫu đối chiếu.<br /> - Tạp chất liên quan: từng tạp không<br /> quá 0,5%, tổng tạp: không quá 1,0%.<br /> Phương pháp HPLC theo TCCS.<br /> <br /> + Phổ hồng ngoại của chế phẩm phải<br /> phù hợp với phổ hồng ngoại của pidotimod<br /> chuẩn.<br /> <br /> - Giới hạn dung môi tồn dư:<br /> <br /> + Dung dịch thử (phần định lượng)<br /> phải cho píc chính có thời gian lưu tương<br /> <br /> + Dicloromethan: không quá 600 ppm.<br /> <br /> + Ethanol: không quá 5.000 ppm.<br /> + Triethylamin: không quá 320 ppm.<br /> 63<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 1-2016<br /> <br /> Phương pháp: thử theo DĐVN IV, phụ<br /> lục 10.14. Xác định dung môi tồn dư,<br /> tiến hành bằng phương pháp sắc ký khí<br /> (DĐVN IV, phụ lục 5.2) với kỹ thuật tiêm<br /> pha hơi tĩnh (static head-space injection).<br /> Yêu cầu kết quả: diện tích píc trung<br /> bình của píc tương ứng với píc triethylamin<br /> trên sắc ký đồ của dung dịch thử không<br /> được lớn hơn diện tích píc triethylamin<br /> trung bình trên sắc ký đồ của dung dịch<br /> chuẩn.<br /> - Định lượng: chế phẩm phải chứa từ<br /> 96,0 - 102,0% C9H12N2O4S, tính theo chế<br /> phẩm khan.<br /> Phương pháp HPLC (DĐVN IV, phụ<br /> lục 5.3) theo TCCS.<br /> - Điều kiện sắc ký [7]:<br /> + Cột: Rp 18 - 5 µm (4,6 × 250 mm).<br /> + Pha động: dung dịch đệm - Acetonitril<br /> (95:5).<br /> + Detector: 210 nm.<br /> + Tốc độ dòng: 1,0 ml/phút.<br /> <br /> Trong đó:<br /> ST; SC: diện tích píc của pidotimod trên<br /> sắc ký đồ dung dịch thử và dung dịch<br /> chuẩn.<br /> mT; mC: khối lượng cân mẫu thử và mẫu<br /> chuẩn (mg).<br /> C: hàm lượng pidotimod chuẩn (%).<br /> a: hàm lượng nước trong chế phẩm (%).<br /> * Phương pháp đánh giá độ ổn định:<br /> - Độ ổn định được nghiên cứu theo<br /> hướng dẫn của ICH Harmonised Tripartite<br /> Guideline - International Conference on<br /> Harmanisation of Technical Requirements<br /> for the Registration of Pharmaceuticals for<br /> Human Use [4]. Cụ thể:<br /> + Nghiên cứu độ ổn định ở điều kiện<br /> lão hóa: nhiệt độ 40°C và độ ẩm 75%<br /> trong thời gian từ 0 - 12 tháng.<br /> + Định kỳ đánh giá chất lượng: lấy mẫu<br /> đánh giá tại các thời điểm 6, 9, 12 tháng.<br /> + Tuổi thọ dự đoán của mẫu nghiên<br /> cứu ở 25oC được tính theo công thức:<br /> <br /> + Thể tích tiêm: 20 µl.<br /> 0<br /> <br /> + Nhiệt độ cột: 30 C.<br /> <br /> Trong đó:<br /> <br /> (dung dịch đệm phosphat: hòa tan 0,5 g<br /> <br /> C: tuổi thọ của thuốc (tháng).<br /> <br /> natri heptan-1-sulfonat trong 1.000 ml dung<br /> dịch kali dihydro phosphat 0,01 M. Chỉnh<br /> pH về 1,5 bằng axít phosphoric 85%).<br /> Hàm lượng (%) pidotimod tính theo<br /> chế phẩm khan được tính bằng công<br /> thức:<br /> <br /> ST mC<br /> 100<br /> <br /> <br /> C<br /> X% <br /> SC mt (100  a)<br /> 64<br /> <br /> C = K.Ctn + C0<br /> <br /> Ctn: tuổi thọ thực nghiệm của mẫu khi<br /> bảo quản ở nhiệt độ thường (tháng).<br /> Co: khoảng thời gian từ ngày xuất<br /> xưởng đến ngày bắt đầu bảo quản thực<br /> nghiệm (tháng).<br /> K = 3 (với nhiệt độ bảo quản thực<br /> nghiệm là 40oC và nhiệt độ bảo quản<br /> thường là 25oC).<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 1-2016<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN<br /> 1. Kết quả kiểm tra chất ƣợng.<br /> Bảng 1: Kết quả kiểm tra chất lượng nguyên liệu pidotimod.<br /> Kết quả<br /> Yêu cầu<br /> <br /> Tính chất: bột kết tinh màu trắng hoặc trắng ngà<br /> <br /> Lô 614<br /> <br /> Lô 714<br /> <br /> Lô 814<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đúng<br /> <br /> Đúng<br /> <br /> Đúng<br /> <br /> Đúng<br /> <br /> Đúng<br /> <br /> Đúng<br /> <br /> Đạt (0,12%)<br /> <br /> Đạt (0,13%)<br /> <br /> Đạt (0,14%)<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt (2,3)<br /> <br /> Đạt (2,2)<br /> <br /> Đạt (2,2)<br /> <br /> Định tính:<br /> - Phổ hồng ngoại của chế phẩm phải phù hợp<br /> với phổ hồng ngoại của pidotimod chuẩn<br /> - Dung dịch thử (phần định lượng) phải cho píc<br /> chính có thời gian lưu tương ứng với thời<br /> gian lưu của píc chính trên sắc ký đồ của dung<br /> dịch chuẩn<br /> Hàm lượng nước: không quá 0,5%<br /> Độ trong và màu sắc dung dịch: dung dịch phải<br /> trong và không được đậm màu hơn dung dịch<br /> màu mẫu VN6<br /> pH: 2,0 - 3,0<br /> o<br /> <br /> o<br /> <br /> Điểm chảy: 193 - 195 C<br /> Năng suất quay cực: -137 đến -141<br /> <br /> Đạt (194,6 C)<br /> o<br /> <br /> o<br /> <br /> o<br /> <br /> Đạt (194,6 C)<br /> o<br /> <br /> o<br /> <br /> Đạt (194,5 C)<br /> o<br /> <br /> Đạt (-138,9 )<br /> <br /> Đạt (-138,6 )<br /> <br /> Đạt (-138,6 )<br /> <br /> Kim loại nặng<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Tạp chất liên quan:<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> (không xuất hiện<br /> tạp)<br /> <br /> (không xuất hiện<br /> tạp)<br /> <br /> (không xuất<br /> hiện tạp)<br /> <br /> - Ethanol: không quá 5.000 ppm<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> - Dicloromethan: không quá 600 ppm<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> - Triethylamin: không quá 320 ppm<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Định lượng: chế phẩm phải chứa từ 96,0 102,0% C9H12N2O4S tính theo chế phẩm khan<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> (99,7%)<br /> <br /> (99,8%)<br /> <br /> (99,7%)<br /> <br /> - Từng tạp: không quá 0,5%<br /> - Từng tạp: không quá 1,0%<br /> Dung môi tồn dư:<br /> <br /> Kết quả trên cho thấy 03 lô nguyên liệu pidotimod do Bộ môn Hoá dược,<br /> Trường Đại học Dược Hà Nội tổng hợp đều đạt yêu cầu chất lượng theo TCCS đã<br /> xây dựng.<br /> <br /> 65<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 1-2016<br /> <br /> 2. Kết quả đánh giá độ ổn định.<br /> Bảng 2: Kết quả theo dõi độ ổn định của nguyên liệu pidotimod tổng hợp được (lô 614).<br /> Thời gian bảo quản (tháng)<br /> Yêu cầu<br /> Tính chất: bột kết tinh màu trắng hoặc<br /> trắng ngà<br /> Định tính: dương tính<br /> Hàm lượng nước: không quá 0,5%<br /> Độ trong và màu sắc dung dịch: dung<br /> dịch phải trong và không được đậm<br /> màu hơn dung dịch màu mẫu VN6<br /> pH: 2,0 - 3,0<br /> o<br /> <br /> 6<br /> <br /> 9<br /> <br /> 12<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đúng<br /> <br /> Đúng<br /> <br /> Đúng<br /> <br /> Đạt (0,12%)<br /> <br /> Đạt (0,11%)<br /> <br /> Đạt (0,09%)<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt (2,3)<br /> <br /> Đạt (2,3)<br /> <br /> o<br /> <br /> o<br /> <br /> Đạt (2,3)<br /> <br /> Điểm chảy: 193 - 195 C<br /> <br /> Đạt (194,6 C)<br /> <br /> Đạt (194,1 C)<br /> <br /> Đạt (194,2oC)<br /> <br /> Năng suất quay cực: -137 đến -141o<br /> <br /> Đạt (-138,9o)<br /> <br /> Đạt (-138,3o)<br /> <br /> Đạt (-138,5o)<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> (không xuất hiện tạp)<br /> <br /> (không xuất hiện tạp)<br /> <br /> (không xuất hiện tạp)<br /> <br /> - Ethanol: không quá 5.000 ppm<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> - Dicloromethan: không quá 600 ppm<br /> <br /> Đạt<br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> Đạt<br /> <br /> Tạp chất liên quan:<br /> - Từng tạp: không quá 0,5%<br /> - Tổng tạp: không quá 1,0%<br /> Dung môi tồn dư:<br /> <br /> - Triethylamin: không quá 320 ppm<br /> Định lượng: chế phẩm phải chứa từ<br /> 96,0 - 102,0% C9H12N2O4S tính theo<br /> chế phẩm khan<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> (99,7%)<br /> <br /> (99,3%)<br /> <br /> (98,9%)<br /> <br /> Bảng 3: Kết quả theo dõi độ ổn định của nguyên liệu pidotimod tổng hợp được<br /> (lô 714).<br /> Thời gian bảo quản (tháng)<br /> Yêu cầu<br /> <br /> 6<br /> <br /> 9<br /> <br /> 12<br /> <br /> Tính chất: bột kết tinh màu trắng hoặc<br /> trắng ngà<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đúng<br /> <br /> Đúng<br /> <br /> Đúng<br /> <br /> Đạt (0,13%)<br /> <br /> Đạt (0,14%)<br /> <br /> Đạt (0,09%)<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> Định tính: dương tính<br /> Hàm lượng nước: không quá 0,5%<br /> Độ trong và màu sắc dung dịch: dung<br /> dịch phải trong và không được đậm<br /> màu hơn dung dịch màu mẫu VN6<br /> pH: 2,0 - 3,0<br /> o<br /> <br /> Đạt (2,2)<br /> <br /> Đạt (2,2)<br /> <br /> o<br /> <br /> o<br /> <br /> Đạt (2,2)<br /> <br /> Điểm chảy: 193 - 195 C<br /> <br /> Đạt (194,6 C)<br /> <br /> Đạt (194,0 C)<br /> <br /> Đạt (194,3oC)<br /> <br /> Năng suất quay cực: -137o đến -141o<br /> <br /> Đạt (-138,6o)<br /> <br /> Đạt (-138,2o)<br /> <br /> Đạt (-138,1o)<br /> <br /> 66<br /> <br />