Nghiên cứu đánh giá hiện trạng môi trường các cơ sở sản xuất amiang ximang và những ảnh hưởng của amiang đối với sức khỏe con người - kiến nghị giải pháp

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:262

Thêm vào BST

Báo xấu

111
lượt xem 26
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

sản xuất tấm fibrô ximăng và ống nước fibrô ximăng chỉ chứa một lượng nhỏ sợi amiang trắng (từ 8-10%) trong đó tỷ lệ các loại vật liệu thô khác được sử dụng là ximăng 55%, tro bụi than thiên nhiên là 35%. Các sợi chrysotile (amaing trắng) được gắn kết chặt chẽ với hạt ximăng trong suốt quá trình sản xuất nên khó có thể bị phân tán ra môi trường bên ngoài nếu được sử dụng đúng quy cách....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu đánh giá hiện trạng môi trường các cơ sở sản xuất amiang ximang và những ảnh hưởng của amiang đối với sức khỏe con người - kiến nghị giải pháp

bé tµi nguyªn vµ m«i tr−êng côc b¶o vÖ m«i tr−êng b¸o c¸o tæng hîp nhiÖm vô b¶o vÖ m«i tr−êng träng t©m nghiªn cøu ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm Ami¨ng Xim¨ng vµ nh÷ng ¶nh h−ëng cña ami¨ng ®èi víi søc khoÎ con ng−êi - kiÕn nghÞ gi¶i ph¸p trung t©m kü thuËt m«i tr−êng ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp hµ néi - 2003
Lêi nãi ®Çu Nãi ®Õn tÊm lîp ami¨ng-xim¨ng, kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn tÝnh −u viÖt cña chóng: BÒn ch¾c, chÞu n¾ng m−a, chÞu nhiÖt, dÔ th¸o l¾p vµ rÎ tiÒn. ChÝnh v× vËy mµ tÊm lîp ami¨ng-xim¨ng ®· cã mÆt ë kh¾p mäi miÒn trªn ®Êt n−íc ta: tõ ng«i nhµ cña ng−êi n«ng d©n vïng ®ång b»ng s«ng Hång ®Õn m¸i Êm cña ng−êi ng− d©n vïng biÓn, tõ ng«i nhµ cña ®ång bµo vïng rÎo cao S¬n La, Hµ Giang, Lai Ch©u ®Õn m¸i Êm cña ng−êi d©n vïng s«ng n−íc Cöu Long. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng ®Æc tÝnh tèt ®Ñp næi bËt Êy th× nhiÒu tæ chøc quèc tÕ, nhiÒu c¬ quan nghiªn cøu, nhiÒu nhµ khoa häc trªn thÕ giíi còng ®· c¶nh b¸o vÒ nguy c¬ tiÒm Èn mµ ami¨ng cã thÓ g©y ra cho nh÷ng ng−êi ph¶i lµm viÖc trong bÇu kh«ng khÝ cã bôi ami¨ng. §ã lµ c¸c bÖnh bôi phæi ami¨ng, x¬ ho¸ phæi, ung th− phæi vµ ung th− trung biÓu m«. Còng chÝnh v× lÏ ®ã mµ ngµy nay mét sè n−íc ®· n©ng cao møc ®é kiÓm so¸t, b¶o ®¶m an toµn khi sö dông ami¨ng, mét sè n−íc ®Æc biÖt lµ nh÷ng n−íc ph¸t triÓn tiÕn tíi thay thÕ ami¨ng b»ng nh÷ng vËt liÖu kh¸c Ýt ®éc h¹i h¬n. ThÕ giíi th× nh− vËy - Cßn ViÖt Nam th× sao? LiÖu ami¨ng cã ¶nh h−ëng xÊu ®Õn søc khoÎ ng−êi lao ®éng? LiÖu m«i tr−êng trong c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp cã ®−îc ®¶m b¶o? Ph¶i lµm g× ®Ó b¶o vÖ søc khoÎ ng−êi lao ®éng? Ph¶i lµm g× ®Ó g×n gi÷ mét m«i tr−êng sèng trong s¹ch tr¸nh ®−îc nh÷ng t¸c h¹i cña ami¨ng? MÆc dï cã nh÷ng chØ thÞ, nh÷ng gi¶i ph¸p cÊp thiÕt ®Ó phßng chèng nh÷ng t¸c ®éng xÊu cña ami¨ng nh−ng nh÷ng c©u hái trªn vÉn tõng ngµy tõng giê kh«ng chØ lµm b¨n kho¨n, lo l¾ng c¸c nhµ qu¶n lý cña c¸c bé c¸c ngµnh, lµm −u t− c¸c nhµ khoa häc mµ cßn lµm tr¨n trë c¶ c¸c nhµ l·nh ®¹o cao cÊp cña §Êt n−íc ta. §Ó tr¶ lêi c¸c c©u hái trªn, n¨m 2002, Bé Khoa häc c«ng nghÖ vµ M«i tr−êng ®· ®Ò xuÊt mét sè ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc liªn quan ®Õn ami¨ng, trong ®ã cã ®Ò tµi “Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng xim¨ng vµ nh÷ng ¶nh h−ëng cña ami¨ng ®èi víi søc khoÎ con ng−êi - KiÕn nghÞ c¸c gi¶i ph¸p”. §©y còng ®−îc coi lµ mét trong nh÷ng nhiÖm m«i tr−êng träng t©m. Trung t©m Kü thuËt M«i tr−êng §« thÞ vµ Khu c«ng nghiÖp thuéc tr−êng §¹i häc X©y dùng ®· phèi hîp víi c¸c nhµ khoa häc cña mét sè c¬ quan qu¶n lý vµ c¬ quan nghiªn cøu thùc hiÖn ®Ò tµi nµy. Tuy n¨ng lùc cßn h¹n chÕ vµ thêi gian ng¾n ngñi, nh−ng b»ng tÊt c¶ sù nç lùc cña m×nh nhãm ®Ò tµi ®· ®¹t ®−îc mét sè kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Hy väng r»ng nh÷ng kÕt qu¶ nµy sÏ gãp phÇn nhá bÐ lµm s¸ng tá vÊn ®Ò, mang l¹i nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu trong viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng vµ søc khoÎ ng−êi lao ®éng trong c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng - xi m¨ng cña chóng ta. Hµ néi, th¸ng 12 n¨m 2003 TËp thÓ t¸c gi¶ i
Môc lôc Môc lôc .....................................................................................................................ii ch−¬ng 1: NhiÖm vô, néi dung, ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ............1 1.1. Môc tiªu cña nhiÖm vô..................................................................................................2 1.2. Néi dung nghiªn cøu ..................................................................................................... 2 1.3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu vµ c¸ch tiÕp cËn .................................................................. 3 1.4. Thêi gian thùc hiÖn........................................................................................................ 4 1.5. KÕt qu¶ cña nhiÖm vô ................................................................................................... 4 ch−¬ng 2: T×nh h×nh khai th¸c vµ sö dông ami¨ng trªn thÕ giíi vµ viÖt nam....................................................................................................6 2.1. §«i nÐt vÒ chñng lo¹i ami¨ng ....................................................................................... 7 2.2. T×nh h×nh khai th¸c vµ sö dông ami¨ng trªn thÕ giíi ................................................ 8 2.3. T×nh h×nh khai th¸c vµ sö dông ami¨ng ë ViÖt Nam .................................................9 ch−¬ng 3: Kh¶o s¸t chung c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng-xim¨ng (a-c) cña ViÖt Nam..........................................................10 3.1. C«ng nghÖ s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng-xi m¨ng hiÖn nay cña ViÖt Nam...................11 3.2. Mét sè nÐt ®Æc tr−ng vÒ c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng - xim¨ng.................... 13 3.2.1. Ph©n bè c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng-xim¨ng (A-C)................................15 3.2.2. C«ng suÊt cña c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt tÊm lîp A-C.............................................. 15 3.2.3. Sè l−îng c«ng nh©n tham gia s¶n xuÊt tÊm lîp A-C .......................................... 16 3.2.4. L−îng ami¨ng sö dông cho s¶n xuÊt tÊm lîp A-C.............................................. 17 3.2.5. Ph©n bè theo c«ng suÊt d©y chuyÒn c«ng nghÖ...................................................17 3.3. ý nghÜa kinh tÕ - x· héi cña ngµnh s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng - xim¨ng ................. 17 3.4. T¸c ®éng cña c¸c th«ng t−, tiªu chuÈn, quy ®Þnh vÒ m«i tr−êng vµ vÖ sinh lao ®éng ..................................................................................................................................... 18 3.4.1. S¬ l−îc vÒ c¸c th«ng t−, tiªu chuÈn, chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc cã liªn quan ®Õn ami¨ng ............................................................................................................................. 18 3.4.2. T×nh h×nh thùc hiÖn c¸c th«ng t−, tiªu chuÈn, chÝnh s¸ch................................. 19 3.4.3. T¸c ®éng cña Th«ng t− liªn tÞch sè 1529/1998 vµ quyÕt ®Þnh sè115/2001/Q§/TTg ........................................................................................................20 ch−¬ng 4: Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng-xim¨ng cña ViÖt Nam ...........22 4.1. C¸c chÊt « nhiÔm vµ nguån ph¸t th¶i chÊt « nhiÔm ................................................. 23 4.2. X¸c ®Þnh c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng-xim¨ng ®iÓn h×nh phôc vô c«ng t¸c kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng ........................................................................ 24 4.3. Quan tr¾c, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng chÊt l−îng m«i tr−êng kh«ng khÝ............... 24 4.3.1. Ph−¬ng ph¸p thùc hiÖn ........................................................................................ 24 4.3.2. §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng kh«ng khÝ t¹i c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng - xim¨ng khu vùc miÒn B¾c .............................................................................. 27 4.3.3. §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng kh«ng khÝ t¹i c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng xim¨ng t¹i khu vùc MiÒn Trung .......................................................................29 4.3.4. §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng kh«ng khÝ t¹i c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng xim¨ng t¹i khu vùc MiÒn Nam ......................................................................... 29 ii
4.3.5. §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng kh«ng khÝ t¹i c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng xim¨ng trªn toµn quèc....................................................................................... 30 4.3.6. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng kh«ng khÝ.............................33 4.4. Quan tr¾c, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vÒ n−íc th¶i cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp.................35 4.4.1. Ph−¬ng ph¸p thùc hiÖn ........................................................................................ 35 4.4.2. KÕt qu¶................................................................................................................... 36 4.4.3. Nguyªn nh©n g©y « nhiÔm m«i tr−êng n−íc ....................................................... 37 4.5 Quan tr¾c, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ vÒ chÊt th¶i r¾n cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ....37 4.5.1. Ph−¬ng ph¸p thùc hiÖn ........................................................................................ 37 4.5.2. KÕt qu¶................................................................................................................... 38 4.5.3. Nguyªn nh©n g©y « nhiÔm chÊt th¶i r¾n ............................................................. 39 4.6. §¸nh gi¸ chung ............................................................................................................ 39 ch−¬ng 5 : Nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ nh÷ng ¶nh h−ëng cña ami¨ng ®Õn søc kháe con ng−êi ..............................................................40 5.1. §«i nÐt vÒ ¶nh h−ëng cña ami¨ng ®Õn søc kháe con ng−êi trªn thÕ giíi vµ ViÖt Nam...................................................................................................................................... 41 5.1.1. Trªn thÕ giíi ..........................................................................................................41 5.1.2. ë ViÖt Nam ............................................................................................................ 42 5.2. Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ ¶nh h−ëng cña ami¨ng ®èi víi søc kháe con ng−êi theo nhiÖm vô ®−îc giao............................................................................................................. 42 5.2.1. X¸c ®Þnh ®èi t−îng nghiªn cøu ®iÒu tra .............................................................. 42 5.2.2. KÕt qu¶................................................................................................................... 45 5.2.3. Mét sè nhËn xÐt..................................................................................................... 49 Ch−¬ng 6: Nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sö dông vËt liÖu thay thÕ ami¨ng vµ s¶n xuÊt tÊm lîp fibro-xim¨ng kh«ng cã ami¨ng ............................................................................................51 6.1. Mét sè thµnh tùu nghiªn cøu cña thÕ giíi ................................................................. 52 6.1.1. VÒ vËt liÖu thay thÕ ami¨ng .................................................................................. 52 6.1.2. VÒ c«ng nghÖ s¶n xuÊt tÊm lîp fibro-xim¨ng kh«ng cã ami¨ng ........................ 54 6.2. Mét sè thµnh tùu nghiªn cøu cña ViÖt Nam ............................................................. 55 6.3. Mét sè nhËn xÐt ........................................................................................................... 57 ch−¬ng 7: KiÕn nghÞ c¸c gi¶i ph¸p ..........................................................59 7.1. C¸c luËn cø c¬ b¶n ®Ó ®Ò xuÊt kiÕn nghÞ ................................................................... 60 7.2. KiÕn nghÞ ...................................................................................................................... 63 7.2.4.1. C¸c biÖn ph¸p gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i tr−êng kh«ng khÝ .............................. 64 7.2.4.2. C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm m«i tr−êng n−íc .......................................... 66 7.2.4.3. C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm m«i tr−êng do chÊt th¶i r¾n ......................... 68 7.3. Nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt ®¶m b¶o cho viÖc chuÈn bÞ chuyÓn ®æi thµnh c«ng ............... 69 7.3.1. Vai trß cña c¸c c¬ quan qu¶n lý ........................................................................... 69 7.3.2. Vai trß cña c¸c tæ chøc khoa häc ......................................................................... 70 7.3.3. Vai trß cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt ..............................................................................70 7.3.4. Vai trß cña hiÖp héi tÊm lîp ................................................................................. 70 ch−¬ng 8: KÕt luËn ...........................................................................................71 C¸c tµi liÖu tham kh¶o.................................................................................73 iii
Phô lôc 1: Mét sè h×nh ¶nh kh¶o s¸t cña ®Ò tµi.................Error! Bookmark not defined. Nh÷ng ch÷ viÕt t¾t Abestos Cement 1 A-C Ami¨ng Xim¨ng Scientific Committee on Toxicyty, Ecotoxicity and the Environment 2 CSTEE Héi ®ång Khoa häc vÒ ®éc tÝnh, ®éc tÝnh sinh th¸i vµ m«i tr−êng Finnish Institute of Occupational Health 3 FIOH ViÖn Y häc Lao ®éng PhÇn Lan International Agency for Research on Cancer 4 IARC C¬ quan nghiªn cøu ung th− Quèc tÕ International Ban Asbestos Secretariat 5 IBAS Ban th− ký c«ng t¸c lo¹i trõ ami¨ng toµn thÕ giíi International Commission on Occupational Health 6 ICOH Héi ®ång Y häc Lao ®éng Quèc tÕ International Journal of Occupational and Environmental Health 7 IJOEH T¹p chÝ Quèc tÕ vÒ søc khoÎ nghÖ nghiÖp vµ m«i tr−êng Institute for Environment and Health – UK 8 IEH ViÖn M«i tr−êng vµ søc khoÎ - Anh International Labor Organization 9 ILO Tæ chøc Lao ®éng ThÕ giíi International Program on Chemical Safety 10 IPCS Ch−¬ng tr×nh an toµn ho¸ chÊt Quèc tÕ United National Environment Program 11 UNEP Ch−êng tr×nh m«i tr−êng Liªn hîp quèc University of Occupational and Environment Health – Japan 12 UOEH Tr−êng ®¹i häc Tæng hîp Y häc Lao ®éng vµ M«i tr−êng NhËt B¶n World Health Organization 13 WHO Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi World Trade Organization 14 WTO Tæ chøc Th−¬ng m¹i ThÕ giíi iv
ch−¬ng 1: NhiÖm vô, néi dung, ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 1
1.1. Môc tiªu cña nhiÖm vô Kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ « nhiÔm m«i tr−êng ë c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng-xim¨ng vµ t¸c ®éng tÝch luü cña ami¨ng tíi søc kháe ng−êi lao ®éng ®Ó x¸c ®Þnh c¨n cø khoa häc cho viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p phï hîp ®èi víi s¶n xuÊt, sö dông tÊm fibro-xim¨ng cã chøa ami¨ng ë ViÖt Nam. 1.2. Néi dung nghiªn cøu Tæng quan vÒ t×nh tr¹ng khai th¸c vµ sö dông, nghiªn cøu vÒ m«i tr−êng lµm viÖc cã ami¨ng ë n−íc ngoµi: + T×nh h×nh khai th¸c, sö dông ami¨ng trong s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, ®Æc biÖt lµ tÊm lîp ami¨ng-xim¨ng. + §¸nh gi¸ vÒ t¸c h¹i cña ami¨ng ®èi víi con ng−êi. + C¸c chÝnh s¸ch, tiªu chuÈn, quy ®Þnh vÒ mua b¸n, s¶n xuÊt, sö dông ami¨ng vµ c¸c s¶n phÈm cã ami¨ng. + C¸c h−íng dÉn vÒ sö dông ami¨ng mét c¸ch an toµn. + T×nh h×nh nghiªn cøu s¶n xuÊt vµ sö dông c¸c vËt liÖu x©y dùng thay thÕ ami¨ng ®Ó s¶n xuÊt tÊm lîp hoÆc kÕt cÊu bao che. Thu thËp, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c Th«ng t−, Tiªu chuÈn vµ ChÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc cã liªn quan ®Õn ami¨ng. §Æc biÖt lµ Th«ng t− Liªn tÞch cña Bé KHCN & MT vµ Bé X©y dùng sè 1529/1998 vÒ ''H−íng dÉn ®¶m b¶o m«i tr−êng trong sö dông ami¨ng vµo s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm vËt liÖu x©y dùng '' trong ph¹m vi toµn quèc. §iÒu tra, kh¶o s¸t ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng c«ng nghÖ vµ chÊt l−îng m«i tr−êng t¹i c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng - xim¨ng ®iÓn h×nh trªn toµn quèc. + Kh¶o s¸t ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng c«ng nghÖ s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng - xim¨ng + Kh¶o s¸t ®¸nh gi¸ c¸c nguån th¶i, ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng kh«ng khÝ (®Æc biÖt lµ bôi ami¨ng ), n−íc th¶i vµ chÊt th¶i r¾n cã chøa ami¨ng. §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña ami¨ng ®Õn søc khoÎ vµ t×nh h×nh bÖnh nghÒ nghiÖp (bÖnh bôi phæi asbestoses) cña ng−êi lao ®éng tiÕp xóc trùc tiÕp víi ami¨ng. + Nh÷ng ng−êi ®ang trùc tiÕp s¶n xuÊt víi c¸c cÊp ®é tuæi nghÒ kh¸c nhau. + Nh÷ng ng−êi tiÕp xóc víi ami¨ng tr−íc ®©y, nay ®· vÒ nghØ h−u trong vßng 20 n¨m trë l¹i. + Nh÷ng ng−êi d©n sèng xung quanh c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng xim¨ng. + §iÒu tra håi cøu c¸c hå s¬ bÖnh ¸n ung th− phæi cã liªn quan ®Õn ami¨ng. §iÒu tra c¸c biÖn ph¸p gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i tr−êng, b¶o ®¶m an toµn trong sö dông ami¨ng trong mét sè c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp trªn ®Þa bµn c¶ n−íc. §iÒu tra ®¸nh gÝa t×nh h×nh nghiªn cøu, s¶n xuÊt vµ sö dông c¸c nguyªn vËt liÖu thay thÕ ami¨ng trong s¶n xuÊt tÊm lîp t¹i ViÖt Nam. §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ®¶m b¶o m«i tr−êng vµ an toµn cho c«ng nh©n t¹i c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨mg - xim¨ng, an toµn cho ng−êi sö dông. 2
§Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p tiÕn tíi thay thÕ ami¨ng b»ng c¸c vËt liÖu kh¸c ®Ó s¶n xuÊt tÊm lîp víi chÊt l−îng b¶o ®¶m vµ gi¸ thµnh hîp lý. §Ò xuÊt chÝnh s¸ch ®èi víi viÖc dông ami¨ng trong s¶n xuÊt tÊm fibro-xim¨ng ë ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010. Tæ chøc c¸c héi th¶o chuyªn ®Ò. X©y dùng c¸c b¸o c¸o chuyªn ®Ò vµ b¸o c¸o tæng hîp cña ®Ò tµi. 1.3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu vµ c¸ch tiÕp cËn Håi cøu: + Thu thËp, xem xÐt, ®¸nh gi¸ c¸c sè liÖu ®o ®¹c vÒ nång ®é bôi cña c¸c c¬ së ®· ®o kiÓm tra bôi ami¨ng hoÆc ®· thùc hiÖn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng. + Thu thËp, xem xÐt, ®¸nh gi¸ c¸c sè liÖu ®iÒu tra søc khoÎ vµ bÖnh tËt cña c«ng nh©n s¶n xuÊt ®· do c¸c trung t©m y tÕ vµ c¬ së thùc hiÖn. + Thu thËp, xem xÐt, ®¸nh gi¸ c¸c bÖnh ¸n ung th− phæi cã liªn quan ®Õn tiÕp xóc ami¨ng (Case Control) tõ BÖnh viÖn K. + Ph−¬ng ph¸p håi cøu gióp viÖc ®iÒu tra nhanh chãng, tiÕt kiÖm thêi gian vµ kinh phÝ. §o ®¹c, kh¶o s¸t thùc tÕ: + §iÒu tra t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng, ®Æc biÖt lµ m«i tr−êng kh«ng khÝ (bôi ami¨ng) ë c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng xim¨ng trong c¶ n−íc. TËp trung −u tiªn vµo c¸c c¬ së cã c«ng nghÖ s¶n xuÊt l¹c hËu, kh¶ n¨ng g©y « nhiÔm m«i tr−êng cao vµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt cã quy m« vµ c«ng suÊt lín ®· ho¹t ®éng nhiÒu n¨m. + Sè liÖu ®o ®¹c, kh¶o s¸t bao gåm: - ChÕ ®é vi khÝ hËu bªn trong c¸c ph©n x−ëng s¶n xuÊt (khu vùc nghiÒn ami¨ng, ®ãng bao ami¨ng, trén phèi liÖu, xeo c¸n, kho b·i) lµ nhiÖt ®é kh«, nhiÖt ®é −ít, ®é Èm vµ vËn tèc kh«ng khÝ: 4 th«ng sè. - Nång ®é bôi tæng vµ bôi ami¨ng trong c¸c c¬ së s¶n xuÊt ë khu vùc nghiÒn, ®ãng bao ami¨ng, trén phèi liÖu, xeo c¸n, kho b·i: 2 th«ng sè. - Nång ®é bôi tæng vµ bôi ami¨ng trong c¸c c¬ së s¶n tÊm lîp ami¨ng-xim¨ng vµ xung quanh c¸c c¬ së s¶n xuÊt : 2 th«ng sè. - Hµm l−îng ami¨ng vµ l−îng ph¸t th¶i ami¨ng cã trong n−íc th¶i cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng - xim¨ng vµ c¸c s¶n phÈm cã chøa ami¨ng: 2 th«ng sè. - Hµm l−îng ami¨ng cã trong chÊt th¶i r¾n vµ l−îng ph¸t th¶i ami¨ng theo ®−êng chÊt th¶i r¾n cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt: 2 th«ng sè. + §iÒu tra ¶nh h−ëng cña ami¨ng ®èi víi søc khoÎ ng−êi c«ng nh©n. C«ng t¸c ®iÒu tra bao gåm: Kh¸m søc khoÎ chung, ph¸t hiÖn c¸c bÖnh vÒ ®−êng h« hÊp, bÖnh bôi phæi, ung th− phæi cho ng−êi c«ng nh©n ®ang lµm viÖc tiÕp xóc trùc tiÕp víi ami¨ng ë c¸c ®é tuæi nghÒ (tõ 1 -9 n¨m, tõ 10 - 19 n¨m, trªn 20 n¨m) vµ 3
nh÷ng ng−êi c«ng nh©n vÒ h−u ®· tõng lµm viÖc, tiÕp xóc víi ami¨ng trong vßng 20 n¨m nay theo nghiªn cøu c¾t ngang (Cross - section study). §èi víi c¸c n−íc ph¸t triÓn, viÖc nghiªn cøu bÖnh nghÒ nghiÖp ®−îc tiÕn hµnh theo 3 ph−¬ng ph¸p : nghiªn cøu hÖ thèng (Cross - study), nghiªn cøu c¾t ngang (Cross - section study) vµ nghiªn cøu ca bÖnh ®èi chøng (Case control). Trong ®iÒu kiÖn ë n−íc ta kh«ng cã c¸c nghiªn cøu mét c¸ch hÖ thèng (Cross - study) vÒ t×nh tr¹ng søc khoÎ ng−êi c«ng nh©n tiÕp xóc víi ami¨ng th× ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu c¾t ngang (Cross - section study) lµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu chñ yÕu ®−îc ¸p dông thùc hiÖn nhiÖm vô kÕt hîp víi nghiªn cøu ca bÖnh ®èi chøng (Case control). ë ph−¬ng ph¸p håi cøu ®· nªu trªn th× kÕt qu¶ nghiªn cøu sÏ ®¶m b¶o ®é tin cËy cao, chÝnh x¸c, cã hiÖu qu¶ vµ tiÕt kiÖm ®−îc thêi gian còng nh− kinh phÝ thùc hiÖn. C¸c chØ tiªu cÇn thùc hiÖn ®Ó ®iÒu tra ¶nh h−ëng cña ami¨ng ®èi víi søc khoÎ con ng−êi c«ng nh©n tiÕp xóc trùc tiÕp víi ami¨ng bao gåm: C¸c triÖu chøng bÖnh h« hÊp (gåm cã 9 triÖu chøng lµ ho, kh¹c ®êm, tøc ngùc, viªm mòi, häng, xoang, phÕ qu¶n, khã thë) vµ c¸c bÖnh vÒ phæi (3 lo¹i lµ viªm phæi, bôi phæi, ung th−). §Ó gi¶m chi phÝ thùc hiÖn, viÖc kiÓm tra c¸c bÖnh vÒ phæi tËp trung vµo c¸c c¬ së s¶n xuÊt cã sè n¨m ho¹t ®éng trªn 10 n¨m. VÒ c¸c triÖu chøng bÖnh h« hÊp sÏ thõa kÕ c¸c ®Ò tµi ®· nghiªn cøu tr−íc ®©y vµ tham kh¶o c¸c sè liÖu theo dâi søc khoÎ ®Þnh kú cña c¸c trung t©m y tÕ. + §iÒu tra c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m an toµn sö dông ami¨ng ë c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng (sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn b¶o hé lao ®éng, ¸p dông c¸c biÖn ph¸p lÊy mÉu bôi ®Ó ph©n tÝch, h¹n chÕ ph¸t t¸n bôi trong m«i tr−êng s¶n xuÊt vµ m«i tr−êng xung quanh). + §iÒu tra t×nh h×nh thö nghiÖm, s¶n xuÊt vµ sö dông c¸c vËt liÖu x©y dùng thay thÕ ami¨ng trong ph¹m vi c¶ n−íc . Ph©n tÝch, tæng hîp vÊn ®Ò: Víi c¸c sè liÖu thu thËp ®−îc tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh tr¹ng « nhiÔm, t×nh tr¹ng nguy h¹i cña ami¨ng. Tõ ®ã ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p sö dông ami¨ng trong ngµnh s¶n xuÊt tÊm lîp fibro-xim¨ng. 1.4. Thêi gian thùc hiÖn Tõ 10/2002 ®Õn 12/2003 1.5. KÕt qu¶ cña nhiÖm vô KÕt thóc qu¸ tr×nh nghiªn cøu sÏ cã c¸c s¶n phÈm sau ®©y: B¸o c¸o tæng quan c¸c quy ®Þnh, c¸c chÝnh s¸ch ®èi víi ho¹t ®éng khai th¸c ami¨ng, s¶n xuÊt vµ sö dông c¸c s¶n phÈm cã chøa ami¨ng ë n−íc ngoµi. B¸o c¸o tæng hîp hÖ thèng c¸c s¬ ®å c«ng nghÖ s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng ë ViÖt Nam, c¸c b¶ng biÓu, sè liÖu quan tr¾c m«i tr−êng, c¸c nguån th¶i cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng xim¨ng trong c¶ n−íc. B¸o c¸o hiÖn tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng (chñ yÕu lµ bôi ami¨ng) t¹i c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng ®iÓn h×nh ë c¸c tØnh, thµnh trong c¶ n−íc. Dù b¸o « nhiÔm m«i tr−êng ®èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng-xim¨ng. 4
B¸o c¸o tæng hîp vÒ t×nh tr¹ng søc khoÎ cña ng−êi c«ng nh©n tiÕp xóc trùc tiÕp víi ami¨ng, t×nh h×nh m¾c bÖnh bôi phæi ami¨ng ë c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng- xim¨ng ®iÓn h×nh (asbestoses). B¸o c¸o ®¸nh gi¸ t×nh h×nh nghiªn cøu triÓn khai, c¸c biÖn ph¸p khèng chÕ « nhiÔm m«i tr−êng vµ kh¶ n¨ng sö dông c¸c nguyªn liÖu thay thÕ ami¨ng trong s¶n xuÊt tÊm lîp ë ViÖt Nam. B¸o c¸o tæng hîp c¸c vÊn ®Ò nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt chÝnh s¸ch ®èi víi viÖc sö dông ami¨ng ë ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010. 5
ch−¬ng 2: T×nh h×nh khai th¸c vµ sö dông ami¨ng trªn thÕ giíi vµ viÖt nam 6
2.1. §«i nÐt vÒ chñng lo¹i ami¨ng Ami¨ng lµ silicat kÐp canxi (Ca) vµ manhe (Mg) chøa SiO2 tù do cã trong tù nhiªn . Theo thµnh phÇn ho¸ häc vµ ph©n lo¹i kho¸ng häc, ami¨ng ®−îc ph©n biÖt thµnh 2 nhãm amphibole gåm cã c¸c khoang chÊt actinolite, crocidolite, amosite, anthophylite, tremolite vµ nhãm secpentine cã chrysotile. ami¨ng Nhãm Serpentine Nhãm Amphibole Chrysotile“Ami¨ng tr¾ng” Actinolite (3MgO.SiO2.H2O), (2CaO.4MgO.FeO.8SiO2.H2O); Amosite“Ami¨ng n©u” Crocidolite“Ami¨ng xanh” (5,5FeO.1,5MgO.8SiO2.H2O) (Na2O.Fe2O3.3FeO.8SiO2.H2O) Anthophylite Tremolite (7MgO.8SiO2.H2O) (2CaO.5MgO.8SiO2.H2O) Thµnh phÇn ho¸ häc cña ami¨ng bao gåm chñ yÕu c¸c oxit magiª, canxi, s¾t, silic vµ n−íc. Ami¨ng lµ lo¹i kho¸ng vËt cã tÝnh chÞu nhiÖt cao, tuy nhiªn khi nung nãng ®Õn nhiÖt ®é 370oC, ami¨ng sÏ bÞ mÊt n−íc vµ mét sè tÝnh chÊt nh− c−êng ®é dai, dÎo bÞ suy gi¶m. Ami¨ng bÞ ph©n huû khi nhiÖt ®é t¨ng cao trªn 400oC. NhiÖt ®é nãng chÈy cña c¸c lo¹i ami¨ng nhãm amphibole vµ secpentine dao ®éng trong kho¶ng tõ 1200oC ®Õn 1500oC, trong ®ã nhiÖt ®é nãng chÈy cña chrysotile lµ cao nhÊt lªn tíi 1521oC vµ thÊp nhÊt cña crocidolite lµ 1193oC. Ami¨ng lµ lo¹i vËt liÖu tù nhiªn cã tÝnh dai, chÞu nÐn, chÞu uèn cao h¬n h¼n c¸c sîi tù nhiªn vµ nh©n t¹o kh¸c tíi tõ 2 ®Õn 15 lÇn. C¸c sîi ami¨ng kh«ng hÒ cã mïi hay vÞ nµo ®Ó cã thÓ ph¸t hiÖn ra. Chóng kh«ng hoµ tan trong n−íc, kh«ng bèc h¬i vµ cã thÓ chÞu ®−îc nhiÖt, löa hay sù ph©n huû ho¸ häc vµ sinh häc. Kho¸ng vËt ami¨ng ®−îc cÊu t¹o bëi tËp hîp c¸c sîi máng cÊu tróc song song cã thÓ t¸ch ra thµnh c¸c sîi mÞn h¬n khi bÞ ¸p lùc t¸c ®éng. C¸c sîi ami¨ng nhãm amphybole th−êng cøng, gißn, cã h×nh que hay h×nh kim, cßn sîi ami¨ng chrysotile ®−îc cÊu t¹o gåm nhiÒu tËp hîp sîi nhá, xèp, mÒm dÎo h×nh xo¾n èc 7
t¹o thµnh sîi lín h×nh èng rçng cã thÓ uèn cong. èng rçng nµy cã ®−êng kÝnh trong 30-60Ao vµ ®−êng kÝnh ngoµi lµ 300-400Ao. Chrysotile lµ d¹ng th−¬ng m¹i chiÕm −u thÕ vÒ sè l−îng trªn thÞ tr−êng ami¨ng. C¸c lo¹i ami¨ng thuéc nhãm amphybole cã tÇm gi¸ trÞ th−¬ng m¹i thÊp v× chØ ®−îc tiªu thô víi sè l−îng rÊt nhá so víi ami¨ng tr¾ng. 2.2. T×nh h×nh khai th¸c vµ sö dông ami¨ng trªn thÕ giíi Ami¨ng ®−îc sö dông tõ nh÷ng n¨m 1850. Sau ®ã, l−îng ami¨ng sö dông t¨ng lªn nhanh chãng vµ ®¹t ®Ønh cao ë c¸c n−íc T©y ¢u, B¾c Mü, óc vµo nh÷ng n¨m 1960, 1970 víi tæng l−îng c¸c lo¹i ami¨ng tiªu thô lµ 5 triÖu tÊn/n¨m. Tõ nh÷ng n¨m 1980, l−îng ami¨ng tiªu thô gi¶m dÇn vµ hiÖn nay ë møc 2 triÖu tÊn/n¨m (trong ®ã 99% lµ chrysotile, sè cßn l¹i lµ crocidolite dïng cho c¸c môc ®Ých ®Æc biÖt). Ami¨ng chrysotile ®−îc khai th¸c ë gÇn 60 n−íc trªn thÕ giíi. Nh÷ng n−íc khai th¸c chrysotile nhiÒu nhÊt hiÖn nay lµ Nga, Trung Quèc, Canada, Kazachstan, Brazin, Zimbabue víi s¶n l−îng mçi n−íc kho¶ng trªn 100.000 tÊn/n¨m. Nga vµ Canada lµ nh÷ng n−íc dÉn ®Çu, cung cÊp kho¶ng 75% l−îng ami¨ng cho thÕ giíi. L−îng chrysotile xuÊt khÈu hiÖn nay cña Canada kho¶ng 300.000 tÊn/n¨m vµ cña Nga kho¶ng 400.000 tÊn/n¨m. T×nh h×nh khai th¸c ami¨ng cña mét sè n−íc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nh− sau: B¶ng 2-1. S¶n l−îng khai th¸c ami¨ng cña mét sè n−íc trªn thÕ giíi, [103 tÊn] STT Quèc gia N¨m 1999 N¨m 2000 N¨m 2001 1 Nga 683 750 750 2 Canada 345 340 340 3 Trung Quèc 250 260 250 4 Kazachstan 105 125 230 5 Brasil 200 170 210 6 Zimbabue 137 110 115 7 Nam Phi 18 19 19 8 Mü 7 5 5 9 Hy L¹p 50 10 Ên §é 25 11 C¸c n−íc kh¸c 18 121 92 Toµn thÕ giíi 1858 1900 1870 Ami¨ng ®−îc sö dông réng r·i lµm nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt hµng lo¹t s¶n phÈm. Phæ biÕn nhÊt vµ chiÕm sè l−îng lín nhÊt lµ s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng (tÊm lîp, c¸ch nhiÖt ...), s¶n phÈm chÞu ma s¸t (m¸ phanh) vµ c¸c lo¹i v¶i sîi chÞu nhiÖt (quÇn ¸o cøu háa). Nh÷ng n−íc tiªu thô nhiÒu ami¨ng chrysotile nhÊt thÕ giíi hiÖn nay lµ Nga, Trung Quèc, NhËt, Brazin, Th¸i Lan, Ên §é, Hµn Quèc, Iran vµ Indonexia. Trong vßng 20 n¨m qua, tõ 1980 ®Õn 2000, l−îng ami¨ng tiªu thô trªn toµn thÕ giíi gi¶m kho¶ng 60%, trung b×nh kho¶ng 3,2% trong 1 n¨m. L−îng ami¨ng chrysotile tiªu thô vµo n¨m 1999 trªn toµn thÕ giíi −íc tÝnh nh− sau: 8
B¶ng 2-2. ¦íc tÝnh sè l−îng chrysotile tiªu thô n¨m 1999. L−îng tiªu thu STT Khu vùc 3 10 tÊn Tû lÖ (%) 1 ViÔn §«ng 770 41,6 2 Nga vµ Kazakhstan 470 25,4 3 Trung §«ng vµ Ên §é 212 11,5 4 Trung Mü vµ Nam Mü 205 11,1 5 Ch©u Phi 72 3,9 6 Ch©u ¢u 60 3,2 7 B¾c mü 60 3,2 Tæng 1849 99,9 2.3. T×nh h×nh khai th¸c vµ sö dông ami¨ng ë ViÖt Nam ViÖt Nam cã 17 ®iÓm quÆng ami¨ng ph©n bè chñ yÕu ë phÝa B¾c, trong ®ã cã 5 ®iÓm ®· tiÕn hµnh khai th¸c. Tuy nhiªn do chÊt l−îng sîi kÐm, chñ yÕu thuéc nhãm amphibole vµ viÖc khai th¸c rÊt khã kh¨n nªn ®Õn nay viÖc khai th¸c ami¨ng t¹i c¸c má nµy hÇu nh− ®· ngõng. §Ó ®¸p øng nhu cÇu sö dông trong trong n−íc, ViÖt Nam ®· nhËp ami¨ng vµ mét sè vËt phÈm cã chøa ami¨ng. Ami¨ng chrysotile ®−îc nhËp chñ yÕu tõ Liªn bang Nga, Trung Quèc vµ gÇn ®©y tõ Zimbabue. L−îng ami¨ng chrysotile nhËp vÒ ®−îc sö dông chñ yÕu ®Ó s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng-xim¨ng (chiÕm tíi 90% l−îng ami¨ng nhËp), sè cßn l¹i ®−îc sö dông ®Ó s¶n xuÊt vËt liÖu c¸ch nhiÖt, m¸ phanh «t«-xe m¸y, jo¨ng, èng n−íc vµ mét sè s¶n phÈm kh¸c. VÒ s¶n phÈm chøa ami¨ng, tr−íc ®©y ViÖt Nam nhËp tÊm lîp ami¨ng-xim¨ng, chñ yÕu tõ Th¸i Lan ®Ó phôc vô cho khu vùc ven biÓn ®ång b»ng s«ng Cöu Long. GÇn ®©y do n¨ng lùc s¶n xuÊt tÊm lîp trong n−íc t¨ng lªn ®¸ng kÓ nªn l−îng tÊm lîp nhËp khÈu ®· gi¶m m¹nh. Mét sè mÆt hµng kh¸c nh− d©y ami¨ng, v¶i ami¨ng, èng ami¨ng-nhùa, m¸ phanh «t«-xe m¸y, gio¨ng, quÇn ¸o ch÷a ch¸y ®−îc nhËp tõ NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan, Indonesia, Philippines, Ên §é, Hång C«ng. 9
ch−¬ng 3: Kh¶o s¸t chung c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng-xim¨ng (a-c) cña ViÖt Nam 10
3.1. C«ng nghÖ s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng-xi m¨ng hiÖn nay cña ViÖt Nam C¸c d©y chuyÒn s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng-xi m¨ng cña ViÖt Nam ®Òu sö dông c«ng nghÖ phæ biÕn cña thÕ giíi - §ã lµ c«ng nghÖ xeo −ít do Hasheck, mét ng−êi §øc ®Ò xuÊt tõ n¨m 1950. ë c«ng nghÖ nµy ami¨ng kÕt hîp víi xi m¨ng t¹o ra d¹ng huyÒn phï rÊt tèt, ®¶m b¶o tÝnh n¨ng läc trong qu¸ tr×nh xeo. Tõ n¨m 1963, tÊm lîp ami¨ng-xi m¨ng ®· ®−îc s¶n xuÊt t¹i hai nhµ m¸y Biªn Hßa vµ Thñ §øc víi s¶n l−îng tèi ®a 10 triÖu m2/n¨m. C¸c thiÕt bÞ cña hai c¬ së nµy ®Òu ®−îc nhËp khÈu tõ Ph¸p vµ Italia. Vµo nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp niªn 1990, do nhu cÇu tÊm lîp ngµy mét cao, nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt ®−îc x©y dùng víi m« h×nh d©y chuyÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp mi ni hoµn toµn ®−îc chÕ t¹o ë trong n−íc víi hai mÉu: C«ng ty x©y l¾p luyÖn kim Th¸i Nguyªn liªn doanh víi nhµ m¸y ami¨ng-xim¨ng §ång Nai chÕ t¹o d©y chuyÒn theo mÉu cña §ång Nai, l¾p ®Æt t¹i Th¸i Nguyªn. ViÖn c¬ häc øng dông Thµnh phè Hå ChÝ Minh liªn kÕt víi viÖn c¬ häc Hµ Néi nghiªn cøu chÕ t¹o d©y chuyÒn theo nguyªn lý c«ng nghÖ xeo c¸n ®Æt t¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh. ChØ duy nhÊt cã mét c¬ së lµ x−ëng s¶n xuÊt tÊm lîp cña nhµ m¸y xim¨ng Lµo Cai nhËp mét d©y chuyÒn s¶n xuÊt cña Trung Quèc vµ ®ã còng lµ c«ng nghÖ xeo −ít (n¨m 2001). Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng - xi m¨ng nh− sau: 11
N−íc giÕng khoan GiÊy Kraft Ami¨ng Xim¨ng C«n n−íc trong Ng©m NghiÒn Sµng C«n n−íc ®ôc NghiÒn Hoµ trén M¸y b¨m Bavia KhuÊy ph©n phèi Xeo, l¾c N−íc ®ôc Bavia C¾t t¹o h×nh N−íc röa TÊm háng Cuèn, c¸n t¹o sãng Bãc khu«n B¶o d−ìng tù nhiªn KiÓm tra Kho H×nh 3.1:S¬ ®å quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt tÊm sãng ami¨ng - xim¨ng. Quy m« s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng-xim¨ng hiÖn nay cña n−íc ta thuéc lo¹i quy m« nhá, c«ng nghÖ l¹c hËu, thñ c«ng vµ b¸n c¬ giíi. NhiÒu c«ng ®o¹n s¶n xuÊt cßn thñ c«ng hoµn toµn nh− th¸o bao, ®æ bao, t¹o h×nh, th¸o khu«n, chuyÓn khu«n. Mét sè rÊt Ýt c¬ së cã quy m« s¶n xuÊt kh¸ h¬n víi m¸y mãc t−¬ng ®èi ®ång bé nh−ng ë kh©u n¹p ami¨ng vµo m¸y nghiÒn vÉn lµ thñ c«ng. C¸c c¬ së cã quy m« nhá th× thiÕt bÞ cò kü, nhµ x−ëng chËt tréi, viÖc s¶n xuÊt cã tÝnh thêi vô, t¹m bî. Theo nhiÒu chuyªn gia vËt liÖu x©y dùng ®¸nh gi¸ th× c«ng nghÖ s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng - xim¨ng cña chóng ta hiÖn chØ ë møc ®é cña nh÷ng n¨m 1970 cña thÕ giíi. Nh×n chung vÒ c«ng nghÖ s¶n xuÊt cã thÓ chia c¸c c¬ së theo 3 nhãm sau ®©y: Nhãm 1: T¹o h×nh s¶n phÈm b»ng m¸y, sö dông khu«n kim lo¹i, d−ìng hé s¶n phÈm b»ng h¬i n−íc. §©y lµ nhãm cã c«ng nghÖ hoµn chØnh nhÊt, chÊt l−îng s¶n phÈm cao, tû lÖ tÊm kh«ng ®¹t chÊt l−îng chØ kho¶ng (0,5 ÷ 1)%. 12
Nhãm 2: T¹o h×nh b»ng tay, sö dông khu«n kim lo¹i, d−ìng hé s¶n phÈm tù nhiªn. ë lo¹i h×nh nµy, chÊt l−îng s¶n phÈm kh«ng ®ång ®Òu, tû lÖ tÊm kh«ng ®¹t chÊt l−îng kho¶ng 3%. D−ìng hé tù nhiªn ®ßi hái diÖn tÝch s©n b·i lín. Nhãm 3: T¹o h×nh b»ng tay, kh«ng sö dông khu«n kim lo¹i, d−ìng hé s¶n phÈm tù nhiªn. Nhãm nµy cã chÊt l−îng s¶n phÈm kÐm nhÊt, tû lÖ tÊm kh«ng ®¹t chÊt l−îng kho¶ng 5%. 3.2. Mét sè nÐt ®Æc tr−ng vÒ c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng - xim¨ng NÕu nh−, tr−íc n¨m 1975, c¶ n−íc chØ cã 2 c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ë miÒn Nam, th× hiÖn nay ®· cã tÊt c¶ 37 c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp AC n»m trªn ®Þa bµn 21 TØnh vµ Thµnh phè trong c¶ n−íc. T¹i thêi ®iÓm §Ò tµi kh¶o s¸t, cã 35 c¬ së ®ang ho¹t ®éng b×nh th−êng, cßn 2 c¬ së ®ang t¹m thêi ®ãng cöa. Cã thÓ nãi c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp cña chóng ta rÊt lµ non trÎ, chñ yÕu ®−îc thµnh lËp vµ b¾t ®Çu s¶n xuÊt vµo cuèi nh÷ng n¨m 1990 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 2000. Sù ph©n bè c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng-xim¨ng trªn ®Þa bµn toµn quèc vµ thêi gian b¾t ®Çu s¶n xuÊt ®−îc tr×nh bÇy ë b¶ng 3.1 d−íi ®©y. 13
B¶ng 3.1. Ph©n bè vµ n¨m b¾t ®Çu s¶n xuÊt cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp Ami¨ng Xim¨ng trªn ®Þa bµn toµn quèc TT TØnh, thµnh C¬ së s¶n xuÊt N¨m b¾t ®Çu SX MiÒn B¾c 1 Hµ Giang Ph©n x−ëng tÊm lîp, C«ng ty xi m¨ng Hµ Giang 2000 2 Lµo Cai Ph©n x−ëng tÊm lîp, C«ng ty xi m¨ng Lµo Cai 2001 3 S¬n La Ph©n x−ëng tÊm lîp, Nhµ m¸y xi m¨ng Chiªng Sinh 2000 4 Th¸i Nguyªn Nhµ m¸y tÊm lîp Th¸i Nguyªn 1988 XÝ nghiÖp tÊm lîp, C«ng ty vËt liÖu x©y dùng 1997 C«ng ty tÊm lîp vµ vËt liÖu x©y dùng 1996 XÝ nghiÖp tÊm lîp, C«ng ty c¬ ®iÖn luyÖn kim 1995 5 Phó Thä C«ng ty c«ng nghiÖp bª t«ng vËt liÖu x©y dùng 1992 C«ng ty LICOGI 14 2000 6 Hµ Néi C«ng ty cæ phÇn Nam Long 1988 C«ng ty cæ phÇn tÊm lîp §«ng Anh 1990 7 B¾c Ninh XÝ nghiÖp tÊm lîp Tõ S¬n 1996 C«ng ty Khai Son 1998 8 H¶i D−¬ng C«ng ty TNHH H−ng Long 1997 C«ng ty liªn doanh s¶n xuÊt thÐp vµ tÊm lîp 1996 9 H¶i Phßng C«ng ty TNHH Hoµng Xu©n 1999 Ph©n x−ëng tÊm lîp, NM thiÕt bÞ ¸p lùc H¶i Phßng - 10 Hµ T©y XÝ nghiÖp tÊm lîp, Nhµ m¸y BT&XD Xu©n Mai 2001 11 Hµ Nam C«ng ty liªn doanh s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng 1996 C«ng ty TNHH Nam S¬n 2002 12 Th¸i B×nh C«ng ty cæ phÇn ViÖt Th¸i 1997 13 Nam §Þnh C«ng ty cæ phÇn B¹ch §»ng 1996 C¬ së 2, nhµ m¸y tÊm lîp Th¸i Nguyªn 1996 14 Ninh B×nh XÝ nghiÖp tÊm lîp, nhµ m¸y xi m¨ng HÖ D−ìng 2002 C«ng ty TNHH FOTON 2002 MiÒn Trung 1 Thanh Ho¸ XÝ nghiÖp tÊm lîp, C«ng ty l¾p m¸y sè 5 1997 2 NghÖ An C«ng ty s¶n xuÊt VLXD ViÖt Vinh 1995 3 Qu¶ng B×nh XÝ nghiÖp s¶n xuÊt VLXD Qu¶ng Xu©n 2000 4 §µ N½ng C«ng ty g¹ch men COSEVCO 1990 C«ng ty TNHH V©n Long 1995 5 Qu¶ng Ng·i XÝ nghiÖp tÊm lîp nhµ m¸y xim¨ng V¹n T−êng - MiÒn Nam 1 §ång Nai C«ng ty cæ phÇn tÊm lîp §ång Nai 1963 2 TP Hå ChÝ C«ng ty cæ phÇn Nam ViÖt 1963 Minh C«ng ty VLXD H¹ Long 1993 XÝ nghiÖp xi m¨ng, C«ng ty x©y dùng miÒn §«ng 2000 3 CÇn Th¬ C«ng ty cæ phÇn ®Êt ph−¬ng Nam 2001 C«ng ty s¶n xuÊt kinh doanh VLXD sè 2 1991 Nguån: Theo sè liÖu kh¶o s¸t, 2002 14
C¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp AC n»m chñ yÕu ë miÒn B¾c, chiÕm 69%. L−îng ami¨ng tiªu thô, s¶n l−îng tÊm lîp, sè c«ng nh©n tham gia s¶n xuÊt còng chñ yÕu tËp trung ë miÒn B¾c. TiÕp ®Õn lµ miÒn Nam vµ miÒn Trung. C¸c c¬ së tÊm lîp AC thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau nh− doanh nghiÖp nhµ n−íc, doanh nghiÖp cæ phÇn vµ liªn doanh, vµ doanh nghiÖp t− nh©n. 3.2.1. Ph©n bè c¸c c¬ së s¶n xuÊt tÊm lîp ami¨ng-xim¨ng (A-C) Ph©n bè theo miÒn B¶ng 3.2: Sè l−îng c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt tÊm lîp A-C theo miÒn Sè l−îng (c¬ së) TØ lÖ (%) MiÒn B¾c 24 69,00 MiÒn Trung 5 14,00 MiÒn Nam 6 17,00 Tæng 35 100,00 Nguån: Theo sè liÖu kh¶o s¸t, 2002 Ph©n bè theo lo¹i doanh nghiÖp B¶ng 3.3: Sè l−îng c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt tÊm lîp A-C theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp Sè l−îng (c¬ së) TØ lÖ (%) Nhµ n−íc 21 60,00 Cæ phÇn, liªn doanh 7 20,00 T− nh©n 7 20,00 Tæng 35 100 Nguån: Theo sè liÖu kh¶o s¸t, 2002 3.2.2. C«ng suÊt cña c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt tÊm lîp A-C Ph©n lo¹i theo miÒn B¶ng 3.4: C«ng suÊt cña c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt tÊm lîp A-C trªn c¸c miÒn C«ng suÊt (m2/n¨m) TØ lÖ (%) MiÒn B¾c 46.153.132 69,40 MiÒn Trung 4.650.000 6,99 MiÒn Nam 15.700.000 23,61 Tæng 66.503.132 100,00 Nguån: Theo sè liÖu kh¶o s¸t, 2002 15