Nghiên cứu kết quả điều trị quặm bằng phương pháp Sapejko cải tiến

NGHIÊN CỨU KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ QUẶM<br /> BẰNG PHƯƠNG PHÁP SAPEJKO CẢI TIẾN<br /> NGUYỄN THỊ HỒNG HOA<br /> <br /> Bệnh viện Uông Bí Quảng Ninh<br /> PHẠM THỊ KHÁNH VÂN<br /> <br /> Trường đại học Y Hà Nội<br /> TÓM TẮT<br /> Mục đích là đánh giá kết quả điều trị quặm bằng phương pháp Sapejko cải tiến.<br /> Nghiên cứu tiến hành trên 44 bệnh nhân (53 mắt-54 mi phẫu thuật) trong đó quặm tái<br /> phát có 18 mi (33,33%), quặm do di chứng bỏng có 28 mi (51,85%), quặm do khô mắt<br /> là 8 mi (14,82%). Sau 6 tháng phẫu thuật kết quả thu được như sau: ở nhóm quặm tái<br /> phát và quặm do khô mắt tỷ lệ thành công của phẫu thuật là 100%, quặm do di chứng<br /> bỏng tỷ lệ thành công là 92,9% (78,7% kết quả tốt, 14,2% kết quả trung bình). Tỷ lệ<br /> biến chứng là 9,5%. Các biến chứng hay gặp là bờ mi không đều, phì đại mảnh ghép,<br /> gập bờ mi.<br /> Chúng tôi đã nghiên cứu hồi cứu 36 bệnh nhân với tổng số 44 mi được phẫu thuật<br /> sau 1 đến 3 năm tỷ lệ thành công là 93,2%.<br /> Kết luận: Phẫu thuật đơn giản, dễ thực hiện, có thể tiến hành ở mọi cơ sở nhãn<br /> khoa.<br /> <br /> Quặm (Entropion) là hiện tượng bờ<br /> <br /> của mắt hột và bỏng. Trên những bệnh<br /> <br /> mi bị cụp vào trong đẩy hàng lông mi cọ<br /> sát vào giác mạc gây cộm, chói, chảy<br /> <br /> nhân này, quặm thường kèm theo biến<br /> dạng mi, khuyết mi, hở mi, dính mi cầu<br /> <br /> nước mắt, đỏ mắt và nhiễm trùng thứ<br /> phát có thể xảy ra [4], [5], là một trong<br /> <br /> nặng, xơ co túi kết mạc. Đây là vấn đề<br /> nan giải trong nhãn khoa. Vì vậy, phát<br /> <br /> những bệnh lý thường gặp ở mi mắt.<br /> Theo điều tra về dịch tễ học mù loà và<br /> <br /> hiện và điều trị những bất thường của mi<br /> mắt là rất quan trọng, góp phần cải thiện<br /> <br /> một số bệnh về mắt 1996 (Viện mắt),<br /> quặm đứng hàng thứ tư (1,17%); về<br /> <br /> bề mặt nhãn cầu, chẩn đoán và điều trị<br /> những bệnh lý ở giác mạc hiệu quả hơn.<br /> <br /> nguyên nhân gây giảm thị lực, quặm<br /> <br /> Để điều trị quặm, nhiều tác giả đã tiến<br /> hành mổ theo phương pháp như Panas,<br /> <br /> cũng đứng hàng thứ tư (0,55%) 3. Có<br /> nhiều nguyên nhân gây quặm, nhưng hai<br /> <br /> Cuénod-Nataf..., xong không đạt kết quả,<br /> mi vẫn cụp lại do sự co kéo, thậm chí<br /> <br /> nguyên nhân hay gặp nhất là do di chứng<br /> <br /> 56<br /> <br /> còn gây hở mi do đã cắt bỏ nhiều sụn và<br /> da. Đặc biệt quặm do sẹo và sừng hoá là<br /> một vấn đề rất khó khăn trên lâm sàng.<br /> <br /> Tiêu chuẩn lựa chọn: Quặm do di<br /> chứng bỏng, di chứng hội chứng Stevens<br /> - Johnson, khô mắt, quặm do di chứng<br /> <br /> Để khắc phục những vấn đề trên, các tác<br /> giả trên thế giới cho rằng ngoài việc cắt<br /> bỏ một phần sẹo, tách dính còn cần phải<br /> <br /> mắt hột đã được mổ bằng phương pháp<br /> khác không kết quả, bờ mi mòn vẹt, sụn<br /> mi teo hoặc không còn sụn.<br /> <br /> thay thế kết mạc bị sẹo như: ghép kết<br /> mạc, màng ối hoặc niêm mạc miệng bù<br /> vào phần đã cắt bỏ và làm dài lớp sau<br /> của mi [2],[5]. Chính vì vậy, chúng tôi<br /> <br /> 2.<br /> -<br /> <br /> Kỹ thuật:<br /> Lấy niêm mạc môi: dùng pince bộc<br /> <br /> tiến hành đề tài “Nghiên cứu kết quả<br /> <br /> lộ niêm mạc môi, lấy toàn bộ bề dày<br /> niêm mạc môi lớn hơn kích thước diện<br /> <br /> điều trị quặm bằng phương pháp<br /> Sapejko cải tiến” với 2 mục tiêu sau:<br /> 1.<br /> Đánh giá kết quả phẫu thuật<br /> <br /> mi cần ghép 1/3 dài bằng chiều dài mi<br /> tổn thương, thì này cần phải chú ý không<br /> để tổ chức dưới niêm mạc dính vào mảnh<br /> ghép. Khâu lại mép mổ bằng chỉ 6/0 tiêu<br /> <br /> Sapejko cải tiến.<br /> 2.<br /> Nhận xét kỹ thuật của phương<br /> pháp.<br /> <br /> chậm. Sát trùng, đặt gạc.<br /> Ghép niêm mạc môi vào bờ mi:<br /> +<br /> Dùng thanh đè Trabut để bộc lộ bờ<br /> mi và bảo vệ nhãn cầu.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> 1.<br /> Đối tượng nghiên cứu:<br /> Nhóm 1: những bệnh nhân bị quặm<br /> được điều trị tại khoa MH-GM Bệnh viện<br /> <br /> +<br /> Rạch bờ mi ở chỗ chuyển tiếp giữa<br /> kết mạc và da mi. Trong trường hợp có<br /> sẹo co kéo sẽ cắt lọc bỏ tổ chức xơ sẹo,<br /> phẫu tích kết mạc rộng về phía mi và<br /> <br /> Mắt Trung ương từ tháng 4/2002 đến tháng<br /> 5 năm 2003.<br /> Nhóm 2: mời khám lại tất cả những<br /> bệnh nhân bị quặm được mổ bằng<br /> <br /> cùng đồ để tạo đường khâu. Ước lượng<br /> lại vùng cần ghép để sửa lại mảnh ghép,<br /> đặt mảnh niêm mạc môi vào vùng bờ mi<br /> vừa rạch. Khâu cố định bằng chỉ 9/0<br /> khâu vắt. Tra thuốc đỏ, mỡ kháng sinh<br /> băng cuộn.<br /> <br /> phương pháp Sapejko cải tiến từ tháng 1<br /> năm 2000 đến tháng 3 năm 2002 tại khoa<br /> MH-GM.<br /> <br /> Chăm sóc sau mổ:<br /> *<br /> Tại mắt:<br /> Tra kháng sinh, các thuốc tăng cường<br /> dinh dưỡng để niêm mạc môi dính tốt vào<br /> bờ mi.<br /> <br /> 56<br /> <br /> Thay băng hàng ngày, tra thuốc đỏ<br /> 2% mép mổ.<br /> Tiếp tục điều trị các tổn thương tại<br /> <br /> Trung bình: niêm mạc môi dính tốt, mi<br /> vểnh trung bình.<br /> Xấu: niêm mạc môi dính tốt hoặc không<br /> <br /> mắt nếu có.<br /> Bệnh nhân ra viện 5 đến 7 ngày sau<br /> phẫu thuật.<br /> <br /> dính, mi vểnh xấu.<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> 1.<br /> Đặc điểm bệnh nhân trước phẫu<br /> thuật:<br /> Chúng tôi đã nghiên cứu trên 35<br /> bệnh nhân nam (79,5%), 9 bệnh nhân nữ<br /> (20,5%). Bệnh nhân ít tuổi nhất là 7, cao<br /> <br /> Cắt chỉ sau 2 tuần.<br /> *<br /> Miệng: sau mổ ăn thức ăn mềm,<br /> súc miệng nước muối sau ăn.<br /> *<br /> Toàn thân: kháng sinh, giảm đau,<br /> giảm phù nề.<br /> Bệnh nhân được khám lại sau 1<br /> tuần, 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng.<br /> <br /> nhất là 81. Độ tuổi hay gặp nhất là từ 18<br />  59 tuổi chiếm 47,7%, đứng thứ hai là<br /> nhóm tuổi từ 7  17 chiếm 34,1%, ít nhất<br /> là bệnh nhân trong nhóm  60 tuổi chiếm<br /> <br /> 3.<br /> tốt.<br /> <br /> Đánh giá kết quả phẫu thuật:<br /> Tốt : niêm mạc môi dính tốt, mi vểnh<br /> <br /> 18,2%.<br /> <br /> ………………………..<br /> <br /> Bảng 1. Phân bố bệnh nhân theo nguyên nhân<br /> Số mắt<br /> <br /> N<br /> <br /> %<br /> <br /> Quặm tái phát<br /> <br /> 18<br /> <br /> 34,0<br /> <br /> Bỏng<br /> <br /> 27<br /> <br /> 50,9<br /> <br /> Khô mắt<br /> <br /> 8<br /> <br /> 15,1<br /> <br /> Tổng số<br /> <br /> 53<br /> <br /> 100<br /> <br /> Nguyên nhân<br /> <br /> Bảng 1 cho thấy, nguyên nhân do<br /> <br /> 15,1% (8 mắt). Sự phân bố mắt tổn<br /> <br /> bỏng chiếm tỷ lệ cao nhất là 50,9% (27<br /> mắt), do quặm tái phát có 18 mắt<br /> <br /> thương theo 3 nhóm nguyên nhân không<br /> có gì khác biệt (p > 0,05)<br /> <br /> (34,0%). Cuối cùng là khô mắt chiếm<br /> Bảng 2. Thị lực trước mổ<br /> Số mắt<br /> <br /> Thị lực<br /> ST (-)<br /> <br /> 56<br /> <br /> N<br /> <br /> %<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1,9<br /> <br /> ST (+)  < ĐNT 1m<br /> <br /> 37<br /> <br /> 69,8<br /> <br /> ĐNT 1m  < ĐNT 3m<br /> <br /> 5<br /> <br /> 9,4<br /> <br /> ĐNT 3m  0,05).Tuy nhiên, ở nhóm nguyên<br /> nhân do quặm tái phát tổn thương thực<br /> thể hay gặp nhất là hở mi chiếm 66,7%<br /> (12/18 mắt), loét giác mạc chiếm 50%<br /> (9/18 mắt). Trong nhóm nguyên nhân do<br /> 2.<br /> <br /> bỏng, tổn thương màng xơ mạch và sẹo<br /> xơ hay gặp nhất chiếm 88,9% (24/27<br /> mắt), cạn cùng đồ và dính mi cầu là tổn<br /> thương hay gặp đứng hàng thứ 2 chiếm<br /> 74,1% (20/27 mắt). Những mắt quặm do<br /> khô mắt thì hở mi là tổn thương gặp nhiều<br /> nhất chiếm 62,5% (5/8 mắt), tổn thương<br /> màng xơ mạch và sẹo xơ chiếm 50% (4/8<br /> mắt).<br /> <br /> Kết quả sau phẫu thuật<br /> Bảng 5. Kết quả thị lực tại các thời điểm nghiên cứu<br /> Thị lực (N = 53 mắt)<br /> 1 Tuần<br /> 1 Tháng<br /> 3 Tháng<br /> ST (-)<br /> 1 1,9%<br /> 1 1,9%<br /> 1 1,9%<br /> <br /> 6 Tháng<br /> 1 1,9%<br /> <br /> ST (+)  < ĐNT 1m<br /> <br /> 26 49,1%<br /> <br /> 26 49,1%<br /> <br /> 28 52,8%<br /> <br /> 30 56,6%<br /> <br /> ĐNT 1m  < ĐNT 3m<br /> <br /> 9 17,0%<br /> <br /> 8 15,1%<br /> <br /> 8 15,1%<br /> <br /> 5 9,4%<br /> <br /> ĐNT 3m  0,05).<br /> <br /> Bảng 6. Dấu hiệu cơ năng tại các thời điểm nghiên cứu<br /> Dấu hiệu<br /> 1 Tuần<br /> 1 Tháng<br /> 3 Tháng<br /> (N=53 mắt)<br /> Chảy nước mắt<br /> 0 0%<br /> 2 3,8%<br /> 3 5,7%<br /> Cộm, vướng<br /> 9 17,0%<br /> 10 18,9%<br /> 10 18,9%<br /> Sợ ánh sáng, chói mắt<br /> 0 0%<br /> 1 1,9%<br /> 1 1,9%<br /> Không triệu chứng<br /> 44 83,3%<br /> 43 81,1%<br /> 41 77,4%<br /> Từ bảng 6 cho thấy: sau mổ 1 tuần,<br /> 44 mắt (83,3%) hết các triệu chứng cơ<br /> năng, 9 mắt còn cảm giác cộm và vướng<br /> (17,0%). Sau 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng<br /> số mắt không có triệu chứng cơ năng<br /> giảm dần còn 73,6% tại thời điểm 6<br /> <br /> 6 Tháng<br /> 4 7,5%<br /> 11 20,8%<br /> 1 1,9%<br /> 39 73,6%<br /> <br /> tháng, đồng thời xuất hiện thêm một số<br /> mắt còn triệu chứng cơ năng. Tuy nhiên,<br /> sự khác biệt này không có ý nghĩa thống<br /> kê với p > 0,05. Sau mổ 1 tuần không có<br /> mắt nào còn dấu hiệu chảy nước mắt, sợ<br /> ánh sáng, chói mắt, có 9 mắt còn cảm<br /> <br /> 56<br /> <br />