Nghiên cứu khả năng sinh trưởng, phát triển và năng suất của một số giống lúa thuần tại Quảng Nam

NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG SINH TRƯỞNG, PHÁT<br /> TRIỂN VÀ NĂNG SUẤT CỦA MỘT SỐ GIỐNG LÚA<br /> THUẦN TẠI QUẢNG NAM<br /> Nguyễn Thị Trường1<br /> Nguyễn Lê Hạnh Nguyên2Trần Văn Thuận3<br /> Tóm tắt: Giống lúa thuần được sử dụng phổ biến trong sản xuất và phù hợp với khả<br /> năng đầu tư của tất cả người dân miền Trung, để xác định được giống lúa thuần có<br /> khả năng sinh trưởng, phát triển tốt và cho năng suất cao, một số giống lúa (TL115,<br /> ĐT37, LDA1, KC111, TBR27, SHPT1, P15, TDVH1 và giống đối chứng là KDđb)<br /> được tiến hành khảo nghiệm trong vụ Hè Thu 2016 tại huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng<br /> Nam. Kết quả cho thấy, các giống lúa thí nghiệm đều là giống trung ngày có thời gian<br /> sinh trưởng từ 98 - 107 ngày. Về năng suất, có 4 giống lúa có năng suất bình quân<br /> vượt trội so vớigiống đối chứng KDđb (58,77 tạ/ha) là giống KC111 (71,37 tạ/ha),<br /> ĐT37 (70,20 tạ/ha), P15 (69,70 tạ/ha) và TL116 (68,10 tạ/ha). Bốn giống lúa thuần<br /> này được khuyến cáo để thử nghiệm trên diện tích rộng hơn ở nhiều địa phương khác<br /> tại Quảng Nam.<br /> Từ khóa: Lúa thuần, giống lúa, năng suất lúa.<br /> 1. Mở đầu<br /> Cây lúa là một trong những cây lương thực chính của nước ta và nhiều nước trên thế<br /> giới, khoảng 40% dân số trên thế giới sống bằng lúa gạo, sử dụng lúa gạo làm lương<br /> thực chính, 25% sử dụng lúa gạo làm một nửa khẩu phần thức ăn hàng ngày ( Nguyễn<br /> Ngọc Đệ, 2008).<br /> Việt Nam là nước có diện tích trồng lúa gạo lớn và sản lượng xuất khẩu hàng năm luôn<br /> đứng trong top đầu của thế giới. Hiện nay, dân số ngày càng tăng với tốc độ rất nhanh,<br /> việc đáp ứng đủ lương thực cho con người trên thế giới là một trong những mối quan<br /> tâm hàng đầu của nhiều quốc gia. Để tiếp tục tăng sản lượng lương thực và xuất khẩu<br /> gạo trong những năm tới có nhiều vấn đề chúng ta cần phải tập trung nghiên cứu.<br /> Trong đó, việc chọn lọc và xác định các giống lúa có năng suất cao, chất lượng tốt,<br /> <br /> . ThS. Khoa Lý-Hóa-Sinh, trường Đại học Quảng Nam<br /> . SV, trường Đại học Quảng Nam<br /> 3<br /> . Trại giống cây trồng Nam Phước<br /> 1<br /> 2<br /> <br /> 1<br /> <br /> NGUYỄN T. TRƯỜNG - NGUYỄN LÊ HẠNH NGUYÊN - TRẦN VĂN THUẬN<br /> <br /> đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng và phù hợp với điều kiện sinh thái của các vùng<br /> sản xuất nông nghiệp là vấn đề hết sức quan trọng và cần thiết.<br /> Với diện tích trồng lúa nước là 86.673ha/năm (Ủy Ban Nhân dân tỉnh Quảng Nam,<br /> 2016), tỉnh Quảng Nam có điều kiện khí hậu, đất đai, hệ thống thủy lợi tương đối phù<br /> hợp cho sản xuất lúa và cây có vị trí quan trọng trong cơ cấu nông nghiệp tỉnh. Do đó,<br /> để góp phần tăng năng suất và hiệu quả sản xuất lúa tại Quảng Nam, chúng tôi tiến<br /> hành đánh giá khả năng sinh trưởng, phát triển và năng suất của 9 giống lúa thuần ở<br /> huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam nhằm chọn được giống tốt để đưa vào hệ thống<br /> cơ cấu giống địa phương.<br /> 2. Vật liệu và phương pháp nghiên cứu<br /> 2.1. Vật liệu nghiên cứu<br /> Thí nghiệm bao gồm 9 giống lúa thuần, trong đó giống KDđb làm giống đối chứng<br /> Bảng 1. Danh sách và nguồn gốc các giống lúa thí nghiệm<br /> Tên giống<br /> <br /> STT<br /> <br /> Nguồn gốc<br /> <br /> 1<br /> <br /> TL115<br /> <br /> Công ty CP Đại Thành<br /> <br /> 2<br /> <br /> ĐT37<br /> <br /> Công ty CP GCT Quảng Ninh<br /> <br /> 3<br /> <br /> LDA1<br /> <br /> Công ty CP GCT vật nuôi Thừa Thiên Huế<br /> <br /> 4<br /> <br /> KC111<br /> <br /> Trung tâm nghiên cứu GCT Miền Nam<br /> <br /> 5<br /> <br /> TBR27<br /> <br /> Công ty CP GCT Thái Bình<br /> <br /> 6<br /> <br /> SHPT1<br /> <br /> Công ty CP GCT vật nuôi TT Huế<br /> <br /> 7<br /> <br /> P15<br /> <br /> Công ty vật tư kỹ thuật nông nghiệp Bắc Giang<br /> <br /> 8<br /> <br /> TDVH1<br /> <br /> Công ty TNHH KHCN Vĩnh Hòa<br /> <br /> 9<br /> <br /> KDđb<br /> <br /> Đối chứng<br /> <br /> 2.2. Phương pháp nghiên cứu<br /> - Phương pháp bố trí thí nghiệm ngoài đồng ruộng<br /> Thí nghiệm gồm 9 công thức được sắp xếp theo kiểu khối hoàn toàn ngẫu nhiên<br /> (RCBD) với 3 lần nhắc lại, tổng cộng 27 ô thí nghiệm cơ sở. Diện tích mỗi ô thí nghiệm<br /> <br /> 2<br /> <br /> NGUYỄN T. TRƯỜNG - NGUYỄN LÊ HẠNH NGUYÊN - TRẦN VĂN THUẬN<br /> <br /> 10m2 (5m x 2m), xung quanh ruộng có các hàng lúa bảo vệ. Khoảng cách giữa các ô<br /> trong cùng lần nhắc lại là 10 cm và giữa các lần nhắc là 30 cm.<br /> Thí nghiệm thực hiện trong vụ Hè Thu 2016 tại Trại Giống cây trồng Nam Phước, thị<br /> trấn Nam Phước, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam; gieo mạ ngày 27/5/2016, cấy<br /> ngày 15/6/2016 với mật độ cấy 50 cây/m2 (cấy 1 dảnh/khóm)<br /> Kỹ thuật bón phân:Lượng phân bón sử dụng cho 1 ha là 5 tấnphân chuồng + 100 kg N<br /> + 60 kg P2O5 + 60 kg K2O.Trong đó, bón lót 100% phân chuồng + 100%P2O5 + 30%<br /> N + 20% K2O; bón thúc lần 1 khi lúa bén rễ hồi xanh gồm 40%N + 20%K2O; bón<br /> thúclần 2 sau lần một 10 - 15 ngày gồm 20%N +30%K2O; bón thúc lần 3 vào lúc trước<br /> trổ 17 - 22 ngàyvới 10%N + 30%K2O.<br /> Tất cả các biện pháp chăm sóc đồng đều giữa các ô thí nghiệm (phun thuốc Bảo vệ<br /> thực vật khi cần thiết) và áp dụng quy trình cây lúa của tỉnh Quảng Nam.<br /> - Các chỉ tiêu và phương pháp theo dõi<br /> Các chỉ tiêu sinh trưởng, phát triển (Thời gian sinh trưởng và phát triển qua các giai<br /> đoạn, động thái tăng trưởng chiều cao cây, khả năng đẻ nhánh, …); năng suất và các<br /> yếu tố cấu thành năng suất (số bông/khóm, số hạt/bông, số hạt chắc/bông, khối lượng<br /> 1000 hạt (P1000)) được xác định dựa theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khảo nghiệm<br /> giá trị canh tác và sử dụng của giống lúa (QCVN 01-55 : 2011 /BNNPTNT ).<br /> Diễn biến tình hình sâu bệnh hại được theo dõi dựa theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia<br /> về phương pháp phát hiện dịch hại cây trồng (QCVN 01-38:2010/BNNPTNT).<br /> - Phương pháp xử lý số liệu<br /> Các số liệu thí nghiệm được xử lý thống kê bằng phần mềm Statistix 10.0 và chương<br /> trình Excel 2013.<br /> 3. Kết quả và thảo luận<br /> 3.1. Đặc điểm sinh trưởng và phát triển của các giống lúa thí nghiệm<br /> 3.1.1 . Thời gian sinh trưởng của các giống lúa thí nghiệm<br /> Thời gian sinh trưởng của các giống lúa phụ thuộc nhiều vào đặc điểm di truyền của<br /> giống.Các yếu tố sinh thái và kỹ thuật canh tác cũng đồng thời ảnh hưởng không nhỏ<br /> tới thời gian sinh trưởng của từng giống. Các giống lúa thuần khảo nghiệm có thời<br /> gian sinh trưởng trong vụ Hè Thu dao động từ 98 - 107 ngày, trong đó giống lúa SHPT1<br /> có thời gian sinh trưởng cao nhất; giống lúa KDđb và TBR27 thời gian sinh trưởng<br /> thấp nhất (Bảng 2).<br /> <br /> 3<br /> <br /> NGUYỄN T. TRƯỜNG - NGUYỄN LÊ HẠNH NGUYÊN - TRẦN VĂN THUẬN<br /> <br /> Bảng 2. Thời gian hoàn thành các giai đoạn sinh trưởng phát triển của các<br /> giống lúa thí nghiệm trong vụ Hè Thu 2016<br /> Đơn vị tính: ngày<br /> Thời gian trải qua các giai đoạn<br /> Gieo- Cấy - BRHX- BĐĐN - KTĐN BĐT - KTT Giống<br /> Cấy<br /> BRHX BĐĐN KTĐN - BĐT KTT<br /> CHT<br /> TTGST<br /> TL115 19<br /> 5<br /> 2<br /> 24<br /> 22<br /> 3<br /> 25<br /> 100<br /> ĐT37<br /> 19<br /> 5<br /> 3<br /> 26<br /> 20<br /> 3<br /> 26<br /> 102<br /> LDA1<br /> 19<br /> 6<br /> 2<br /> 26<br /> 20<br /> 3<br /> 26<br /> 102<br /> KC111 19<br /> 6<br /> 3<br /> 26<br /> 21<br /> 3<br /> 26<br /> 104<br /> TBR27 19<br /> 5<br /> 2<br /> 23<br /> 22<br /> 3<br /> 24<br /> 98<br /> SHPT1 19<br /> 6<br /> 3<br /> 26<br /> 24<br /> 3<br /> 26<br /> 107<br /> P15<br /> 19<br /> 6<br /> 3<br /> 26<br /> 23<br /> 3<br /> 26<br /> 106<br /> TDVH1 19<br /> 5<br /> 2<br /> 24<br /> 22<br /> 3<br /> 25<br /> 100<br /> KDđb<br /> 19<br /> 6<br /> 1<br /> 23<br /> 22<br /> 3<br /> 24<br /> 98<br /> Ghi chú: BRHX: Bén rễ hồi xanh; BĐĐN: Bắt đầu đẻ nhánh; KTĐN: Kết thúc đẻ<br /> nhánh<br /> BĐT: Bắt đầu trổ; KTT: Kết thúc trổ; CHT: Chín hoàn toàn; TTGST: Tổng thời gian<br /> sinh trưởng<br /> Như vậy các giống thí nghiệm đều thuộc nhóm giống trung ngày, hoàn toàn phù hợp<br /> với định hướng chung của tỉnh Quảng Nam trong những năm gần đây và thời gian đến.<br /> 3.1.2 . Động thái tăng trưởng chiều cao của các giống lúa thí nghiệm<br /> Chiều cao cây của các giống lúa thí nghiệm có sự sai khác có ý nghĩa thống kê. Trong<br /> đó cao nhất là giống P15 (126,8cm), thấp nhất là giống TBR27 (97,50cm) (Bảng 3).<br /> Nhìn chung, chiều cao cây của các giống tăng dần qua các giai đoạn sinh trưởng và<br /> đạtcao nhất ở giai đoạn kết thúc trổ (54 ngày sau cấy). Chiều cao cây tăng mạnh vào<br /> lúc đẻ nhánh (5 - 33 ngày sau cấy) sau đó chậmdần đến giai đoạn làm đòng.Bước vào<br /> giai đoạn trổ bông cây lúa lại tiếp tục tăng nhanh về chiều cao do có sự vươn cao của<br /> lóng trên cùngđể đẩy bông ra khỏi bẹ lá đòng, chiều cao cây tăng mạnh đến khi lúa trổ<br /> thoát. Kết quả này phùhợp với các nghiên cứu trước đây cho rằng chiều cao cây là một<br /> chỉ tiêu sinh trưởng của cây lúathể hiện đặc trưng đặc tính của mỗi giống. Ngoài ra, nó<br /> còn phụ thuộc nhiều vào điều kiện ngoạicảnh, kỹ thuật canh tác đặc biệt là chế độ bón<br /> phân cho lúa trong đó phân đạm tác động lớn đếnchiều cao cây (Đào Thế Tuấn, 1980).<br /> Bảng 3 . Động thái tăng trưởng chiều cao của các giống lúa thí nghiệm<br /> 4<br /> <br /> NGUYỄN T. TRƯỜNG - NGUYỄN LÊ HẠNH NGUYÊN - TRẦN VĂN THUẬN<br /> <br /> Đơn vị tính: cm<br /> Số ngày theo dõi sau cấy<br /> Giống<br /> 5<br /> <br /> 12<br /> <br /> 19<br /> <br /> 26<br /> <br /> 33<br /> <br /> 40<br /> <br /> 47<br /> <br /> 54<br /> <br /> 61<br /> <br /> 68<br /> <br /> 7<br /> <br /> TL115 28,80b 40,00bc 55,10a 75,47a 83,78ab 87,38a 98,42b 117,37c 117,37c 117,37c 117<br /> ĐT37<br /> <br /> 28,47b 39,96bc 56,68a 74,22ab 81,83abc 87,22a 97,27b 108,90d 108,90d 108,90d 108<br /> <br /> LDA1<br /> <br /> 30,47ab 43,10ab 55,73a 72,50abc 80,27bcd 86,83ab 96,55bc 109,70d 109,70d 109,70d 109<br /> <br /> KC111 31,97a 44,77a 54,97a 74,68ab 84,12ab 90,70a 99,47b 110,93d 110,93d 110,93d 110<br /> KDđb<br /> <br /> 30,45ab 39,58c 52,12b 69,77c 76,13de 81,30c 91,13d 103,57e 103,57e 103,57e 103<br /> <br /> TBR27 26,23c 36,98c 48,48c 64,43d 72,85e<br /> <br /> 78,72c 89,50d 97,50f<br /> <br /> SHPT1 29,22b 43,75a 54,25ab 76,13a 85,85a<br /> <br /> 89,60a 108,83a 122,83b 122,83b 122,83b 122<br /> <br /> 29,73b 40,02bc 54,17ab 75,62a 86,60a<br /> <br /> 91,58a 111,63a 126,80a 126,80a 126,80a 126<br /> <br /> P15<br /> <br /> 97,50f<br /> <br /> 97,50f<br /> <br /> 97,5<br /> <br /> TDVH1 30,15ab 43,78a 55,85a 70,92bc 78,35cd 82,20bc 92,60cd 104,60e 104,60e 104,60e 104<br /> 5,03<br /> 4,75 4,03<br /> 3,84<br /> 3,84<br /> 3,84<br /> LSD0,05 2,19 3,41 2,79 4,09<br /> Ghi chú: Các chữ cái khác nhau trong cùng một cột biểu thị sự sai khác có ý nghĩa<br /> thống kê ở mức P< 0,05<br /> 3.1.3 . Động thái và khả năng đẻ nhánh của các giống lúa thí nghiệm<br /> Khả năng đẻ nhánh của cây lúa nhiều hay ít phụ thuộc vào đặc điểm của từng giống,<br /> tùy thuộc vào tuổi mạ, kỹ thuật cấy, điều kiện dinh dưỡng, nước và điều kiện ngoại<br /> cảnh. Cây lúa càng nhiều nhánh, tỷ lệ nhánh hữu hiệu cao thì cho năng suất càng cao.<br /> Bảng 4 . Động thái đẻ nhánh của các giống lúa thí nghiệm Đơn vị tính:<br /> Nhánh/khóm<br /> Số ngày theo dõi sau cấy<br /> Giống<br /> TL115<br /> <br /> 5<br /> <br /> 12<br /> <br /> 19<br /> <br /> 26<br /> <br /> 33<br /> <br /> 40<br /> <br /> 47<br /> <br /> 1,73b<br /> <br /> 3,90b<br /> <br /> 11,07bc<br /> <br /> 12,13bc<br /> <br /> 12,67b<br /> <br /> 9,97bc<br /> <br /> 5,13bc<br /> <br /> 5<br /> <br /> 3,8<br /> <br />