Nghiên cứu khoa học " Kết quả nghiên cứu xây dựng mô hình rừng trồng hỗn loài bằng các loài cây lá rộng bản địa trên đất rừng thoái hoá ở các tỉnh phía bắc "

Chia sẻ: Nguye Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

65
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tính đến hết năm 2004, Việt Nam đã trồng được 2.218.570ha rừng tập trung [6] với hơn 40 loài cây, kể cả các loài cây nhập nội và cây bản địa. Trong thời gian qua rừng trồng thuần loài đã bộc lộ một số nhược điểm như đã xuất hiện dịch sâu bệnh hại như: Sâu róm thông ở rừng Thông, sâu Xanh ở rừng Bồ đề, sâu ăn lá và sâu đục thân ở rừng Mỡ,... trên một số vùng sinh thái và đã ảnh hưởng không nhỏ tới sinh trưởng sản lượng rừng trồng. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu khoa học " Kết quả nghiên cứu xây dựng mô hình rừng trồng hỗn loài bằng các loài cây lá rộng bản địa trên đất rừng thoái hoá ở các tỉnh phía bắc "

KÕt qu¶ nghiªn cøu x©y dùng m« h×nh rõng trång hçn loμi b»ng c¸c loμi c©y l¸ réng b¶n ®Þa trªn ®Êt rõng tho¸i ho¸ ë c¸c tØnh phÝa b¾c Hoµng V¨n Th¾ng, NguyÔn B¸ ChÊt CTV: NguyÔn Trung L©m, Vò §øc N¨ng Phßng Kü thuËt L©m sinh I. §Æt vÊn ®Ò. TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2004, ViÖt Nam ®· trång ®−îc 2.218.570ha rõng tËp trung [6] víi h¬n 40 loµi c©y, kÓ c¶ c¸c loµi c©y nhËp néi vµ c©y b¶n ®Þa. Trong thêi gian qua rõng trång thuÇn loµi ®· béc lé mét sè nh−îc ®iÓm nh− ®· xuÊt hiÖn dÞch s©u bÖnh h¹i nh−: S©u rãm th«ng ë rõng Th«ng, s©u Xanh ë rõng Bå ®Ò, s©u ¨n l¸ vµ s©u ®ôc th©n ë rõng Mì,... trªn mét sè vïng sinh th¸i vµ ®· ¶nh h−ëng kh«ng nhá tíi sinh tr−ëng s¶n l−îng rõng trång. N¹n ch¸y rõng trång x¶y ra th−êng xuyªn hµng n¨m ®· g©y nhiÒu tæn thÊt ®¸ng kÓ. Xãi mßn vµ tho¸i ho¸ ®Êt ë rõng Bå ®Ò lu©n kú II, rõng trång thuÇn loµi B¹ch ®µn, Tre, Luång,... sau khai th¸c ®· lµm ®Êt bÞ tho¸i ho¸ ®¸ng kÓ. §iÒu nµy cho chóng ta thÊy kh«ng thÓ kinh doanh rõng trång thuÇn loµi ®éc canh trong nhiÒu lu©n kú. Víi nh÷ng lý do trªn viÖc trång rõng hçn loµi lµ rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt, ®Æc biÖt lµ trång rõng hçn loµi b»ng c¸c loµi c©y l¸ réng b¶n ®Þa trªn ®Êt rõng bÞ tho¸i ho¸. ViÖc chän loµi c©y, ph−¬ng thøc hçn loµi theo c¸c môc ®Ých cÇn ph¶i dùa trªn ®iÒu kiÖn lËp ®Þa, sinh th¸i loµi c©y, kiÓu cÊu tróc l©m phÇn rõng hçn loµi. Trong khi ®ã nh÷ng th«ng tin vÒ c¸c khÝa c¹nh nµy cßn Ýt. Do ®ã trong thùc tiÔn s¶n xuÊt gÆp nhiÒu nh÷ng khã kh¨n khi t¹o lËp nh÷ng l©m phÇn hçn loµi. §Ò tµi “Nghiªn cøu x©y dùng m« h×nh trång rõng hçn loµi b»ng c¸c loµi c©y l¸ réng b¶n ®Þa trªn ®Êt rõng tho¸i ho¸ ë c¸c tØnh phÝa B¾c” ®−îc triÓn khai tõ n¨m 2000-2004 t¹i Thanh Ho¸ vµ Phó Thä nh»m thiÕt lËp hÖ thèng biÖn ph¸p kü thuËt l©m sinh cho viÖc t¹o lËp c¸c m« h×nh rõng trång hçn loµi b»ng c¸c loµi c©y l¸ réng b¶n ®Þa trªn ®Êt rõng tho¸i ho¸. II. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu: 2.1. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu. Trªn c¬ së ph©n chia ®èi t−îng ®Êt tho¸i ho¸ theo c¸c yÕu tè: Th¶m thùc b× vµ tÝnh chÊt lý ho¸ tÝnh cña ®Êt ®Ó lùa chän c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt thÝch hîp (t¹o ¸o b»ng c©y che phñ c¶i t¹o ®Êt; lîi dông th¶m che tù nhiªn). T×m hiÓu cÊu tróc l©m phÇn rõng tù nhiªn (nhãm sinh th¸i, tÝnh quÇn thÓ theo ph−¬ng ph¸p 6 c©y víi c©y lµm t©m lµ loµi c©y cÇn ®iÒu tra) trong vïng nghiªn cøu (øng víi tõng d¹ng ®Êt cô thÓ) ®Ó lùa chän m« h×nh hçn loµi phï hîp. 2.1.1. Ph−¬ng ph¸p bè trÝ thÝ nghiÖm x©y dùng m« h×nh rõng trång hçn loµi: C¸c m« h×nh thÝ nghiÖm ®−îc triÓn khai t¹i 2 ®Þa ®iÓm: Trung T©m nghiªn cøu thùc nghiÖm l©m sinh CÇu Hai (Phó Thä) vµ Tr¹m nghiªn cøu l©m nghiÖp Ngäc LÆc (Thanh Ho¸). ThÝ nghiÖm x©y dùng m« h×nh trång rõng hçn loµi cña ®Ò tµi bè trÝ ngoµi hiÖn tr−êng nh− sau: * ThÝ nghiÖm trång hçn loµi theo c©y trªn hµng t¹i CÇu Hai gåm 4 loµi c©y: Tr¸m tr¾ng, Re gõng, Såi ph¶ng, V¹ng trøng (trång 7/2001–7ha) víi c¸c loµi c©y phï trî kh¸c nhau. Gåm c¸c c«ng thøc sau: - CT1: C©y phï trî Keo tai t−îng. - CT2: C©y phï trî Cèt khÝ. - CT3: C¸c « ®èi chøng, trång thuÇn loµi, kh«ng cã c©y phï trî. * ThÝ nghiÖm hçn loµi theo c©y trªn hµng (trång 8/2001-5ha) t¹i Ngäc LÆc- Thanh Ho¸ víi c¸c loµi c©y Tr¸m tr¾ng, Giæi xanh, Lim xanh, Re gõng gåm c¸c c«ng thøc sau: - CT1: C©y phï trî Keo tai t−îng 7 tuæi, b¨ng chÆt – chõa 10m. - CT2: C©y phï trî Keo tai t−îng 7 tuæi, b¨ng chÆt – chõa 20m. - CT3: C©y phï trî lµ th¶m che tù nhiªn. - CT4: C¸c « ®èi chøng trång thuÇn loµi, kh«ng cã c©y phï trî. 1
C¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm ®−îc bè trÝ theo khèi ®Çy ®ñ ngÉu nhiªn. MËt ®é trång trong c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm lµ 1100 c©y/ha (cù ly 3x3m), kÓ c¶ Keo tai t−îng vµ c©y b¶n ®Þa. C¸c ph−¬ng ph¸p bãn ph©n vµ ch¨m sãc nh− nhau. 2.1.2 Ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu: - LËp c¸c « tiªu chuÈn ®Þnh vÞ, diÖn tÝch 1000m2/CTTN/lÇn lÆp. Trong mçi « thu thËp c¸c chØ tiªu: Sinh tr−ëng (Do, D1.3, Hvn, Dt,...), ph©n cÊp chÊt l−îng c©y trång, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh s©u bÖnh h¹i, tû lÖ sèng, chÕt, .... - Theo dâi qu¸ tr×nh sinh tr−ëng cña c¸c m« h×nh ®Ó ®iÒu chØnh c©y phï trî kÞp thêi, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c loµi c©y b¶n ®Þa sinh tr−ëng, ph¸t triÓn tèt. 2.1.3. Ph−¬ng ph¸p xö lý sè liÖu: Sè liÖu ®−îc xö lý theo ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ph−¬ng sai 2 nh©n tè. Ph©n tÝch kÕt qu¶ vµ t×m ra m« h×nh tèi −u (cã triÓn väng nhÊt) vÒ trång rõng hçn loµi b»ng c¸c loµi c©y l¸ réng b¶n ®Þa trªn ®Êt rõng tho¸i ho¸ trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh sinh tr−ëng. III. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn: 3.1. §¸nh gi¸ c¸c m« h×nh trång rõng hçn loµi: §Ò tµi ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra ®¸nh gi¸ c¸c m« h×nh rõng trång hçn loµi trong s¶n xuÊt, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu, ch−¬ng tr×nh 327 vµ c¸c m« h×nh hçn loµi kh¸c t¹i 8 tØnh phÝa B¾c. KÕt qu¶ ®iÒu tra, ®¸nh gi¸ cho thÊy: - C¸c m« h×nh trång rõng hçn loµi trong s¶n xuÊt do cù ly bè trÝ gi÷a c©y phï trî vµ c©y trång chÝnh qu¸ gÇn nªn hÇu hÕt c¸c m« h×nh ®Òu bÞ c©y phï trî lÊn ¸t. MÆt kh¸c, viÖc xö lý thùc b× ch−a phï hîp nªn hiÖu qu¶ cña c¸c m« h×nh kh«ng cao. - Mét sè m« h×nh trång rõng hçn loµi trong nghiªn cøu do ®· cã biÖn ph¸p ®iÒu chØnh c©y phï trî, më t¸n kÞp thêi cho c©y trång chÝnh nªn hiÖn t¹i c¸c m« h×nh nµy ®ang sinh tr−ëng tèt vµ cã nhiÒu triÓn väng. Tuy nhiªn, quy m« cña c¸c m« h×nh nµy kh«ng lín. - Cã thÓ x©y dùng m« h×nh trång rõng hçn loµi b»ng c¸c loµi c©y l¸ réng b¶n ®Þa (theo nhãm tõ 2-3 loµi trë lªn) trªn ®Êt rõng tho¸i ho¸ (nh− ë CÈm Quú – Hµ T©y, Nam §µn – NghÖ An) th«ng qua viÖc sö dông c¸c loµi c©y phï trî ban ®Çu. - Cã thÓ sö dông c¸c loµi Keo tai t−îng, Keo l¸ trµm, Muång ®en, Cèt khÝ, ... lµm c©y phï trî cho c¸c loµi c©y b¶n ®Þa trong c¸c m« h×nh trång rõng hçn loµi, trong ®ã Keo tai t−îng lµ loµi nhanh ph¸t huy ®−îc t¸c dông phï trî cho c©y b¶n ®Þa. §©y lµ nh÷ng kinh nghiÖm rÊt cã Ých cho viÖc bè trÝ, theo dâi vµ ®iÒu chØnh m« h×nh thÝ nghiÖm cña ®Ò tµi. 3.2. Bæ sung ®Æc ®iÓm quÇn thÓ cña mét sè loµi c©y chñ yÕu. Nghiªn cøu vÒ tÝnh quÇn thÓ, ®Æc biÖt lµ nhãm loµi c©y b¹n rÊt hay gÆp víi c©y cÇn nghiªn cøu lµ c¬ së quan träng cho viÖc phèi hîp c¸c loµi c©y víi nhau khi thiÕt lËp m« h×nh rõng trång hçn loµi. §Ò tµi ®· ®iÒu tra tÝnh quÇn thÓ cña c¸c loµi: Såi ph¶ng, V¹ng trøng, Re gõng vµ Giæi xanh ë c¸c vïng sinh th¸i CÇu Hai (Phó Thä) vµ H−¬ng S¬n (Hµ TÜnh). Tuú theo tÇn xuÊt xuÊt hiÖn cña tõng loµi theo sè c¸ thÓ vµ theo ®iÓm ®iÒu tra ®Ò tµi ®· chia nhãm loµi c©y b¹n víi c¸c loµi c©y cÇn ®iÒu tra thµnh 3 nhãm: rÊt hay gÆp, hay gÆp vµ Ýt gÆp. KÕt qu¶ ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng sau. B¶ng 1: Nhãm loµi c©y b¹n cña mét sè loµi c©y chñ yÕu ë CÇu Hai vµ H−¬ng S¬n C¸c Møc ®é xuÊt Nhãm loµi c©y b¹n víi Nhãm loµi c©y b¹n víi c©y loµi c©y hiÖn cña c¸c c©y ®−îc ®iÒu tra ë CÇu ®−îc ®iÒu tra ë H−¬ng S¬n ®iÒu loµi c©y b¹n Hai tra víi c©y ®−îc ®iÒu tra Nhãm loµi rÊt Rµng rµng, Såi ph¶ng vµ Såi ph¶ng, GiÎ vµ T¸u hay gÆp ChÑo tÝa. Nhãm loµi C«m tÇng vµ GiÎ cuèng. Tr©m vµ Nang. 2
Såi hay gÆp ph¶ng Nhãm loµi Ýt Lim xanh, M¸u chã, Dung, §¸i bß, Ng¸t, ChÑo, Bêi lêi, gÆp Kh¸o vµ Xoan ®µo. Ch©n chim, Dung, G¸c, Géi, M¹ x−a, Møc, Rµng rµng, Re, V¹ng, SÕn, Sung, Xoan ®µo vµ Træ. Nhãm loµi rÊt Xoan ®µo, Re gõng vµ V¹ng vµ T¸u. hay gÆp Rµng rµng. Nhãm loµi GiÎ cuèng, V¹ng, Kh¸o, Ng¸t, Tr©m vµ GiÎ. V¹ng hay gÆp Lim xanh vµ GiÎ cau. trøng Nhãm loµi Ýt C«m tÇng, ChÑo, GiÎ gai, Tr−êng, Tr¸m tr¾ng, Chña, gÆp Kh¸o vµng, Nanh chuét, C«m tÇng vµ Géi tr¾ng Såi Tr¸m tr¾ng, Tr©m, Bøa, ph¶ng, Sang m©y, Bêi lêi, C«m tÇng, Läng bµng, Såi Du mèc, SÕn, Sßi, §ung, ph¶ng, V¶i thiÒu. Chua ke, Huûnh, M¸u chã, Nang, Træ, Xoan ®µo, Ba bÐt. Nhãm loµi rÊt Såi gai vµ Rµng rµng. hay gÆp Nhãm loµi GiÎ cau, GiÎ cuèng, Xoan Re hay gÆp ®µo, Nanh chuét, C«m gõng tÇng, Kh¸o vµ ChÑo. Nhãm loµi Ýt Lim xanh, M¸u chã, Tr¸m gÆp tr¾ng, Dung, Såi ph¶ng, Géi tÎ, Kh¸o, Ng¸t, Re bÇu vµ V¶i rõng. Nhãm loµi rÊt V¹ng trøng, Tr¸m tr¾ng vµ hay gÆp Tr©m Nhãm loµi ChÑo, Nang, ng¸t, Nhäc, Re Giæi hay gÆp gõng, Sang m©y, T¸u vµ §¸i xanh bß. Nhãm loµi Ýt C«m tÇng, Såi ph¶ng, G¸c, gÆp GiÎ, Gô, Lim xanh, LÌo heo, M¸u chã, Sang huyÕt, SÕn, Sßi, Træ, Xoan ®µo, Tr−êng. KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy Såi ph¶ng xuÊt hiÖn nh− lµ c©y b¹n víi chÝnh nã víi tÇn suÊt cao (ë CÇu Hai chiÕm 50% theo ®iÓm ®iÒu tra vµ 16,7% theo sè c©y, ë H−¬ng S¬n chiÕm 55,6% theo ®iÓm ®iÒu tra vµ 14,8% theo sè c©y), ®iÒu nµy chøng tá r»ng Såi ph¶ng lµ loµi c©y cã tÝnh quÇn thÓ rÊt râ rÖt. §Æc ®iÓm nµy cßn ®−îc thÓ hiÖn qua nh÷ng quÇn thÓ Såi ph¶ng mäc tù nhiªn ë CÇu Hai (Phó Thä). Trong rõng tù nhiªn thø sinh ë CÇu Hai Re gõng thÓ hiÖn tÝnh quÇn thÓ kh«ng râ, tÇn suÊt hiÖn cña Re gõng nh− lµ c©y b¹n cña chÝnh nã chØ chiÕm tû lÖ rÊt nhá (< 4,5% theo sè c©y). V¹ng trøng xuÊt hiÖn nh− lµ c©y b¹n cña chÝnh nã víi tÇn suÊt cao (ë CÇu Hai chiÕm 36,4% theo ®iÓm ®iÒu tra vµ 6,1% theo sè c©y, ë H−¬ng S¬n chiÕm 36% theo ®iÓm ®iÒu tra vµ 12% theo sè c©y). §iÒu nµy còng chøng tá r»ng V¹ng trøng lµ loµi c©y cã tÝnh quÇn thÓ t−¬ng ®èi râ rÖt. §©y còng lµ ®Æc tÝnh cña V¹ng trøng th−êng gÆp trong rõng tù nhiªn ë miÒn Trung. 3.3. X©y dùng m« h×nh thÝ nghiÖm trång rõng hçn loµi: Tõ kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ c¸c m« h×nh rõng trång hçn loµi trong thùc tiÔn vµ c¨n cø vµo c¸c c¬ së chän loµi (vïng ph©n bè, nhãm sinh th¸i, gi¸ trÞ kinh tÕ, ®¸p øng ®−îc môc tiªu phôc håi rõng, lµ loµi c©y phæ biÕn ®· vµ ®ang ®−îc nghiªn cøu), ®Ò tµi ®· chän ra nhãm c¸c loµi c©y l¸ réng b¶n ®Þa ®Ó x©y dùng m« h×nh, ®ã lµ c¸c loµi: V¹ng trøng, Tr¸m tr¾ng, Re gõng, Såi ph¶ng, Lim xanh vµ Giæi xanh. 3
3.3.1. M« h×nh trång rõng hçn loµi theo c©y trªn hµng t¹i CÇu Hai – Phó Thä: Nh×n chung, tû lÖ sèng cña c¸c loµi c©y sau 3 n¨m cßn l¹i t−¬ng ®èi cao, tû lÖ sèng chung cho c¶ l©m phÇn ®¹t 90%. Tû lÖ sèng hiÖn t¹i cña c¸c loµi c©y biÕn ®éng tõ 78,5% (Tr¸m tr¾ng) ®Õn 93,2% (Såi ph¶ng). Víi mËt ®é nµy hiÖn t¹i c¸c loµi c©y b¾t ®Çu cã sù c¹nh tranh vÒ kh«ng gian dinh d−ìng, ®Æc biÖt lµ sù c¹nh tranh gi÷a c¸c loµi c©y b¶n ®Þa víi c©y phï trî Keo tai t−îng. V× vËy, viÖc theo dâi qu¸ tr×nh sinh tr−ëng cña m« h×nh ®Ó cã biÖn ph¸p t¸c ®éng phï hîp lµ rÊt cÇn thiÕt. HiÖn t¹i c¸c loµi c©y trång trong m« h×nh thÝ nghiÖm ë CÇu Hai sinh tr−ëng tèt vµ cã nhiÒu triÓn väng. B¶ng 2: C¸c chØ tiªu sinh tr−ëng cña c¸c loµi c©y trong m« h×nh hçn loµi t¹i CÇu Hai CTTN 1 tuæi 2 tuæi 3 tuæi C¸c chØ D1.3 H Dt D1.3 H Dt D1.3 H Dt tiªu (cm) (m) (m) (cm) (m) (m) (cm) (m) (m) C©y V¹ng trøng 1,8 2,2 1,5 3,2 3,4 2,0 4,6 4,6 3,3 phï trî Tr¸m tr¾ng 1,5 1,8 0,9 2,8 2,5 1,0 3,4 3,6 1,2 Keo TT Re gõng 1,3 1,8 0,9 2,2 2,6 1,6 3,0 3,4 2,2 Såi ph¶ng 1,9 2,8 1,6 4,6 4,6 3,0 5,7 6,0 3,5 C©y V¹ng trøng 2,0 1,9 1,3 3,4 3,3 2,0 4,8 4,1 3,5 phï trî Tr¸m tr¾ng 1,6 1,9 0,9 2,9 2,6 1,0 3,6 3,5 1,2 Cèt khÝ Re gõng 1,5 1,9 0,9 2,5 2,9 1,6 3,2 3,3 2,0 Såi ph¶ng 2,1 2,4 1,6 3,8 3,8 2,7 5,8 5,6 3,7 V¹ng trøng 1,7 2,1 1,4 3,4 3,0 1,8 5,1 3,6 3,2 §èi Tr¸m tr¾ng 1,6 1,9 0,9 2,9 2,4 1,0 3,5 3,1 1,1 chøng Re gõng 1,1 1,4 0,6 2,0 2,3 1,2 2,9 2,8 2,0 Såi ph¶ng 1,2 1,7 1,0 2,2 2,6 1,5 3,4 3,4 2,6 KÕt qu¶ ph©n tÝch ph−¬ng sai vÒ ®−êng kÝnh ngang ngùc vµ chiÒu cao vót ngän cho thÊy sinh tr−ëng vÒ ®−êng kÝnh vµ chiÒu cao cña c¸c loµi c©y ë c¸c lÇn lÆp sau 3 tuæi kh«ng cã sù kh¸c nhau (P > 0,05). Sinh tr−ëng vÒ ®−êng kÝnh vµ chiÒu cao cña c¸c loµi c©y cã sù kh¸c nhau gi÷a c¸c c«ng thøc (P < 0,05). C¸c loµi c©y trong m« h×nh cã c©y phï trî Keo tai t−îng sinh tr−ëng tèt nhÊt. HÖ sè biÕn ®éng vÒ ®−êng kÝnh ngang ngùc cña c¸c loµi c©y tõ 23,0 – 46,2%. HÖ sè biÕn ®éng vÒ chiÒu cao cña c¸c loµi c©y trong m« h×nh tõ 15,8% - 37,8%. HÖ sè biÕn ®éng cña c¸c loµi cho thÊy sù ph©n ho¸ vÒ ®−êng kÝnh cña c¸c loµi c©y m¹nh h¬n sù ph©n ho¸ vÒ chiÒu cao. Trong nhãm loµi c©y trªn V¹ng trøng lµ loµi cã møc ®é ph©n ho¸ vÒ ®−êng kÝnh vµ chiÒu cao lín nhÊt, Tr¸m tr¾ng lµ loµi cã møc ®é ph©n ho¸ vÒ ®−êng kÝnh vµ chiÒu cao thÊp nhÊt. Trong nhãm 4 loµi c©y x©y dùng m« h×nh, Såi ph¶ng lµ loµi c©y cã t¨ng tr−ëng nhanh nhÊt (1,63cm/n¨m vÒ ®−êng kÝnh vµ 1.5m/n¨m vÒ chiÒu cao), chËm nhÊt lµ Re gõng (1,06cm/n¨m vÒ ®−êng kÝnh vµ 0,9m/n¨m vÒ chiÒu cao). So víi t¨ng tr−ëng chung cña loµi ë c¸c khu vùc ®iÒu tra kh¸c th× c¸c loµi c©y trong m« h×nh ®Òu t¨ng tr−ëng nhanh. T¨ng tr−ëng vÒ ®−êng kÝnh vµ chiÒu cao cña c¸c loµi ®Òu ë møc kh¸ trong 3 n¨m ®Çu. B¶ng 3: T¨ng tr−ëng vÒ D vµ H cña c¸c loµi c©y trong m« h×nh hçn loµi ë CÇu Hai ΔD ΔH Loµi T¨ng tr−ëng h»ng n¨m T¨ng tr−ëng h»ng n¨m vÒ c©y vÒ ®−êng kÝnh D1.3 (cm) chiÒu cao (m) (cm) (m) Tuæi Tuæi 2 Tuæi 3 Khi Tuæi Tuæi Tuæi 3 1 trång 1 2 V¹ng 1,8 1,5 1,5 1,6 0,40 1,7 1,2 1,0 1,3 trøng Tr¸m 1,6 0,9 0,9 1,1 0,45 1,3 0,7 0,9 1,0 4
tr¾ng Re 1,3 1,3 0,6 1,1 0,45 1,2 0,9 0,6 0,9 gõng Såi 1,7 1,8 1,4 1,6 0,40 1,8 1,4 1,3 1,5 ph¶ng KÕt qu¶ ®iÒu tra sinh lùc cña c¸c loµi c©y trång trong c¸c m« h×nh cho thÊy hÇu hÕt c¸c loµi ®Òu cã søc sinh tr−ëng tèt. Tû lÖ c©y cã h×nh d¹ng ph¸t triÓn c©n ®èi cña c¸c loµi ®Òu chiÕm tû lÖ cao, chiÕm tõ 50-83,9%. Nh×n chung c¸c loµi ®Òu cã tû lÖ c©y tèt ë c«ng thøc c©y phï trî Keo tai t−îng vµ Cèt khÝ cao h¬n c«ng thøc ®èi chøng. VÒ t×nh h×nh s©u bÖnh h¹i: §Õn tuæi 2 b¾t ®Çu thÊy xuÊt hiÖn s©u ®ôc ngän c©y Tr¸m tr¾ng. Tû lÖ c©y Tr¸m tr¾ng bÞ s©u ®ôc ngän t¨ng dÇn sang tuæi 3, trong thêi gian nµy ngoµi s©u ®ôc ngän, Tr¸m tr¾ng cßn bÞ s©u ¨n l¸. Tû lÖ sè c©y Tr¸m tr¾ng bÞ s©u ë c«ng thøc trång ®èi chøng (thuÇn loµi, kh«ng cã c©y phï trî) cao h¬n (46%) so víi c¸c c«ng thøc cßn l¹i (22-33%). KÕt qu¶ ®iÒu tra mét sè m« h×nh trång Tr¸m tr¾ng trong thùc tÕ cho thÊy c©y Tr¸m tr¾ng bÞ s©u ®ôc ngän th−êng chiÕm tû lÖ cao (45-70%). §©y lµ vÊn ®Ò cßn tån t¹i, v× thÕ trång rõng hçn loµi lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p nh»m h¹n chÕ s©u bÖnh h¹i cho c¸c loµi nãi chung vµ cho c©y Tr¸m tr¾ng nãi riªng. 3.3.2. M« h×nh trång rõng hçn loµi theo c©y trªn hµng t¹i Ngäc LÆc – Thanh Ho¸: KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy c¸c loµi c©y trång trong m« h×nh thÝ nghiÖm sau 3 n¨m cã tû lÖ sèng t−¬ng ®èi cao. Cao nhÊt lµ Re gõng (94,6%) vµ Lim xanh (93,8%) vµ thÊp nhÊt lµ Tr¸m tr¾ng (76,1%). Tû lÖ sèng chung cho c¶ l©m phÇn ®¹t trªn 90%. Tû lÖ sèng cña c¸c loµi c©y trång trong c«ng thøc c©y phï trî Keo tai t−îng b¨ng chÆt 10m cao h¬n trong b¨ng chÆt 20m vµ c«ng thøc c©y phï trî lµ th¶m che tù nhiªn. Nguyªn nh©n nµy lµ do c¸c loµi c©y trong b¨ng chÆt 10m ®−îc che bãng tèt h¬n trong giai ®o¹n ®Çu (chiÒu cao Keo 14m, ®é tµn che trong b¨ng 0,5). MÆt kh¸c, do ®é che phñ cña th¶m thùc b× trong c¸c b¨ng chÆt (90%) cao h¬n ®é che phñ thùc b× ë c«ng thøc th¶m che tù nhiªn (70%) nªn ngoµi viÖc che bãng tèt h¬n cho c¸c c¸c loµi c©y trång, th¶m thùc b× trong b¨ng chÆt gi÷ ®é Èm ®Êt tèt h¬n so víi ë c«ng thøc th¶m che tù nhiªn. V× thÕ tû sèng cña c¸c loµi c©y trång ë c«ng thøc nµy cao h¬n. VÒ t×nh h×nh sinh tr−ëng: HiÖn t¹i c¸c loµi c©y trång trong m« h×nh thÝ nghiÖm ®Òu sinh tr−ëng tèt. Sè liÖu b¶ng sau cho thÊy râ h¬n vÒ t×nh h×nh sinh tr−ëng cña tõng loµi c©y trong m« h×nh thÝ nghiÖm. B¶ng 4: C¸c chØ tiªu sinh tr−ëng cña c¸c loµi c©y trong m« h×nh hçn loµi theo c©y trªn hµng ë Ngäc LÆc C«ng Loµi c©y Tuæi 1 Tuæi 2 Tuæi 3 thøc thÝ Do H Dt Do H Dt Do H Dt nghiÖm (cm) (m) (m) (cm) (m) (m) (cm) (m) (m) C©y phï Lim trî Keo, xanh 1,2 0,6 0,6 2,4 1,5 1,2 3,6 2,3 1,5 b¨ng chÆt Re gõng 1,2 1,1 0,6 2,4 1,8 1,0 3,8 2,9 1,8 10m Giæi xanh 0,6 0,7 0,4 2,7 1,5 1,2 4,2 2,6 1,7 C©y phï Lim trî Keo, xanh 1,1 0,8 0,7 2,6 1,5 1,2 3,5 2,6 1,6 b¨ng chÆt Re gõng 1,5 1,4 0,7 2,7 2,4 1,2 3,9 3,0 1,8 20m Giæi xanh 1,2 0,8 0,5 2,8 1,6 1,2 4,4 2,7 1,8 5
C©y phï Tr¸m trî lµ th¶m tr¾ng 1,4 1,0 0,6 3,0 1,8 0,9 4,6 2,5 1,2 che tù Lim nhiªn xanh 1,3 0,8 0,5 2,4 1,3 1,2 3,4 1,9 1,4 Re gõng 1,3 0,9 0,5 2,3 1,9 1,3 3,4 2,3 1,8 Tr¸m tr¾ng 1,2 1,3 0,8 3,1 2,4 1,0 4,5 2,8 1,3 §èi chøng Lim xanh 0,9 0,5 0,6 1,7 1,3 1,0 3,2 1,8 1,4 Re gõng 1,2 1,1 0,6 2,3 1,8 1,1 3,3 3,1 1,7 Giæi xanh 0,6 0,7 0,5 2,7 1,5 1,6 4,2 2,5 1,7 KÕt qu¶ ph©n tÝch ph−¬ng sai cho thÊy sinh tr−ëng vÒ ®−êng kÝnh gèc vµ chiÒu cao vót ngän cña c¸c loµi c©y ë c¸c lÇn lÆp trong m« h×nh thÝ nghiÖm sau 3 tuæi kh«ng cã sù kh¸c nhau (P > 0,05). Tuy nhiªn, sinh tr−ëng vÒ ®−êng kÝnh gèc vµ chiÒu cao vót ngän cña tõng loµi c©y cã sù kh¸c nhau gi÷a c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm (P < 0,05). Sinh tr−ëng cña c¸c loµi c©y trong c«ng thøc trång d−íi t¸n Keo tai t−îng 7 tuæi, b¨ng chÆt 20m lµ tèt nhÊt. Sù kh¸c nhau nµy lµ do c©y phï trî Keo tai t−îng ®· t¹o ®−îc m«i tr−êng thuËn lîi h¬n so víi th¶m che tù nhiªn. §iÒu nµy ®−îc thÓ hiÖn qua viÖc che bãng cho c©y b¶n ®Þa vµ viÖc c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai (®é Èm, hµm l−îng c¸c chÊt dinh d−ìng trong ®Êt ë th¶m che Keo tai t−îng (mïn 2,72%, ®¹m 0,09%, l©n 1,08%, kali 4,22%) ®Òu cao h¬n th¶m che tù nhiªn (mïn 3,05%, ®¹m 0,14%, l©n 1,73%, kali 5,42%). Sinh tr−ëng vÒ ®−êng kÝnh gèc cña c¸c loµi c©y trong c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm biÕn ®éng t−¬ng ®èi lín. Cao nhÊt lµ Giæi xanh (47,5% ë c«ng thøc b¨ng chÆt 20m) vµ thÊp nhÊt lµ Re gõng (24,8% ë c«ng thøc ®èi chøng). Tuy nhiªn ph©n ho¸ vÒ chiÒu cao cña c¸c loµi c©y kh«ng lín, cao nhÊt lµ Giæi xanh (27,3% ë c«ng thøc b¨ng chÆt 10m) vµ thÊp nhÊt lµ Re gõng (17% ë c«ng thøc th¶m che tù nhiªn). Nh− vËy, so víi c¸c loµi trong m« h×nh Giæi xanh lµ loµi cã sù ph©n ho¸ m¹nh nhÊt c¶ vÒ ®−êng kÝnh vµ chiÒu cao, Re gõng vµ Lim xanh cã sù ph©n ho¸ vÒ ®−êng kÝnh vµ chiÒu cao thÊp h¬n so víi Giæi xanh vµ Tr¸m tr¾ng. B¶ng 5: L−îng t¨ng tr−ëng vÒ D vµ H cña c¸c loµi c©y trong m« h×nh hçn loµi ë Ngäc LÆc ΔD ΔH Loµi T¨ng tr−ëng hµng n¨m vÒ T¨ng tr−ëng hµng n¨m vÒ c©y ®−êng kÝnh D0 (cm) chiÒu cao (m) (m) (cm) Khi Tuæi Tuæi Tuæi Khi Tuæi Tuæi Tuæi trång 1 2 3 trång 1 2 3 Lim 0 ,50 0,50 1,15 1,15 0,93 0,28 0,30 0,71 0,75 0,60 Tr¸m 0,45 0,78 1,75 1,45 1,32 0,45 0,66 0,95 0,60 0,74 Re 0,50 0,72 1,13 1,18 1,01 0,40 0,63 0,84 1,20 0,90 Giæi 0,50 0,30 1,90 1,53 1,24 0,45 0,33 0,73 1,10 0,72 HiÖn t¹i c¸c loµi c©y trong m« h×nh thÝ nghiÖm ®Òu sinh tr−ëng tèt, c©y khoÎ m¹nh, ph¸t triÓn b×nh th−êng. So víi t¨ng tr−ëng cña tõng loµi ë mét sè ®Þa ph−¬ng th× trªn ®èi t−îng ®Êt ®· bÞ tho¸i ho¸ t¨ng tr−ëng cña c¸c loµi c©y trong m« h×nh t−¬ng ®èi nhanh vµ cã triÓn väng. Trong 3 n¨m ®Çu t¨ng tr−ëng cña c¸c loµi c©y ®Òu t¨ng dÇn, ®Æc biÖt ë tuæi 2 t¨ng tr−ëng cña c¸c loµi c©y lµ lín nhÊt. §Õn tuæi 3 t¨ng tr−ëng vÒ chiÒu cao cña Re gõng cao nhÊt ®¹t 1,2m/n¨m. VÒ ®−êng kÝnh Tr¸m tr¾ng lµ loµi cã t¨ng tr−ëng cao nhÊt ®¹t 1,53cm/n¨m. Lim xanh lµ loµi c©y sinh tr−ëng chËm song còng ®¹t ®−îc møc t¨ng tr−ëng trung b×nh (0,93cm/n¨m vÒ ®−êng kÝnh vµ 0,6m/n¨m vÒ chiÒu cao). C¸c loµi c©y trång trong m« h×nh sinh tr−ëng t−¬ng ®èi ®Òu, tû lÖ c©y tèt (cã h×nh d¹ng ph¸t triÓn c©n ®èi) cña c¸c loµi ®Òu rÊt cao. Lim xanh vµ Re gõng cã tû lÖ c©y tèt cao nhÊt, trung b×nh ®Òu 6
®¹t 78,8% sè c©y cã h×nh d¹ng ph¸t triÓn c©n ®èi. Giæi xanh vµ Tr¸m tr¾ng lµ loµi cã tû lÖ sè c©y tèt thÊp h¬n, trung b×nh Giæi xanh chiÕm 71,2% vµ Tr¸m tr¾ng ®¹t 51,7%. Tû lÖ sè c©y cã h×nh d¹ng ph¸t triÓn kh«ng c©n ®èi (c©y xÊu) ë c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm ®Òu chiÕm tû lÖ rÊt nhá. Tû lÖ c©y xÊu trung b×nh cña c¸c loµi: Re gõng 2.8%, Lim xanh 4%, Giæi xanh 2,7% vµ Tr¸m tr¾ng lµ 9,3%. VÒ t×nh h×nh s©u bÖnh h¹i: Sau khi trång 2 n¨m ®· thÊy xuÊt hiÖn s©u ®ôc ngän ë c©y Tr¸m tr¾ng. §Õn n¨m thø ba ngoµi Tr¸m tr¾ng, Lim xanh trong c¸c m« h×nh ®· b¾t ®Çu bÞ bÖnh bå hãng (l¸ bÞ ®en) vµ s©u ¨n l¸. Tû lÖ sè c©y Lim xanh bÞ bÖnh chiÕm 17% vµ Tr¸m tr¾ng bÞ s©u ®ôc ngän chiÕm 29%. C¸c loµi Re gõng vµ Giæi xanh ch−a thÊy xuÊt hiÖn s©u bÖnh h¹i. HiÖn t¹i c¸c loµi c©y trång trong m« h×nh ®Òu sinh tr−ëng rÊt tèt. 3.4. Theo dâi vµ ®iÒu chØnh m« h×nh thÝ nghiÖm theo qu¸ tr×nh sinh tr−ëng. Trong c¸c m« h×nh trång rõng hçn loµi, khi c¸c loµi c©y giao t¸n còng lµ lóc b¾t ®Çu x¶y ra sù c¹nh tranh vÒ kh«ng gian dinh d−ìng gi÷a c¸c loµi. §Ó ®¶m b¶o cho m« h×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn b×nh th−êng th× viÖc theo dâi m« h×nh ®Ó cã biÖn ph¸p t¸c ®éng thÝch hîp vµ kÞp thêi nh»m gi¶m bít c¹nh tranh gi÷a c¸c loµi c©y lµ rÊt quan träng, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c m« h×nh trång rõng hçn loµi b»ng c¸c loµi c©y l¸ réng b¶n ®Þa cã c©y phï trî ban ®Çu. Th«ng th−êng c©y phï trî lµ nh÷ng loµi c©y mäc nhanh vµ cã t¸c dông phï trî cho c©y trång chÝnh trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. NÕu kh«ng cã biÖn ph¸p t¸c ®éng kÞp thêi th× trong qu¸ tr×nh sinh tr−ëng, chÝnh chóng l¹i lµ nh÷ng loµi c©y lÊn ¸t vµ g©y ra sù c¹nh tranh vÒ kh«ng gian dinh d−ìng víi c¸c loµi c©y trång chÝnh. Trong c¸c m« h×nh thÝ nghiÖm sö dông c©y phï trî kh¸c nhau cña ®Ò tµi, m« h×nh sö dông Keo tai t−îng lµm c©y phï trî ban ®Çu cã ¶nh h−ëng lín nhÊt tíi sinh tr−ëng cña c©y b¶n ®Þa. Keo tai t−îng sau khi trång 1 n¨m ®¹t chiÒu cao 2,3m (tû lÖ sèng cßn l¹i 90%), lóc nµy còng lµ thêi ®iÓm ®−a c©y b¶n ®Þa vµo trång xen gi÷a c¸c hµng Keo tai t−îng. §Õn tuæi 3 Keo tai t−îng sinh tr−ëng nhanh ®· b¾t ®Çu giao t¸n víi mét sè loµi c©y mäc nhanh nh− Såi ph¶ng vµ V¹ng trøng (vµo thêi ®iÓm nµy chiÒu cao cña c¸c loµi c©y b¶n ®Þa tõ 2,6-3,8m, trong khi ®ã chiÒu cao cña Keo tai t−îng lµ 6,4m, Dt=3,0m, ®é tµn che 0,5). Sù giao t¸n nµy chñ yÕu x¶y ra gi÷a hµng c©y b¶n ®Þa vµ hµng Keo tai t−îng, gi÷a c¸c c©y Keo tai t−îng trong cïng hµng (c¸c loµi c©y b¶n ®Þa trong cïng hµng ch−a giao t¸n nhau). KÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ sù giao t¸n gi÷a c¸c hµng c©y b¶n ®Þa víi c¸c hµng Keo tai t−îng cho thÊy Såi ph¶ng cã tû lÖ sè c©y giao t¸n víi Keo tai t−îng cao nhÊt (56% sè c©y ®· giao t¸n, 28% sè c©y b¾t ®Çu giao t¸n), V¹ng trøng cã 44,4% sè c©y ®· giao t¸n vµ 37% sè c©y b¾t ®Çu giao t¸n víi Keo tai t−îng. §iÒu tra vÒ chiÒu dµi ®o¹n t¸n giao nhau (gi÷a c¸c loµi c©y b¶n ®Þa vµ Keo tai t−îng) cña c¸c loµi cho thÊy Såi ph¶ng lµ loµi cã t¸n chêm lªn t¸n Keo tai t−îng lín nhÊt (1,5m). ChiÒu dµi ®o¹n t¸n giao nhau trung b×nh cña c¸c loµi c©y b¶n ®Þa víi Keo tai t−îng lµ 0,3m. Giai ®o¹n nµy ngoµi viÖc ph¸t luçng d©y leo, c©y bôi b¾t ®Çu tØa th−a bít c¸c cµnh Keo tai t−îng, n¬i ®· giao t¸n víi c¸c loµi c©y b¶n ®Þa. §Õn tuæi 4 Keo tai t−îng sinh tr−ëng m¹nh tiÕp tôc v−ît lªn khái t¸n cña c¸c loµi c©y b¶n ®Þa (chiÒu cao cña Keo tai t−îng gÇn gÊp ®«i chiÒu cao cña c¸c loµi c©y b¶n ®Þa). Trong giai ®o¹n nµy d−íi ®é tµn che 0,6, c©y b¶n ®Þa ®ang bÞ Keo tai t−îng lÊn ¸t m¹nh. B¶ng 6: KÕt qu¶ ®iÒu tra sù giao t¸n gi÷a Keo tai t−îng trång tr−íc 1 n¨m víi c¸c loµi c©y b¶n ®Þa trong m« h×nh hçn loµi ë CÇu Hai ChØ tiªu Re Såi Tr¸m V¹ng Tæng gõng ph¶ng tr¾ng trøng c¸c loµi M« h×nh Tû lÖ sè c©y ®· giao 42,3 56,0 33,3 44,4 45,6 2 tuæi t¸n (%) (Keo 3 Tû lÖ sè c©y b¾t ®Çu 23,1 28,0 25,0 37,0 28,9 tuæi) giao t¸n (%) M« h×nh Tû lÖ sè c©y ®· giao 52,3 61,2 42,1 53,1 55,3 3 tuæi t¸n (%) (Keo 4 Tû lÖ sè c©y b¾t ®Çu 33,1 31,2 40,1 42,0 38,9 tuæi). giao t¸n (%) 7
§Ó gi¶m bít sù c¹nh tranh, cÇn tiÕp tôc tØa th−a bít c¸c cµnh Keo tai t−îng ®· chêm lªn t¸n cña c©y b¶n ®Þa (ngoµi hai lÇn ch¨m sãc trong n¨m thø 3). Do bÞ c¹nh tranh nªn ë tuæi 3 t¨ng tr−ëng cña mét sè loµi c©y (Re gõng, Såi ph¶ng vµ V¹ng trøng) ®· cã biÓu hiÖn chËm h¬n so víi tuæi 2. Riªng ®èi víi c©y Tr¸m tr¾ng do ®Æc tÝnh lµ loµi c©y chÞu bãng trong giai ®o¹n ®Çu vµ thêi gian chÞu bãng cña chóng dµi h¬n c¸c loµi kh¸c [4] do ®ã chóng vÉn gi÷ ®−îc tèc ®é sinh tr−ëng vÒ ®−êng kÝnh vµ vÒ chiÒu cao cßn t¨ng h¬n so víi tuæi 2. MÆc dï bÞ Keo tai t−îng chÌn Ðp nh−ng víi ®Æc tÝnh cña loµi c©y −a s¸ng mäc nhanh nªn Såi ph¶ng vµ V¹ng trøng ®ang v−¬n lªn t−¬ng ®èi nhanh. §Õn tuæi 3 chiÒu cao trung b×nh cña chóng b»ng 2/3 chiÒu cao cña Keo tai t−îng (Såi ph¶ng lµ c©y sinh tr−ëng nhanh nhÊt cã chiÒu cao ®¹t 8,2m ®ang chiÕm cïng tÇng víi Keo tai t−îng). Còng chÝnh sù c¹nh tranh gi÷a c¸c loµi c©y b¶n ®Þa vµ Keo tai t−îng nªn hÇu hÕt c¸c loµi c©y b¶n ®Þa trong m« h×nh cã c©y phï trî Keo tai t−îng ®Òu cã chiÒu cao (ë tuæi 3) lín h¬n so víi m« h×nh c©y phï trî Cèt khÝ vµ ®èi chøng. Ngoµi t¸c dông c¶i t¹o ®Êt th«ng qua kh¶ n¨ng cè ®Þnh ®¹m cña hÖ rÔ, Keo tai t−îng cßn cung cÊp cho ®Êt mét l−îng vËt r¬i rông lín. KÕt qu¶ theo dâi vËt r¬i rông trong c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm ë tuæi 4 (kÓ tõ khi b¾t ®Çu trång Keo tai t−îng lµm c©y phï trî) cho thÊy l−îng vËt r¬i rông trong 1 n¨m ë c«ng thøc c©y phï trî Keo tai t−îng lµ lín nhÊt (1113g/1m2). HiÖn t¹i d−íi t¸n rõng Keo tai t−îng ®· t¹o ra mét líp th¶m môc (chñ yÕu lµ l¸ Keo tai t−îng) dµy 3-5cm. B¶ng 7: L−îng vËt r¬i rông trong 1 n¨m ë c¸c m« h×nh thÝ nghiÖm t¹i CÇu Hai M« h×nh thÝ nghiÖm L−îng vËt r¬i Tuæi m« Ghi chó rông/1m2 (gr) h×nh C©y phï trî Keo tai 1113 4 Keo trång tr−íc t−îng 1 n¨m. C©y phï trî Cèt khÝ 453 4 Cèt khÝ gieo tr−íc 6 th¸ng. C«ng thøc ®èi chøng: C¸c loµi c©y b¶n ®Þa ®−îc - Såi ph¶ng 333 3 trång cïng mét - V¹ng trøng 172 3 thêi ®iÓm (kÓ c¶ - Re gõng 167 3 m« h×nh cã c©y - Tr¸m tr¾ng 115 3 phï trî). - GiÎ ®á 234 3 Nh− vËy sau 4 n¨m x©y dùng m« h×nh trång rõng hçn loµi (kÓ c¶ thêi gian trång c©y phï trî), m« h×nh cã c©y Keo tai t−îng phï trî ®· hoµn tr¶ cho ®Êt mét l−îng vËt r¬i rông t−¬ng ®èi lín. Qu¸ tr×nh sinh tr−ëng cña m« h×nh nµy ®· lµm thay ®æi tÝnh chÊt lý vµ ho¸ tÝnh cña ®Êt. §ã lµ viÖc c¶i thiÖn ®−îc ®é Èm ®Êt vµ hµm l−îng c¸c chÊt dinh d−ìng nh− mïn, ®¹m, P2O5 vµ K2O ®Òu t¨ng lªn. Sè liÖu ®−îc thÓ hiÖn qua b¶ng sau: B¶ng 8: Sù thay ®æi ho¸ tÝnh cña ®Êt khu vùc thÝ nghiÖm tr−íc vµ sau khi x©y dùng m« h×nh Thêi ®iÓm §é PH Mïn §¹m DÔ tiªu s©u (%) (%) P2O5 K2O (cm) mg/100g mg/100g Tr−íc khi x©y dùng 0-30 3,66 2,20 0,13 4,23 1,48 m« h×nh Sau khi x©y dùng m« 0-30 3,68 3,73 0,18 4,46 1,52 h×nh (4 n¨m). §èi víi m« h×nh hçn loµi ë Ngäc LÆc – Thanh Ho¸, tuy cã c©y phï trî lµ Keo tai t−îng 7 tuæi, nh−ng mËt ®é cßn l¹i kh«ng cao (73,4%, chiÒu cao 14m) vµ ®−îc më theo b¨ng 10 vµ 20m nªn 8
trong giai ®o¹n 3 n¨m ®Çu Keo tai t−îng cã t¸c dông phï trî rÊt tèt cho c©y b¶n ®Þa trång trong b¨ng. HiÖn t¹i Keo tai t−îng víi chiÒu cao 17m, ®é che phñ trong b¨ng 0,4-0,5 ch−a thÊy cã sù c¹nh tranh lín víi c¸c loµi c©y b¶n ®Þa. §èi víi m« h×nh dïng th¶m che tù nhiªn lµm c©y phï trî ban ®Çu (ë Ngäc LÆc), trong m« h×nh nµy ®Õn n¨m thø hai vµ thø ba c¸c loµi c©y gç t¸i sinh tù nhiªn víi mËt ®é cao, ®Æc biÖt lµ Keo tai t−îng (2000-3000c©y/ha) lµm cho ®é che phñ t¨ng lªn vµ Keo tai t−îng t¸i sinh ®· b¾t ®Çu lÊn ¸t c©y b¶n ®Þa. Sù lÊn ¸t nµy ®−îc ®iÒu chØnh th«ng qua viÖc vÖ sinh, ch¨m sãc vµ tØa th−a ®· chÆt bá bít c¸c c©y gç vµ Keo t¸i sinh. V× vËy, c©y b¶n ®Þa vÉn sinh tr−ëng, ph¸t triÓn b×nh th−êng. C¸c loµi c©y trong m« h×nh ch−a thÊy cã ph¶n øng nµo kh¸c th−êng. IV. KÕt luËn: - Qua ®¸nh gi¸ mét sè m« h×nh trång rõng hçn loµi trong thùc tiÔn cho thÊy hÇu hÕt c©y trång chÝnh trong c¸c m« h×nh ®Òu ®· vµ ®ang bÞ c©y phï trî (Keo) lÊn ¸t m¹nh, nhÊt lµ c¸c m« h×nh trång rõng hçn loµi trong ch−¬ng tr×nh 327. Mét sè m« h×nh trång rõng hçn loµi trong nghiªn cøu ®· ®iÒu chØnh ®−îc c©y phï trî kÞp thêi nªn b−íc ®Çu ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c©y trång chÝnh sinh tr−ëng tèt. - C¸c loµi c©y trång trong c¸c m« h×nh thÝ nghiÖm cña ®Ò tµi ®Òu ®¹t tû lÖ sèng cao tõ 80 ®Õn 93%. Tû lÖ sèng chung cho c¸c m« h×nh ®¹t trªn 90%. - HiÖn t¹i c¸c loµi c©y trång trong m« h×nh thÝ nghiÖm hçn loµi theo c©y trªn hµng ë CÇu Hai vµ Ngäc LÆc ®Òu sinh tr−ëng tèt. Loµi c©y cã t¨ng tr−ëng cao nhÊt lµ Såi ph¶ng, V¹ng trøng (chiÒu cao ®¹t 1,33 vµ 1,5m/n¨m ë CÇu Hai) vµ Re gõng (chiÒu cao ®¹t 0,9m/n¨m ë Ngäc LÆc). - Trong c¸c m« h×nh thÝ nghiÖm, m« h×nh trång hçn loµi víi c©y phï trî Keo tai t−îng trång tr−íc 1 n¨m ë CÇu Hai cho sinh tr−ëng tèt nhÊt. §©y còng lµ m« h×nh cã triÓn väng nhÊt. - Qu¸ tr×nh theo dâi vµ ®iÒu chØnh m« h×nh cho thÊy sù c¹nh tranh cña c¸c loµi trong m« h×nh thÝ nghiÖm chñ yÕu x¶y ra víi m« h×nh c©y phï trî Keo tai t−îng trång tr−íc 1 n¨m (ë CÇu Hai). Sù giao t¸n, c¹nh tranh gi÷a c©y phï trî vµ c©y trång chÝnh b¾t ®Çu diÔn ra tõ tuæi 2, møc ®é nµy t¨ng dÇn ë tuæi 3. - ViÖc ®iÒu chØnh m« h×nh th«ng qua biÖn ph¸p tØa cµnh c©y phï trî tiÕn hµnh tõ n¨m thø 2. Sau khi më t¸n c©y phï trî, c¸c loµi c©y b¶n ®Þa sinh tr−ëng ph¸t triÓn b×nh th−êng. - Trªn ®èi t−îng ®Êt ®· bÞ tho¸i ho¸ tuy ë møc ®é ch−a m¹nh, song c¸c loµi c©y trong c¸c m« h×nh hiÖn t¹i cã tû lÖ sèng cao, søc sinh tr−ëng tèt, cã kh¶ n¨ng t¹o thµnh l©m phÇn hçn loµi vµ rÊt cã triÓn väng. §©y cã thÓ coi lµ thµnh c«ng b−íc ®Çu trong viÖc x©y dùng rõng trång hçn loµi trªn ®Êt tho¸i ho¸ (®Êt ®åi c©y bôi th¶m t−¬i vµ ®Êt sau khai th¸c c¸c loµi c©y rõng) ë c¸c tØnh phÝa B¾c. Tμi liÖu tham kh¶o: 1. NguyÔn B¸ ChÊt (1994), x©y dùng cÊu tróc hçn loµi L¸t hoa víi loµi c©y kh¸c, th«ng tin Khoa häc Kü thuËt L©m nghiÖp sè 2, ViÖn Khoa häc L©m nghiÖp ViÖt Nam. 2. NguyÔn B¸ ChÊt, 1995. Trång rõng hçn loµi ë ViÖt Nam, TCLN sè 7. 3. Ng« Quang §ª (1991), phi t«n xÝt vµ vÊn ®Ò trång rõng hçn loµi, t¹p chÝ L©m nghiÖp sè 5, ViÖn Khoa häc L©m nghiÖp ViÖt Nam. 4. TrÇn Nguyªn Gi¶ng, 1998. øng dông tiÕn bé kü thuËt trång rõng Èm hçn loµi c©y ®Þa ph−¬ng trªn ®Êt n−¬ng rÉy trèng träc t¹i v−ên quèc gia C¸t Bµ, H¶i Phßng. B¸o c¸o Khoa häc. 5. Ph¹m Xu©n Hoµn, 2002. Mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu phôc håi rõng b»ng c©y b¶n ®Þa. T¹p chÝ NN&PTNT sè 10. 6. Q§ sè 1116, ngµy 18 th¸ng 5 n¨m 2005 cña Bé NN&PTNT vÒ viÖc c«ng bè diÖn tÝch rõng vµ ®Êt ch−a sö dông toµn quèc n¨m 2004. 7. ViÖn khoa häc l©m nghiÖp ViÖt Nam - KÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ l©m nghiÖp giai ®o¹n 1996-2000. 8. The Multi - Storied Forest Management in Malaysia, 1999. 9. MV Kolexnitsenko (1977), sù t−¬ng t¸c ho¸ sinh cña nh÷ng th©n c©y gç. NguyÔn SÜ §−¬ng, NguyÔn Nh− Khanh dÞch, Nxb Khoa häc Kü thuËt, Hµ Néi. 9