Nghiên cứu khoa học " Nghiên cứu bổ sung biện pháp kỹ thuật Lâm sinh chủ yếu tạo rừng sở (Camellia sasanqua Thunb) nhằm cung cấp nguyên liệu cho sản xuất dầu thực phẩm và kết hợp phòng hộ "

Chia sẻ: Nguye Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

63
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cây Sở (Camellia sasanqua Thunb), thuộc chi Camellia, họ Chè (Theaceae), là loài cây nguyên sản của vùng nhiệt đới và á nhiệt đới Châu á nh-: Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam, Myanma, Lào và ấn Độ, ... một loài cây đa tác dụng, có giá trị kinh tế và phòng hộ cao. Từ lâu ng-ời dân trên nhiều vùng ở n-ớc ta đã biết gây trồng Sở, lấy hạt ép dầu, dùng ăn thay mỡ động vật và sử dụng nhiều sản phẩm từ quả Sở theo kinh nghiệm....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu khoa học " Nghiên cứu bổ sung biện pháp kỹ thuật Lâm sinh chủ yếu tạo rừng sở (Camellia sasanqua Thunb) nhằm cung cấp nguyên liệu cho sản xuất dầu thực phẩm và kết hợp phòng hộ "

Nghiªn cøu bæ sung biÖn ph¸p kü thuËt L©m sinh chñ yÕu t¹o rõng së (Camellia sasanqua Thunb) nh»m cung cÊp nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt dÇu thùc phÈm vμ kÕt hîp phßng hé NguyÔn Quang Kh¶i Bïi Thanh H»ng Phßng Kü thuËt L©m sinh I. §Æt vÊn ®Ò C©y Së (Camellia sasanqua Thunb), thuéc chi Camellia, hä ChÌ (Theaceae), lµ loµi c©y nguyªn s¶n cña vïng nhiÖt ®íi vµ ¸ nhiÖt ®íi Ch©u ¸ nh−: Trung Quèc, NhËt B¶n, ViÖt Nam, Myanma, Lµo vµ Ên §é, ... mét loµi c©y ®a t¸c dông, cã gi¸ trÞ kinh tÕ vµ phßng hé cao. Tõ l©u ng−êi d©n trªn nhiÒu vïng ë n−íc ta ®· biÕt g©y trång Së, lÊy h¹t Ðp dÇu, dïng ¨n thay mì ®éng vËt vµ sö dông nhiÒu s¶n phÈm tõ qu¶ Së theo kinh nghiÖm. HiÖn nay nhiÒu n¬i trªn miÒn B¾c vÉn cßn duy tr× vµ ph¸t huy nh÷ng kinh nghiÖm truyÒn thèng ®ã. ë ViÖt nam, c©y Së ®· ®−îc g©y trång tõ l©u, víi quy m« nhá trong c¸c v−ên hé gia ®×nh hay tËp trung trªn diÖn tÝch lín ë nhiÒu tØnh vïng §«ng B¾c (Qu¶ng Ninh, L¹ng S¬n), vïng Trung t©m (Phó Thä, Yªn B¸i, Hµ Giang), khu Bèn cò (Thanh Ho¸, NghÖ An, Hµ TÜnh) vµ vïng B¾c Trung Bé ( Qu¶ng B×nh, Qu¶ng TrÞ vµ Thõa Thiªn HuÕ). Tuy vËy, viÖc g©y trång ph¸t triÓn c©y Së ë n−íc ta chñ yÕu theo phong trµo vµ kinh nghiÖm nh©n d©n. HÖ thèng biÖn ph¸p kü thuËt g©y trång ch−a ®Çy ®ñ, vÒ nguån gièng Së kh«ng ®−îc tuyÓn chän nªn s¶n l−îng h¹t vµ hµm l−îng dÇu thÊp. C¸c biÖn ph¸p kü thuËt L©m sinh nh−: Trång, ch¨m sãc vµ nu«i d−ìng, kü thuËt phôc håi, phôc tr¸ng rõng Së nh»m n©ng cao s¶n l−îng h¹t vµ dÇu cßn ch−a ®−îc quan t©m nghiªn cøu. ViÖc thö nghiÖm gièng Së cµnh mÒm Trung Quèc trªn mét sè ®iÓm thuéc miÒn B¾c n−íc ta còng ch−a ®−îc theo dâi vµ ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ. §Ó gãp phÇn bæ sung hÖ thèng biÖn ph¸p kü thuËt g©y trång rõng së, ®Ò tµi nghiªn cøu: "Bæ sung biÖn ph¸p kü thuËt L©m sinh chñ yÕu t¹o rõng Së nh»m cung cÊp nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt dÇu thùc phÈm vµ kÕt hîp phßng hé" ®· ®−îc thùc hiÖn. B¸o c¸o nµy ®Ò cËp mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu chñ yÕu cña ®Ò tµi trong nh÷ng n¨m võa qua. II. ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Nghiªn cøu ®Æc tÝnh sinh th¸i loµi Së vµ ®¸nh gi¸ thö nghiÖm gièng Së Cµnh mÒm Trung Quèc theo ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra « iªu chuÈn t¹m thêi, diÖn tÝch « tiªu chuÈn 500m2 (20 x 25m) vµ thu thËp c¸c tµi liÖu cã liªn quan. ThÝ nghiÖm trång vµ phôc tr¸ng rõng Së theo ph−¬ng ph¸p sinh th¸i thùc nghiÖm kÕt hîp víi ph©n tÝch trong phßng. C¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm ®−îc bè trÝ theo khèi ngÉu nhiªn ®Çy ®ñ, lÆp l¹i 3 lÇn víi diÖn tÝch vµ dung l−îng mÉu quan s¸t ®ñ lín. Xö lý vµ ph©n tÝch sè liÖu ®−îc ¸p dông theo ph−¬ng ph¸p thèng kª sinh häc øng dông trong N«ng L©m nghiÖp trªn m¸y vi tÝnh, víi ch−¬ng tr×nh EXCEL 6.0 III. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 1. Mét sè ®Æc tÝnh sinh th¸i loµi së 1.1. §Æc ®iÓm h×nh th¸i Loµi Së (Camellia sasanqua Thunb) lµ c©y gç nhá, l¸ réng th−êng xanh, mét gèc c©y tr−ëng thµnh th−êng cã tõ 3 ®Õn 5 th©n kh«ng ph©n biÖt chÝnh hay phô. C©y cao trung b×nh tõ 5,5m – 6,0m. L¸ ®¬n mäc c¸ch, cuèng ng¾n, mÐp l¸ cã r¨ng c−a nhá. T¸n l¸ c©y Së kh¸ dµy, cã nhiÒu h×nh d¹ng kh¸c nhau: H×nh «, h×nh Trøng, h×nh Nãn, h×nh Th¸p hay h×nh Trô v. v... 1
Hoa Së mµu tr¾ng, cã tõ 5-7 trµng, 35- 40 nhÞ mµu vµng, bÇu h¹ 3- 4 «. Së ra hoa vµo gi÷a th¸ng 10 ®Õn th¸ng 12 hµng n¨m, h×nh thµnh mÇm hoa vµ chåi ngän tõ th¸ng 1 – 3 ©m lÞch, nh−ng b¾t ®Çu ph©n ho¸ nô hoa vµo th¸ng 5- 6. Hoa vµ qu¶ Së cïng tån t¹i trªn c©y trong mét thêi gian tõ th¸ng 10 – th¸ng 12. Qu¶ Së h×nh trßn h¬i thu«n dµi hay dÑt ë cuèng hoÆc ®u«i qu¶, cã sù kh¸c nhau râ rÖt vÒ h×nh d¹ng, kÝch th−íc vµ träng l−îng qu¶ do c¸c gièng Së hoÆc c¸c xuÊt xø Së kh¸c nhau. Së cã hÖ rÔ ph¸t triÓn m¹nh, rÔ cäc ®©m s©u tíi 1,5m (®Êt c¸t vµng cè ®Þnh ë VÜnh Linh- Qu¶ng TrÞ), 1,2m (trªn ®Êt ®åi thÊp ë Hµ Trung – Thanh ho¸). RÔ bµng ph©n nh¸nh vµ ph¸t triÓn réng 3,5m – 4m (rõng së 29 tuæi NghÜa §µn – NghÖ An) vµ th−êng ph©n bè ë ®é s©u 20 - 40cm. Së cßn cã nhiÒu rÔ phô, rÔ c¸m ph¸t triÓn dµy ®Æc ngay trªn mÆt ®Êt. Së cã kh¶ n¨ng t¸i sinh tù nhiªn b»ng h¹t vµ chåi, ®Æc biÖt t¸i sinh chåi rÊt m¹nh. ChØ sau 3 n¨m c©y chåi ®· b¾t ®Çu ra hoa kÕt qu¶, lîi dông ®Æc tÝnh nµy cã thÓ chÆt c¶i t¹o nh÷ng rõng Së giµ cçi nh»m n©ng cao chÊt l−îng vµ s¶n l−îng rõng Së trång. 1.2. Ph©n bè ë ViÖt Nam, Chi Së (Camellia) cã ph©n bè réng r·i, tõ c¸c tØnh gi¸p biªn giíi ViÖt - Trung ë phÝa B¾c (Cao B»ng, L¹ng S¬n...) ®Õn c¸c tØnh vïng B¾c Trung Bé (Qu¶ng B×nh, Qu¶ng TrÞ vµ Thõa Thiªn HuÕ), ph¹m vi ph©n bè trong kho¶ng tõ 16,500 B¾c ®Õn 23,210 B¾c. Trong ®ã loµi Së (C.oleifera C.Abel) cã ph©n bè tù nhiªn vµ g©y trång nhiÒu ë c¸c tØnh vïng §«ng B¾c (L¹ng S¬n, Qu¶ng Ninh...), vïng Trung t©m (yªn B¸i, Hµ Giang, Phó Thä). Cßn loµi Së (C.sasanqua Thunb) cã ph©n bè chñ yÕu vµ g©y trång tõ c¸c tØnh vïng khu bèn cò (Thanh Hãa, NghÖ An, Hµ TÜnh) ®Õn vïng B¾c trung bé (Qu¶ng B×nh, Qu¶ng TrÞ vµ Thõa Thiªn HuÕ). 1.3. §iÒu kiÖn sinh th¸i Së −a khÝ hËu Êm vµ Èm, nhiÖt ®é kh«ng khÝ b×nh qu©n tõ 15,90C, chÞu ®−îc nhiÖt ®é tèi cao tuyÖt ®èi ®Õn 40,70C, tèi thÊp tuyÖt ®èi ®Õn -4,50C. L−îng m−a b×nh qu©n n¨m tõ 1391,9mm ®Õn 2783,2mm, ®é Èm kh«ng khÝ t−¬ng ®èi b×nh qu©n tõ 80 - 85%. Tæng sè giê n¾ng b×nh qu©n n¨m tõ 1500 giê trë lªn. C©y Së cã nhu cÇu ¸nh s¸ng cao (b×nh qu©n n¨m tõ 1800-2200 giê, NguyÔn Hoµng NghÜa, 1997, [9]. C©y Së kh«ng kÐn ®Êt, cã thÓ sèng ®−îc trªn c¸c vïng ®Êt b¹c mµu, ®Êt trèng ®åi träc, ®Êt tho¸i ho¸ kh« c»n. Së sinh tr−ëng ph¸t triÓn tèt nhÊt trªn c¸c vïng ®Êt c¸t pha, ®Êt Feralit ®á vµng, ®Êt rõng míi khai ph¸ cã tÇng ®Êt s©u, tho¸t n−íc nh− c¸c d¹ng ®åi nói thÊp, s−ên ®åi tho¶i hoÆc ven ch©n ®åi. Së −a thÝch ®Êt cã ®é pHkcl chua kho¶ng tõ 4-5, thËm chÝ ®Õn 3,75 (tÇng 0-10cm, rõng Së 28 n¨m tuæi NghÜa §µn, NghÖ An). §Êt v−ên −¬m Së cÇn cã ®é pHkcl thÝch hîp tõ 4- 4,5, tho¸t n−íc, thµnh phÇn c¬ giíi c¸t pha hay thÞt nhÑ. §Êt phï xa, ®Êt óng n−íc hay ®Êt cã thµnh phÇn c¬ giíi thÞt nÆng kh«ng phï hîp cho c©y Së sinh tr−ëng ph¸t triÓn. 1.4. Sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn Së sinh tr−ëng chËm trong nh÷ng n¨m ®Çu, sau tõ n¨m thø 5 trë ®i møc ®é sinh tr−ëng nhanh h¬n. C©y trång trªn ®Êt tèt sau 5 n¨m b¾t ®Çu ra hoa kÕt qu¶, nh−ng s¶n l−îng qu¶ vµ h¹t chØ æn ®Þnh khi rõng Së ®¹t tõ 15 n¨m trë ®i. C©y Së sèng l©u n¨m vÉn cho thu ho¹ch qu¶ (cã thÓ ®Õn 100 n¨m, v−ên Së x· VÜnh ChÊp, VÜnh Linh- Qu¶ng TrÞ), nh−ng cÇn ph¶i qu¶n lý, ch¨m sãc vµ nu«i d−ìng ®Òu ®Æn hµng n¨m, nÕu kh«ng rÊt dÔ trë thµnh hoang ho¸. 2. §¸nh gi¸ thö nghiÖm gièng Së cµnh mÒm Trung Quèc t¹i 5 ®iÓm ë miÒn B¾c ViÖt nam N¨m 1997, n−íc ta ®· nhËp 6 300 kg qu¶ Së, 80.000 c©y con (c©y −¬m tõ h¹t 10.000, c©y con ghÐp m¾t: 70.000 c©y) tõ 2 tØnh Qu¶ng T©y vµ Hå Nam Trung Quèc. (NguyÔn TiÕn H¶i, C«ng ty 2
Gièng vµ phôc vô trång rõng, 1997) ®Ó trång thö nghiÖm t¹i c¸c tØnh: L¹ng S¬n, Phó Thä, Hoµ B×nh, Lai Ch©u vµ Thanh ho¸. C¸c ®iÓm thö nghiÖm, mang ®Æc tr−ng khÝ hËu nãng Èm nhiÖt ®íi, nhiÖt ®é kh«ng khÝ b×nh qu©n n¨m tõ 15,90C (S×n Hå - Lai Ch©u) ®Õn 23,10C (§oan Hïng - Phó Thä), l−îng m−a b×nh qu©n n¨m tõ 1391,8mm (L¹ng S¬n) ®Õn 2783,.2mm (Lai Ch©u), ®é Èm kh«ng khÝ t−¬ng ®èi tõ 83% - 85%. KÕt qu¶ ®iÒu tra, ph©n tÝch 1 sè phÉu diÖn ®Êt t¹i c¸c ®iÓm thö nghiÖm cho thÊy: Víi c¸c lo¹i ®Êt chñ yÕu nh− FeralÝt n©u vµng hay ®á n©u ph¸t triÓn trªn phiÕn sÐt hoÆc ®¸ trÇm tÝch chua lµ phï hîp víi yªu cÇu vÒ ®Êt ®ai cña loµi Së Cµnh mÒm Trung Quèc (FeralÝt vµng hay vµng ®á). Thêi vô trång vµo vô HÌ - Thu (th¸ng 6-7 vµ 8 n¨m 1998). KÕt qu¶ ®iÒu tra sinh tr−ëng th¸ng 12 n¨m 2002, sè liÖu sinh tr−ëng sau 4 n¨m r−ìi trång thö nghiÖm ®−îc dÉn trªn b¶ng 1 cho thÊy: B¶ng 1: Sinh tr−ëng ph¸t triÓn c©y së Cµnh mÒm vµ së ViÖt nam trªn 4 ®iÓm thö nghiÖm (sè liÖu thu thËp th¸ng 12/2002) §−êng kÝnh gèc ChiÒu cao c©y §−êng kÝnh t¸n §Þa ®iÓm trång Ra Hoa thö nghiÖm qu¶ %) H vn (m) Dt (m) D 0 (cm) S% S% S% Cao Léc (L¹ng S¬n) 1,4 30,8 0,9 32,8 0,53 34,4 30,3 Kim B«i (Hoµ B×nh) 1,2 29,6 0,9 40,9 0,52 29,0 26,7 Së ViÖt Nam 3,2 20,9 2,5 17,6 1,0 27,6 53,9 (C.oleifera C.Abel) §oan Hïng (Phó 2,3 36,5 1,1 32,9 0,7 41,5 7,1 HËu Léc (Thanh 1.2 33,8 0,7 33,6 0,5 38,5 35,3 Së ViÖt nam 3,1 24,5 1,8 21,4 1,2 25,1 51,6 (C.sasanqua Thunb) - Sinh tr−ëng ®−êng kÝnh gèc ( D 0 ), chiÒu cao ( H vn ) vµ ®−êng kÝnh t¸n ë §oan Hïng lín nhÊt (2,3 cm, 1,1m vµ 0,7m). Nh−ng víi gièng së ViÖt nam (C.oleifera C.Abel vµ C. sasanqua Thunb) t¹i 2 ®iÓm HËu Léc vµ Kim B«i cã cïng n¨m trång th× sinh tr−ëng ®−êng kÝnh, chiÒu cao vµ ®−êng kÝnh t¸n ®Òu lín h¬n rÊt nhiÒu (3,1-3,.2cm, 1,8 – 1,5m vµ 1 – 1,.2m). - Ra hoa kÕt qu¶: Sau h¬n 4 n¨m trång, tû lÖ c©y ra hoa kÕt qu¶ tõ 30- 35% (Cao Léc,Hëu Léc), 26,7% ë Hoµ B×nh vµ thÊp nhÊt ë §oan Hïng chØ cã 7,0% sè c©y ra hoa kÕt qu¶. Trong khi ®ã gièng së ViÖt Nam ë Kim B«i, HËu Léc ®· cã tõ 51,6- 53,9% sè c©y ra hoa kÕt qu¶. - VÒ hµm l−îng dÇu: KÕt qu¶ ph©n tÝch mÉu h¹t duy nhÊt t¹i ®iÓm Thanh Hãa, thu ®−îc th¸ng 10/2002 víi mÉu h¹t së ViÖt Nam (C. sasanqua Thunb xuÊt xø Thanh Hãa) c©y trång cïng n¨m ®· ®−îc ph©n tÝch, sè liÖu thÓ hiÖn trªn b¶ng 2: B¶ng 2: KÕt qu¶ ph©n tÝch h¹t së Cµnh mÒm (T.Q) vµ h¹t Së ChÌ (C.sasanqua Thunb-T. Hãa) sau 4 n¨m r−ìi trång t¹i HËu léc H¹t Hµm C.Sè Hµm Iod ChØ sè xµ l−îng Tû C. MÉu h¹t Èm (mgI2/ phßng Nh©n träng dÇu quang Vá (%) (%) (%) gamdÇu) ho¸ (150C) (%) Së Cµnh mÒm 39,42 60,58 44,0 9,4 0,920 1,4670 74,60 187,5 Trung Quèc Së ViÖt Nam (Thanh Ho¸) (C.sasanqua 35,.27 64,73 44,.2 9,7 0,920 1,4670 78,51 189,0 Thunb) 3
Hµm l−îng dÇu (thµnh phÇn quan träng) ®¹t 44% träng l−îng nh©n, ®©y lµ hµm l−îng dÇu th−êng cã cña nhiÒu mÉu h¹t së ChÌ (C.sasanqua Thunb) ë Thanh Hãa, NghÖ An, Qu¶ng B×nh vµ Qu¶ng TrÞ. Tû lÖ nh©n (%) vµ chØ sè Iod cßn thÊp h¬n (60,58%; 74,6) so víi Së ViÖt Nam (64,7% vµ 78,51 t−¬ng øng). Song ®©y míi chØ lµ h¹t c©y trång sau 4 n¨m r−ìi, cÇn ph¶i theo dâi l©u dµi h¬n n÷a míi cã ®−îc kÕt qu¶ chÝnh x¸c h¬n. 3. ThÝ nghiÖm mét sè biÖn ph¸p kü thuËt trång rõng Së b»ng nguån gièng cña nh÷ng c©y sai qu¶ vµ hµm l−îng dÇu cao ThÝ nghiÖm ®−îc bè trÝ t¹i §¹i l¶i- VÜnh Phóc, trªn ®Êt trång keo l¸ trµm 10 n¨m tuæi ®· chÆt tr¾ng, ®é dèc trung b×nh tõ 100- 120, h−íng dèc §«ng B¾c – T©y Nam. KÕt qu¶ ph©n tÝch mÉu ®Êt cña hiÖn tr−êng nghiªn cøu sè liÖu trªn b¶ng 3: B¶ng 3: C¸c chØ tiªu c¬ b¶n phÉu diÖn ®Êt hiÖn tr−êng thÝ nghiÖm t¹i §¹i l¶i VÜnh Phóc K2O dÔ T.P c¬ PhÉu §é s©u Mïn N tæng P2O5dÔ tiªu (mg/ giíi (sÐt PHkcl sè (%) tiªu (mg/100g®) 100g®) diÖn (cm) (%) vËt lý%) 0-30 4,1 1,6 0,1 1,19 2,4 20,7 §L 30-60 4,1 0,69 0,08 0,60 1,6 24,9 (§¹i L¶i) 60-90 4,.2 0,57 0,07 1,19 2,4 25,5 - §é pHKCl tõ 4,1- 4,.2, thÓ hiÖn ®Êt chua - Tû lÖ mïn (%) tÇng 0-30 cao (1,6), c¸c tÇng 30-60 vµ 90 trung b×nh. - N tæng sè (%): NghÌo ë c¶ 3 tÇng (0,07- 0,1) - P2O5 dÔ tiªu: Tõ nghÌo - trung b×nh (0,19- 0,6) - K2O dÔ tiªu: Trung b×nh (1,6-2,4) - Thµnh phÇn c¬ giíi: C¸t - thÞt nhÑ (Theo Kachynsky) Víi tÝnh chÊt ®Êt chua, thµnh phÇn c¬ gií tõ c¸t ®Õn thÞt nhÑ (phï hîp víi sinh th¸i c©y Së), song nghÌo dinh d−ìng do ®ã cÇn bæ sung thªm ph©n bãn. - Së trång b»ng c©y con cã bÇu, 18 th¸ng tuæi, chiÒu cao ( H VN ): 0,3m, ®−êng kÝnh ( D 0 ) 0,35cm. Loµi së ChÌ (C.sasanqua Thunb) xuÊt xø: NghÜa §µn (NghÖ An), VÜnh Linh (Qu¶ng TrÞ) tõ nh÷ng c©y sai qu¶ cã hµm l−îng dÇu cao. Cèt khÝ (Tephrosia candida) ®−îc trång xen nh− c©y phï trî trªn cïng hµng Së, c¸ch gèc c©y Së 0,5m mçi bªn. - Thêi vô trång th¸ng 4 n¨m 1999 - Ch¨m sãc vµ theo dâi thÝ nghiÖm: Ch¨m sãc 2 lÇn/n¨m, kÕt hîp bãn thóc 100gam NPK /c©y cho toµn thÝ nghiÖm (trõ c«ng thøc ®èi chøng) - Néi dung thÝ nghiÖm gåm: ThÝ nghiÖm bãn ph©n, thÝ nghiÖm mËt ®é trång vµ thÝ nghiÖm trång c©y phï trî. 3.1. ThÝ nghiÖm bãn ph©n C«ng thøc I : Bãn lãt 3kg ph©n chuång hoai/c©y C«ng thøc II : Bãn lãt 0,4kg NPK/c©y C«ng thøcIII : Bãn lãt 3kg ph©n chuång hoai+0,2kg NPK/c©y C«ng thøc IV : Kh«ng bãn §èi chøng KÕt qu¶ theo dâi sinh tr−ëng thÝ nghiÖm bãn ph©n sau 45 th¸ng vµ 58 th¸ng trång, sè liÖu dÉn trªn b¶ng 4 cho thÊy: B¶ng 4: Sinh tr−ëng ph¸t triÓn c©y Së sau 45 vµ 58 th¸ng thÝ nghiÖm bãn ph©n t¹i §¹i l¶i - VÜnh Phóc (Sè liÖu thu thËp th¸ng 1/2003 vµ 2/2004) 4
Ra hoa §Þnh C«ng §−êng kÝnh gèc ChiÒu cao §. kÝnh t¸n kÕt qu¶ kú thøc S% S% S% H vn cm) D 0 cm (%) Dt m 29,1 0,9 32,2 I 2,2 33,1 1,4 51,5 26,1 0,9 27,2 II 2,2 31,2 1,3 41,7 45 th¸ng 26,3 1,0 29,4 III 2,5 27,9 1,4 40,0 31,2 0,9 70,9 IV-§C 1,6 60,9 1,0 4,7 21,6 1,1 28,8 I 2,8 22,5 1,6 60,0 19,6 1,0 24,5 II 2,7 23,6 1,5 52,6 58 th¸ng 22,8 1,4 22,9 III 3,4 26,6 1,6 53,7 24,4 1,0 21,6 IV-§C 2,0 34,6 1,0 16,3 Ghi chó: S% HÖ sè biÕn ®éng (HSB§) + Sau 58 th¸ng: Sinh tr−ëng ®−êng kÝnh ( D 0 ), chiÒu cao ( H vn ) vµ ®−êng kÝnh t¸n ( Dt ) hai c«ng thøc I vµ III ®¹t cao nhÊt (2,8cm, 3,4cm, 1,6m vµ 1,1m- 1,4m) t−¬ng øng. Tû lÖ ra hoa kÕt qu¶ víi 2 c«ng thøc Ivµ III tréi h¬n, trong ®ã c«ng thøc I ®¹t cao nhÊt. KÕt qu¶ kiÓm tra thèng kª b»ng ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ph−¬ng sai 1 nh©n tè cho thÊy r»ng: - Theo D - 58 th¸ng FA= 7,25; F05 =6,59, víi K1=3, K2=4 0 - Theo H - 58 th¸ng: FA=6,76; F05=6,59 víi K1=3, K2=4 vn VËy FA> F05 →H0_, tøc bãn ph©n kh¸c nhau cã ¶nh h−ëng kh¸c biÖt ®Õn sinh tr−ëng ®−êng kÝnh gèc vµ chiÒu cao c©y së sau 58 th¸ng trång thÝ nghiÖm. Tõ kÕt qu¶ ph©n tÝch vµ kiÓm tra gi¶ thuyÕt thèng kª nªu trªn, cã nhËn xÐt r»ng: Bãn lãt ph©n chuång vµ NPK tæng hîp víi l−îng bãn kh¸c nhau cho c©y Së, sau 58 th¸ng trång 2 c«ng thøc I, III cho sinh tr−ëng tèt nhÊt vÒ ®−êng kÝnh, chiÒu cao vµ ®¹t tû lÖ ra hoa kÕt qu¶ cao gÊp 3,2 – 3,7 lÇn so víi ®èi chøng. 3.2.ThÝ nghiÖm mËt ®é trång CT I (625): Cù ly 4x4m CT II (833): Cù ly 3x4m CT III (1250): Cù ly 2x4m CT IV (833- §C): Cù ly 3m x 4m (kh«ng bãn thóc NPK cho 2 lÇn ch¨m sãc/n¨m) KÕt qu¶ sinh tr−ëng sau 45 vµ 58 th¸ng sè liÖu trªn b¶ng 5: B¶ng 5: Sinh tr−ëng ph¸t triÓn c©y së sau 45 th¸ng vµ 58 th¸ng t¹i §¹i L¶i - VÜnh Phóc. (sè liÖu ®o th¸ng 1/2003 vµ 2/2004) Ra hoa §Þnh C«ng §−êng kÝnh gèc ChiÒu cao §−êng kÝnh t¸n kÕt qu¶ kú thøc S% H cm S% S% D 0 cm D t (m) (%) I (625) 2,4 33,3 1,2 24,4 0,8 33,8 37,2 45 II (833) 2,1 35,5 1,.2 34,0 0,9 37,5 16,7 th¸ng III(1250) 2,2 24,5 1,3 23,1 0,9 26,1 15,7 I (625) 3,1 31,1 1,4 27,6 1,0 27,5 45,3 II (833) 2,9 29,3 1,4 25,2 1,0 24,5 40,4 58 th¸ng III(1250) 2,6 25,8 1,5 19,4 0,9 24,9 38,5 IV(§C) 2,0 34,6 1,0 24,4 1,0 21,6 16,3 Ghi chó: S% HÖ sè biÕn ®éng (HSB§) + Sau 58 th¸ng tuæi: Sinh tr−ëng ®−êng kÝnh ( D 0 ), c«ng thøc I ®¹t cao nhÊt (3,1cm, hÖ sè biÕn ®éng 31,1%), gÊp 1,6 lÇn ®èi chøng. Sinh tr−ëng chiÒu cao ( H ), ®−êng kÝnh t¸n ( D ) c¸c c«ng vn t thøc ®¹t møc xÊp xØ b»ng nhau. Tû lÖ ra hoa kÕt qu¶, c«ng thøc I (625) ®¹t cao nhÊt (45,3%), h¬n ®èi chøng tõ 2,3 – 2,8 lÇn. 5
Tuy vËy, thÝ nghiÖm mËt ®é trång Së míi ®−îc thùc hiÖn vµ theo dâi trong thêi gian ng¾n (h¬n 5 n¨m), sinh tr−ëng ®−êng kÝnh, chiÒu cao c©y Së trong giai ®o¹n ®Çu gi÷a c¸c mËt ®é kh¸c nhau lµ ch−a cã sù kh¸c biÖt râ rÖt. 3.3. ThÝ nghiÖm trång c©y phï trî Víi néi dung trång c©y phï trî theo hµng b»ng keo tai t−îng (A. mangium), ®Ëu Trµm (Indigofera teysmanii) cã trång xen 1 hµng cèt khÝ (Tephrosia candida) trªn hµng c©y Së, thÝ nghiÖm gåm 4 c«ng thøc, lÆp l¹i 2 lÇn trªn 2 khèi: CT.I (1+1): 1 hµng së + 1 hµng ®Ëu trµm CT II (3+1): 3 hµng së + 1 hµng keo tai t−îng CT.III (5+3): 5 hµng Së + 3 hµng keo tai t−îng CT IV (®èi chøng): Së thuÇn lo¹i KÕt qu¶ theo dâi sinh tr−ëng sau 45 vµ 58 th¸ng sè liÖu thÓ hiÖn trªn b¶ng 6 thÊy r»ng: B¶ng 6: ¶nh h−ëng trång c©y phï trî ®Õn sinh tr−ëng ph¸t triÓn c©y Së sau 45 vµ 58 th¸ng t¹i §¹i L¶i - VÜnh Phóc §Þnh C«ng §−êng kÝnh gèc ChiÒu cao c©y §. kÝnh t¸n Ra hoa kÕt qu¶ (%) kú thøc S% S% S% H vn cm Dt (m) D0 cm I(1+1) 2,2 36,2 1,2 27,0 0,9 30,5 20,2 II(3+1) 25 27,7 1,5 37,0 0,9 34,9 25,6 45 th¸ng III(5+3) 2,0 33,9 1,2 33,6 0,8 42,6 16,0 IV(§C) 1,6 60,8 1,0 31,2 0,8 70,5 5,0 I(1+1) 2,3 32,4 1,4 26,4 1,0 24,7 26,4 II(3+1) 2,3 35,7 1,6 25,3 1,0 26,6 27,3 58 th¸ng III(5+3) 2,3 30,7 1,3 22,8 1,0 26,4 34,1 IV(§C) 2,0 34,6 1,1 24,4 1,0 21,6 16,3 D0 ) g÷a c¸c c«ng thøc ®¹t møc b»ng nhau + Sau 58 th¸ng trång: Sinh tr−ëng ®−êng kÝnh ( (2,3cm), vÒ chiÒu cao c«ng thøc II(3+1) ®¹t cao nhÊt (1,6m) so víi c¸c c«ng thøc cßn l¹i vµ gÊp 1,5 lÇn so víi ®èi chøng. Sinh tr−ëng ®−êng kÝnh t¸n còng ®¹t møc xÊp xØ b»ng nhau, tû lÖ ra hoa kÕt qu¶ gi÷a c¸c c«ng thøc tõ: 26,4 – 27,3 vµ 34,1% (cao h¬n ®èi chøng). Nh− vËy, kÕt qu¶ cña c¸c thÝ nghiÖm bãn ph©n, mËt ®é trång vµ trång c©y phï trî nh»m hç trî cho c©y Së sinh tr−ëng nhanh, mËt ®é thÝch hîp, cÊu tróc kh«ng gian dinh d−ìng hîp lý míi chØ lµ giai ®o¹n ®Çu. §Ó so s¸nh b−íc ®Çu kÕt qu¶ sinh tr−ëng cña 3 thÝ nghiÖm nªu trªn, sè liÖu thÓ hiÖn trªn b¶ng 7 cho thÊy: B¶ng 7. ¶nh h−ëng ph©n bãn, mËt ®é vµ trång c©y phï trî ®Õn sinh tr−ëng ph¸t triÓn c©y së sau 58 th¸ng trång t¹i §¹i L¶i V.Phóc Bãn ph©n MËt ®é trång Trång c©y phï trî C«ng thøc Hvn m Hvn m H.qu¶ Hvn m H.qu¶ Hoa qu¶ D0 cm D0 cm D0 cm I 2,8 1,6 60,0 3,1 1,4 45,3 2,3 1,4 26,4 II 2,7 1,5 52,6 2,6 1,2 40,4 2,3 1,6 27,3 III 3,4 1,6 53,7 2,9 1,4 38,5 2,3 1,3 34,1 IV 2,0 1,1 16,34 2,0 1,1 16,3 2,0 1,1 16,3 Sinh tr−ëng ®−êng kÝnh ( D0 cm) vµ chiÒu cao ( H vn m) thÝ nghiÖm bãn ph©n kh«ng tréi h¬n nhiÒu so víi thÝ nghiÖm mËt ®é trång vµ trång c©y phï trî, nh−ng tû lÖ ra hoa kÕt qu¶ ®Òu cao h¬n râ rÖt vµ gÊp 3,2 – 3,7 lÇn so víi ®èi chøng. 6
Nh− vËy, bãn lãt ph©n chuång, ph©n NPK tæng hîp vµ bãn thóc theo c¸c lÇn ch¨m sãc ®Þnh kú cho c©y Së, b−íc ®Çu cã t¸c dông thóc ®Èy nhanh sinh tr−ëng ®−êng kÝnh vµ chiÒu cao, ®Æc biÖt lµm t¨ng tû lÖ ra hoa kÕt qu¶ cho c©y së sau 58 th¸ng trång râ rÖt. 4. ThÝ nghiÖm phôc håi phôc tr¸ng rõng së ThÝ nghiÖm ®−îc bè trÝ liªn tiÕp 4 n¨m liÒn (1998-2001) vµ theo dâi liªn tôc 5 n¨m (1998- 2002) trªn 3 ®èi t−îng rõng Së trång nh− sau: Tuæi rõng trång MËt ®é trång ( N/ha) MËt ®é hiÖn t¹i (N/ha) (n¨m) 28 833 780 29 833 755 30 1100 800 3 ®èi t−îng rõng nªu trªn hiÖn ®ang trong thêi kú thu ho¹ch, nh−ng møc ®Çu t− thÊp, n¨ng suÊt, s¶n l−îng h¹t kh«ng æn ®Þnh, b×nh qu©n tõ 1400-1600kg/ha/n¨m). Néi dung thÝ nghiÖm gåm 4 c«ng thøc, lÆp l¹i 2 lÇn theo khèi ngÉu nhiªn: CT I (0.5+ct) : Bãn thóc 0.5 kg NPK/gèc + chÆt tØa th−a th©n c©y. CT II (1.0+vs) : Bãn thóc 1kg NPK/gèc + tØa cµnh, vÖ sinh t¸n c©y. CT III (0.5+5c): Bãn thóc 0.5kg NPK+5kg ph©n chuång/g tØa cµnh, söa t¸n c©y. CT IV (§/C) : Kh«ng bãn - Bãn thóc n¨m 1 lÇn sau khi thu ho¹ch qu¶ - Ph©n NPK lo¹i th−¬ng phÈm trén theo tû lÖ: 2 : 3 : 1 hoÆc 5 : 10 : 3 - Ph©n chuång: Tr©u, Bß ®−îc ñ hoai môc tr−íc 1 th¸ng - Bãn ph©n vµo hè gi÷a 2 hµng c©y Së. - Thêi kú bãn: Th¸ng 2 ®Õn th¸ng 3, sau khi ®· thu ho¹ch h¹t vô n¨m tr−íc (thêi kú h×nh thµnh mÇm hoa). KÕt qu¶ theo dâi s¶n l−îng h¹t thÝ nghiÖm rõng së 29 tuæi t¹i NghÜa Léc - NghÜa §µn - NghÖ An, sè liÖu ®−îc dÉn trªn b¶ng 8 thÓ hiÖn: B¶ng 8: ¶nh h−ëng ph©n bãn vµ t¸c ®éng kü thuËt ®Õn s¶n l−îng h¹t rõng së 29 tuæi t¹i NghÜa §µn NghÖ An C«ng thøc(lÇn lÆp) I (0.5+ct) II (1.0+vs) III (0.5+5c) IV S¶n l−îng h¹t LÆp 1 LÆp 2 LÆp LÆp 2 LÆp 1 LÆp 2 (§C) Sè c©y/« tiªu chuÈn (c©y) 31 48 36 32 42 38 36 - S¶n l−îng h¹t n¨m 1998 (kg) 62 90,7 68 84 70,5 72 - B×nh qu©n/c©y (kg) n¨m 1998 2,0 1,9 2,1 2,0 1,9 2,.0 S¶n l−îng h¹t n¨m 1999 (kg) 71 96 1080 97 101 95 76 B×nh qu©n/c©y (kg) n¨m 1999 2,3 2,0 3,0 3,0 2,4 2,5 2,1 S¶n l−îng h¹t n¨m 2000 (kg) 97 133.0 104 96 135 127 79.5 B×nh qu©n/c©y (kg) n¨m2000 3,1 2,8 2,9 3,0 3,2 3,3 2,2 S¶n l−îng h¹t n¨m 2001 (kg) 93 115 106 96 152 118 71 B×nh qu©n/c©y (kg) n¨m2001 3.0 2.4 2.9 3.0 3,6 3,1 2,0 112 116 126 168 130 84 S¶n l−îng h¹t n¨m 2002 (kg) 98 B×nh qu©n/c©y (kg) n¨m 2002 3,2 2,3 3,2 3,6 4,.0 3,4 2,3 B. qu©n c©y /c. thøc-2002 (kg) 2,8 3,4 3,7 2,3 T¨ng s¶n so víi ®èi chøng 1,2 1,5 1,6 1,0 7
+ N¨m 1998, s¶n l−îng b×nh qu©n rõng së hiÖn t¹i (tr−íc khi bãn ph©n vµ t¸c ®éng), ®¹t tõ 1500 kg - 1.600kg h¹t/ha/n¨m. + N¨m 1999 ®Õn n¨m 2002, s¶n l−îng h¹t gi÷a c¸c c«ng thøc ®· cã sù kh¸c biÖt râ rÖt. S¶n l−îng c©y tiªu chuÈn b×nh qu©n trªn « ®Òu ®¹t møc cao h¬n ®èi chøng. §Æc biÖt s¶n l−îng c©y tiªu chuÈn b×nh qu©n theo c«ng thøc n¨m 2002 ®¹t cao nhÊt 3,7kg/c©y (CT.III 0.5+5C, h¬n ®èi chøng 1,6 lÇn). Hai c«ng thøc cßn l¹i ®¹t cao h¬n ®èi chøng tõ 1,.2 – 1,5 lÇn. KÕt qu¶ ph©n tÝch hµm l−îng dÇu h¹t së sau 4 n¨m bãn ph©n sè liÖu b¶ng 9: B¶ng 9: Thµnh phÇn h¹t vµ hµm l−îng dÇu Së sau 4 n¨m thÝ nghiÖm Vá Nh©n DÇu Protein C.S Iod Xµ phßng ChiÕt C«ng Tû (gI2/100g (mgKOH/1g träng quang thøc (%) (%) (%) (%) (150C) dÇu) dÇu I(0.5+CT) 34.6 65.4 48.93 6.37 82.10 190.0 0.92 1.468 II(1+VS) 34.7 65.3 49.98 6,00 81.26 189.5 0.92 1.468 III(0.5+5C) 34.4 65.6 50.5 4.06 80.07 188.0 0.92 1.467 IV(DC) 35.2 64.8 48.6 5.90 80.15 189.0 0.92 1.467 Hµm l−îng dÇu, c«ng thøc III(0.5+5C) ®¹t cao nhÊt so víi c¸c c«ng thøc cßn l¹i, so víi ®èi chøng ®¹t 104 %. Ngoµi ra cã chØ sè Iod thÊp nhÊt (80,07%); chØ sè xµ phßng ho¸ (thÓ hiÖn møc ®é no Baz¬) lµ 188, tû träng 0,92 vµ chØ sè chiÕt quang 1,467 (®¹t tiªu chuÈn dÇu xuÊt khÈu, Bé N«ng nghiÖp 1983), [1]. Nh− vËy s¶n l−îng h¹t Së sau 5 n¨m bãn ph©n vµ t¸c ®éng kü thuËt theo c©y tiªu chuÈn b×nh qu©n theo (b¶ng 8) cña c¸c c«ng thøc nh− sau: CT. I (0.5+ct) : 800 c©y x 2,8 kg = 2 240 kg h¹t/ha/n¨m CT. II (1.0+vs) : 800 c©y x 3,4 kg = 2 720 kg h¹t/ha/n¨m CT. III (0.5+5c): 800 c©y x 3,7 kg = 2 960 kg h¹t/ha/n¨m CT. IV (§C) : 800 c©y x 2,3 kg = 1 840 kg h¹t/ha/n¨m Dù tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ theo c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm rõng Së 29 tuæi, sè liÖu dÉn trªn b¶ng 10: B¶ng 10: HiÖu qu¶ kinh tÕ do bãn ph©n vµ t¸c ®éng kü thuËt kh¸c nhau ®Õn rõng Së trång 29 tuæi t¹i NghÜa §µn NghÖ An Sl−îng Sl−îng Thµnh Kh« Thµnh Tæng Tæng L·i C«ng h¹t kh« dÇu tiÒn Së tiÒn thu chi phÝ dßng thøc (kg) (kg) 1000® (kg) (1000®) (1000®) (1000®) (1000®) 5 888 I(0.5+ct) 2 240 644.0 6 440 1512 2 268 8 708 2 820 7 135 II(1+vs) 2 720 799.0 7 990 1830 2 745 10 735 3 600 8 622 III(05+5c) 2 960 882.5 8 825 1998 2 997 11 822 3 200 5 078 IV(§C) 1 840 521.5 5 215 1242 1 863 7 078 2 000 Ghi chó: + S¶n l−îng dÇu: TÝnh theo tû lÖ (%) cña nh©n, víi hµm l−îng dÇu(%) cña h¹t kh« cã ®é Èm 10% theo c¸c c«ng thøc + Gi¸ b¸n dÇu: 10.000®ång/kg (n¨m2002), kh« Së: 1500®ång/kg + L·i dßng = Tæng thu - tæng chi 3 c«ng thøc bãn ph©n vµ t¸c ®éng kü thuËt kh¸c nhau ®Òu cã l·i suÊt cao h¬n râ rÖt so víi ®èi chøng tõ 116% - 151,7% - 169,8%, trong ®ã: c«ng thøc III(0.5+5c) vµ I(0,5+ct) ®¹t cao nhÊt. Nh− vËy, bãn thóc NPK theo ®Þnh kú n¨m víi l−îng 1,0kg/c©y kÕt hîp tØa cµnh, vÖ sinh t¸n c©y lµ cã hiÖu qu¶ kinh tÕ râ rÖt so víi ®èi chøng, hoÆc bãn kÕt hîp 0,5kg NPK+5kg ph©n chuång cho 1 gèc cïng víi tØa cµnh, vÖ sinh t¸n c©y lµ cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. Víi c¸c néi dung thÝ nghiÖm nªu trªn ®−îc thùc hiÖn cho rõng Së 30 tuæi t¹i NghÜa §µn, kÕt qu¶ theo dâi sau 4 n¨m, sè liÖu thÓ hiÖn trªn b¶ng 11: 8
B¶ng 11: ¶nh h−ëng ph©n bãn, t¸c ®éng kü thuËt ®Õn s¶n l−îng h¹t rõng së 30 tuæi t¹i NghÜa Léc - NghÜa §µn. C.thøc (lÆp) I (0.5+ct) II (1.0+vs) III (0.5+5c) IV S. l−îng h¹t LÆ LÆp LÆp LÆp LÆp LÆp (§C) LÆp1 LÆp1 p1 2 3 2 2 3 Sè c©y trªn « TC 67 53 64 59 53 71 70 53 64 S.l−îng h¹t 1999 (kg) 188 177 167 182 181 192 215 246 231 B×nh qu©n/c©y (kg) 2.8 3.3 2.6 3.1 3.4 2.7 3.1 4.6 3.6 n¨m 1999 S. l−îng h¹t 2000 (kg) 214 167 165 211 184 193 277 268 234 B×nh qu©n/c©y (kg) 3.2 3.2 2.6 3.6 3.5 2.7 4.0 5.1 3.7 N¨m 2000 283 182 185 230 162 186 283 263 180 S.l−îng h¹t 2001 B×nh qu©n/c©y (kg) 4.2 3.4 2.9 3.9 3.1 2.6 4.0 5.0 2.8 n¨m 2001 286 190 214 235 196 235 292 270 190 S. l−îng h¹t 2002 (kg) B×nh qu©n/c©y (kg) 4.3 3.6 3.3 4.0 3.7 3.3 4.2 5.1 2.97 n¨m 2002 B.qu©n C.thøc 3.7 3.9 4.2 3.0 2002(kg) So víi ®èi chøng (lÇn) 1.2 1.3 1.4 1.0 S¶n l−îng h¹t b×nh qu©n theo c©y n¨m 2002 cña c¸c c«ng thøc bãn ph©n ®Òu t¨ng tõ 1,2 – 1,3 ®Õn 1,4 lÇn so víi ®èi chøng. Trong ®ã c«ng thøc III.0.5+5c ®¹t cao nhÊt. KÕt qu¶ ph©n tÝch hµm l−îng dÇu c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm n¨m thø 3 (2001)sè liÖu dÉn trªn b¶ng 12: B¶ng 12: ¶nh h−ëng bãn ph©n, kü thuËt t¸c ®éng ®Õn hµm l−îng dÇu h¹t së sau 3 n¨m thÝ nnghiÖm Protein (gI I/100 g (mgKOH/ od Xµ phßng ChiÕt C«ng Vá Nh©n DÇu Tû quang träng thøc (%) (%) (%) (%) 2 (150C) dÇu) 1gam dÇu I(0.5+CT) 35.6 64.4 47.2 6.37 82.10 190.0 0.92 1.468 II(1+VS) 34.6 65.4 47.0 6,00 81.26 189.5 0.92 1.468 III(0.5+5C) 34.1 65.9 49.0 4.06 80.07 188.0 0.92 1.467 IV(DC) 36.4 63.6 47.0 5.90 80.15 189.0 0.92 1.467 VÒ tû lÖ nh©n, c«ng thøc III(0.5 +5C) ®¹t cao nhÊt (65,9 %, h¹t cã ®é ch¾c cao). VÒ hµm l−îng dÇu, c«ng thøc III(0.5 + 5C + TC) ®¹t tû lÖ cao nhÊt (49%) so víi c¸c c«ng thøc I vµ II, so víi ®èi chøng ®¹t 104,3%. KÕt qu¶ sè liÖu ph©n tÝch n¨m thø 4 (2002), còng cho t−¬ng tù. Trong ®ã c«ng thøc III(0.5 + 5C) ®¹t tû lÖ nh©n cao nhÊt (66,9%) so víi ®èi chøng 103,4%. Hµm l−îng dÇu còng ®¹t møc cao nhÊt (48,4%) so víi ®èi chøng ®¹t 109.5%. ThÝ nghiÖm bãn ph©n cßn ®−îc bè trÝ cho rõng Së trång 28 tuæi vµo n¨m 2000. KÕt qu¶ theo dâi s¶n l−îng h¹t thu ho¨ch sau 3 vô, sè liÖu dÉn trªn b¶ng 13: 9
B¶ng 13: S¶n l−îng h¹t rõng së 28 n¨m tuæi sau 3 n¨m TN t¹i NghÜa Léc - NghÜa §µn - NghÖ An C.thøc (lÆp) I (0.5+ct) II (1.0+vs) III (0.5+5c) IV S. l−îng h¹t (§C) L1 L.2 L.1 L.2 L.1 L.2 Sè c©y « tiªu chuÈn (TC) 38 45 46 57 52 49 41 S.l−îng n¨m 2000 (kg) 81 84 85 108 104 119 91 B×nh qu©n c©y TC (kg) n¨m 2.1 1.9 1.9 1.9 2.0 2.4 2.2 S. l−îng n¨m 2001 (kg) 92 85 91 142 146 147 83 B×nh qu©n c©y TC (kg) n¨m 2.4 1.9 2.0 2.5 2.8 3.0 2.0 103 122 144 181 182 166 90 S.l−îng n¨m 2002 (kg) B×nh qu©n c©y TC (kg) nam− 2.7 2.7 2.7 3.2 3.5 3.4 2.2 B.qu©n CT 2002 (kg) 2.7 3.0 3.5 2.2 So víi ®èi chøng (lÇn) 1.23 1.4 1.6 1.0 S¶n l−îng h¹t c©y tiªu chuÈn b×nh qu©n theo c«ng thøc ë n¨m thø 3 (2002, sau 2 n¨m bãn ph©n) ®Òu ®¹t møc cao h¬n so víi n¨m ®Çu tõ 1.,3 lÇn ®Õn 1,5 lÇn vµ t¨ng h¬n ®èi chøng tõ 1,.2 lÇn – 1,4 lÇn – 1,6 lÇn. Trong ®ã c«ng thøc III (0.5 +5C) cho n¨ng suÊt cao nhÊt. Tõ sè liÖu ®· dÉn trªn c¸c b¶ng 8, 9, 10, 11, 12 vµ 13 vµ nh÷ng ph©n tÝch nªu trªn, cã thÓ nhËn xÐt r»ng: + Bãn ph©n kÕt hîp tØa cµnh, vÖ sinh t¸n c©y cho rõng Së 28, 29 vµ 30 n¨m tuæi theo ®Þnh kú n¨m, ®· lµm t¨ng s¶n l−îng h¹t vµ c¶i thiÖn hµm l−îng dÇu râ rÖt so víi ®èi chøng. Trong ®ã bãn thóc 1 kg NPK / gèc c©y vµ tØa cµnh, vÖ sinh t¸n c©y lµ cã −u viÖt. Bãn thóc 0,5 kg NPK + 5 kg ph©n chuång cho 1 gèc , kÕt hîp tØa cµnh, söa t¸n c©y ®· lµm t¨ng s¶n l−îng h¹t cao nhÊt, c¶i thiÖn hµm l−îng dÇu râ rÖt vµ ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n. V. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 1.KÕt luËn 1.1. Së (Camellia sasanqua Thunb) lµ c©y gç nhá, l¸ th−êng xanh, cã sù kh¸c nhau râ rÖt vÒ h×nh d¹ng, kÝch th−íc qu¶, l¸ còng nh− träng l−îng, tû lÖ qu¶, h¹t do nhiÒu xuÊt xø. §Æc biÖt hµm l−îng dÇu trong h¹t lµ do tÝnh biÕn dÞ di truyÒn cña mçi c¸ thÓ quyÕt ®Þnh. C©y Së cã kh¶ n¨ng t¸i sinh chåi rÊt m¹nh, lîi dông ®Æc tÝnh nµy cã thÓ nh©n gièng b»ng hom, chÆt c¶i t¹o rõng Së nh»m n©ng cao s¶n l−îng h¹t vµ dÇu rõng Së trång. 1.2. Chi Së (Camellia) cã ph¹m vi ph©n bè réng, ë ViÖt nam tõ c¸c tØnh gi¸p biªn giíi ViÖt Trung (23021’ B¾c) ®Õn c¸c tØnh vïng B¾c Trung bé (16050’ B¾c). Trong ®ã loµi Së (Camellia oleifra C.Abel) chñ yÕu ph©n bè vµ ®−îc trång nhiÒu trªn c¸c tØnh vïng §«ng B¾c, Trung t©m vµ vïng nói T©y B¾c B¾c bé. Loµi Së (Camellia sasanqua Thunb) chñ yÕu ph©n bè vµ còng ®−îc g©y trång tõ l©u trªn c¸c tØnh vïng khu Bèn cò, däc theo ven biÓn ®Õn c¸c tØnh vïng B¾c Trung Bé n−íc ta. Së thÝch nghi víi nhiÒu vïng khÝ hËu, ®Êt ®ai kh¸c nhau, −a khÝ hËu Êm vµ Èm, nhu cÇu ¸nh s¸ng cao, ®Êt chua, cã thÓ chÞu ®−îc trªn ®Êt c»n cçi, sinh tr−ëng rÊt chËm ë nh÷ng n¨m ®Çu. C©y sèng l©u n¨m vÉn cho thu ho¹ch nÕu ®−îc qu¶n lý, ch¨m sãc nu«i d−ìng tèt. 1.3. Thö nghiÖm gièng Së cµnh mÒm Trung Quèc trªn 5 ®iÓm ë miÒn B¾c n−íc ta, b−íc ®Çu cã tû lÖ sèng cao, nh−ng sau h¬n 4 n¨m trång, sinh tr−ëng ph¸t triÓn tá ra kh«ng phï hîp, tû lÖ ra hoa kÕt qu¶ thÊp h¬n gièng Së ViÖt Nam t¹i ®Þa ph−¬ng thö nghiÖm. Víi møc ®Çu t− thÊp, kh«ng ch¨m sãc nu«i d−ìng th−êng xuyªn nªn c©y Së sinh tr−ëng ph¸t triÓn chËm, khã cã triÓn väng ®Ó ph¸t triÓn réng. 10
1.4. Bãn lãt ph©n chuång hoÆc NPK tæng hîp vµ bãn thóc theo c¸c lÇn ch¨m sãc ®Þnh kú, t¹o cho c©y Së sinh tr−ëng nhanh, n©ng cao tû lÖ ra hoa kÕt qu¶ râ rÖt sau 5 n¨m trång. Trong ®ã bãn lãt 3 kg ph©n chuång + 0.2 kg NPK/c©y cho sinh tr−ëng lín nhÊt vµ tû lÖ ra hoa cao nhÊt. 1.5. Bãn ph©n kÕt hîp tØa cµnh, vÖ sinh t¸n c©y cho rõng Së trång 28, 29 vµ 30 n¨m tuæi theo ®Þnh kú n¨m, kh«ng nh÷ng lµm t¨ng s¶n l−îng h¹t mµ hµm l−îng dÇu còng ®−îc c¶i thiÖn. Trong ®ã bãn thóc 0.5 kg NPK + 5 kg ph©n chuång trªn 1 gèc c©y, cho s¶n l−îng h¹t cao nhÊt, hµm l−îng dÇu ®−îc c¶i thiÖn râ rÖt vµ ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n. 2. Tån t¹i vµ kiÕn nghÞ 2.1. §Ò tµi ch−a cã ®iÒu kiÖn ®Ó nghiªn cøu s©u h¬n vÒ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt chän gièng, nh©n gièng b»ng Hom, ghÐp m¾t, ghÐp c©y mÇm, ®ång thêi nghiªn cøu ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt L©m sinh kh¸c nh»m thiÕt lËp m« h×nh trång rõng Së th©m canh s¶n l−îng cao lµm c¬ së cho ph¸t triÓn më réng trong s¶n xuÊt. 2.2. §Ò nghÞ Bé cho phÐp nghiªn cøu tiÕp tôc vÒ trång rõng së th©m canh, t¹o ra m« h×nh rõng Së n¨ng xuÊt cao trªn mét sè vïng thÝch hîp. ¸p dông thö nghiÖm kü thuËt phôc håi phôc tr¸ng rõng Së trong s¶n xuÊt, lµm c¬ së ®Ó x©y dùng h−íng dÉn kü thuËt hay quy tr×nh nh»m ph¸t triÓn c©y Së, t¹o nguån nguyªn liÖu æn ®Þnh cho C«ng nghiÖp chÕ biÕn dÇu Së trong t−¬ng lai. Tµi liÖu tham kh¶o chÝnh 1. Bé N«ng nghiÖp (1983), Kü thuËt g©y trång mét sè loµi c©y c«ng nghiÖp, nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp, Hµ Néi. 2. Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n (1998), "H−íng dÉn kü thuËt trång c©y Së", T¹p chÝ KhuyÕn n«ng ViÖt Nam (1), tr 21-22 3. C«ng ty gièng vµ phôc vô trång rõng- Bé NN&PTNT, 1999, kÕt qu¶ trång thö nghiÖm gièng së cµnh mÒm Trung Quèc t¹i c¸c tØnh thanh Ho¸, L¹ng S¬n, Hoµ B×nh vµ Phó Thä, b¸o c¸o chuyªn ®Ò, th¸ng 12/1998 thuéc ®Ò tµi: “Nghiªn cøu bæ sung biÖn ph¸p kü thuËt L©m sinh chñ yÕu t¹o röng së (Camellia sasanqua Thunb) nh»m cung cÊp nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt dÇu thùc phÈm vµ kÕt hîp phßng hé” ViÖn Khoa häc L©m nghiÖp ViÖt Nam. 4.Vò ThÞ §µo vµ c¸c céng t¸c viªn (1997), Mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu c«ng nghÖ chÕ biÕn dÇu h¹t Së (B¸o c¸o héi th¶o vÒ c©y Së th¸ng 12- 1997, ViÖn Khoa häc L©m nghiÖp ViÖt Nam) 5. NguyÔn TiÕn H¶i (1997), DÉn gièng Së cµnh mÒm Trung Quèc vµ nh÷ng thö nghiÖm b−íc ®Çu ë ViÖt Nam, (B¸o c¸o héi th¶o vÒ c©y Së th¸ng 12-1997, ViÖn Khoa häc L©m nghiÖp ViÖt Nam). 6. NguyÔn Quang Kh¶i (2001), c©y Së nguån dÇu thùc vËt c· gi¸ trÞ kinh tÕ ë ViÖt Nam, th«ng tin chuyªn ®Ò, Khoa häc C«ng nghÖ & kinh tÕ N«ng nghiÖp vµ PTNT, (2) 2001, Tr 24 – 26. 7. B¸o N«ng nghiÖp ViÖt Nam (2000), Mét sè dÞch h¹i trªn c©y Së, sè 147 – 149, th¸ng 10 – 2000. 8. T«n ThÊt Léc (1969), Kü thuËt g©y trång c©y Së dÇu vµ kinh doanh lîi dông tæng hîp n«ng s¶n phÈm, dÞch tõ tiÕng Trung Quèc, Nhµ XB B¾c Kinh, 1959. 9. NguyÔn Hoµng NghÜa (1997), Nghiªn cøu gièng vµ ph¸t triÓn c©y Së ë ViÖt nam, (B¸o c¸o héi th¶o vÒ c©y Së th¸ng 12-1997, ViÖn Khoa häc L©m nghiÖp ViÖt Nam). 10. Ph¹m Hoµng Hé (1991), C©y cá ViÖt Nam, NXB Me k«ng, 3630 W, first street. Santana – CA92703 USA 1991. 11. Records from tree CD, 1973-1999 on Camellia (§Üa Tree CD, nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ c©y Së (Camellia- 1973-1999). 11
12. Paul – H. MENSIER (1957), Dictionnaire des Hules, Par, Paul – H.MENSIER, 12 Rue De Tournon, 12 – PARIS – VIe, 1957 (Tõ ®iÓn nh÷ng loµi thùc vËt cã dÇu, t¸c gi¶ Paul – H. MENSIER, PARIS – VIe, 1957). 12