Nghiên cứu khoa học " Nghiên cứu một số cơ sở khoa học và biện pháp kỹ thuật kinh doanh rừng tự nhiên góp phần nâng cao năng suất và quản lý rừng bền vững "

Chia sẻ: Nguye Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

108
lượt xem 23
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hiện nay, khi các vướng mắc về quản lý rừng tự nhiên, mà quan trọng nhất là ai là chủ rừng, là người được hưởng lợi đồng thời chia sẻ trách nhiệm quản lý rừng với nhà nước đang dần dần được tháo gỡ thì vấn đề kỹ thuật khai thác lại trở thành yếu tố quyết định đến việc tăng lợi nhuận một cách bền vững từ khai thác rừng tự nhiên đem lại. Với việc xã hội hoá nghề rừng, rừng tự nhiên đã được giao cho các đơn vị sản xuất kinh doanh, các hộ gia đình......

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu khoa học " Nghiên cứu một số cơ sở khoa học và biện pháp kỹ thuật kinh doanh rừng tự nhiên góp phần nâng cao năng suất và quản lý rừng bền vững "

Nghiªn cøu mét sè c¬ së khoa häc vμ biÖn ph¸p kü thuËt kinh doanh rõng tù nhiªn gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt vμ qu¶n lý rõng bÒn v÷ng §ç §×nh S©m, TrÇn V¨n Con, Phan Minh S¸ng, NguyÔn V¨n ThÞnh vµ NNK ViÖn Khoa häc L©m nghiÖp ViÖt Nam 1. §Æt vÊn ®Ò HiÖn nay, khi c¸c v−íng m¾c vÒ qu¶n lý rõng tù nhiªn, mµ quan träng nhÊt lµ ai lµ chñ rõng, lµ ng−êi ®−îc h−ëng lîi ®ång thêi chia sÎ tr¸ch nhiÖm qu¶n lý rõng víi nhµ n−íc ®ang dÇn dÇn ®−îc th¸o gì th× vÊn ®Ò kü thuËt khai th¸c l¹i trë thµnh yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc t¨ng lîi nhuËn mét c¸ch bÒn v÷ng tõ khai th¸c rõng tù nhiªn ®em l¹i. Víi viÖc x· héi ho¸ nghÒ rõng, rõng tù nhiªn ®· ®−îc giao cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c hé gia ®×nh... Khai th¸c ®óng kü thuËt ®¶m b¶o rõng ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ l©u dµi, bÒn v÷ng cµng trë thµnh vÊn ®Ò bøc xóc. §Æc biÖt h¬n n÷a, trong bèi c¶nh c«ng t¸c phôc håi rõng tù nhiªn nghÌo kiÖt b»ng khoanh nu«i, xóc tiÕn t¸i sinh vµ trång bæ sung ®ang lµ mét phong trµo réng lín ®−îc nhµ n−íc khuyÕn khÝch vµ hç trî th× biÖn ph¸p kü thuËt khai th¸c rõng tù nhiªn hîp lý lµ mét b−íc ®i tr−íc nh»m gãp phÇn vµo môc tiªu ph¸t triÓn rõng, nghÒ rõng bÒn v÷ng ë ViÖt Nam. Tõ nh÷ng ®ßi hái thùc tiÔn ®ã, ®Ò tµi “Nghiªn cøu c¬ së khoa häc vµ biÖn ph¸p kü thuËt kinh doanh rõng tù nhiªn gãp phÇn n©ng cao n¨ng xuÊt vµ qu¶n lý rõng bÒn v÷ng” ®−îc ®Æt ra nh»m gãp phÇn gi¶i ®¸p nh÷ng v−íng m¾c, ®Æc biÖt lµ kü thuËt, trong kinh doanh rõng tù nhiªn l¸ réng th−êng xanh. §Ò tµi n»m trong khu«n khæ ch−¬ng tr×nh cÊp Bé “Qu¶n lý tµi nguyªn ,b¶o vÖ m«i tr−êng vµ phßng chèng thiªn tai” (2001-2005) vµ ®−îc giao cho ViÖn khoa häc l©m nghiÖp thùc hiÖn. 2. ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1. Ph−¬ng ph¸p luËn chung §iÒu tra kh¶o s¸t thùc ®Þa trªn c¸c « tiªu chuÈn ®iÓn h×nh t¹m thêi vµ « tiªu chuÈn ®Þnh vÞ, thu thËp sè liÖu vµ xö lý víi sù trî gióp cña c¸c phÇn mÒm th«ng dông Exel . 2.2. Ph−¬ng ph¸p cô thÓ - Thu thËp sè liÖu a) KÕ thõa sè liÖu: §Ò tµi ®· kÕ thõa sè liÖu ®iÒu tra ®o ®Õm trªn c¸c « tiªu chuÈn ®iÓn h×nh t¹m thêi sau c¸c thêi gian, c−êng ®é khai th¸c kh¸c nhau cña Trung t©m L©m nghiÖp NhiÖt ®íi, sè liÖu gi¶i tÝch c©y tiªu chuÈn rõng tù nhiªn ë T©y Nguyªn cña Phßng Nghiªn cøu Kü thuËt L©m sinh. b) Thu thËp sè liÖu hiÖn tr−êng: ¸p dông ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra « tiªu chuÈn t¹m thêi vµ « tiªu chuÈn ®Þnh vÞ, gi¶i tÝch c©y tiªu chuÈn, ph−¬ng ph¸p gi¶i tÝch nhanh ®· ®−îc øng dông réng r·i trong L©m nghiÖp. - Ph−¬ng ph¸p xö lý sè liÖu 1
X¸c ®Þnh ®−êng kÝnh khai th¸c: M« h×nh ho¸ quy luËt sinh tr−ëng ®−êng kÝnh c©y gi¶i tÝch theo hµm: Hµm Gompertz vµ hµm Schumacher. C¨n cø vµo c¸c chØ tiªu thèng kª vµ tiªu chuÈn χ2 ®Ó chän hµm lý thuyÕt phï hîp víi sinh tr−ëng D thùc nghiÖm. Tõ hµm lý thuyÕt ®· chän ®−îc tiÕn hµnh tÝnh Δ G, Δ d vµ Zd. C¨n cø vµo t¨ng tr−ëng b×nh qu©n chung vÒ tiÕt diÖn ( Δ Gmax) ®Ó lµm c¬ së x¸c ®Þnh tuæi vµ ®−êng kÝnh thµnh thôc vÒ sè l−îng cho mçi loµi c©y. X¸c ®Þnh c−êng ®é vµ lu©n kú khai th¸c (thêi gian rõng phôc håi l¹i tr÷ l−îng ban ®Çu) C−êng ®é khai th¸c ®−îc gi¶ ®Þnh biÕn thiªn víi c¸c c−êng ®é 20%; 25%; 30%; 35% ®èi víi tõng tr¹ng th¸i rõng. Trªn c¬ së ph©n bè vµ tû lÖ sè c©y gi÷a c¸c lîp dù tr÷, kÕ cËn vµ thµnh thôc (tû lÖ tr÷ l−îng cña nh÷ng c©y ®¹t ®−êng kÝnh tèi thiÓu cã thÓ khai th¸c) t¹i thêi ®iÓm hiÖn t¹i, mÉu chuÈn (ph©n bè lý thuyÕt), ngay sau khai th¸c vµ sau khai th¸c mét thêi gian nhÊt ®Þnh (5, 10 n¨m...), quy ph¹m thiÕt kÕ khai th¸c vµ c¸c môc ®Ých kh¸c cña s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó lùa chän c−êng ®é khai th¸c tèi ®a cho trõng tr¹ng th¸i rõng. Lu©n kú khai th¸c (thêi gian phôc håi tr÷ l−îng ban ®Çu) - Vèn rõng thùc tÕ, tøc lµ tr÷ l−îng thùc tÕ cña l©m phÇn: MA vµ MA’ (m3/ha) - Vèn rõng chuÈn, tøc lµ mét vèn rõng mµ chóng ta muèn v−¬n tíi: MC (m3/ha) - Tr÷ l−îng l©m phÇn sau khi khai th¸c: MA1 (m3/ha) - Lu©n kú khai th¸c a (n¨m) lµ kho¶ng thêi gian ®Ó vèn rõng tõ tr¹ng th¸i sau khai th¸c MA1 phôc håi l¹i vµ ®¹t ®−îc vèn rõng chuÈn, t¹i ®Êy cã thÓ b¾t ®Çu lu©n kú khai th¸c míi: a=T2- T1 - L−îng khai th¸c: MchÆt (m3/ha): thÓ tÝch gç lÊy ra trong kú khai th¸c Ta cã: MchÆt = MA-MA1 hoÆc MA’ - MA1 hoÆc MC - MA1 M - HÖ sè khai th¸c (hay c−êng ®é khai th¸c sÏ lµ) Pc (%) = ChÆt x100 MA M C - M A1 - L−îng t¨ng tr−ëng th−êng xuyªn trong lu©n kú lµ zM = a Tõ c¸c ®¹i l−îng nµy, chóng ta cã thÓ x¸c ®Þnh l−îng khai th¸c bÒn v÷ng cho mçi n¨m trong lu©n kú Lc (m3/ha/n¨m) nh− sau: MA - MC Lc = zM + ta cã thÓ thay thÕ: a MchÆt = Lc.a vµ ∆M = zM.a NghÜa lµ cã: MchÆt = ∆M + MA – MC Tõ c¸c c«ng thøc nµy chóng ta thÊy l−îng khai th¸c phô thuéc tû lÖ thuËn vµo l−îng t¨ng tr−ëng hµng n¨m cña rõng vµ ®é dµi cña lu©n kú khai th¸c; cã nghÜa lµ c−êng ®é khai th¸c cµng lín th× lu©n kú khai th¸c cµng dµi. Lu©n kú khai th¸c cã thÓ tÝnh: M A .(1 - Pc ) Mc Mc - M A 1 100 a= = (n¨m) (16) zM zM - §èi víi rõng khép: Sö dông ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch cÊu tróc tæ thµnh, m« h×nh ph©n bè ®−êng kÝnh, m« h×nh sinh tr−ëng chiÒu cao, m« h×nh t¨ng tr−ëng ®−êng kÝnh cña TrÇn V¨n Con, 1991 khi ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p nµy trong nghiªn cøu rõng Khép. 2
s¬ ®å nghiªn cøu tæng qu¸t ®èi t−îng rõng l¸ réng th−êng xanh VËt liÖu NC Sè liÖu gi¶i tÝch c©y tiªu chuÈn Sè liÖu gi¶i tÝch L©m phÇn Sè liÖu ®o ®Õm ST cña tõng loµi theo tuæi theo PP gi¶i tÝch nhanh (D1.3; Hvn) Tu¬ng M« pháng theo hµm ST vµ Ph©n bè N/D Ph©n chia T§ ST cho tõng chän hµm ST phï hîp hiÖn t¹i quan H/D loµi X¸c ®Þnh Pd5 tõng cì M hiÖn t¹i X¸c ®Þnh Δ G, Δd, §KÝnh theo nhãm loµi Zd Ph©n bè N/D sau khai th¸c X¸c ®Þnh §KTT sè l−îng PT suÊt t¨ng tr−ëng tõng nhãm loµi ST M sau khai th¸c X¸c ®Þnh ®èi t−îng KT trong l©m phÇn §éng th¸i ph©n bè N/D theo Tr÷ l−îng khai th¸c ®Þnh kú 5 n¨m MÉu ®Þnh h−íng M sau KT 5 n¨m C−êng ®é khai th¸c (%) ZM = MA+5 – Msau KT Lu©n kú khai th¸c 3
3. giíi h¹n §èi t−îng vμ §ÞA §IÓM nghiªn cøu 3.1. §èi t−îng nghiªn cøu Tr¹ng th¸i rõng IIIA3, IIIA2, IIIA1, IIIB vµ mét sè l−îng kh«ng lín diÖn tÝch tr¹ng th¸i rõng IV (ph©n lo¹i cña Loetschau) cã tr÷ l−îng >130m3, rõng ®· khai th¸c sau 5, 10, 15, 20 n¨m. Rõng khép tiÕn hµnh nghiªn cøu trªn c¸c tr¹ng th¸i rõng hÇu nh− ch−a t¸c ®éng khai th¸c tr−íc kia vµ bæ sung c¸c tr¹ng th¸i rõng sau khai th¸c hiÖn nay. 3.2. Giíi h¹n ®Þa ®iÓm nghiªn cøu §Ò tµi tËp trung nghiªn cøu B¾c Trung bé (H−¬ng S¬n - Hµ; Ba RÒn - Qu¶ng B×nh), T©y Nguyªn (Kon Hµ Nõng - Gia Lai) vµ Duyªn h¶i Nam trung Bé (Phó Yªn, Kh¸nh Hoµ). 4. KÕt qu¶ nghiªn cøu 4.1. Rõng l¸ réng th−êng xanh 4.1.1 KÕt qu¶ x¸c ®Þnh ®−êng kÝnh khai th¸c 4.1.1.1. Vïng B¾c Trung bé KÕt qña ë b¶ng 1 cho thÊy ®−êng kÝnh cã thÓ khai th¸c thÊp nhÊt lµ loµi Tr©m ®á (D1.3 = 24,2cm), cao nhÊt lµ loµi Gô (D1.3 = 65cm). §a sè c¸c loµi ®¹t thµnh thôc vÒ sè l−îng ë ®−êng kÝnh tõ 34-50cm. B¶ng 1: §KTT cã thÓ khai th¸c ph©n theo T§ST vµ Nhãm gç vïng BTB Tèc ®é ST Nhãm gç Loµi vµ ®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c (cm) KiÒn kiÒn (≥45) Nhãm II ChËm DÎ vµng (≥43) Nhãm V Gô (≥65) Nhãm I Chua khÐt (≥41); Cµ æi (≥46); Huûnh (≥46); Tr−êng mËt (≥43); Nhãm III Bêi lêi (≥36); Géi (≥49); Re gõng (≥38); Vµng t©m (≥49) Nhãm IV DÎ (≥45); M¹ s−a (≥42); Nang (≥41); Trót (≥52); Chß xãt (≥34) Nhãm V Bøa (≥40); ChÑo (≥42); Chß n©u (≥45); Chß chØ (≥47); DÇu h«i (≥41); Nhãm VI DÇu r¸i (≥47); Lßng mang (≥37); Rµng rµng mÝt (≥42); Re (≥45); S©ng Trung b×nh (≥48); Såi (≥38); Tr¸m hång (≥47); TrÝn (≥47); Vµng dµnh (≥46); Chua (≥42), Tr©m ®á (≥24); DÌ (≥29); Läng bµng (≥43); Mß cua Nhãm VII (≥46); S©ng m©y (≥41); T¸u muèi (≥37); Nhãm VIII Chay (≥42); Ch−a ph©n §¸i bß (≥37); Bïi (≥41) Chua (≥42); LÌo heo (≥44); Nãc chuèi (≥36); Tr−êng v¶i (≥46); Tr−ng (≥42); Léi (≥43); Mì lîn (≥40); h¹ng Hoµng linh (≥46) Nhãm II Giæi (≥62) Nhãm IV Cång tÝa (≥42) Nhãm V SÊu (≥47); Xoan ®µo (≥49) Nhãm VI Nhanh Tr¸m chim (≥35); Ch©m chim (≥39); Cho¹i (≥51); Ng¸t (≥30); V¹ng Nhãm VII trøng (≥41); Ch−a ph©n §a (≥56); h¹ng (Ghi chó: I, II,...VIII ph©n loµi theo c¸c lo¹i gç sö dông) 4
ViÖc x¸c ®Þnh ®−îc ®−êng kÝnh thµnh thôc sè l−îng cña c¸c loµi lµ c¬ së quan träng cho viÖc x¸c ®Þnh ®−îc ®èi t−îng khai th¸c trªn thùc tÕ còng nh− viÖc thiÕt kÕ khai th¸c cho c¸c tr¹ng th¸i rõng. 4.1.1.2. Vïng T©y Nguyªn B¶ng 2: §−êng kÝnh tèi thiÕu cã thÓ khai th¸c ph©n theo T§ST vµ Nhãm gç vïng TN Tèc ®é ST Nhãm gç Loµi vµ ®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c (cm) Bêi lêi (≥31) Nhãm IV Cång tÝa (≥44) Nhãm V ChËm Bøa (≥29) Nhãm VI Lßng møc (≥45); Tr©m ®á (≥33), Tr©m tr¾ng (≥30) Ch−a ph©n h¹ng Xoay (≥62) Nhãm II Géi (≥52); Nhãm IV C«m (≥41); Nhãm V Trung b×nh Ch©n chim (≥26); G¸o vµng (≥39); Hång rõng (≥33); Tr¸m Nhãm VII (≥46); V¹ng (≥43) Cãc ®¸ (≥44) Ch−a ph©n h¹ng SÕn (≥48) Nhãm II Giæi (≥54); Vµng t©m (≥49) Nhanh Nhãm IV Chß xãt (≥42); Såi (≥41) Nhãm VI (Ghi chó: I, II,...VIII ph©n loµi theo c¸c lo¹i gç sö dông) 4.1.1.3. Vïng Duyªn h¶i Nam trung bé KÕt qu¶ ë b¶ng 3 ®· x¸c ®Þnh ®−îc ®−êng kÝnh tèi thiÓu cho phÐp khai th¸c cña 17 loµi, theo kÝch th−íc gç ®−êng kÝnh tèi thiÓu cã thÓ khai th¸c còng rÊt kh¸c nhau, nhá nhÊt lµ Tr©m ®á (D1.3 =32,23 cm), lín nhÊt lµ Giæi (D1.3 =58,6 cm). B¶ng 3: §KTTcã thÓ khai th¸c ph©n theo T§ST vµ Nhãm gç vïng DHNTB Tèc ®é ST Nhãm gç Loµi vµ ®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c (cm) Chß xãt (≥34); DÎ såi (≥35,) Nhãm V Chß nhai (≥32,); Rµng rµng mÝt (≥31,) Trung b×nh Nhãm VI Ch−a ph©n h¹ng Huúnh ®−êng (≥40); S÷a (≥39); Tr©m ®á (≥32); Tr−êng (≥29) Géi ®á (≥44,); Géi nÕp (≥54,); Giæi (≥59,); Re gõng (≥43,); Nhãm IV Såi (≥36,); Tr¸m hång (≥56,) Nhãm VI Nhanh Ch−a ph©n h¹ng Hoa khÕ (≥45); Chua khÕ (≥37); Tr©m géi (≥39) (Ghi chó: I, II,...VIII ph©n loµi theo c¸c lo¹i gç sö dông) Tãm l¹i tuú theo tèc ®é sinh tr−ëng vµ ®Æc tÝnh sinh häc kh¸c nhau cña tõng loµi mµ mçi loµi sÏ cã thêi ®iÓm ®¹t thµnh thôc vÒ sè l−îng kh¸c nhau. 4.1.2. KÕt qu¶ x¸c ®Þnh c−êng ®é vµ lu©n kú khai th¸c 4.1.2.1. Vïng B¾c Trung bé 5
B¶ng 4: C−êng ®é vµ thêi gian phôc håi tr÷ l−îng ban ®Çu vïng BTB T.gian Thêi gian M ban M sau HÖ sè TrT Thêi gian chuyÓn Tr¹ng C−êng M lÊy phôc håi ®Õn TrT ΔM5 ®Çu chÆt ®æ vì chuÈn lªn tr¹ng th¸i ra (m3) th¸i ®é (%) M ban chuÈn (m3) (m3) (% M) (m3) chuÈn cao h¬n ®Çu (n¨m) (n¨m) IIIA2 146,41 116,54 29,87 3,61 9,2 12,09 150,00 12,9 IIIA2-IIIA3 8,3 20 IIIA3 165,00 132,06 32,94 3,86 10,4 12,98 180,00 16,9 IIIA2-IIIB 20,7 IIIB 205,67 164,45 41,22 4,27 11,2 15,05 230,00 20,3 IIIA3-IIIB 11,7 IIIA2 146,41 109,89 36,52 3,50 9,2 14,26 150,00 15,3 IIIA2-IIIA3 8,6 25 IIIA3 165,00 122,38 42,62 3,86 10,4 15,64 180,00 18,5 IIIA2-IIIB 20,7 IIIB 205,67 153,47 52,20 4,13 11,2 18,29 230,00 23,9 IIIA3-IIIB 12,1 IIIA2 146,41 102,99 43,42 3,47 9,2 16,35 150,00 17,6 IIIA2-IIIA3 8,6 30 IIIA3 165,00 114,00 51,00 3,85 10,4 17,86 180,00 21,2 IIIA2-IIIB 20,8 IIIB 205,67 144,16 61,51 3,99 11,2 21,15 230,00 27,3 IIIA3-IIIB 12,5 IIIA2 146,41 95,01 51,40 3,36 9,2 19,34 150,00 20,3 IIIA2-IIIA3 8,9 35 IIIA3 165,00 108,04 56,96 3,81 10,4 19,37 180,00 23,6 IIIA2-IIIB 21,0 IIIB 205,67 133,41 72,26 3,85 11,2 24,76 230,00 31,0 IIIA3-IIIB 13,0 - Víi c¸c c−êng ®é khai th¸c tõ 20-35%, l−îng t¨ng tr−ëng tr÷ l−îng b×nh qu©n (ΔM5) cña tr¹ng th¸i IIIA2 ®¹t trong kho¶ng 3,36- 3,61m3/ha/n¨m; tr¹ng th¸i IIIA3 (ΔM5 = 3,81-3,86 m3/ha/n¨m); tr¹ng th¸i IIIB (ΔM5 = 3,85-4,27 m3/ha/n¨m). - Tr¹ng th¸i IIIA2: C−êng ®é khai th¸c tèi ®a lµ 25% tr÷ l−îng l©m phÇn. Lu©n kú khai th¸c lµ 24 n¨m nÕu lÇn khai th¸c tiÕp theo rõng ®¹t tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIA3, ®¹t tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIB lµ 36 n¨m. - Tr¹ng th¸i IIIA3: C−êng ®é khai th¸c tèi ®a lµ 30% tr÷ l−îng l©m phÇn. Lu©n kú khai th¸c lµ 21 n¨m nÕu lÇn khai th¸c tiÕp theo rõng ®¹t tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIA3, ®¹t tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIB lµ 40 n¨m. - Tr¹ng th¸i IIIB: C−êng ®é khai th¸c tèi ®a lµ 35% tr÷ l−îng l©m phÇn. Lu©n lú khai th¸c 31 n¨m. 4.1.2.2. Vïng T©y Nguyªn B¶ng 5: C−êng ®é vµ thêi gian phôc håi tr÷ l−îng ban ®Çu vïng TN Thêi gian C−êng M ban M sau HÖ sè ®æ T.gian phôc TrT Thêi gian chuyÓn Tr¹ng M lÊy ®Õn TrT ΔΜ5 ®é ®Çu chÆt vì (% håi M ban chuÈn lªn tr¹ng th¸i ra (m3) th¸i chuÈn (m3) (m3) (%) M) ®Çu (n¨m) (m3) chuÈn cao h¬n (n¨m) IIIA2 132,94 106,36 26,58 5,40 9,2 7,18 150,00 10,3 IIIA2-IIIA3 5,6 20 IIIA3 172,97 137,28 35,69 4,54 10,4 11,94 180,00 13,1 IIIA2-IIIB 17,6 IIIB 229,59 184,67 44,92 4,71 11,2 14,88 230,00 14,9 IIIA3-IIIB 10,6 IIIA2 132,94 99,48 33,46 5,20 9,2 8,80 150,00 12,0 IIIA2-IIIA3 5,8 25 IIIA3 172,97 129,96 43,01 4,37 10,4 13,93 180,00 15,1 IIIA2-IIIB 18,3 IIIB 229,59 170,83 58,76 4,61 11,2 18,45 230,00 18,1 IIIA3-IIIB 10,8 IIIA3 172,97 121,12 51,85 4,21 10,4 16,59 180,00 18,3 30 IIIB 229,59 160,16 69,43 4,49 11,2 21,24 230,00 21,2 IIIA3-IIIB 11,1 IIIA3 172,97 111,06 61,91 4,06 10,4 19,76 180,00 21,1 35 IIIB 229,59 148,49 81,10 4,34 11,2 24,68 230,00 24,7 IIIA3-IIIB 11,5 6
- Víi c¸c c−êng ®é khai th¸c tõ 20-35%, l−îng t¨ng tr−ëng tr÷ l−îng b×nh qu©n (ΔM5) cña tr¹ng th¸i IIIA2 ®¹t trong kho¶ng 5,2- 5,4m3/ha/n¨m; tr¹ng th¸i IIIA3 (ΔM5 = 4,06-4,54 m3/ha/n¨m); tr¹ng th¸i IIIB (ΔM5 = 4,74-4,71 m3/ha/n¨m). §Ó ®¶m b¶o ®−îc líp c©y kÕ cËn cã thÓ khai th¸c cho lÇn tiÕp theo, cã thÓ t¹m thêi cã mét sè kÕt luËn ®Þnh h−íng vÒ c−êng ®é vµ lu©n kú khai th¸c nh− sau: - Tr¹ng th¸i IIIA2: C−êng ®é khai th¸c tèi ®a lµ 20% tr÷ l−îng l©m phÇn. Lu©n kú khai th¸c lµ 16 n¨m nÕu lÇn khai th¸c tiÕp theo rõng ®¹t tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIA3, ®¹t tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIB lµ 28 n¨m. - Tr¹ng th¸i IIIA3: C−êng ®é khai th¸c tèi ®a lµ 30% tr÷ l−îng l©m phÇn. Lu©n kú khai th¸c lµ 18 n¨m nÕu lÇn khai th¸c tiÕp theo rõng ®¹t tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIA3, ®¹t tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIB lµ 29 n¨m. - Tr¹ng th¸i IIIB: C−êng ®é khai th¸c tèi ®a lµ 35% tr÷ l−îng l©m phÇn. Lu©n kú khai th¸c lµ 25 n¨m. 4.1.2.3. Vïng Duyªn h¶i Nam trung bé B¶ng 6: C−êng ®é vµ thêi gian phôc håi tr÷ l−îng ban ®Çu vïng DHNTB Thêi gian M ban M sau M lÊy HÖ sè T.gian phôc TrT Thêi gian chuyÓn Tr¹ng C−êng ®Õn TrT ΔΜ5 ®Çu chÆt ra ®æ vì håi M ban chuÈn lªn tr¹ng th¸i th¸i ®é (%) chuÈn (m3) (m3) (m3) (% M) ®Çu (n¨m) (m3) chuÈn cao h¬n (n¨m) IIIA2 131,01 104,40 26,61 5,44 9,2 7,15 150,00 10,5 IIIA2-IIIA3 5,5 20 IIIA3 172,88 137,77 35,11 5,96 10,4 8,96 180,00 10,0 IIIA2-IIIB 13,4 IIIB 214,81 170,38 44,43 4,64 11,2 14,94 230,00 17,3 IIIA3-IIIB 10,8 IIIA2 131,01 98,32 32,68 5,30 9,2 8,43 150,00 12,0 IIIA2-IIIA3 5,7 25 IIIA3 172,88 129,45 43,43 5,73 10,4 10,73 180,00 11,6 IIIA2-IIIB 14,0 IIIB 214,81 161,43 53,37 4,58 11,2 16,88 230,00 20,3 IIIA3-IIIB 10,9 IIIA2 131,01 91,67 39,33 5,09 9,2 10,10 150,00 13,8 IIIA2-IIIA3 5,9 30 IIIA3 172,88 120,97 51,90 5,57 10,4 12,54 180,00 13,8 IIIA2-IIIB 14,3 IIIB 214,81 149,33 65,48 4,42 11,2 20,36 230,00 23,5 IIIA3-IIIB 11,3 IIIA2 131,01 84,84 46,17 4,92 9,2 11,85 150,00 15,6 IIIA2-IIIA3 6,1 35 IIIA3 172,88 112,34 60,53 5,42 10,4 14,49 180,00 15,8 IIIA2-IIIB 14,8 IIIB 214,81 140,20 74,61 4,29 11,2 22,95 230,00 26,7 IIIA3-IIIB 11,7 - Víi c¸c c−êng ®é khai th¸c tõ 20-35%, l−îng t¨ng tr−ëng tr÷ l−îng b×nh qu©n (ΔM5) cña tr¹ng th¸i IIIA2 ®¹t trong kho¶ng 4,49- 5,44 m3/ha/n¨m; tr¹ng th¸i IIIA3 (ΔM5 =5,42- 5,96 m3/ha/n¨m); tr¹ng th¸i IIIB (ΔM5 = 4,29-4,64 m3/ha/n¨m). §èi víi vïng Duyªn h¶i Nam trung bé: t¹i thêi ®iÓm hiÖn t¹i, c¨n cø vµo tû lÖ sè c©y ë c¸c líp dù tr÷, kÕ cËn vµ thµnh thôc tr−íc, ngay sau khai th¸c vµ sau khai th¸c 5 n¨m (c¸c b¶ng 42; 43; 44 vµ phÇn phô biÓu). §Ó ®¶m b¶o ®−îc líp c©y kÕ cËn cã thÓ khai th¸c cho lÇn tiÕp theo, cã thÓ t¹m thêi cã mét sè kÕt luËn ®Þnh h−íng vÒ c−êng ®é vµ lu©n kú khai th¸c nh− sau: - Tr¹ng th¸i IIIA2: C−êng ®é khai th¸c tèi ®a lµ 20% tr÷ l−îng l©m phÇn. Lu©n kú khai th¸c lµ 17 n¨m nÕu lÇn khai th¸c tiÕp theo rõng ®¹t tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIA3, ®¹t tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIB lµ 25 n¨m. 7
- Tr¹ng th¸i IIIA3: C−êng ®é khai th¸c tèi ®a lµ 25% tr÷ l−îng l©m phÇn. Lu©n kú khai th¸c lµ 18 n¨m nÕu lÇn khai th¸c tiÕp theo rõng ®¹t tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIA3, ®¹t tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIB lµ 26 n¨m. - Tr¹ng th¸i IIIB: C−êng ®é khai th¸c tèi ®a lµ 35% tr÷ l−îng l©m phÇn. Lu©n kú khai th¸c 28 n¨m. 4.1.3. T¸i sinh rõng sau khai th¸c C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ t¸i sinh sau khai th¸c rót ra ®−îc c¸c nhËn xÐt sau : 4.1.3.1. Vïng B¾c Ttrung bé Sau 15-20 n¨m khai th¸c mËt ®é t¸i sinh ®¹t 4320-7600 c©y /ha, sè c©y môc ®Ých t¨ng lªn râ rÖt,chiÕm 48-70%.,ph©nbè sè c©ytheo cÊp chiÒu cao t−¬ng ®èi æn ®Þnh vµ Ýt biÕn ®éng .Do vËy cã thÓ thÊy víi c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ch¨m sãc sau khai th¸c mËt ®é c©y t¸i sinh môc ®Ých kh«ng ngõng t¨ng lªn mµ chÊt l−îng rõng còng ®−îc ®¶m b¶o. V× vËy chÆt vÖ sinh, chÆt nu«i d−ìng rõng cã vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc dÉn d¾t t¸i sinh rõng theo h−íng ngµy cµng n©ng cao n¨ng suÊt chÊt l−îng. 4.1.3.2 Vïng T©y Nguyªn Sau 10.20 n¨m mËt ®é c©y t¸i sinh ®· b−íc vµo thêi kú æn ®Þnh,tØ lÖ c©y t¸i sinh môc ®Ých ®¹t 53-56% .C¸c kÕt qu¶ chØ ra r»ng viÖc x¸c ®Þnh c−êng ®é còng nh− lu©n kú khai th¸c hîp lý sÏ lµ c¬ së ban ®Çu trong viÖc nu«i d−ìng rõng sau khai th¸c . Rõng sau khai th¸c víi sù kÕt hîp cña c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nÕu ®−îc ch¨m sãc vµ nu«i d−ìng tèt th× sÏ lu«n t¹o ra ®−îc mét líp c©y t¸i sinh cña nh÷ng loµi c©y môc ®Ých æn ®Þnh vµ ®¶m b¶o cho lu©n kú khai th¸c tiÕp theo. 4.1.3.3. Vïng Duyªn h¶i Nam trung bé KÕt qu¶ cho thÊy sau khai th¸c 5 n¨m mËt ®é c©y t¸i sinh lín nhÊt (10.880 c©y/ha) nh−ng % c©y t¸i sinh môc ®Ých (SÕn, Géi, Giæi, Sao c¸t...) chØ chiÕm 17,65%. Sau 20 n¨m c©y t¸i sinh môc ®Ých lªn ®Õn 2720 c©y/ha chiÕm 31,48%. Ph©n bè sè c©y theo cÊp chiÒu cao tËp trung chñ yÕu tõ 2-3 m, ®iÒu ®ã cho thÊy mËt ®é c©y t¸i sinh cã triÓn väng lµ t−¬ng ®èi lín. 4.2. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ rõng khép ë T©y Nguyªn 4.2.1. §Æc tÝnh l©m häc cña mét sè loµi c©y chÝnh trong rõng khép c¸c nghiªn cøu vÒ sinh th¸i c¸c loµi c©y hä dÇu th−êng tËp trung vµo c¸c loµi th−êng xanh ë rõng m−a nhiÖt ®íi, riªng c¸c loµi hä dÇu rông l¸ chiÕm −u thÕ trong rõng th−a ë c¸c lËp ®Þa kh« h¹n (rõng Khép) th× cßn rÊt Ýt c¸c nghiªn cøu vÒ tõng loµi cô thÓ. Trong ®Ò tµi nµy ®· b−íc ®Çu nghiªn cøu bæ sung ®Æc ®iÓm sinh th¸i häc c¸c loµi dÇu trµ beng (Dipterocarpus obtusifolius teysm ex mig), dÇu ®ång (Dipterocarpus tuberculatus gaertn. f.), Cµ chÝt (Shorea obtusa wall), cÈm liªn (Shorea siamensis miq), chiªu liªu (Terminalia alata), cam xe (Xylia xylocarpa) 4.2.2. X¸c ®Þnh c−êng ®é vµ lu©n kú khai th¸c 8
B¶ng 7 :X¸c ®Þnh c−êng ®é vµ lu©n kú khai th¸c rõng khép CÊp n¨ng S18 S15 S12 S9 suÊt Mc(m3/ha) 135 117 114 105 Ma(m3/ha) 100 90 80 75 zM(m3/ha/n) 1,7 1,7 1,7 1,7 Pc (%) a (n¨m) M chÆt a (n¨m) M chÆt a (n¨m) M chÆt a (n¨m) M chÆt 35 41 35 34 31,5 36 28 33 26 30 38 30 32 27 34 24 31 22,5 25 35 25 29 22,5 32 20 29 18,75 20 32 20 26 18 29 16 26 15 KÕt qu¶ cho thÊy :NÕu khai th¸c ë c−êng cao nhÊt 35% th× lu©n kú kinh doanh sÏ biÕn thiªn tõ 33 n¨m ®Õn 41 n¨m tuú theo tõng cÊp n¨ng suÊt; ë c−êng ®é thÊp nhÊt 20% th× lu©n kú sÏ lµ 26 ®Õn 32 n¨m. Rõng khép lµ rõng th−a, kh¶ n¨ng t¸i sinh rÊt m¹nh khi ®−îc më th−a mµ kh«ng sî d©y leo bôi rËm x©m lÊn nh− ë rõng tù nhiªn l¸ réng cã ®iÒu kiÖn Èm. V× vËy, chóng t«i khuyÕn nghÞ nªn khai th¸c rõng khép víi c−êng ®é cao 35% vµ kÐo dµi lu©n kú khai th¸c tõ 30-40 n¨m tuú theo tõng cÊp n¨ng suÊt. L−îng khai th¸c cña rõng cã thÓ biÕn thiªn tõ 26 ®Õn 35m3/ha/lu©n kú. 4.2.3. Ph©n nhãm ®èi t−îng t¸c nghiÖp 4.2.3.1.Nhãm ®èi t−îng nu«i d−ìng Gåm tÊt c¶ c¸c L©m phÇn ch−a thµnh thôc c«ng nghÖ (ch−a ®¹t c¸c chØ tiªu ®−êng kÝnh khai th¸c vµ tuæi l©m phÇn) : KiÓu cÊu tróc N/D §Æc ®iÓm BiÖn ph¸p I1 Rõng non, líp c©y t¸i sinh nhiÒu, ®ñ TØa c¸c c©y lín, bÖnh tËt. Rõng trung niªn, kh¸c tuæi, c©y t¸i I2 sinh tèt TØa c¸c c©y xÊu, bÖnh tËt ë c¸c Rõng non, líp c©y t¸i sinh kh«ng ®ñ cÊp kÝnh. II1 ®Ó thµnh rõng cã cÊu tróc chuÈn d¹ng TØa bít c©y ë cÊp kÝnh 2, trång I. dÆm c©y t¸i sinh. Rõng trung niªn, triÓn väng t¸i sinh II2 kÐm. CÇn xóc tiÕn t¸i sinh tù nhiªn Rõng gç nhá, cÊp n¨ng suÊt thÊp, t¸i vµ tra dÆm III2 sinh kÐm. Xóc tiÕn t¸i sinh, c¶i t¹o lËp ®Þa. 4.2.3.2. Nhãm ®èi t−îng khai th¸c chän KiÓu cÊu tróc N/D §Æc ®iÓm BiÖn ph¸p I2 Rõng thµnh thôc, t¸i sinh tèt Khai th¸c chän, ®¶m b¶o t¸i sinh. Khai th¸c, xóc tiÕn t¸i sinh kÓ c¶ II3 Rõng thµnh thôc, khã t¸i sinh tù tra dÆm. nhiªn. 4.2.3.3. Nhãm ®èi t−îng cã thÓ khai th¸c tr¾ng 9
TÊt c¶ c¸c l©m phÇn ®· thµnh thôc c«ng nghÖ cã cÊu tróc kiÓu III3 hoÆc II3 ë nh÷ng ®Þa h×nh b»ng ph¼ng ®iÒu kiÖn t¸i sinh tù nhiªn kh«ng cã th× cã thÓ khai th¸c tr¾ng vµ trång míi b»ng nh©n t¹o. - C¸c l©m phÇn cã chÊt l−îng qu¸ xÊu, qu¸ th−a... 4.2.3.4. Nhãm ®èi t−îng b¾t buéc chÆt tr¾ng Trong kú kÕ ho¹ch c¸c l©m phÇn nhÊt thiÕt ph¶i chÆt tr¾ng v× lý do: - ChuyÓn thÓ Kinh doanh (vÝ dô ®Ó s¶n xuÊt N«ng nghiÖp). - Lµm ®Ëp ng¨n hå. - X©y dùng c¬ b¶n nh−: Lµm ®−êng, nhµ x−ëng..... 4.2.3.5. Nhãm ®èi t−îng t¸c ®éng ®Æc biÖt §ã lµ c¸c l©m phÇn cã nh÷ng môc ®Ých Kinh doanh ®Æc biÖt nh−: - Rõng b¶o tån, phßng hé, nghiªn cøu khoa häc. - Rõng gièng. - Rõng nu«i trång ®Æc s¶n quý. - Rõng ®Ó t¹o cÊu tróc kh«ng gian. - Rõng dù tr÷. - Rõng t¹m thêi ch−a Kinh doanh v× lý do Kinh tÕ... 5. KÕt luËn 5.1. Rõng tù nhiªn l¸ réng th−êng xanh 5.1.1. C−êng ®é khai th¸c - B¾c Trung bé: Tr¹ng th¸i IIIA2, IIIA3, IIIB c−êng ®é khai th¸c tèi ®a lÇn l−ît lµ 25%; 30%; 35% tr÷ l−îng l©m phÇn. - T©y Nguyªn: Tr¹ng th¸i IIIA2, IIIA3, IIIB: C−êng ®é khai th¸c tèi ®a lÇn l−ît lµ 20% ; 30% ; 35% tr÷ l−îng l©m phÇn. - Duyªn h¶i Nam trung bé: Tr¹ng th¸i IIIA2, IIIA3, IIIB: C−êng ®é khai th¸c tèi ®a lÇn l−ît lµ 20%; 25%; 35% tr÷ l−îng l©m phÇn. 5.1.2. §−êng kÝnh tèi thiÓu cã thÓ khai th¸c - §· x¸c ®Þnh ®−îc ®−êng kÝnh tèi thiÓu cã thÓ khai th¸c cho 60 loµi ë B¾c trung bé, 20 loµi ë T©y nguyªn vµ 17 loµi ë Duyªn h¶i Nam trung. . 5.1.3. Lu©n kú khai th¸c - T¹i B¾c trung bé: + Tr¹ng th¹i IIIA2: Lu©n kú khai th¸c lµ 24 n¨m nÕu lÇn khai th¸c tiÕp theo rõng ®¹t tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIA3, cña tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIB lµ 36 n¨m. 10
+ Tr¹ng th¸i IIIA3: Lu©n kú khai th¸c lµ 21 n¨m nÕu lÇn khai th¸c tiÕp theo rõng ®¹t tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIA3, cña tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIB lµ 40 n¨m. + Tr¹ng th¸i IIIB: Lu©n lú khai th¸c 31 n¨m. - T¹i T©y Nguyªn: + Tr¹ng th¸i IIIA2: Lu©n kú khai th¸c lµ 16 n¨m nÕu lÇn khai th¸c tiÕp theo rõng ®¹t tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIA3, cña tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIB lµ 28 n¨m. + Tr¹ng th¸i IIIA3: Lu©n kú khai th¸c lµ 18 n¨m nÕu lÇn khai th¸c tiÕp theo rõng ®¹t tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIA3, cña tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIB lµ 29 n¨m. + Tr¹ng th¸i IIIB: Lu©n kú khai th¸c lµ 25 n¨m. - T¹i Duyªn h¶i Nam trung bé: + Tr¹ng th¸i IIIA2: Lu©n kú khai th¸c lµ 17 n¨m nÕu lÇn khai th¸c tiÕp theo rõng ®¹t tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIA3, cña tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIB lµ 25 n¨m. + Tr¹ng th¸i IIIA3: Lu©n kú khai th¸c lµ 18 n¨m nÕu lÇn khai th¸c tiÕp theo rõng ®¹t tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIA3, cña tr÷ l−îng chuÈn cña tr¹ng th¸i IIIB lµ 26 n¨m. + Tr¹ng th¸i IIIB: Lu©n kú khai th¸c 28 n¨m. 5.2. Rõng khép Víi ®é ®Çy cña rõng khép hiÖn nay, l−îng khai th¸c cña nh÷ng l©m phÇn ®¹t tiªu chuÈn khai th¸c cã thÓ lÊy ra ®−îc biÕn ®éng tõ 26-35 m3/ha vµ thêi gian cÇn ®Ó rõng phôc håi ®¹t ®−îc vèn chuÈn (lu©n kú khai th¸c) lµ kho¶ng 30-40 n¨m. §èi víi rõng khép nªn khai th¸c c−êng ®é m¹nh 35% vµ lu©n kú b×nh qu©n kho¶ng 35 n¨m . KiÕn nghÞ -Cã thÓ vËn dông bæ sung vµo h−¬ng dÉn qui ph¹m khai th¸c rõng gç vÒ ®−êng kÝnh tèi thiÕu c¸c loµi c©y cã thÓ khai th¸c trong c¸c vïng sinh th¸i kh¸c nhau. -C−êng ®é vµ lu©n kú khai th¸c cã thÓ tham kh¶o ,vËn dông ®−a vµo qui ph¹m. -CÇn thiÕt lËp c¸c « ®Þnh vÞ l©u dµi ®Ó theo dâi t¨ng tr−ëng rõng tù nhiªn .Tµi liÖu tham kh¶o chÝnh Tµi liÖu tham kh¶o chÝnh 1. TrÇn V¨n Con (1991). Kh¶ n¨ng øng dông m« pháng to¸n nghiªn cøu mét vµi ®Æc tr−ng cÊu tróc vµ ®éng th¸i cña hÖ sinh th¸i rõng Khép T©y Nguyªn. LuËn ¸n PTS Khoa häc N«ng nghiÖp. ViÖn Khoa häc L©m nghiÖp ViÖt Nam. .2. Vò TiÕn Hinh (2003). Gi¸o tr×nh S¶n l−îng rõng. §¹i häc L©m nghiÖp 3. B¶o Huy (1993): Gãp phÇn nghiªn cøu ®Æc ®iÓm cÊu tróc rõng nöa rông l¸ , rông l¸ −u thÕ B»ng L¨ng lµm c¬ së ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p kü thuËt khai th¸c, nu«i d−ìng ë §akla – T©y Nguyªn – LuËn ¸n PTS Khoa häc N«ng nghiÖp – ViÖn Khoa häc L©m nghiÖp ViÖt Nam. 4. Vò BiÖt Linh (1988), Nghiªn cøu c¸c c¬ së khoa häc kü thuËt ®Ó kinh doanh tæng hîp rõng khép T©y Nguyªn, B¸o c¸o ®Ò tµi cÊp Nhµ n−íc. 11
5. NguyÔn Ngäc Lung (1985): Nh÷ng c¬ së b−íc ®Çu ®Ó x©y dùng quy ph¹m khai th¸c gç – Mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc kü thuËt L©m nghiÖp 1976,1985. ViÖn L©m nghiÖp, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi 1989. 6.Vò §×nh Ph−¬ng, §µo C«ng Khanh, 2001. KÕt qu¶ thö nghiÖm ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu mét sè quy luËt cÊu tróc, sinh tr−ëng phôc vô ®iÒu chÕ rõng l¸ réng th−êng xanh ë Kon Hµ Nõng – Gia lai. KÕt qu¶ nghiªn cøu rõng tù nhiªn. Nhµ xuÊt b¶n thèng kª Hµ néi, 2001. 7.Quy chÕ khai th¸c gç vµ l©m s¶n sè 04/2004Q§/BNN/PTLN ngµy 2/2/2004 8. NguyÔn V¨n Tr−¬ng: Quy luËt cÊu tróc rõng gç hçn loµi. Nhµ xuÊt b¶n KHKT, Hµ Néi 1983. 12