Nghiên cứu một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị bệnh nhân sốt xuất huyết tại khoa Truyền nhiễm - Bệnh viện Đa khoa Trung ương Thái Nguyên 2009-2010

Lê Thị Lựu và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 85(09)/2: 83 - 89<br /> <br /> NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG<br /> VÀ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ BỆNH NHÂN SỐT XUẤT HUYẾT TẠI KHOA<br /> TRUYỀN NHIỄM - BỆNH VIỆN ĐA KHOA TW THÁI NGUYÊN 2009- 2010<br /> Lê Thị Lựu* và cộng sự<br /> Bộ môn Truyền nhiễm - Trường ĐH Y Dược - ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Bằng phương pháp nghiên cứu mô tả cắt ngang trên 106 bệnh nhân sốt xuất huyết điều trị tại khoa<br /> Truyền nhiễm- BVĐKTƯTN năm 2009- 2010 nhằm nhận xét một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm<br /> sàng và kết quả điều trị , chúng tôi thu được kết quả sau:<br /> - Lâm sàng: sốt xuất huyết độ II gặp 85,8%; độ III gặp 9 ca chiếm 8,5%; Sốt cao trên 39 oC chiếm<br /> 93,4%, thường sốt từ 5- 6 ngày với tỉ lệ 71,7%; Xuất huyết gặp ở các hình thái: dưới da (94,33%),<br /> niêm mạc (38,5%), nôi tạng (5,65%). Xuất huyết xảy ra ở ngày thứ 4 đến ngày thứ 7 của bệnh<br /> (83,85%); Các triệu chứng đau đầu, đau cơ khớp, da và niêm mạc xung huyết ở bệnh nhân sốt xuất<br /> huyết chiếm tỉ lệ cao từ 97,2 đến 100%; Gan to chiếm tỉ lệ 36,8%; nôn gặp 39,6%.<br /> - Cận lâm sàng: Bạch cầu giảm dưới 4000/mm3 chiếm 74,5%; Hematocrit tăng ≥ 48% chiếm tỉ lệ<br /> 34,9%; Hct tăng < 48% gặp 60,35% ; Tiểu cầu giảm 50.000- < 100.000/mm3 chiếm 69,75%; giảm<br /> < 50.000/mm3 là 27,4%; Men gan tăng(SGOT và SGPT) chiếm 40,6%; Prothrombin giảm < 80%<br /> chiếm 32,1%; trong đó giảm < 60% chiếm 5,3%.<br /> - Kết quả điều trị: 100% khỏi ra viện; Ngày điều trị trung bình: 7,05 ± 0,6 ngày.<br /> Từ khóa: Virus Dengue, sốt, xuất huyết, lâm sàng, cận lâm sàng, điều trị.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ*<br /> Sốt xuất huyết (SXH) là một bệnh truyền nhiễm<br /> cấp tính do virus Dengue gây nên. Bệnh lây truyền<br /> từ người sang người chủ yếu do muỗi Aedes<br /> aegypti. Bệnh lây lan nhanh, có thể gây dịch lớn<br /> và tử vong nếu không được chẩn đoán sớm và điều<br /> trị đúng [2,4,].<br /> Bệnh sốt xuất huyết lưu hành ở vùng nhiệt đới và<br /> cận nhiệt đới. Ở châu Á, bệnh lưu hành ở hầu hết<br /> các quốc gia, bệnh gặp ở cả vùng thành thị, nông<br /> thôn, tuy nhiên tập trung cao ở các khu vực có mật<br /> độ dân cư đông, tình trạng đô thị hóa cao. Theo<br /> ước tính của WHO, hàng năm có khoảng 50 đến<br /> 100 triệu người nhiễm virus Dengue, trong đó có<br /> hơn 500.000 người phải nhập viện. Ở các quốc gia<br /> thuộc khu vực Đông Nam Á, sốt xuất huyết<br /> Dengue là một trong 10 nguyên nhân gây tử vong<br /> hàng đầu ở trẻ em từ 1 đến 14 tuổi, vì vậy sốt xuất<br /> huyết Dengue vẫn còn là một vấn đề quan trọng<br /> xếp hàng ưu tiên trong công tác phòng chữa bệnh<br /> ở khu vực Đông Nam Á và Tây Thái Bình Dương<br /> [11].<br /> Việt Nam được coi là vùng dịch lưu hành địa<br /> phương, chủ yếu ở các tỉnh miền Nam và Nam<br /> Trung Bộ. Thống kê của Bộ Y tế Việt Nam năm<br /> 2009 cho thấy, hiện nay sốt xuất huyết Dengue<br /> đứng thứ 7 trong số 10 nguyên nhân nhập viện<br /> hàng đầu [2].<br /> *<br /> <br /> Tại Thái Nguyên, theo thông tin của TTYTDP<br /> Thái Nguyên những năm gần đây, chưa phát hiện<br /> ổ dịch SXH nào tại địa bàn. Tuy nhiên, năm 2009<br /> số lượng bệnh nhân sốt xuất huyết điều trị tại<br /> khoa Truyền nhiễm tăng lên một cách đáng kể so<br /> với những năm trước đây, với những diễn biến<br /> lâm sàng đa dạng. Vì vậy chúng tôi tiến hành đề<br /> tài: “Nghiên cứu một số đặc lâm sàng, cận lâm<br /> sàng và kết quả điều trị bệnh nhân sốt xuất<br /> huyết tại khoa Truyền nhiễm Bệnh viện đa<br /> khoa TƯ Thái Nguyên 2009- 2010” nhằm mục<br /> tiêu:<br /> 1. Nghiên cứu một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm<br /> sàng ở bệnh nhân sốt xuất huyết Dengue tại khoa<br /> Truyền nhiễm- Bệnh viện Đa khoa Trung ương<br /> Thái Nguyên.<br /> 2. Nhận xét kết quả điều trị bệnh nhân sốt xuất<br /> huyết Dengue tại khoa Truyền nhiễm- Bệnh viện<br /> Đa khoa TW Thái Nguyên.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Gồm các bệnh nhân được chẩn đoán là sốt xuất<br /> huyết Dengue điều trị tại khoa truyền nhiễm bệnh<br /> viện ĐKTƯ Thái Nguyên.<br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân: Dựa theo tiêu chuẩn<br /> chẩn đoán SXHD của Bộ Y tế năm 2009 [2]:<br /> Lâm sàng: Sốt cao đột ngột, liên tục từ 2- 7 ngày;<br /> xuất huyết với nhiều hình thái: dấu hiệu dây thắt<br /> <br /> Tel: 0975.818.099; Email: lethiluuyktn@yahoo.com.vn<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 83<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Lê Thị Lựu và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> dương tính, xuất huyết dưới da, xuất huyết ở niêm<br /> mạc, xuất huyết ở nội tạng; gan to; sốc hoặc không.<br /> Cận lâm sàng: Hct thêm ít nhất 20% so với giá trị<br /> bình thường, số lượng tiểu cầu giảm ≤ 100.000<br /> /mm3.<br /> Bệnh nhân được chẩn đoán là SXHD khi có ít nhất<br /> 2 tiêu chuẩn lâm sàng và 1 tiêu chuẩn cận lâm sàng.<br /> Phân độ lâm sàng: Độ I: sốt đột ngột kéo dài từ 2 –<br /> 7 ngày, dấu hiệu dây thắt dương tính; Độ II: như độ<br /> I, kèm theo xuất huyết tự nhiên dưới da và niêm<br /> mạc; Độ III: có dấu hiệu suy tuần hoàn, mạch<br /> nhanh nhỏ, huyết áp kẹt hoạc hạ, da lạnh, bứt rứt<br /> hoặc vật vã li bì. Độ IV: Sốc nặng, mạch nhanh nhỏ<br /> khó bắt, huyết áp không đo được<br /> Chẩn đoán xác định SXHD: tìm kháng thể kháng<br /> virus Dengue lớp IgM.<br /> Xét nghiệm được làm tại khoa xét nghiệm<br /> BVĐKTƯ Thái Nguyên, khoa Dịch tễ- Viện VSDT<br /> Trung ương.<br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Các bệnh nhân sau được loại ra khỏi nghiên cứu:<br /> bệnh nhân sốt xuất huyết có tiền sử bệnh máu gây<br /> giảm tiều cầu đã được xác định hoặc các bệnh gây<br /> xuất huyết khác.<br /> Thời gian và địa điểm: Từ tháng 09/ 2009- tháng<br /> 10/2010 tại khoa Truyền Nhiễm BVĐKTƯ Thái<br /> Nguyên.<br /> Phương Pháp nghiên cứu<br /> Thiết kế nghiên cứu: mô tả cắt ngang.<br /> Phương pháp chọn mẫu: chọn mẫu thuận tiện, có<br /> chủ đích.<br /> Chỉ tiêu nghiên cứu<br /> - Hành chính: tuổi, giới, nơi sống, tiền sử bệnh, cơ<br /> địa, tiền sử gia đình, thể trạng, số lần mắc bệnh, nơi<br /> sống trước lúc bị bệnh; thời gian vào viện, ra viện.<br /> - Lâm sàng: thời gian và mức độ sốt (nhẹ: 10 ngày<br /> <br /> Tỉ lệ<br /> %<br /> 1<br /> 6<br /> 99<br /> 0<br /> 11<br /> 76<br /> 15<br /> 2<br /> 2<br /> <br /> Ngày thứ 1<br /> Ngày thứ 2- 3<br /> Ngày thứ 4- 5<br /> Ngày thứ 6- 7<br /> Ngày thứ 8- 9<br /> <br /> Dưới da<br /> Tỉ lệ %<br /> 0<br /> 3,73<br /> 39,60<br /> 44,35<br /> 5,70<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 0,9<br /> 5,7<br /> 93,4<br /> 0<br /> 10,3<br /> 71,7<br /> 14,2<br /> 1,9<br /> 1,9<br /> <br /> Nhận xét: Bệnh nhân SXH thường sốt cao trên<br /> 39oC gặp 93,4%; sốt thường kéo dài trong 5- 6 ngày<br /> chiếm 71,7%.<br /> <br /> Bảng 3. Thời gian xảy ra xuất huyết<br /> Số lượng<br /> 0<br /> 5<br /> 42<br /> 47<br /> 6<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> Niêm mạc<br /> Số lượng<br /> Tỉ lệ %<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 19<br /> 17,90<br /> 20<br /> 18,70<br /> 2<br /> 1,90<br /> <br /> 84<br /> <br /> Số lượng<br /> 0<br /> 0<br /> 2<br /> 3<br /> 1<br /> <br /> Nội tạng<br /> Tỉ lệ %<br /> 0<br /> 0<br /> 1,90<br /> 2,80<br /> 0,95<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Lê Thị Lựu và Đtg<br /> ≥ ngày thứ 10<br /> Tổng<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> 1<br /> 100<br /> <br /> 0,95<br /> 94,33<br /> <br /> 0<br /> 41<br /> <br /> 85(09)/2: 83 - 89<br /> <br /> 0<br /> 38,50<br /> <br /> 0<br /> 6<br /> <br /> 0<br /> 5,65<br /> <br /> Nhận xét: trong 106 ca bệnh đều có biểu hiện xuất huyết, vị trí xuất huyết gặp ở dưới da, niêm<br /> mạc và cả xuất huyết nội tạng; thời gian xuất huyết thường xảy ra từ ngày thứ 4 đến ngày thứ 7<br /> của bệnh; có 1 trường hợp có biểu hiện xuất huyết muộn ở ngày thứ 11 của bệnh.<br /> Bảng 4. Biểu hiện xuất huyết theo mức độ SXH<br /> Vị trí XH<br /> XH dưới da<br /> XH niêm mạc<br /> XH nội tạng<br /> <br /> SXH độ II<br /> Số lượng<br /> Tỉ lệ %<br /> 91<br /> 100,0<br /> 34<br /> 37,4<br /> 1<br /> 1,1<br /> 91<br /> 100,0<br /> <br /> SXH độ III<br /> Số lượng<br /> Tỉ lệ %<br /> 9<br /> 100,0<br /> 9<br /> 100,0<br /> 5<br /> 55,6<br /> 9<br /> 100,0<br /> <br /> p<br /> < 0,001<br /> <br /> Nhận xét: Tỉ lệ xuất huyết niêm mạc và nội tạng ở nhóm SXH độ II thấp hơn so với nhóm SXH<br /> độ III (p, 0,001).<br /> Bảng 5. Các triệu chứng lâm sàng khác<br /> Các triệu chứng<br /> <br /> Số lượng<br /> 100<br /> 103<br /> 34<br /> 7<br /> 100<br /> 19<br /> 13<br /> 42<br /> 16<br /> 39<br /> <br /> Đau đầu<br /> Đau cơ khớp<br /> Đau họng<br /> Hạch to<br /> Da và niêm mạc xung huyết<br /> Phát ban<br /> Đau bụng<br /> Nôn<br /> Tiêu chảy<br /> Gan to<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> 100,0<br /> 97,2<br /> 32,1<br /> 6,6<br /> 100,0<br /> 17,9<br /> 12,3<br /> 39,6<br /> 15,1<br /> 36,8<br /> <br /> Nhận xét: các triệu chứng đau đầu, đau cơ khớp, da và niêm mạc xung huyết ở bệnh nhân SXH<br /> chiếm tỉ lệ cao từ 97,2 đến 100%; gan to chiếm tỉ lệ 36,8%; nôn gặp 39,6%.<br /> Biến đổi cận lâm sàng<br /> Bảng 6. Biến đổi công thức máu<br /> Công thức máu<br /> <br /> Số lượng<br /> 79<br /> 27<br /> 0<br /> 2<br /> 32<br /> 72<br /> 2<br /> 3<br /> 64<br /> 37<br /> 3<br /> 74<br /> 29<br /> <br /> 3<br /> <br /> Bạch Cầu<br /> <br /> Hồng cầu<br /> <br /> Hematocrit<br /> <br /> Tiểu cầu<br /> <br /> Giảm < 4000/mm<br /> BT 4000- 9000/mm3<br /> Tăng >9000/mm3<br /> Giảm<br /> BT<br /> Tăng > 5.5 x 1012/ L<br /> Giảm < 38%<br /> BT 38- 42%<br /> Tăng > 42 -