Nghiên cứu một số yếu tố liên quan đến khởi phát bệnh trầm cảm

T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 8-2017<br /> <br /> NGHIÊN CỨU MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN<br /> ĐẾN KHỞI PHÁT BỆNH TRẦM CẢM<br /> Tô Thanh Phương*<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: đánh giá một số yếu tố liên quan đến khởi phát bệnh trầm cảm. Đối tượng: 56<br /> người bệnh trầm cảm được điều trị tại Bệnh viện Tâm thần TW1 thời gian 2016 - 2017. Phương<br /> pháp tiến cứu, mô tả cắt ngang. Kết quả và kết luận: nhóm tuổi 26 - 35 chiếm tỷ lệ cao nhất<br /> (33,93%). Nữ chiếm tỷ lệ cao (89,3%). 67,86% đã kết hôn. Nhân cách tiền bệnh lý là ưu tư<br /> chiếm tỷ lệ cao nhất (46,43%). Yếu tố kinh tế, xã hội không đóng vai trò đáng kể trong khởi phát<br /> trầm cảm. Khởi phát sau sinh gặp ở 17,85%.<br /> * Từ khóa: Trầm cảm; Yếu tố liên quan.<br /> <br /> Study of some Factors Related to the Onset of Depression<br /> Summary<br /> Objectives: To assess some factors related to the onset of depression. Subjects: 56<br /> depressed patients are treated at the Central Psychiatric Hospital in the period time of 2016 2017. Method: Cross-sectional, case by case study. Results and conclusion: The age group 26 35 accounted for the highest proportion (33.93%). Female accounted for 89.3%. 67.86% of the<br /> subjects were married. Personally close accounted for the highest rate of 46.43%. Social and<br /> economic factors do not play a significant role in the onset of depression. Onset of postpartum<br /> depression reached 17.85%.<br /> * Keywords: Depressive disorder; Relevant factors.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Trầm cảm là rối loạn tâm thần rất phổ<br /> biến, chiếm 6% dân số, nữ nhiều gấp 2 3 lần so với nam. Triệu chứng của trầm<br /> cảm rất đa dạng, phong phú, như: khí sắc<br /> giảm, mất hứng thú và sở thích, mệt mỏi,<br /> mất năng lượng, rối loạn giấc ngủ, chán<br /> ăn, sút cân, ý định và hành vi tự sát…<br /> Bệnh gây mất khả năng lao động và ảnh<br /> hưởng đến chất lượng cuộc sống. Người<br /> <br /> mắc trầm cảm dần trở thành gánh nặng<br /> cho gia đình và cho xã hội.<br /> Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến khởi<br /> phát của trầm cảm như tuổi, giới, nghề<br /> nghiệp… Nghiên cứu các yếu tố đó giúp<br /> chúng ta hiểu thêm nguy cơ bị trầm cảm<br /> ở mỗi người, từ đó có thể đề ra các biện<br /> pháp đề phòng thích hợp. Do vậy, chúng<br /> tôi tiến hành nghiên cứu nhằm hiểu biết<br /> thêm về các nguy cơ khởi phát của rối<br /> loạn trầm cảm.<br /> <br /> * Bệnh viện Tâm thần TW1<br /> Người phản hồi (Corresponding): Tô Thanh Phương (tothanhphuong@gmail.com)<br /> Ngày nhận bài: 05/06/2017; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 01/09/2017<br /> Ngày bài báo được đăng: 18/09/2017<br /> <br /> 106<br /> <br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 8-2017<br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> 1. Đối tượng nghiên cứu.<br /> 56 bệnh nhân (BN) trầm cảm đáp ứng<br /> các tiêu chuẩn chẩn đoán theo ICD-10<br /> mục F32 và F33. Các BN này được điều<br /> trị nội trú tại Bệnh viện Tâm thần TW1<br /> từ năm 2016 đến 2017.<br /> 2. Phương pháp nghiên cứu.<br /> Nghiên cứu tiến cứu, cắt ngang, mô tả<br /> từng trường hợp.<br /> Xử lý số liệu theo chương trình<br /> Epi.info 6.0.<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN<br /> * Tuổi khởi phát:<br /> 16 - 25 tuổi: 13 BN (23,20%); 26 - 35<br /> tuổi: 19 BN (33,93%); 36 - 45 tuổi: 10 BN<br /> (17,86%); 46 - 50: 10 BN (17,86%); > 50<br /> tuổi: 4 BN (7,14%).<br /> BN lứa tuổi từ 26 - 35 chiếm tỷ lệ cao<br /> nhất, thấp nhất nhóm > 50 tuổi. Như vậy,<br /> trầm cảm có thể khởi phát ở bất kỳ lứa<br /> tuổi nào. Kết quả này phù hợp với nghiên<br /> cứu của Bùi Quang Huy (2016) [1].<br /> <br /> * Giới tính:<br /> Nữ có tỷ lệ trầm cảm cao gấp 2 - 3 lần<br /> nam. Theo Kaplan H.I (1994) [4], giai<br /> đoạn trầm cảm điển hình ở nữ là 9%,<br /> nam 3%. Trong nghiên cứu của chúng tôi,<br /> BN nữ chiếm tuyệt đại đa số với 89,3%<br /> (50 BN), chỉ có 10,7% BN (6 BN) trầm<br /> cảm là nam. Kết quả này tương đối cao,<br /> có thể do nhóm nghiên cứu của chúng tôi<br /> còn nhỏ nên số liệu này chưa phản ánh<br /> đúng tỷ lệ giới tính của BN trầm cảm<br /> trong thực tế.<br /> * Tình trạng hôn nhân (n = 56):<br /> Chưa kết hôn: 17 BN (30,36%); đã kết<br /> hôn: 38 BN (67,86%); ly dị: 1 BN (1,78%).<br /> BN đã kết hôn chiếm tỷ lệ cao nhất. Kết<br /> quả này khác với nghiên cứu của Rouillon<br /> F (2003) [5]: người đã kết hôn ít có nguy<br /> cơ bị trầm cảm hơn người chưa kết hôn,<br /> tỷ lệ thấp nhất gặp ở những người chưa<br /> kết hôn bao giờ, nhưng gặp tỷ lệ cao ở<br /> người li dị, goá bụa, ly thân. Điều này có<br /> thể do nền văn hóa khác nhau nên biểu<br /> hiện trầm cảm trong vấn đề hôn nhân<br /> cũng khác nhau.<br /> <br /> Bảng 1: Kiểu nhân cách.<br /> BN<br /> <br /> Số lượng<br /> n<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> %<br /> <br /> Nóng nảy<br /> <br /> 14<br /> <br /> 25,00<br /> <br /> Hăng hái sôi nổi<br /> <br /> 10<br /> <br /> 17,86<br /> <br /> Bình thản<br /> <br /> 6<br /> <br /> 10,72<br /> <br /> Ưu tư<br /> <br /> 26<br /> <br /> 46,43<br /> <br /> 56<br /> <br /> 100,00<br /> <br /> Loại nhân cách<br /> <br /> Tổng số<br /> <br /> BN có biểu hiện nhân cách ưu tư chiếm tỷ lệ cao nhất (46,43%). Phần lớn BN ở<br /> dạng này ít biểu lộ suy nghĩ của mình cho người khác, tất cả mọi niềm vui, nỗi buồn<br /> đều được dấu kín trong lòng, họ âm thầm chịu đựng tất cả các sang chấn trong cuộc<br /> sống.<br /> 107<br /> <br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 8-2017<br /> Theo Guelfi J.D (2001) [2], trẻ em mất cha mẹ trước 12 tuổi dễ mắc trầm cảm ở tuổi<br /> trưởng thành. Nguy cơ trầm cảm liên quan với quá trình quan tâm của cha mẹ với con<br /> khi còn nhỏ, nhất là những đứa trẻ bị bỏ rơi, bị hắt hủi, bị đầy đọa thường có mặc cảm<br /> tội lỗi, thất vọng hoặc những đứa trẻ được nuông chiều, thiếu giáo dục đúng đắn... là<br /> những yếu tố dễ xuất hiện trầm cảm về sau.<br /> Bảng 2: Các yếu tố kinh tế, văn hóa, xã hội.<br /> BN<br /> <br /> Số lượng<br /> n<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> %<br /> <br /> Các vấn đề kinh tế<br /> <br /> 5<br /> <br /> 8,92<br /> <br /> Học hành, thi cử<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3,57<br /> <br /> Việc làm khó khăn<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1,78<br /> <br /> Gia đình bất hòa<br /> <br /> 3<br /> <br /> 5,35<br /> <br /> Thời gian làm việc trên 10 giờ/ngày<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1,78<br /> <br /> Nghiện rượu, ma túy<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3,57<br /> <br /> Tình yêu tan vỡ<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3,57<br /> <br /> Không có yếu tố kinh tế, xã hội<br /> <br /> 40<br /> <br /> 71,42<br /> <br /> Yếu tố ảnh hưởng<br /> <br /> Hầu hết BN không có yếu tố kinh tế, văn hóa, xã hội trong khởi phát bệnh. Chỉ có<br /> 8,92% số BN mắc bệnh trầm cảm có liên quan đến kinh tế. Các yếu tố trên đóng một<br /> vai trò rất nhỏ trong khởi phát trầm cảm. Tuy nhiên, các sự kiện của đời sống ảnh<br /> hưởng rất lớn đến phát sinh bệnh trầm cảm. Theo Hardy P (2003) [3], các sự kiện đời<br /> sống gặp đầu tiên có thể phát sinh trầm cảm là thay đổi mạnh cuộc sống của bản thân<br /> và gia đình, thường gặp nhất là những biến động có tính chất tiêu cực trong cuộc sống<br /> như mắc bệnh hiểm nghèo, bệnh mạn tính, người thân tử vong, thất nghiệp, bị thải hồi.<br /> Bảng 3: Các bệnh cơ thể phối hợp.<br /> BN<br /> <br /> Số lượng<br /> n<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> %<br /> <br /> Sau mổ tuyến giáp<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1,78<br /> <br /> Tai biến mạch não<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3,57<br /> <br /> Tiểu đường<br /> <br /> 3<br /> <br /> 5,35<br /> <br /> Dạ dày<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3,57<br /> <br /> Sau đẻ<br /> <br /> 10<br /> <br /> 17,85<br /> <br /> Không có bệnh phối hợp<br /> <br /> 38<br /> <br /> 67,85<br /> <br /> Yếu tố sinh học<br /> <br /> Theo Sadock B.J (2015) [6], các bệnh cơ thể có thể là một trong những yếu tố khởi<br /> phát của trầm cảm. Tác giả cho rằng sinh đẻ là một nguy cơ gây ra khởi phát trầm cảm<br /> do biến đổi nồng độ hormon estrogen. Nghiên cứu của chúng tôi có 17,85% BN khởi<br /> phát trầm cảm sau khi sinh con. Bệnh cơ thể phối hợp không đóng vai trò quan trọng<br /> trong khởi phát trầm cảm vì có đến 67,85% không có yếu tố này.<br /> 108<br /> <br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 8-2017<br /> KẾT LUẬN<br /> <br /> 2. Guelfi J.D. Dépression et troubles de la<br /> <br /> Các yếu tố ảnh hưởng đến khởi phát<br /> của trầm cảm bao gồm:<br /> <br /> personnalité. Dépressions et comorbidités<br /> <br /> - Nhóm tuổi 26 - 35 chiếm tỷ lệ cao<br /> nhất (33,93%).<br /> <br /> 3. Hardy P, Gorwood P, Dupon C.<br /> <br /> - Nữ chiếm tỷ lệ cao (89,3%).<br /> - 67,86% đã kết hôn.<br /> - Nhân cách tiền bệnh lý dạng ưu tư<br /> chiếm tỷ lệ cao nhất (46,43%).<br /> - Yếu tố kinh tế, xã hội không đóng vai<br /> trò đáng kể trong khởi phát trầm cảm.<br /> - Khởi phát sau sinh gặp ở 17,85%.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Bùi Quang Huy, Đinh Việt Hùng, Đỗ<br /> Xuân Tĩnh. Rối loạn trầm cảm. Nhà xuất bản<br /> Y học. Hà Nội. 2016, tr.9-12.<br /> <br /> psychiatriques. Masson. 2001, p.55.<br /> Événements<br /> <br /> de<br /> <br /> la<br /> <br /> vie.<br /> <br /> Les<br /> <br /> maladies<br /> <br /> depressives, Médecine-Sciences-Flâmmrion.<br /> 2003, pp.434-1441.<br /> 4. Kaplan H.I, Sadock B.J, Grebb J.A.<br /> Synopsis of Psychiatry, 7th edition. William<br /> and Wilkins. 1997, pp.642-647.<br /> 5. Rouillon F, Niro V. Épidémiologie. Les<br /> maladies depressives, Médecine-SciencesFlammarion. 2003, pp.434-1441.<br /> 6. Sadock B.J, Sadock V.A. Kaplan and<br /> Sadock: Synopsis of psychiatry. 10th edition.<br /> Williams and Wilkins. 2007, pp.527-542.<br /> <br /> 109<br /> <br />