Nghiên cứu tập đoàn giống ớt cay (capsicum annum SPP) nhập nội trong vụ đông - xuân 2001 - 2002 tại Thừa Thiên - Huế

TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, Số 18, 2003<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> NGHIÊN CỨU TẬP ĐOÀN GIỐNG ỚT CAY (CAPSICUM ANNUM SPP) <br /> NHẬP NỘI TRONG VỤ ĐÔNG ­ XUÂN 2001 ­ 2002 <br /> TẠI THỪA THIÊN ­ HUẾ<br /> <br />                                                                                   Trương Thị Hồng Hải <br />                                                                   Trường Đại học Nông Lâm, Đại học Huế <br />     <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Cây ớt cay (Capsicum annum spp.) là loại rau gia vị, có lịch sử trồng trọt từ lâu đời <br /> ở nước ta và được ưa chuộng nhất trong nhóm cây gia vị. Tiềm năng phát triển ớt ở nước  <br /> ta rất lớn. Các tỉnh dyên hải Miền Trung có dải cát ven biển chạy dài, riêng các tỉnh Bình  <br /> Trị Thiên có tới 15.000 ­ 20.000 ha. Vùng này hàng năm gieo trồng lúa cho năng suất bấp  <br /> bênh, nhưng lại thích hợp cho trồng ớt.<br /> Tuy nhiên, sản xuất ớt nước ta trong những năm gần đây chưa được phát triển <br /> tương xứng với tiềm năng của nó. Các giống ớt hiện trồng chủ yếu là các giống địa  <br /> phương (Chìa Vôi, Sừng Bò...) ngày càng bị thoái hóa, tỷ lệ lẫn tạp cao. Để cây ớt trở <br /> thành cây hàng hóa thực sự, công tác giống cần được ưu tiên giải quyết hàng đầu. <br /> Cây ớt là cây tự  thụ  phấn, song trong điều kiện nóng ẩm, nhiều côn trùng, hiện  <br /> tượng giao phấn có tỷ lệ khá cao từ 7,6 đến 36,8% (theo Odland và Porter, 1941), cũng có <br /> thể  lên đến 91% trong điều kiện nhiệt độ  cao và độ   ẩm không khí thấp  (theo Tansky,  <br /> 1984). Đặc điểm này là nguyên nhân dẫn đến các giống ớt truyền thống của ta bị thoái  <br /> hóa, lẫn tạp. Nếu công tác giống được chú ý thường xuyên thì sẽ khắc phục được đặc  <br /> điểm này.<br /> Để  góp phần giải quyết vấn đề  trên, chúng tôi tiến hành đề  tài:"Nghiên cứu  <br /> tập đoàn giống ớt cay (Capsicum annum spp.) nhập nội trong vụ Đông ­ Xuân  2001 ­  <br /> 2002  tại Thừa Thiên ­ Huế".<br /> II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 1. Vật liệu nghiên cứu<br /> Thí nghiệm được tiến hành trong vụ  Đông Xuân với tập đoàn gồm 33 dòng  <br /> giống  ớt cay nhập nội và 1 giống Chìa Vôi địa phương làm đối chứng (Đ/C). Trong <br /> 89<br /> các dòng giống ớt cay nhập nội có 19 dòng giống được thu thập từ Trung tâm Nghiên  <br /> cứu và Phát triển Rau Châu Á (CA36, CA102, CA201, CA802, CA48, CA17, CA90,  <br /> CA91, CA78, PBC535, PBC161, PBC308, 9852­193, 99­9644, 9852­190, 99­9623, 99­<br /> 9129, 99­9126, 99­9195­1), 9 giống được thu thập từ Viện Rau quả Gia Lâm, Hà Nội  <br /> (PVR9225, PVR9242, PVR11, PVR6, PVR9, PVR9L43, PNC12, 70TL1, MC11, AMC1),  <br /> 2 giống được thu thập từ trường đại học Nông Lâm, Đại học Huế ( DH5, DH2) và 2 <br /> giống được thu thập từ  phòng Nông Nghiệp Can Lộc, Hà Tĩnh (Thiên Lộc 1, Thiên  <br /> Lộc 2). <br /> 2. Phương pháp nghiên cứu<br /> ­ Thí nghiệm được bố trí theo phương pháp tuần tự không nhắc lại. Diện tích  <br /> ô thí nghiệm 3,6m2 (1,2x3m), trồng 2 hàng/1 ô; cây con được gieo trong khay ngày 23­<br /> 11­2001.<br /> ­ Các điều kiện canh tác như quy trình chung với lượng phân bón 40 tấn phân  <br /> chuồng/ha, N, P, K theo tỷ lệ 150 kgN: 80 kg P2O5: 60 kg K2O.<br /> ­   Mật   độ:   khi   cây   con   được   5­6   lá   thật   được   trồng   với   khoảng   cách  <br /> 60cmx40cm.<br /> 3. Các chỉ tiêu theo dõi<br /> Được xác định theo phương pháp hiện tại. Mỗi ô theo dõi 15 cây<br />     Theo dõi khả năng sinh trưởng, phát triển, năng suất và các yếu tố cấu thành năng  <br /> suất, khả năng chống chịu một số sâu bệnh hại chính và chất lượng hình thái quả.<br /> 4. Phương pháp xử lý số liệu<br /> Số liệu được xử lý trên chương trình máy tính Excel<br /> III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN<br /> Dựa vào kết quả  nghiên cứu đã đạt được chúng tôi tạm chia các dòng giống <br /> thành 3 nhóm dựa vào thời gian sinh trưởng: ngắn ngày, trung ngày và dài ngày<br /> ­   Nhóm   ngắn   ngày   gồm   các   giống:   PVR9225,   PVR9242,   PVR11,   70TL1,  <br /> AMC11, PVR9, có thời gian từ trồng đến kết thúc thu là 120 ­ 130 ngày<br />   ­ Nhóm dài ngày gồm: CA91, CA78, CA102, CA480, CA17, CA36, CA802,  <br /> PBC161, 99­9126 VÀ 9852­190, có thời gian từ  trồng đến kết thúc thu là 130­150  <br /> ngày.<br /> ­ Nhóm trung ngày: trừ  các giống thuộc nhóm ngắn ngày và dài ngày, các  <br /> giống còn lại thuộc nhóm này, có thời gian từ  trồng đến kết thúc thu là 150 ­ 180 <br /> ngày.<br /> Kết quả mô tả cho thấy có sự đa dạng lớn trong tập đoàn cả  về hình thái và  <br /> khả năng năng suất, chất lượng, tính chống chịu bệnh hại. <br /> <br /> 90<br />            1.  Đặc điểm hình thái  của các dòng giống nghiên cứu<br /> ­ Chiều cao cây: Biến động trong khoảng 28,29 cm đến 67,14 cm. Giống cao <br /> nhất là CA91 (67,14 cm), tiếp đến là giống PNC12 (58,83cm). Hầu hết các giống có  <br /> chiều cao trung bình 45 cm.<br /> ­ Hình dạng:  Hầu hết các giống có bản lá hình lưỡi mác, một số  giống có  <br /> dạng lá hình trứng ngược, chỉ có giống  CA17 có dạng tam giác.<br /> ­ Màu sắc hoa: Đại bộ  phận các giống có hoa màu trắng, chỉ  có giống CA78 <br /> có hoa màu trắng tía<br /> ­ Vị  trí vòi nhụy so với bao phấn: Độ  thuần của các giống trong tập đoàn có <br /> liên quan đến khả  năng giao phấn giữa các giống. Vị  trí vòi nhuñy  so với bao phấn  <br /> ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình tiếp nhận hạt phấn ngoài. Thông thường các  <br /> giống có vòi nhụy cao hơn bao phấn thì tỷ  lệ  giao phấn cao, còn các giống có vòi <br /> nhụy thấp hơn bao phấn có tỷ lệ tự thụ cao. Kết quả theo dõi cho thấy các dòng   99­<br /> 9623, 99­9195­1 và 99­9126 có vòi nhụy thấp hơn bao phấn.<br /> ­ Hình dạng quả: Hầu hết các giống có dạng quả dài, chỉ riêng giống CA78 có quả <br /> hình tam giác.<br /> ­ Kiểu đính quả: Qủa có kiểu đính khác nhau trên đốt: chỉ thiên, chỉ địa, trung <br /> gian. Kiểu đính hoa, đính quả là tính trạng di truyền: hướng thiên được quy định bởi <br /> gen lặn còn hướng địa được quy định bởi gen trội. Giống đính hoa chỉ  địa sẽ  mang  <br /> quả  chỉ  địa và ngược lại. Một số trường hợp đính hoa chỉ  thiên nhưng ra quả  trung  <br /> gian hoặc đính hoa kiểu trung gian lại ra quả chỉ địa như giống Thiên lộc 1. Các giống <br /> quả to thường có kiểu đính quả  thẳng, còn các giống quả  nhỏ  thường là các giống chỉ <br /> thiên.<br />             2. Đặc điểm về chất lượng quả và khả năng cho năng suất<br /> Kết quả nghiên cứu cho thấy:<br /> ­ Chiều dài quả: Qua nghiên cứu cho thấy các dòng, giống thuộc 3 nhóm quả: <br /> quả ngắn (1­5 cm),  quả trung bình (5­10 cm) và quả dài (10­15 cm). Giống PVR9225 <br /> và Chìa Vôi (giống địa phương Việt Nam) có quả  dài nhất với chiều dài trung bình  <br /> tương  ứng là 12,87 cm và 12,83 cm, tiếp theo là giống   PVR9, PVR9L43, MC11,  <br /> PVR6, PBC535 với chiều dài quả tương ứng là 10,69 cm, 10,66 cm, 10,62 cm, 10,14 <br /> cm,   10,30   cm.   Ngắn   quả   nhất   là   giống   CA102     và   CA802   với   4,34   và   4,76   cm  <br /> (Bảng1)<br /> ­ Đường kính quả: Đường kính quả biến động từ 0,92 cm ở giống CA17 đến <br /> 3,39 cm ở giống CA78. Giống CA17 quả nhỏ nhưng dài, ruột đặc, quả cứng.<br /> ­ Màu sắc quả: Hầu hết các giống tham gia thí nghiệm có màu quả  non chưa  <br /> chín có màu xanh vàng đến xanh đậm, riêng giống CA78 có màu trắng sữa. Khi chín <br /> 91<br /> hoàn toàn, hầu hết các giống có quả  màu đỏ  thẫm và đỏ  tươi, chỉ  có dòng 99­9623  <br /> quả có màu vàng tươi và giống CA90 quả có màu vàng cam. <br /> ­ Độ  cay của thịt quả: Hầu hết các giống chỉ  thiên đều cho quả  rất cay, đặc  <br /> biệt là các giống CA480, CA102, CA36 và CA802.<br /> ­ Độ  thuần và độ  đồng đều: Hầu hết các giống khá thuần, cho độ  đồng đều <br /> cao về sinh trưởng, phát dục và dạng quả... Chỉ có giống CA78 có độ thuần kém.<br />   ­ Trọng lượng quả  và số  quả  trên cây:  Đây là hai tính trạng quyết định cơ <br /> bản năng suất của giống. Giống có quả to nhất là CA 17 với trọng lượng trung bình <br /> của quả  là 17,08 g. Sau đó là giống PVR9L45, Chìa vôi địa phương, MC11 và dòng <br /> 99­9129 có trọng lượng quả  12,17g, 11,93g, 11,12g và 11,54g tương  ứng. Một số <br /> giống chỉ thiên quả nhỏ có số quả trên cây rất cao như các giống CA36 (180,94 quả), <br /> CA480   (119,00   quả),   CA90  (101,45   quả).  Giống   CA78   chỉ   có   trung   bình   23,78 <br /> quả/cây.<br /> ­ Năng suất:  Năng suất cao nhất được tìm thấy  ở  giống CA201 với 11,61  <br /> tấn/ha, sau đó là giống PVR9242 và PBC535 với 10,78 tấn/ha và 10,45 tấn/ha tương  <br /> ứng. Giống Chìa vôi có 43,34 quả/cây, năng suất đứng thứ  7 sau CA201, PVR9242, <br /> PBC535, PVR11, PVR9225, 99­9623. Về chất lượng hình thái quả, độ cứng quả, độ <br /> cay, ngon, sức sinh trưởng khỏe và tính chống chịu cao phải kể đến giống CA480 với  <br /> trọng lượng trung bình quả  2,44 g, số  quả  trên cây119 quả. Giống CA201 cũng có <br /> những tính trạng gần giống như giống CA480 nhưng nhiễm bệnh thán thư nặng.<br /> Bảng 1: Đặc điểm về chất lượng quả và khả năng cho năng suất <br /> của một số giống đại diện của các nhóm giống<br /> <br /> Đường  Số quả  Khối  Năng suất <br /> Tên dòng,  Chiều dài <br /> STT Nhóm kính quả  HH/cây  lượng TB  thực thu <br /> giống quả (cm)<br /> (cm) (quả) quả (gam) (tấn/ha)<br /> 1 PVR9225 12,78 1,88 34,21 10,38 8,49<br /> 2 Ngắn  PVR9242 9,67 1,58 55,57 7,54 10,78<br /> 3 ngày PVR11 9,17 1,76 49,34 8,31 9,55<br /> 4 9852­193 7,17 1,62 27,31 6,44 4,21<br /> 5 Trung  CA201 8,90 1,76 52,83 8,12 11,61<br /> 6 ngày PBC535 10,30 1,57 44,60 8,46 10,45<br /> 7 99­9623 7,44 1,72 45,89 6,19 8,53<br /> 8 Chìa vôi  12,83 1,94 43,34 11,93 8,37<br /> (Đ/C)<br /> 92<br />  9 CA480 7,11 0,92 119,00 2,44 8,06<br /> Dài <br /> 10 CA17 8,79 0,93 52,36 1,98 2,32<br /> ngày<br /> 11 CA802 4,76 1,16 109 1,51 3,97<br /> <br />       3 . Về tính chống chịu sâu bệnh hại và các điều kiện bất thuận  <br /> Hầu hết các giống đều có thể sinh trưởng trong điều kiện thời tiết mùa đông ở <br /> miền Trung Việt Nam. Tuy nhiên, thời gian sinh trưởng trong điều kiện mùa đông đã làm <br /> chậm trễ quá trình ra hoa và đậu quả của các giống. Qua theo dõi, chúng tôi thấy hầu hết  <br /> các giống đều bị bệnh  thán thư và thối cổ rễ từ  mức nhẹ đến rất nặng.<br /> <br /> <br /> Bảng 2: Khả năng chống chịu một số bệnh hại của các dòng giống ớt cay<br /> Bệnh chống chịu<br /> STT Nhóm Tên dòng, giống Thối cổ rễ Thán thư<br /> Tỷ lệ cây bị hại (%) Tỷ lệ quả bị hại (%)<br /> 1 PVR11 ­ 0,00<br /> Ngắn <br /> 2 AMC11 0,00 ­<br /> ngày<br /> 3 9852­193 0,00 0,00<br /> 4 Trung  PNC12 0,00 ­<br /> 5 ngày PBC535 ­ 0,23<br /> 6 CA17 0,00 0,68<br /> 7 CA36 0,00 ­<br /> 8 CA102 0,00 ­<br /> Dài ngày<br /> 9 CA802 0,00 ­<br /> 10 CA480 ­ ­<br /> 11 CA91 0,00 0,00<br /> Qua bảng 2 cho thấy,  các dòng, giống PVR11, 9852­193,  PBC535, CA480 biểu <br /> hiện khả năng kháng bệnh thán thư cao,  AMC1, 9852­193, PNC12, CA91, CA102, CA17, <br /> CA36 và CA802 chống chịu bệnh thối cổ rễ. <br /> IV. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ<br />             1. Kết luận<br />  a. Có sự  đa dạng di truyền trong các mẫu giống nghiên cứu về  loài, các tính <br /> tráng hình thái, kiểu sinh trưởng, khả năng năng suất, chất lượng và tính chống chịu  <br /> sâu bệnh hại.<br /> <br /> <br /> 93<br />  b. Các giống nhập nội có khả  năng sinh trưởng tương đương với giống Chìa <br /> Vôi (đối chứng). Hầu hết các giống có khả năng sinh trưởng vô hạn, cho thu hái quả <br /> quanh năm. Giống ớt chỉ thiên CA91 sinh trưởng mạnh nhất. Giống CA480 có dạng  <br /> quả  đẹp, cay, ăn ngon, có hương vị, có khả  năng cho năng suất cao nếu được chăm <br /> bón tốt. Giống CA201 cho năng suất cao nhưng bị nhiễm bệnh thán thư nặng.<br />  c. Các giống có tính chống chịu bệnh cao, có thể dùng làm vật liệu khởi đầu cho <br /> công tác chọn tạo giống là  CA480, PBC535, PVR11, 9852­193 và  CA17. <br />           2. Đề nghị<br />            a. Tiếp tục nhập nội tập đoàn để khảo nghiệm trong điều kiện sinh thái Thừa  <br /> Thiên ­ Huế. <br />            b. Sử dụng các dòng giống có khả năng chống chịu bệnh cao cho công tác chọn <br /> tạo giống.<br />            c. Song song với việc khảo nghiệm, đánh giá tập đoàn giống, cần tiến hành thí <br /> nghiệm so sánh các giống có triển vọng được chọn lọc với các giống địa phương trong <br /> các thời vụ khác nhau, trên những loại đất khác nhau và trên những nền phân bón khác <br /> nhau để có những đề xuất cho sản xuất về quy trình kỹ thuật của các giống đó.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Mai Phương Anh, Trần Văn Lài, Trần Khắc Thi. Rau và trồng rau. Giáo trình cao học <br /> nông nghiệp. NXB Nông Nghiệp. H (1995) 183 ­ 189.<br /> 2. Mai Phương Anh. Kỹ thuật trồng một số loại rau cao cấp. NXB Nông Nghiệp. H <br /> (1997) 7 ­ 30.<br /> 3. Trần Khắc Thi. Nghiên cứu, phát triển rau chất lượng cao . Tạp chí Nông Nghiệp <br /> và Phát Triển Nông Thôn (3/2001) 12­13.<br /> 4. Nguyễn   Hữu   Doanh,   Đồng   Khắc   Xúc.  Trồng   ớt   xuất   khẩu.   NXB   Thanh   Hoá, <br /> (1985)  1 ­ 36.<br /> 5. Odland, M. L., and Poter, A. M.  Astudy of natural crossing in peppers, Capsicum  <br /> frutescens. Proc. Am. Soc. Hort. Sci. 38 (1941) 585 ­ 588.<br /> 6. Webber, H. J. Preliminary notes on pepper hybrids. Am. Breed. Assoc. Annu. Rep. 7. <br /> (1912) 188­ 199.<br /> <br /> RESEARCH ON HOT PEPER VARIETIES INTRODUCED <br /> IN THE WINTER ­ SPRING CULTIVATION OF 2001 ­ 2002 <br /> IN THUA THIEN  ­ HUE PROVINCE<br /> Truong Thi Hong Hai<br /> College of Agriculture and Forestry, Hue University <br /> <br /> SUMMARY<br /> The   experiment   was   conducted   during   the   winter   ­   spring  cultivation   in  Phu   Vang  <br /> District   of   Thua   Thien   Hue   Province   with   33   introduced   varieties/lines   and   1   local   check  <br /> variety.   There   was   genetic   diversity   in   this   collection   in   different   traits.   Most   of   the  <br /> <br /> 94<br /> varieties/lines can grow all the year around in Central Vietnam. The highest yield was obtained  <br /> at CA201 but anthracnose sensitive. CA480 showed good appearance in fruit color, had good  <br /> taste with aroma. It was also developed resistance to anthracnose. Line 9852­193 was highly  <br /> resistant to both anthracnose and southern blight, but the yield was less than the samples. Some  <br /> varieties/lines can be used as a resistant resource to different diseases.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 95<br />