NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ SỰ CỐ MÔI TRƯỜNG TRONG SỬ DỤNG KHÍ HÓA LỎNG Ở VIỆT NAM

Chia sẻ: Pham Linh Dan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:153

Thêm vào BST

Báo xấu

158
lượt xem 50
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Việt Nam với một tiềm năng dầu khí dồi dào, đang phát triển mạnh mẽ công nghiệp khai thác, chế biến nguồn tài nguyên quý giá này thành các sản phẩm có giá trị, trong đó có dầu khí hóa lỏng(LPG), góp phần quan trọng vào sự phát triển của đất nước.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ SỰ CỐ MÔI TRƯỜNG TRONG SỬ DỤNG KHÍ HÓA LỎNG Ở VIỆT NAM

NGHIÊN C U XÂY D NG PHƯƠNG PHÁP ÁNH GIÁ S C MÔI TRƯ NG TRONG S D NG KHÍ HÓA L NG (LPG) VI T NAM
Nghiên c u xây d ng phương pháp đánh giá s c môi trư ng trong s d ng khí hóa l ng (LPG) Vi t Nam B i: TS. Lý Ng c Minh
Nghiên c u xây d ng phương pháp đánh giá s c môi trư ng trong s d ng khí hóa l ng (LPG) Vi t Nam B i: TS. Lý Ng c Minh Phiên b n tr c tuy n: < http://voer.edu.vn/content/col10512/1.2/ > Thu vien Hoc Lieu Mo Viet Nam
Tài li u này và vi c biên t p n i dung có b n quy n thu c v TS. Lý Ng c Minh. Tài li u này tuân th theo gi y phép Creative Commons Attribution 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/). Tài li u đư c hi u đính ngày: December 9, 2011 Ngày t o PDF: January 10, 2012 Đ bi t thông tin v đóng góp cho các module có trong tài li u này, xem tr. 143.
N i dung M đ u ............................................................................................... 1 1 T ng Quan S c môi trư ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 1.1 Đánh giá s c môi trư ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 1.2 T ng quan, tình hình ch bi n và s d ng khí d u m hóa l ng (LPG) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 1.3 Các phương pháp đánh giá và Các v n đ nghiên c u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 1.4 2 Phương pháp nghiên c u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 3 Cơ s lý thuy t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 4 K t qu và Th o lu n Xây d ng k ch b n s c trong s dung LPG Vi t Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 4.1 Xây d ng cơ s khoa h c đánh giá s c n thi t b LPG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 4.2 Đ xu t quy trình đánh giá s c n thi t b ch a LPG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 4.3 Đánh giá s c n b n ch a 20 t n LPG năm 2007 t i Hà N i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 4.4 Đánh giá th c tr ng và nguyên nhân gây s c trong s d ng LPG Vi t Nam . . . . . . . . . . . . 103 4.5 Xây d ng cơ s qu n tr r i ro k thu t trong s d ng LPG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 4.6 5 K t lu n và ki n ngh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 6 T ng h p công trình nghiên c u khoa h c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . 133 7 Tài li u tham kh o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 Ch m c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 Tham gia đóng góp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .143
iv
M đu 1 TÍNH C N THI T C A Đ TÀI NGHIÊN C U Vi t Nam, v i m t ti m năng d u khí d i dào, đang phát tri n m nh m công nghi p khai thác, ch bi n ngu n tài nguyên quý giá này thành các s n ph m có giá tr , trong đó có khí d u m hóa l ng (LPG), góp ph n quan tr ng vào s phát tri n c a đ t nư c. T ngu n LPG trong nư c do các NM ch bi n khí Dinh C , NM l c d u Dung Qu t ch bi n và cung c p, các cơ s s d ng LPG trong s n xu t và đ i s ng ngày càng phát tri n. LPG là lo i nhiên li u s ch và cao c p đư c s d ng trong s n xu t đã làm thay đ i hình nh khói đen luôn g n li n v i các xí nghi p công nghi p; s d ng trong các khu đô th , khu dân cư, các nhà hàng, khách s n, b p ăn t p th , h gia đình. . .đã làm thay đ i thói quen tiêu th nhiên li u truy n th ng là c i, than ... góp ph n đáng k vào công tác BVMT và s c kh e ngu i dân. Tuy nhiên, bên c nh vai trò đóng góp nh ng giá tr KT-XH vô cùng to l n, quá trình ch bi n và s d ng LPG luôn ti m n nguy cơ gây SCMT và th c t trên th gi i đã x y ra các s c rò r , cháy, n LPG gây h u qu nghiêm tr ng, làm ch t và b thương nhi u ngư i, phá h y tài s n và gây ô nhi m môi trư ng như s c n TB ch a propane trên đư ng v n chuy n t i Tây Ban Nha năm 1978 làm ch t 200 ngư i và b thương 120 ngư i [14]; s c tr t bánh tàu h a ch propane (và clorine) g n Toroto, Canada tháng 11/1979 làm 250.000 ngư i ph i sơ tán và nhi u ngư i b ng đ c ph i nh p vi n [14]; s c n TB ch a LPG khu dân cư c a thành ph Mexico ngày 19/11/1984 làm ch t 450 ngư i, trên 30.000 ngư i m t nhà c a ph i sơ tán [125]; s c cháy tàu ho ngày 20/02/2002 t i Ai C p làm g n 400 ngư i b ch t, hàng trăm ngư i b thương do n bình LPG đ n u ăn trong toa căng tin [125]; s c n bình ch a LPG làm s p nhà t i thành ph St. Peterburg – Nga vào ngày 03/06/2003 làm s p toà nhà 9 t ng, gây ch t và b thương nhi u ngư i [125]. Vi t Nam, m c dù các s c đã x y ra trong ch bi n và s d ng LPG chưa mang tính th m h a nhưng cũng là nh ng d u hi u c nh báo s x y ra nh ng SCMT nghiêm tr ng trong tương lai n u chúng ta không có bi n pháp phòng ng a. Trong th i gian t i, khi các cơ s l c hóa d u tr ng đi m c a đ t nư c d n đi vào ho t đ ng n đ nh làm cho lư ng LPG đư c ch bi n trong nư c ngày càng tăng lên thì s cơ s s d ng LPG trong s n xu t và đ i s ng ngày càng nhi u; tr m cung c p LPG trung tâm trong khu chung cư cao t ng ngày càng tăng và nh t là khi ch trương chuy n đ i năng lư ng t nhiên li u truy n th ng (xăng, d u . . . ) sang s d ng LPG cho các phương ti n giao thông v n t i (GTVT) đư c th c hi n r ng rãi nh m c i thi n ch t lư ng môi trư ng không khí t i các thành ph l n c a nư c ta, các thi t b ch a LPG đư c l p đ t trong các đô th , khu dân cư ngày càng nhi u thì nguy cơ x y ra SCMT trong s d ng LPG s ngày càng tăng, thi t h i s ngày càng l n. Đ qu n tr r i ro (QTRR) trong ch bi n và s d ng hi u qu , m t trong nh ng công vi c quan tr ng là ph i xây d ng đư c phương pháp đánh giá SCMT m t cách đ nh lư ng trên cơ s khoa h c, thi t l p quy trình đánh giá s c , nêu và phân tích các nguy cơ gây SCMT trong s d ng LPG, d báo kh năng x y ra và m c đ thi t h i khi s c x y ra, trong đó m t ch tiêu r t quan tr ng là d báo ph m vi nh hư ng thông qua vi c xác đ nh kh năng phát tán ch t ô nhi m môi trư ng sau s c . Nhưng xác đ nh kh năng phát tán ch t nguy h i b ng cách đo đ c trong th c t khi m t s c x y ra là đi u mà chúng ta không mong đ i. B i l , SCMT trong s d ng LPG n u x y ra thì thi t h i mà nó gây ra đ i v i con ngư i, môi trư ng s r t l n; th m chí còn r t nghiêm tr ng như các s c đã x y ra trên th gi i và thi t h i có th 1 Phiên b n tr c tuy n c a n i dung này có . 1
2 còn l n hơn mà chúng ta chưa lư ng h t. Cùng v i vi c xác đ nh nguy cơ, m c đ nh hư ng, xác su t x y ra s c c n đ ra nh ng gi i pháp phòng ng a s c trong ch bi n và s d ng LPG m t cách h u hi u. Trên th gi i, các nư c có n n công nghi p d u khí phát tri n đã có nhi u nghiên c u v đánh giá SCMT trong ch bi n và s d ng LPG nhưng các nghiên c u này chưa đ c p ho c đ c p chưa đ y đ , đ nh lư ng t i các tác đ ng mà SCMT, đ c bi t là s c n v t lý trong ch bi n và s d ng LPG gây ra. Còn Vi t Nam, v n đ này h u như ch đư c đ c p m t cách đ nh tính ho c chưa đ y đ v m t đ nh lư ng như đã th hi n trong các tiêu chu n, quy đ nh, văn b n quy ph m pháp lu t c a Nhà nư c, các báo cáo tác đ ng môi trư ng c a các d án quan tr ng trong t n tr , phân ph i LPG, các cơ s s d ng LPG trong s n xu t và đ i s ng. Do v y, vi c nghiên c u xây d ng phương pháp đánh giá SCMT trong s d ng LPG, đ ra các gi i pháp phòng ng a SCMT trong s d ng LPG m t cách đ ng b , h th ng, b ng nhi u công c đa d ng, thích h p v i s tham gia c a các đ i tư ng liên quan, có kh năng áp d ng trong đi u ki n Vi t Nam là c n thi t, b i l , n u đ SCMT x y ra thì ho c là không kh c ph c đư c ho c n u kh c ph c đư c cũng h t s c t n kém và khi đó đã t n th t v ngu i, thi t h i v tài s n, nh hư ng t i môi trư ng. Lu n án đư c th c hi n nh m đáp ng yêu c u c p thi t trên. M C TIÊU NGHIÊN C U Nghiên c u đ xu t phương pháp đánh giá SCMT và gi i pháp b o đ m an toàn, phòng ng a SCMT trong s d ng LPG nh m h n ch x y ra SCMT và gi m thi u tác đ ng đ n con ngư i, thi t h i v kinh t , nh hư ng đ n môi trư ng phù h p v i đi u ki n Vi t Nam cũng như các nư c có đi u ki n tương t . N I DUNG NGHIÊN C U 1. T ng quan v LPG, tình hình ch bi n và s d ng LPG Vi t Nam; phân tích nguy cơ gây s c và h i c u m t s s c đã x y ra trong ch bi n và s d ng LPG trên th gi i và Vi t Nam; 2. Đ xu t tiêu chí xây d ng k ch b n s c và l a ch n k ch b n s c n hoàn toàn thi t b ch a LPG là s c có nguy cơ x y ra r t cao trong s d ng LPG Vi t Nam và gây thi t h i nghiêm tr ng v con ngư i, tài s n và môi trư ng; 3. Xây d ng cơ s khoa h c đánh giá tác đ ng t i con ngư i và môi trư ng khi n thi t b ch a LPG; nghiên c u trư ng h p đi n hình: đánh giá s c n b n ch a 20 t n LPG năm 2007 t i Hà N i. 4. Xây d ng quy trình đánh giá SCMT trong s d ng LPG d a trên các cơ s khoa h c và phù h p v i đi u ki n Vi t Nam. 5. Nghiên c u đ xu t khái ni m, quan đi m và xây d ng cơ s khoa h c qu n tr r i ro k thu t trong s d ng LPG Vi t Nam. 6. Đánh giá th c tr ng, phân tích nguyên nhân gây s c và đ xu t gi i pháp phòng ng a SCMT trong s d ng LPG phù h p v i th c t Vi t Nam và nh ng nư c có đi u ki n tương t . Đ I TƯ NG NGHIÊN C U Đ i tư ng nghiên c u là phương pháp đánh giá SCMT trong s d ng LPG. Khi th c hi n nghiên c u này, c n th c hi n trên các đ i tư ng đư c kh o sát là LPG và thi t b ch a LPG: • LPG thương m i trong s n xu t và đ i s ng (g m thành ph n chính là propane ho c butane ho c h n h p propane và butane v i t l propane: butane là 50%: 50% theo th tích và m t lư ng nh các khí, t p ch t khác [89]. Trong tính toán, lu n án l y LPG công nghi p v i thành ph n chính là propane 100% ho c LPG có t l propane: butane là 50%: 50% theo th tích) đư c ch a trong thi t b tr ng thái bão hòa, g m h n h p l ng và hơi, trong đi u ki n có áp su t và nhi t đ trên nhi t đ sôi bình thư ng c a nó.
3 • Thi t b ch a LPG bao g m các b n ch a LPG trong các h th ng c p khí đ t trung tâm trong nhà có dung tích ch a nư c t 0,45 m3 tr lên [11], b n ch a LPG trên các xe b n chuyên d ng [72] và b n ch a LPG l p đ t c đ nh t i các cơ s công nghi p và thương m i có dung tích ch a nư c t 150 lít tr lên [73]. PH M VI NGHIÊN C U SCMT trong s d ng LPG là m t lĩnh v c khá r ng và ph c t p, do v y, lu n án th c hi n trong ph m vi nghiên c u sau: • LPG đư c đ c p trong lu n án là LPG thương ph m, s d ng trong s n xu t và đ i s ng [89]; thi t b ch a LPG đ t trong môi trư ng không khí, áp su t khí quy n l y đi u ki n tiêu chu n 760 mmHg; • Đi u ki n khí tư ng l y khu v c đi n hình có nguy cơ cao x y ra s c trong s d ng LPG là khu v c Hà N i và Tp.H Chí Minh. • S c x y ra là s c n v t lý do tác đ ng cơ h c t bên ngoài ho c do b n th thi t b không b o đ m an toàn làm v b n ch a LPG [49]. Đây là s c có nguy cơ x y ra r t cao trong s d ng LPG nư c ta và nh ng nư c có đi u ki n KT-XH tương t ; • Do s li u th ng kê v các s c đã x y ra trong s d ng LPG Vi t Nam chưa b o đ m đ tin c y đ đánh giá xác su t nên lu n án t p trung xây d ng phương pháp đánh giá thi t h i khi n thi t b ch a LPG; • Quá trình n thi t b ch a LPG gi m áp su t t áp su t làm vi c c a LPG trong thi t b t i áp su t khí quy n di n ra nhanh chóng, s trao đ i nhi t gi a môi ch t v i môi trư ng bên ngòai coi như không đáng k nên quá trình n thi t b đư c coi là quá trình dãn n đ an nhi t; • Thông s làm vi c c a LPG: • Trư c khi x y ra s c , LPG ch a trong thi t b tr ng thái l ng bão hoà, có các thông s k thu t sau: kh i lư ng mLPG (kg), nhi t đ bão hòa To c a LPG (ph thu c vào nhi t đ môi trư ng bên ngoài và thành ph n c a LPG). Lu n án l y giá tr nhi t đ bão hòa c a LPG kho ng 303K và áp su t p1 (bar) làm vi c c a LPG trong thi t b là áp su t bão hòa tương ng c a LPG kho ng 6 bar [89]. Trong th c t , áp su t này có th thay đ i tùy thu c thành ph n và nhi t đ bên ngoài; • Sau khi n , LPG gi m áp su t t i áp su t khí quy n nhi t đ sôi Tb ; lư ng LPG l ng hóa hơi sau khi thoát ra kh i bình ch a là (kg). Ph n LPG l ng cu n theo đám mây hơi coi như không đáng k . • Trong ph m vi sai s cho phép và đ thu n ti n trong tính toán, hơi LPG đư c coi là khí lý tư ng [135], do v y m t s thông s nhi t đ ng c a LPG như nhi t dung riêng . . . đư c coi là h ng s ; lư ng không khí đ đ coi ch đ cháy là hoàn toàn đi u ki n đ ng áp. Ý NGHĨA KHOA H C VÀ TH C TI N Khí d u m hóa l ng (LPG), bên c nh ưu đi m là nhiên li u s ch và ti n d ng, cũng ti m n nh ng r i ro gây ra SCMT trong ch bi n và s d ng, làm thi t h i v ngu i, tài s n và tác đ ng x u t i môi trư ng n u không nh n th c đư c kh năng x y ra s c và m c đ nguy hi m c a nó đ có nh ng bi n pháp QTRR, phòng ng a s c . M t trong nh ng bi n pháp đó là ph i có đư c phương pháp đánh giá SCMT đ nh lư ng, kh thi, phù h p v i đ c đi m trong s d ng LPG Vi t Nam. Đánh giá SCMT là quá trình mang tính h th ng, cung c p thông tin t ng h p, lôgic cho các nhà QLMT, nh ng ngư i ra quy t đ nh trong vi c xác đ nh nh ng phương án qu n lý phù h p. Ngoài ra, đánh giá SCMT còn h n ch lãng phí đ i v i nh ng ngu n l c ph i b ra đ gi i quy t v n đ ATMT đ i v i nh ng r i ro ch p nh n đư c.
4 Ý nghĩa khoa h c • Góp ph n xây d ng cơ s khoa h c đ đánh giá SCMT m t cách đ nh lư ng trong ch bi n và s d ng LPG và các môi ch t tương t . • Góp ph n b sung cơ s khoa h c v qu n tr r i ro k thu t đ b o đ m an toàn, phòng ng a SCMT do thi t b ch a LPG nói riêng và TBAL nói chung. • Là cơ s đ xây d ng ph n m m tính s c b n thi t b ch a LPG nói riêng và ch a môi ch t có đ c tính tương t nói chung; ph n m m tính phát tán LPG do s c s c n thi t b ch a LPG v i đ c đi m là năng lư ng cao, phát tán nhanh, gián đo n . . . ng d ng đ tính toán đ i v i các môi ch t đư c ch bi n và s d ng nhi t đ trên nhi t đ sôi bình thư ng c a môi ch t. • K t qu nghiên c u c a lu n án góp ph n b sung, hoàn thi n tài li u trong gi ng d y, đào t o, nghiên c u khoa h c, chuy n giao công ngh trong lĩnh v c an toàn, đánh giá r i ro, đánh giá tác đ ng môi trư ng. Ý nghĩa th c ti n • Nêu và phân tích nguyên nhân m t s b t c p, đ ra gi i pháp đ ng b , mang tính h th ng, góp ph n đáp ng yêu c u b o đ m an toàn, phòng ng a s c trong s d ng LPG Vi t Nam và nh ng nư c có đi u ki n KT-XH tương t . • Xác đ nh tiêu chí xây d ng k ch b n s c trong s d ng LPG Vi t Nam và l a ch n k ch b n s c n thi t b ch a LPG là s c có nguy cơ x y ra cao và gây thi t h i nghiêm tr ng v con ngư i, tài s n và môi trư ng. • Góp ph n b sung, hoàn thi n cơ s xây d ng tiêu chu n ATMT trong s d ng LPG và môi ch t có đ c tính, đi u ki n ch bi n, s d ng tương t . • Xây d ng phương pháp đánh giá SCMT trong s d ng LPG. K t qu nghiên c u c a lu n án (công th c tính lư ng hơi t o thành, công sinh ra khi n thi t b ch a LPG, h s tiêu th oxy, h s tiêu th không khí lý thuy t, h s phát th i CO2 , h s phát th i khói khi cháy 1 m3 LPG tr ng thái hơi . . .) góp ph n b sung cơ s khoa h c đ đánh giá tác đ ng môi trư ng khi tri n khai các d án có liên quan t i LPG; d báo kh năng nh hư ng c a các s c có th x y ra khi xây d ng các cơ s s d ng LPG cũng như s d ng hóa ch t nguy h i khác có đ c tính tương t như LPG. Đáp ng yêu c u đánh giá r i ro k thu t cho các d án có s d ng LPG đang ngày càng phát tri n nư c ta, đ ra các gi i pháp phòng ng a s c trong s d ng LPG Vi t Nam. Có th v n d ng phương pháp đánh giá cho công nghi p hóa ch t, k thu t l nh và đi u hoà không khí. • B sung cơ s khoa h c và th c ti n đ góp ph n quy ho ch công nghi p, quy h ach môi trư ng, quy h ach đô th , khu dân cư, d báo s c , qu n lý môi trư ng . . . khi tri n khai các d án có s d ng LPG. • Phương pháp đánh giá SCMT đư c đ xu t giúp các nhà qu n lý nhìn nh n toàn di n hơn v công tác ATMT, góp ph n ra quy t đ nh đúng đ qu n lý ATMT trong s d ng LPG nói riêng và TBAL nói chung. T đó, có chi n lư c ngăn ng a và ng c u s c nh m gi m thi u thi t h i, đ m b o an toàn, BVMT. Ý NGHĨA KINH T -XÃ H I Ch bi n và s d ng LPG đóng vai trò quan tr ng trong s phát tri n c a đ t nư c. Tuy nhiên, ch bi n và s d ng LPG cũng ti m n nhi u nguy cơ gây SCMT nghiêm tr ng. S c n thi t b ch a LPG là m t trong nh ng s c đó. Trong th c t đã x y ra nhi u s c n thi t b ch a LPG trên th gi i, gây thi t h i nghiêm tr ng v ngư i, tài s n và môi trư ng do không lư ng h t m c đ nguy h i c a các r i ro ti m n trong ch bi n và s d ng LPG. Do v y, c n có nh ng nghiên c u d báo đ nh lư ng đ y đ hơn v các tác
5 đ ng tiêu c c khi đánh giá r i ro, đánh giá tác đ ng môi trư ng trong quy h ach, xây d ng cơ s s d ng LPG; đ ra gi i pháp QTRR, phòng ng a SCMT trong s d ng LPG Vi t Nam, góp ph n n đ nh tr t t xã h i, phát tri n đ t nư c b n v ng. TÍNH M I C A LU N ÁN 1. Đóng góp khoa h c quan tr ng và đ u tiên c a lu n án v lý thuy t là đã xây d ng đư c cơ s khoa h c đ đánh giá SCMT khi n thi t b ch a LPG, g m các v n đ : xây d ng công th c tính lư ng hơi LPG t o thành, công dãn n khi n thi t b ch a LPG đư c t n tr tr ng thái bão hòa, t n t i c hai pha trong thi t b ; xây d ng h s tiêu th oxy, h s tiêu th không khí lý thuy t, h s phát th i CO2 , h s phát th i khói khi cháy 1 m3 LPG tr ng thái hơi . . .; nghiên c u ng d ng mô hình ngu n phát th i gián đo n, phát tán d ng đám mây hơi vào trư ng h p LPG. 2. M t trong nh ng đóng góp n a v lý thuy t c a lu n án là đã xây d ng cơ s khoa h c qu n tr r i ro k thu t (TERM) trong s d ng LPG, góp ph n b sung cơ s lý lu n qu n tr r i ro công nghi p. 3. Cùng v i nh ng đóng góp quan tr ng trên đây, lu n án đã đ xu t khái ni m “an toàn môi trư ng thi t b ” là khái ni m m i trên cơ s tích h p các v n đ v an toàn thi t b , an toàn con ngư i, an toàn môi trư ng. T đó, đ xu t quan đi m v ATMT là l y an tòan thi t b làm trung tâm đ phòng ng a SCMT. Lu n án cũng đã đ xu t tiêu chí phân lo i và th c hi n phân lo i thi t b ch a LPG theo m c đ an toàn; t đó đ xu t phương pháp d báo s thay đ i v ch t và lư ng c a thi t b ch a LPG theo th i gian đ d báo kh năng x y ra SCMT m t cách đ nh lư ng. 4. Bên c nh nh ng đóng góp v lý thuy t, lu n án có nh ng đóng góp mang tính th c ti n như: xác đ nh tiêu chí xây d ng k ch b n s c , t ng h p các k ch b n s c có th x y ra và l a ch n k ch b n s c n hoàn toàn thi t b ch a LPG là s c có nguy cơ x y ra r t cao và có th gây thi t h i nghiêm tr ng v ngư i, tài s n và môi trư ng trong đi u ki n s d ng LPG Vi t Nam; xây d ng hoàn thi n quy trình đánh giá SCMT trong s d ng LPG Vi t Nam mang tính kh thi; xây d ng quy trình tính toán s c b n thi t b ch a LPG, thu n ti n trong s d ng đ tính toán thi t k , ki m tra thi t b ch a LPG, t o cơ s đ xây d ng ph n m m tính s c b n thi t b ch a LPG và ph n m m tính phát tán qu c u l a phù h p v i đ c đi m trong s d ng LPG Vi t Nam.
6
Chương 1 T ng Quan 1.1 S c môi trư ng1 1.1.1 Khái ni m S c môi trư ng (SCMT) là nh ng hi n tư ng đ t bi n c a thiên nhiên, c a quá trình ho t đ ng c a con ngư i, gây tác đ ng t i con ngư i và môi trư ng, di n ra dư i tác đ ng c a y u t t nhiên ho c s tác đ ng c a con ngư i hay là s k t h p c hai y u t đó. Pháp lu t nhi u nư c đ nh nghĩa SCMT như là m t r i ro môi trư ng (RRMT) và quy đ nh nh ng bi n pháp, nh ng nguyên t c đ ngăn ch n và kh c ph c nh ng r i ro [98]. Lu t b o v môi trư ng (BVMT) năm 2005 c a Vi t Nam [41] đưa ra khái ni m SCMT như sau: “SCMT là nh ng tai bi n ho c r i ro x y ra trong quá trình ho t đ ng c a con ngư i ho c bi n đ i th t thư ng c a t nhiên gây ô nhi m, suy thoái ho c bi n đ i môi trư ng nghiêm tr ng ”. Vi t Nam hi n nay v n s d ng đ ng th i hai khái ni m “s c môi trư ng” và “r i ro môi trư ng” theo nghĩa tương t . Trong m t s trư ng h p, khái ni m “s c ” đư c s d ng thay th cho khái ni m “s c môi trư ng” [41]. M t s tác gi còn s d ng thu t ng “tai bi n môi trư ng” [35] ho c “s c r i ro môi trư ng” [29] đ ch nghĩa như nghĩa c a hai khái ni m “s c môi trư ng” và “r i ro môi trư ng”. Tuy nhiên, trong lu n án, khái ni m “s c môi trư ng” đư c s d ng đ phù h p v i thu t ng như đã ghi trong lu t b o v môi trư ng năm 2005 và các văn b n hư ng d n thi hành [41], nhưng khi trích d n tài li u tham kh o, lu n án v n s d ng khái ni m “r i ro môi trư ng” như nguyên văn. RRMT là kh năng mà đi u ki n môi trư ng b thay đ i b i ho t đ ng c a con ngư i, có th gây ra các tác đ ng có h i cho m t đ i tư ng nào đó. Các đ i tư ng bao g m s c kh e và tính m ng con ngư i, h sinh thái và xã h i. Tác nhân gây r i ro có th là tác nhân hóa h c, sinh h c, v t lý hay k t h p các tác nhân này. Các đ i tư ng b r i ro và tác nhân gây r i ro n m trong m i quan h ph c t p và đư c th hi n b ng m t sơ đ g i là chu i đư ng truy n r i ro. Chu i này liên h t t c các ho t đ ng liên quan c a con ngư i v i các lo i tác nhân gây r i ro và các đ i tư ng b r i ro. Nhi u tác nhân có th gây r i ro cho m t đ i tư ng, đ ng th i nhi u đ i tư ng có th b tác đ ng b i m t tác nhân gây r i ro. R i ro thư ng ph thu c vào m c đ ti p xúc hay phơi nhi m c a đ i tư ng đ i v i tác nhân gây r i ro và m c đ gây h i ti m tàng c a các tác nhân lên đ i tư ng. Như v y, r i ro môi trư ng là xác su t các thi t h i s x y ra do s phơi nhi m v i các nguy h i môi trư ng hay xác su t c a m t tác đ ng b t l i lên con ngư i hay môi trư ng do phơi nhi m v i m t ch t. Nó thư ng bi u di n xác su t x y ra tác đ ng có h i, t c là t s gi a s lư ng cá th b nh hư ng và t ng s cá th phơi nhi m v i tác nhân gây r i ro. V m t toán h c, s c R đư c xem là tích c a xác su t x y ra s c P và h u qu do s c gây ra D [35]: R(x) = P(x).D(x) (1.1) Đ i v i m t nhóm s c : 1 Phiên b n tr c tuy n c a n i dung này có . 7
8 CHƯƠNG 1. T NG QUAN R(x) = [U+F0E5]P(x).D(x) (1.2) R i ro t p h p các hi n tư ng có quan h v i nhau và b ng xác su t x y ra nhân v i m c đ h u qu . Vì v y c n k t h p ch t ch vi c đánh giá r i ro v i qu n lý môi trư ng [95]. 1.1.2 Phân lo i Tùy thu c tiêu chí phân lo i s có các cách phân lo i SCMT khác nhau. • Phân lo i theo lĩnh v c x y ra s c [47]: r i ro sinh thái, r i ro s c kh e, r i ro công nghi p. • Phân lo i theo ti n trình x y ra s c [35]: • Lo i c p di n: x y ra nhanh, m nh và đ t ng t. Ví d : đ ng đ t, cháy n . . . • Lo i trư ng di n: x y ra ch m, trư ng kỳ. Ví d : nhi m m n, sa m c hoá . . . 1.2 Đánh giá s c môi trư ng2 1.2.1 Khái ni m Đánh giá s c môi trư ng (ĐSM) là k thu t đánh giá m t h th ng có tác đ ng có h i th c t hay ti m tàng c a các ch t ô nhi m lên s c kh e c a th c v t, đ ng v t hay h sinh thái. Các k thu t đánh giá r i ro d a trên mô hình nhân qu , áp l c – đáp ng, trong đó ch t ô nhi m đư c v n chuy n t ngu n theo m t đư ng đi đ n nơi nh n: Ngu n → Đư ng đi → Nơi nh n như gi i thi u trong sơ đ hình 1 [47]. Hình 1.1: Trình t đánh giá r i ro môi trư ng [47] 1.2.2 Phân lo i • Phân lo i theo giai đo n: ĐRM đư c ti n hành theo 2 giai đo n: • Đánh giá r i ro sơ b : đư c th c hi n trên cơ s đi u ki n s li u, thông tin hi n có chưa đ y đ và đ tin c y th p v i m c tiêu là xác đ nh đư c các r i ro chính. • Đánh giá r i ro chi ti t: đư c ti n hành trên cơ s k t qu c a ĐGRRSB và các s li u đư c b sung, c ng c t các đo đ c, quan tr c, nghiên c u, th c hi n theo đ xu t c a ĐGRRSB. • Phân lo i theo lĩnh v c x y ra s c : Tương ng v i cách phân lo i r i ro theo lĩnh v c, đánh giá r i ro môi trư ng cũng đư c chia thành 3 lo i: đánh giá r i ro s c kh e, đánh giá r i ro sinh thái và đánh giá r i ro công nghi p [47] 2 Phiên b n tr c tuy n c a n i dung này có .
9 • Đánh giá r i ro s c kh e (HRA): HRA quan tâm đ n nh ng cá nhân, tình tr ng b nh t t và s ngư i t vong. HRA là ti n trình s d ng các thông tin th c t đ xác đ nh s phơi nhi m c a cá th hay qu n th đ i v i v t li u nguy h i hay hoàn c nh nguy h i. Đánh giá r i ro s c kh e có ba nhóm chính: r i ro v t lý; r i ro hóa ch t; r i ro sinh h c. • Đánh giá r i ro sinh thái (EcoRA): đư c phát tri n t HRA, EcoRA đánh giá trên di n r ng, chú tr ng đ n qu n th , qu n xã và nh ng nh hư ng c a các ch t lên t l t vong và kh năng sinh s n. EcoRA có ba nhóm: đánh giá r i ro sinh thái do hóa ch t; đánh giá r i ro sinh thái đ i v i hóa ch t b o v th c v t; đánh giá r i ro sinh thái đ i v i sinh v t bi n đ i gen. • Đánh giá r i ro công nghi p (IRA): Bao g m đánh giá r i ro đ i v i các ho t đ ng công nghi p như: khu v c có s phát th i; đánh giá r i ro trong vi c l p k ho ch s n xu t-kinh doanh; đánh giá r i ro s n ph m và vòng đ i s n ph m . . . Lu t BVMT [41] và các lu t liên quan t i SCMT như lu t hóa ch t [42], lu t phòng cháy và ch a cháy [44] gi i thi u m t s SCMT công nghi p ph bi n và nguy h i, trong đó có s c trong tìm ki m, thăm dò, khai thác, ch bi n, v n chuy n và s d ng d u, khí. Như v y, s c trong s d ng LPG là SCMT thu c nhóm r i ro công nghi p. Phân lo i theo c p đ đánh giá r i ro: ĐRM có th th c hi n 3 c p đ [47]: • c p 1-mô t đ nh tính; • c p 2-đánh giá bán đ nh lư ng; • c p 3-đánh giá đ nh lư ng. m i c p đ , các nhi m v đư c th c hi n đ cung c p thông tin g m: xác đ nh m i nguy h i, đánh giá phơi nhi m, đánh giá li u–ph n ng, mô t đ c tính r i ro. Các thông tin này đư c s d ng đ ra quy t đ nh có c n ph i ti p t c th c hi n đánh giá c p đ cao hơn hay không? 1.2.3 Nguyên nhân gây s c môi trư ng Có 3 nguyên nhân gây SCMT: SCMT do thiên nhiên gây ra, SCMT do con ngư i gây ra, SCMT do c thiên nhiên và con ngư i k t h p gây ra [98]. 1.2.3.1 S c môi trư ng do thiên nhiên gây ra Là các tai bi n t nhiên như: đ ng đ t, bão, sóng th n, cháy r ng...Thiên tai là SCMT gây ra b i quá trình t nhiên, thư ng đư c coi là b t kh kháng, con ngư i c n s ng hoà h p v i chúng. Vi c l a ch n phương án phòng ch ng thiên tai t p trung vào l a ch n cách s ng và né tránh nh ng nh hư ng không mong đ i. 1.2.3.2 S c môi trư ng do con ngư i gây ra Là nh ng ho t đ ng c a con ngư i như x th i ch t ô nhi m ho c s c k thu t như cháy, n nhà máy l c d u, v ng d n khí, rò r hoá ch t nguy h i . . . 1.2.3.3 S c môi trư ng do c con ngư i và thiên nhiên gây ra Là h u qu do các ho t đ ng c a con ngư i và quá trình t nhiên như hi n tư ng mưa acid. Hi n tư ng này có nguyên nhân là do con ngư i đã th i ra các khí Cl2 , SO2 . . . phát tán lên b u khí quy n và t o ra mưa a xít HCl hay H2 SO4 . . . Phân bi t nguyên nhân gây ra SCMT có ý nghĩa quan tr ng đ xác đ nh trách nhi m pháp lý đ i v i cá nhân ho c t ch c có liên quan.
10 CHƯƠNG 1. T NG QUAN 1.2.4 Các giai đo n c a SCMT [35] Quá trình s c ph n ánh tính nhi u lo n, b t n c a h th ng và thư ng g m 3 giai đo n. V i m i giai đo n c a s c s có nh ng chi n lư c ng phó thích h p: a. Giai đo n nguy cơ: Đã t n t i các y u t gây h i nhưng chưa gây m t n đ nh cho h th ng. b. Giai đo n phát tri n: T p trung và gia tăng các y u t s c , xu t hi n tr ng thái m t n đ nh, nhưng chưa vư t qua ngư ng an toàn c a h th ng môi trư ng. c. Giai đo n s c : Tr ng thái m t n đ nh đã vư t qua ngư ng an toàn c a h th ng, gây ra các thi t h i không mong đ i cho con ngư i và môi trư ng. 1.2.5 Chi n lư c ng x SCMT [35] Tương ng v i 3 giai đo n c a s c có 3 chi n lư c ng x s c sau: • Chi n lư c I: đư c ti n hành khi x y ra SCMT g m các hành đ ng kh n c p nh m can thi p đ ch m d t s c , đưa h th ng đ n ngư ng an toàn t m th i-ngư ng mà h th ng môi trư ng chưa b phá v nhưng các quá trình s c v n đang t n t i có kh năng gây thi t h i, do đó ngư ng an toàn này không b n. • Chi n lư c II: phòng ng a đ gi m s c đ n m c th p nh t, cách xa ngư ng an toàn t m th i. Chi n lư c này bao g m các hành đ ng ưu tiên có ch n l c. • Chi n lư c III: phòng ng a toàn di n đ đưa quá trình s c đ n ngư ng an toàn lâu dài. Chi n lư c này bao g m các hành đ ng t ng h p, tác đ ng lên t t c các y u t c a quá trình s c . Các hành đ ng có tính phòng ng a lâu dài như qui ho ch, truy n thông môi trư ng, hoàn thi n cơ s lu t pháp . . . thích h p v i chi n lư c này. Các giai đo n chi n lư c ng x SCMT đư c bi u di n hình 2 Hình 1.2: Các giai đo n chi n lư c ng x SCMT 1.2.6 Vai trò c a đánh giá r i ro môi trư ng ĐGRRMT t o cơ s giúp các nhà qu n lý môi trư ng cân b ng gi a trách nhi m b o v con ngư i và môi trư ng v i s phát tri n kinh t . M c đích c a đánh giá r i ro là xác đ nh con ngư i hay các y u t môi trư ng b tác đ ng. Các nhà qu n lý môi trư ng có nhi m v b o v con ngư i cũng như h đ ng, th c v t kh i nh ng tác đ ng có h i. Tuy nhiên, trong nhi u trư ng h p, đi u này đư c th c hi n v i vi c áp d ng
11 các phương pháp chưa tri t đ và v i chi phí đ u tư th p. Bên c nh đó, vi c lo i tr tri t đ các ch t gây ô nhi m và tác đ ng có h i có th gây c n tr đ i v i quá trình s n xu t, kéo theo s gi m lư ng hàng hóa c n thi t [76]. Vì th c n th c hi n đánh giá SCMT đ giúp các nhà qu n lý môi trư ng đưa ra các quy t đ nh h p lý nh m ngăn ng a, gi m thi u và lo i tr các tác đ ng có h i gây ra đ i v i con ngư i, môi trư ng và xã h i; đ ng th i đ m b o m c s n xu t h p lý. Vai trò c a đánh giá r i ro trong chu trình qu n lý r i ro đư c gi i thi u trong hình 3 Hình 1.3: Chu trình đánh giá r i ro môi trư ng 1.2.7 L ch s đánh giá r i ro môi trư ng Nghiên c u v đánh giá SCMT trong s n xu t và đ i s ng đư c quan tâm nhi u trên th gi i. ĐGRRMT đã ˆ và đang đư c s d ng r ng rãi, đ c bi t M , Canađa và các nư c kh i c ng đ ng châu Au. Phương pháp gi i quy t v n đ d a vào vi c xem xét nh ng r i ro tr nên n i b t trong công nghi p h t nhân và đư c ti n hành r ng rãi trong công nghi p không gian, là ngành có nhi u h th ng ph c t p và c n thi t ph i có đ tin c y rõ ràng. Trong nh ng năm 1960, phương pháp đánh giá xác xu t c a r i ro – Probabilistic Risk Assessement (PRA) đã phát tri n trong ngành công nghi p này. Sau nh ng s c công nghi p vào nh ng năm gi a th p niên 70 (đáng chú ý nh t là v n cyclohexane Flixborough (Anh) năm 1974 và v rò r hơi dioxin t i Seveso (Italia) năm 1976, khung phương pháp lu n c a công nghi p h t nhân đư c áp d ng ˆ trong công nghi p hóa ch t và công nghi p d u m châu Au nh ng năm 1980. Có nhi u quy đ nh đ i v i ˆ nh ng ch t nguy h i đư c hình thành như hư ng d n Seveso châu Au . . . Vào nh ng năm 1970, phương pháp đánh giá đ nh lư ng r i ro – Quantitative Risk Assessment (QRA) và hư ng d n Seveso đã đư c s d ng trong công nghi p hóa ch t. T nh ng năm 1990, trong công nghi p tàu bi n đã áp d ng phương pháp đánh giá đ an toàn – Formal Safety Assessement (FSA). G n đây nhi u nghiên c u t i các nư c phát tri n đã đưa ra nhi u phương pháp đánh giá r i ro liên quan đ n môi trư ng, bao g m đánh giá r i ro s c kh e (HRA), đánh giá r i ro sinh thái (ERA) và đánh giá r i ro công nghi p (IRA) [47]. Joseph F và B. Diane Louvar [138] nghiên c u v đánh giá SCMT do hóa ch t v i phương pháp đánh gía quan h li u lư ng-ph n ng. ĐGRRMT sơ b và chi ti t đư c áp d ng cho eo bi n Malacca (chung c a ba nư c Singapo, Malaixia
12 CHƯƠNG 1. T NG QUAN và Inđônêxia) năm 1999, đưa ra các k t lu n quan tr ng v kh năng r i ro do tràn d u và các đ xu t liên quan cho ba qu c gia nói trên. ĐGRRSB đã hoàn thành đ i v i v nh Manila, Philipin, bư c đ u xác đ nh và lư ng hóa đư c m c đ c a các r i ro chính đ i v i môi trư ng nư c c a v nh. Vi t Nam, đánh giá SCMT đã bư c đ u đư c quan tâm. Lu t BVMT Vi t Nam gi i thi u nh ng quy đ nh chung v SCMT và phòng ng a SCMT [41]; Chính ph ban hành quy ch qu n lý an toàn trong các h at đ ng d u khí [84]. GS.TSKH Lê Huy Bá gi i thi u t ng quan v SCMT và phương pháp đánh gía SCMT [1]; PGS.TS Huỳnh Th Minh H ng gi i thi u t ng quan v r i ro và quy trình đánh giá r i ro trong h at đ ng d u khí [26]; GS Lê Văn Khoa gi i thi u t ng quan v tai bi n môi trư ng và cách ng x tai bi n môi trư ng [35]; TS. Ch Đình Lý gi i thi u v phân tích h th ng môi trư ng và hư ng d n đánh giá r i ro môi trư ng [47], TS. Lê Th H ng Trân hư ng d n đánh giá r i ro sinh thái và r i ro s c kh e [95]; TCT d u khí Vi t Nam ban hành các văn b n hư ng d n giám sát ATLĐ trong các h at đ ng d u khí [85], hư ng d n qu n lý r i ro và ng c u kh n c p trong các ho t đ ng d u khí [86], hư ng d n qu n lý ATLĐ và VSLĐ trong các h at đ ng d u khí [87] đ c p ch y u t i công tác hư ng d n qu n lý an toàn trong ch bi n d u khí. Tuy nhiên, đánh giá s c đư c gi i thi u trong các văn b n nói trên h u như ch mang tính ch t đ nh tính. M t s báo cáo đánh giá RRMT cho các d án c th đã đư c th c hi n như ĐGRRSB môi trư ng vùng bi n ven b thành ph Đà N ng đư c th c hi n b i nhóm chuyên gia đa ngành v i s tham v n c a các chuyên gia c a chương trình h p tác khu v c trong qu n lý môi trư ng bi n Đông nh m nâng cao năng l c c a đ a phương trong qu n lý tài nguyên, môi trư ng vùng ven b , t o cơ s đ hoàn thi n chương trình quan tr c môi trư ng và các k ho ch, quy đ nh v qu n lý tài nguyên, môi trư ng liên quan và m t s báo cáo khác [76]. Trong n n kinh t phát tri n như Vi t Nam hi n nay, các nghiên c u đánh giá v SCMT hi n có chưa đáp ng yêu c u BVMT v i phát tri n kinh t . Đã đ n lúc, đánh giá SCMT c n đư c nghiên c u áp d ng r ng rãi hơn n a nh m s d ng hi u qu hơn các cơ s d li u môi trư ng thu th p đư c trong nh ng năm qua, hoàn thi n các chương trình quan tr c môi trư ng trên cơ s các thông tin quan tr ng đư c xác đ nh, t p trung vào nh ng v n đ ưu tiên, có nguy cơ gây r i ro cao, t o cơ s khoa h c tin c y cho các đ xu t qu n lý RRMT [76]. 1.2.8 Quy trình chung trong đánh giá r i ro môi trư ng C ba lo i HRA, EcoRA, IRA đ u có chung m t phương pháp lu n đánh giá nhưng khác nhau v chi ti t theo yêu c u riêng c a t ng m c tiêu đánh giá. Các nư c khác nhau có nh ng phương pháp và quy trình đánh giá khác nhau nhưng đ u g m nh ng bư c như trong hình 1.4 [47] Hình 1.4: Quy trình đánh giá r i ro môi trư ng t ng quát
13 1.2.8.1 Xác đ nh m i nguy h i 1.2.8.1.1 Khái ni m Xác đ nh m i nguy h i là phân tích khoa h c nh m xác đ nh m i quan h nhân – qu gi a tác nhân – hóa ch t gây nguy h i ho c có tác đ ng x u đ n s c kh e con ngư i và môi trư ng hay không? Bư c này nh m tr l i câu h i: “Có t n t i hay không các tác nhân gây nguy h i trong khu v c quan tâm?”. Xác đ nh m i nguy h i giúp đưa ra nh n đ nh tính ban đ u v r i ro v m t tác đ ng đ n s c kh e. M c đích là thu th p t t c các thông tin phù h p nh m xác đ nh s hi n di n các m i nguy h i đ i v i s c kh e con ngư i trong môi trư ng. Các bư c ti p theo c a đánh giá r i ro tùy thu c vào các phát hi n trong giai đo n xác đ nh m i nguy h i. 1.2.8.1.2 N i dung xác đ nh m i nguy h i Nh ng n i dung chính c a công vi c nh n di n m i nguy h i bao g m: • Nh n di n các nguy h i: các tác nhân cơ h c, v t lý, hóa h c . . . hay là s k t h p các tác nhân trên. • Li t kê các hóa ch t đưa vào đánh giá r i ro và lý do l a ch n. • Đánh giá các đ c trưng v t lý, hóa h c, đ c h c c a các hóa ch t. • Ch t lư ng d li u đư c xem xét và th ng kê đư c đánh giá. • Xác đ nh các qu n th ph như đ a đi m ph c h i hóa ch t – công nhân, khách tham quan, dân cư xung quanh, nhân viên văn phòng. • L a ch n các ch đi m nh y c m nh t. Đ thu n ti n cho công vi c mô t đ a đi m, có th ti n hành phân tích thành ph n c u trúc c a đ a đi m đư c đánh giá và l p ra khung làm vi c như b ng 1.1 Thành ph n M i nguy h i Cháy N Hóa ch t V t rơi Thành ph n 1 Thành ph n 2 . . .. . .. . .. . .. . .. Thành ph n n B ng 1.1: Ma tr n đ a đi m – nguy h i [47] 1.2.8.2 Đánh giá phơi nhi m Đánh giá phơi nhi m cung c p thông tin v lư ng phát th i ra môi trư ng, đư ng truy n và các tuy n ti p xúc c a tác nhân phơi nhi m đ thâm nh p vào v t ti p nh n. Đánh giá phơi nhi m là quá trình đánh giá đ nh lư ng hay đ nh tính s thâm nh p c a m t tác nhân nguy h i vào v t nh n (con ngư i ho c môi trư ng) thông qua s ti p xúc v i môi gi i môi trư ng (nư c, không khí, đ t). S đánh giá đư c th c hi n thông qua các thông s đ u vào v cư ng đ , tính liên t c, đ dài th i gian ti p xúc và tuy n ti p xúc. Đánh giá phơi nhi m bao g m mô t tính ch t và quy mô c a các qu n th khác nhau b phơi nhi m đ i v i m t hóa ch t, đ l n và th i gian phơi nhi m c a qu n th đó. Các bư c đánh giá phơi nhi m g m mô t đ c trưng phơi nhi m; xác đ nh đư ng truy n phơi nhi m; đ nh lư ng phơi nhi m.